પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે વીડિયો કોન્ફરન્સિંગ મારફતે વંચિત વર્ગોને ધિરાણ સહાય માટે રાષ્ટ્રવ્યાપી પહોંચ દર્શાવતા એક કાર્યક્રમને સંબોધન કર્યું હતું. પ્રધાનમંત્રીએ પ્રધાનમંત્રી સામાજિક ઉત્થાન ઇવામ રોજગાર આધારિત જનકલ્યાણ (પીએમ-સુરજ) રાષ્ટ્રીય પોર્ટલ લોંચ કર્યું હતું અને દેશનાં વંચિત વર્ગોનાં એક લાખ ઉદ્યોગસાહસિકોને ધિરાણ સહાયને મંજૂરી આપી હતી. તેમણે અનુસૂચિત જાતિ, પછાત વર્ગો અને સફાઈ કામદારો સહિત વંચિત જૂથોની વિવિધ સરકારી યોજનાઓના લાભાર્થીઓ સાથે વાતચીત પણ કરી હતી.

મધ્યપ્રદેશના ઇન્દોરથી શ્રીમાન નરેન્દ્ર સેન ક્લાઉડ કમ્પ્યુટિંગ સાથે સંકળાયેલી એક ઇન્ટરનેટ કંપનીના સ્થાપક છે. તેમણે સાયબર કેફેની માલિકીથી લઈને કોડિંગ શીખવાથી લઈને સ્થાપક બનવા સુધીની તેમની યાત્રા વિશે વિસ્તૃત વર્ણન કર્યું હતું. તેમણે પ્રધાનમંત્રીને જાણકારી આપી હતી કે, એમએસએમઇને ડિજિટલાઇઝ કરીને તેમને સશક્ત બનાવવાનું તેમનું લક્ષ્ય છે. અન્ય એક નરેન્દ્રની વાત જાણવા માટે પ્રધાનમંત્રીની હળવાશભરી વિનંતી પર શ્રી સેને પ્રધાનમંત્રી મોદીને જણાવ્યું હતું કે, તેઓ એક ગામમાંથી આવે છે, પણ તેમનો પરિવાર ઇન્દોર સ્થાયી થયો છે અને તેઓ વાણિજ્યમાં પૃષ્ઠભૂમિ ધરાવતા હોવા છતાં ટેકનોલોજીમાં ઊંડો રસ ધરાવે છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે નાસકોમના એક કાર્યક્રમ દરમિયાન પ્રધાનમંત્રીના સંબોધન અને ભારતમાં ક્લાઉડ ગોડાઉન માટેની તેમની માંગને કારણે તેમને ક્લાઉડ કમ્પ્યુટિંગ પર કામ શરૂ કરવા પ્રેરણા મળી હતી. શ્રી સેને જણાવ્યું હતું કે, "એક ગામમાં બેઠેલા એક નરેન્દ્રને બીજા નરેન્દ્ર મોદીથી પ્રેરણા મળી." સરકાર તરફથી મળેલા પડકારો અને સમર્થન અંગે પ્રધાનમંત્રીની પૂછપરછ પર શ્રી સેને જણાવ્યું હતું કે, સહાય માટેની તેમની વિનંતીને ઇન્ફર્મેશન ટેકનોલોજીનાં તત્કાલીન સચિવે મંજૂરી આપી હતી, જેનાં પરિણામે ભારતનાં પ્રથમ ડેટા સેન્ટર પાર્કનો વિકાસ થયો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ શ્રી સેન અને અન્ય યુવાનોને સ્ટાર્ટઅપ્સમાં રસ લેવા બદલ આનંદ વ્યક્ત કર્યો હતો તથા તેમના અભિગમની પ્રશંસા કરી હતી. તેણે તેની સફળતા બદલ અભિનંદન પાઠવ્યા હતા.

