એક પથપ્રદર્શક પહેલમાં ભારતીય ચૂંટણી પંચે (ઇસીઆઈ) લોકસભાની ચૂંટણીમાં સૌપ્રથમ વાર વર્ષ 2024ની લોકસભાની ચૂંટણીમાં વૃદ્ધો અને દિવ્યાંગ વ્યક્તિઓ માટે હોમ વોટિંગની સુવિધા પ્રદાન કરી છે. 85 વર્ષથી વધુ વયના મતદારો અને 40 ટકા બેન્ચમાર્ક વિકલાંગતા ધરાવતા પર્સન્સ વિથ ડિસેબિલિટીઝ (પીડબ્લ્યુડી) વૈકલ્પિક હોમ વોટિંગ સુવિધાનો લાભ લઈ શકે છે. આ વર્ગના મતદારોએ મતદાનના પહેલા અને બીજા તબક્કા માટે મતદાન કરવાનું શરૂ કરી દીધું છે. આ પહેલ ચૂંટણી પ્રક્રિયાની સર્વસમાવેશકતા અને સુલભતાની ખાતરી કરવા અને લોકશાહી ભાગીદારીને વેગ આપવા તરફ નોંધપાત્ર પગલું સૂચવે છે. દેશભરમાં 81 લાખથી વધુ 85+ વયના મતદારો અને 90 લાખ + પીડબ્લ્યુડી મતદારો નોંધાયેલા છે.

(છત્તીસગઢ, તમિલનાડુ અને રાજસ્થાનમાં હોમ વોટિંગ સુવિધાનો ઉપયોગ કરીને 85થી વધુ વૃદ્ધ મતદાતાઓ મતદાનનો ઉપયોગ કરીને મતદાન કરે છે)

મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર શ્રી રાજીવ કુમારે ચૂંટણી કમિશનર શ્રી જ્ઞાનેશ કુમાર અને ડૉ. સુખબીરસિંહ સંધુ સાથે મળીને જાહેરાત કરી હતી કે વડીલો અને દિવ્યાંગોને હોમ વોટિંગની સુવિધા આપીને આ કમિશનની તેમના પ્રત્યેની કાળજી અને આદરની અભિવ્યક્તિ છે અને તેમણે આશા વ્યક્ત કરી હતી કે તે સમાજ માટે તેને રોજબરોજના જીવનમાં અપનાવવા માટે એક ઉદાહરણ પૂરું પાડશે. પ્રથમ તબક્કાની ચૂંટણીમાં ઘરની મતદાન સુવિધાનો લાભ લેનારા મતદારોએ ઇસીઆઈની પહેલ માટે કૃતજ્ઞતા અને સંતોષ વ્યક્ત કર્યો છે. મતદાન કર્મચારીઓ અને સુરક્ષા કર્મચારીઓની સંપૂર્ણ ટુકડીની સંડોવણી સાથે ઘરેથી મતદાન થાય છે, જેમાં મતદાનની ગુપ્તતા ખંતપૂર્વક જાળવવામાં આવે છે. આ સાથે ઇસીઆઈએ વધારે ન્યાયપૂર્ણ અને પ્રતિનિધિત્વ ધરાવતી લોકશાહીની સુવિધા ઊભી કરવાની દિશામાં વધુ એક નિર્ણાયક પગલું લીધું છે, જેમાં દરેક નાગરિકનો અવાજ મહત્ત્વપૂર્ણ છે, પછી ભલેને તે શારીરિક મર્યાદાઓ કે ઉંમરને ધ્યાનમાં લીધા વિના હોય.

રાજસ્થાનના ચુરુમાં આઠ પીડબ્લ્યુડી મતદાતાઓ, જેઓ બધા એક જ પરિવારના હતા, તેમણે ભારતની ચૂંટણીલક્ષી લોકશાહીની તાકાતને રેખાંકિત કરીને ઘર આંગણે મતદાનની સુવિધાનો ઉપયોગ કર્યો હતો. છત્તીસગઢમાં બસ્તર અને સુકમા આદિવાસી જિલ્લાના 87 વર્ષીય ઇન્દુમતી પાંડે અને 86 વર્ષીય સોનમતી બઘેલે ઘરે પોસ્ટલ બેલેટનો ઉપયોગ કરીને પોતાના મતાધિકારનો ઉપયોગ કર્યો હતો અને આ સુવિધા માટે ચૂંટણી પંચનો આભાર વ્યક્ત કર્યો હતો. મહારાષ્ટ્રમાં ઇસીઆઈની મતદાન ટીમોએ 107 કિલોમીટરનો પ્રવાસ ખેડ્યો હતો, જેથી એલડબલ્યુઇ પ્રભાવિત વિસ્તારના ગઢચિરોલી જિલ્લાના સિરોંચા શહેરમાં બે વૃદ્ધ મતદાતાઓને હોમ વોટિંગની સુવિધા પ્રદાન કરી શકાય.