જમ્મુથી બુટિક ચલાવતા નીલમ કુમારીએ પ્રધાનમંત્રી સાથે વાતચીત કરી હતી. તેમણે રોગચાળાના લોકડાઉન દરમિયાન સહન કરેલી સમસ્યાઓને યાદ કરી. તેઓ ઉજ્જવલા, પ્રધાનમંત્રી આવાસ, આયુષ્માન અને સ્વચ્છ ભારત જેવી અનેક કલ્યાણકારી યોજનાઓનાં લાભાર્થી છે. તેણે વ્યવસાય શરૂ કરવા માટે સરકારી લોન લીધી. પ્રધાનમંત્રીએ નોકરીદાતા તરીકે તેમની પ્રશંસા કરી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ તેમને જણાવ્યું હતું કે, દેશનાં દરેક ખૂણામાંથી આવેલા લોકો, જેમની અગાઉ અવગણના કરવામાં આવી હતી, તેઓ સરકારી યોજનાઓનો લાભ લઈ રહ્યાં છે. પ્રધાનમંત્રીએ તેમની પ્રેરણાદાયી વાત શેર કરવા બદલ તેમનો આભાર માન્યો હતો. તેમણે કહ્યું હતું કે, જન ધન, મુદ્રા, પ્રધાનમંત્રી આવાસ અને ઉદ્યમ વિકાસ યોજના જેવી યોજનાઓએ અગાઉ જે લોકો પાછળ રહી ગયા હતા, તેમનાં જીવનમાં પરિવર્તન લાવી રહ્યાં છે.

જલ જીવન એગ્રોટેકના સહ-સ્થાપક મહારાષ્ટ્રના અહમદનગરના શ્રી નરેશે પ્રધાનમંત્રીને જણાવ્યું હતું કે, તેમનું સ્ટાર્ટઅપ કૃષિના ગંદા પાણીને સંરક્ષિત કરવાનું કામ કરે છે. તેમણે આંબેડકર સોશિયલ ઇનોવેશન મિશન હેઠળ રૂ. ૩૦ લાખની લોનની રકમ મેળવવાનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જેણે તેમને તેમની કંપની સ્થાપવા માટે મશીનરી ખરીદવામાં મદદ કરી હતી. તેમણે પ્રધાનમંત્રી અને ભારત સરકારનો આભાર માન્યો હતો. કૃષિ ક્ષેત્રોથી લઈને એક કંપનીના સ્થાપક બનવા સુધીની તેમની સફર વિશે પ્રધાનમંત્રીની પૂછપરછ પર શ્રી નરેશે જણાવ્યું હતું કે, તેઓ તેમનાં માતા-પિતા સાથે ખેતરોમાં કામ કરતા હતા, જેનાથી તેમને જરૂરી અનુભવ મળ્યો હતો. તેમણે પ્રધાનમંત્રીને આયુષ્માન ભારત કાર્ડ અને રાષ્ટ્રીય રાશન યોજનાનો લાભ મેળવવા વિશે પણ જાણકારી આપી હતી. પોતાની કંપની મારફતે ખેડૂતોને સહાય કરવાના સંબંધમાં શ્રી નરેશે જણાવ્યું હતું કે, તેમની કંપની દ્વારા ઉત્પાદિત અને ડિઝાઇન કરવામાં આવેલી પ્રોડક્ટને ભારત સરકાર પાસેથી પેટન્ટ મળી છે અને તે કૃષિ દરમિયાન પાણીનો બગાડ અટકાવવામાં મદદ કરે છે. તેમણે કૃષિ ક્ષેત્રે છાપ બનાવવાનો પ્રયાસ કરી રહેલા નવા ઉદ્યોગોને સરકારી યોજનાઓનો લાભ લેવા વિનંતી કરી. વડાપ્રધાન મોદીએ તેમના ઉત્સાહની પ્રશંસા કરતા કહ્યું હતું કે, કૃષિ ક્ષેત્રમાં પ્રવેશ મેળવવા ઇચ્છતા યુવાનો માટે તેઓ પ્રેરણારૂપ છે.