ચુરુ રાજસ્થાનમાં પીડબલ્યુડી મતદારો

મધ્યપ્રદેશના જયસિંહ નગરના શ્રી બી.આર.મિશ્રાએ હોમ વોટિંગનો લાભ લીધા બાદ આનંદ અને પ્રશંસા વ્યક્ત કરી હતી અને કહ્યું હતું કે,आप लोगों ने अपना जो कर्त्तव्य किया है वो प्रशंसनीय है, बहुत अच्छा काम किया है कह सकता हूँ आपने जो अपने कर्तव्यों का निर्वहन किया है वो असाधारण है , ऐसे ही सब करें तो हमारा देश गौरवयुक्त हो जायेगा" (તમે જે ફરજ બજાવી છે તે પ્રશંસનીય છે, તમે ખૂબ સારું કામ કર્યું છે, હું કહી શકું છું કે તમે જે રીતે તમારી ફરજો નિભાવી છે તે અસાધારણ છે, જો આપણે બધા આ રીતે કામ કરીશું તો આપણે આપણા દેશને ગૌરવ અપાવીશું")

દેશના અન્ય ભાગોમાંથી પણ આવી જ વાર્તાઓ સામે આવી રહી છે જ્યાં ઘરનું મતદાન કરવામાં આવી રહ્યું છે. આ પ્રશંસાપત્રો ઘરના મતદાનની પરિવર્તનશીલ અસરને રેખાંકિત કરે છે, માત્ર લોજિસ્ટિક સુવિધા તરીકે જ નહીં, પરંતુ આપણા સમાજના લોકશાહી તાણાવાણામાં સર્વસમાવેશકતા, સહાનુભૂતિ અને સશક્તિકરણના પ્રતીક તરીકે. દેશની વિશાળ મતદારયાદીમાં ૮૫ વર્ષના બાળકો અને દિવ્યાંગ વ્યક્તિઓની ઓળખ કરવી એ પોતે જ એક હર્ક્યુલિયન કાર્ય છે.

6-મુરાદાબાદ પીસીમાંથી શ્રીમતી રુકમણી સિંહ (91 વર્ષનાં વૃદ્ધ) અને ઉત્તરપ્રદેશનાં નગીના પીસીમાંથી શ્રી સુમિત જૈન

રાજેન્દ્ર લાલ અગ્રવાલ, 95 વર્ષ, અલવર, રાજસ્થાન દીમાપુર, નાગાલેન્ડ

ઉત્તરાખંડના ચમોલીમાં ઘરની મતદાન સુવિધાનો ઉપયોગ કરી રહેલા વૃદ્ધ મતદારો

હરિદ્વારમાં 107 વર્ષના શ્રી શ્રી ધરમ દેવ અને યુકેના ચમોલીમાં હોમ વોટિંગ માટે જઈ રહેલી મતદાન ટુકડીઓ

(વરિષ્ઠ નાગરિકો ઘરેથી મતદાન કરે છે: સૌજન્ય સીઈઓ રાજસ્થાન)

અન્ય એક મતદાતા શ્રી મિત્તલે કહ્યું હતું કે, "बहुत ही खुशी हुई, बहुत प्रसन्नता हुई, की हम लोगों के लिए जो 85 साल से उम्र के ऊपर के लोग हैं उनको घर में ही वोट डालने की सुविधा दी है और ये चुनाव का सर्वोत्तम जो है....... उसके लिए मैं बहुत ही आभारी हूँ" ("હું ખૂબ જ ખુશ છું, ખૂબ જ ખુશ છું, કે આપણામાંના જેઓ 85 વર્ષથી વધુ ઉંમરના છે, તેમના માટે, અમને ઘરે મતદાન કરવાની સુવિધા આપવામાં આવી છે અને આ ચૂંટણીની શ્રેષ્ઠ વસ્તુ છે .... હું આ માટે ખૂબ આભારી છું.)

હોમ વોટિંગ સુવિધા વિશેઃ

હોમ વોટિંગની જોગવાઈ એ એક પ્રગતિશીલ પગલું છે જેનો હેતુ મતદાન મથકો પર ચૂંટણી પ્રક્રિયામાં ભાગ લેવા માટે અવરોધોનો સામનો કરતા મતદારોને સશક્ત બનાવવાનો છે. ખાસ કરીને, આ સુવિધા બે મુખ્ય જનસાંખ્યિક જૂથો સુધી વિસ્તૃત કરવામાં આવી છેઃ વિકલાંગતા ધરાવતી વ્યક્તિઓ (પીડબ્લ્યુડી) 40% બેન્ચમાર્ક વિકલાંગતા માપદંડને પૂર્ણ કરે છે અને 85 વર્ષથી વધુ વયના વરિષ્ઠ નાગરિકો. મતદાતાઓના આ વર્ગો સુધી આ વૈકલ્પિક સુવિધાનો વિસ્તાર કરીને, ચૂંટણી પંચે એ સુનિશ્ચિત કરવાની જરૂરિયાતને સ્વીકારી છે કે નાગરિકોના મતાધિકાર પર શારીરિક અવરોધો અને વિકલાંગતાનો બોજો ન આવે. આ સુનિશ્ચિત કરવાના પંચના સૂત્રને સમર્થન આપે છે - કોઈ પણ મતદાતા પાછળ ન રહી જાય.

આ સુવિધાનો લાભ લેવાની પ્રક્રિયા સરળ છતાં સંપૂર્ણ છે. ચૂંટણીના જાહેરનામાના પાંચ દિવસમાં પાત્રતા ધરાવતા મતદારોએ ફોર્મ 12ડી પૂર્ણ કરીને રિટર્નિંગ ઓફિસરને સુપરત કરવાનું રહેશે. પીડબ્લ્યુડી મતદારો તેમની અરજીઓ સાથે બેઝલાઇન અપંગતાનું પ્રમાણપત્ર રજૂ કરે છે.

બૂથ લેવલ ઓફિસર (બીએલઓ) જ્યારે જરૂરી દસ્તાવેજો પૂર્ણ થઈ ગયા હોય ત્યારે મતદારના રહેઠાણના સ્થળેથી ફોર્મ 12ડી પુનઃપ્રાપ્ત કરવા માટે જવાબદાર છે. ઉમેદવારોને જવાબદારી અને પારદર્શિતા જાળવવા માટે આ મતદાતાઓની યાદી મળે છે. જો તેઓ ઇચ્છે, તો તેઓ પ્રક્રિયાની દેખરેખ માટે પ્રતિનિધિની પસંદગી કરી શકે છે.

જેને પગલે સુરક્ષા અધિકારીઓ સાથે મતદાન અધિકારીઓની એક સમર્પિત ટીમ મતદારના નિવાસસ્થાનની મુલાકાત લઈને તેમના મત એકત્રિત કરે છે. મહત્ત્વની વાત એ છે કે, મતદારોને આયોજિત મુલાકાતના સમય પહેલાં જાણ કરવામાં આવે છે, જેનાથી તેઓ સલામત અને આરામદાયક રીતે તેમના મત આપવાના અધિકારનો ઉપયોગ કરવા તૈયાર થઈ શકે છે. પ્રક્રિયાને વધુ ઝડપી બનાવવા અને સુલભતામાં સુધારો કરવા માટે, મતદારો તેમના ઘરની મતદાન સુવિધા સક્રિય રહેશે તે દિવસો વિશે એસએમએસ દ્વારા સૂચનાઓ પણ પ્રાપ્ત કરી શકે છે. પારદર્શિતા માટે સંપૂર્ણ પ્રક્રિયાની વીડિયોગ્રાફી કરવામાં આવે છે.

આ પહેલ ચૂંટણી પ્રક્રિયાને વધારવા માટે ટેકનોલોજીનો લાભ લેવા ઇસીઆઈની કટિબદ્ધતાને રેખાંકિત કરે છે. ડિજિટલ નોટિફિકેશનથી માંડીને વીડિયોગ્રાફર્સની તૈનાતી સુધી, નવીન ઉકેલોનો સમાવેશ પાત્ર વ્યક્તિઓ માટે એકીકૃત અને પારદર્શક મતદાનનો અનુભવ પ્રદાન કરે છે. ભારત વર્ષ 2024ની લોકસભાની ચૂંટણી માટે કમર કસી રહ્યું છે, ત્યારે ઘરઆંગણે મતદાનની શરૂઆત ઇસીઆઈની સહભાગી, સર્વસમાવેશક અને સુલભ ચૂંટણીઓ જાળવવાની અડગ કટિબદ્ધતાનો પુરાવો છે.

ફોટા અહીં ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવશે https://elections24.eci.gov.in/

પરિશિષ્ટ A

રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં 85થી વધુ મતદાતાઓ અને પીડબલ્યુડી મતદારોના આંકડા

AP/GP/JD