ગુંટુરથી શ્રીમતી મુથમ્મા, એક સફાઈ કર્મચારી છે, તેમણે પ્રધાનમંત્રીને તેમના નામે સેપ્ટિક ટેન્ક ડિસસ્લજિંગ વ્હીકલની ફાળવણી કરવા બદલ ગર્વની વાત કરી હતી, જેણે તેમના જીવનમાં પરિવર્તન લાવ્યું હતું. તે પોતાની જર્નીને સંભળાવવા માટે ભાવુક થઈ ગઈ. "આ વાહને મને શક્તિ આપી છે અને સમાજે મને નવું સન્માન આપવાનું શરૂ કર્યું છે. આ બધું તમારી પહેલને કારણે થયું છે, "તેણીએ કહ્યું. પ્રધાનમંત્રી દ્વારા પૂછવામાં આવતા, તેણીએ તેમને તેમના બાળકોના શિક્ષણ વિશે માહિતી આપી અને તેમણે કહ્યું કે તે ડ્રાઇવિંગ શીખીને તેમનું જીવન બદલી રહી છે. તેમણે વિવિધ કલ્યાણકારી યોજનાઓ માટે પ્રધાનમંત્રીનો આભાર માન્યો હતો, જેનો તેઓ અને તેમનો પરિવાર લાભ લઈ રહ્યો છે. વડાપ્રધાને પોતાના મનપસંદ ક્ષેત્ર એટલે કે સ્વચ્છતાને આગળ વધારવા બદલ તેમનો આભાર માન્યો હતો અને કહ્યું હતું કે, સરકાર છેલ્લા 10 વર્ષથી નાગરિકોના જીવનમાં સકારાત્મક પરિવર્તન લાવવા માટે કામ કરી રહી છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "મહિલાઓની ગરિમા અને સમૃદ્ધિ અમારા સંકલ્પનો મુખ્ય ભાગ છે."

આ પ્રસંગે પ્રધાનમંત્રીએ 470 જિલ્લાઓનાં આશરે 3 લાખ લોકોની વર્ચ્યુઅલ હાજરીને બિરદાવી હતી અને આભાર વ્યક્ત કર્યો હતો. પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, દેશ દલિતો, પછાત અને વંચિત વર્ગોનાં કલ્યાણ માટે વધુ એક મોટો પ્રસંગ જોઈ રહ્યો છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, આજનો આ પ્રસંગ વંચિતોને પ્રાથમિકતા આપવાની સરકારની કટિબદ્ધતાની ઝાંખી કરાવે છે. તેમણે ભારતમાં વિવિધ 500 જિલ્લાઓમાંથી આવતા વંચિત વર્ગોના 1 લાખ લાભાર્થીઓના બેંક ખાતાઓમાં રૂ. 720 કરોડની નાણાકીય સહાય સીધી હસ્તાંતરિત કરવાનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો અને કહ્યું હતું કે, "અગાઉની સરકારો દરમિયાન ડીબીટીની આ પ્રકારની વ્યવસ્થા અકલ્પનીય હતી." તેમણે સુરજ પોર્ટલના શુભારંભનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જે સમાજનાં વંચિત વર્ગોને નાણાકીય સહાયતાની સુવિધા આપશે, જેમ કે અન્ય સરકારી યોજનાઓમાંથી સીધા લાભ હસ્તાંતરણની જેમ અને વચેટિયાઓ, પંચો અને ભલામણોથી મુક્ત થશે. પ્રધાનમંત્રીએ ગટર અને સેપ્ટિક ટેન્ક શ્રમિક સાથે સંકળાયેલા સફાઈ મિત્રોને આયુષ્માન ભારત કાર્ડ અને પીપીઈ કિટના વિતરણ અંગે પણ વાત કરી હતી. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, સેવાઓનો વિસ્તાર વંચિત વર્ગોની સાથે એસસી, એસટી અને ઓબીસી માટે કલ્યાણકારી અભિયાનનો એક ભાગ છે અને તેમને આજની યોજનાઓ માટે અભિનંદન પાઠવ્યા હતા.

લાભાર્થીઓ સાથેની વાતચીતનો ઉલ્લેખ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ દલિતો, વંચિતો અને પછાત સમુદાયો સુધી કલ્યાણકારી યોજનાઓ કેવી રીતે પહોંચી રહી છે તેના પર સંતોષ વ્યક્ત કર્યો હતો. પીએમ મોદીએ કહ્યું કે આનાથી તેઓ ભાવુક થઈ જાય છે કારણ કે તેઓ તેમનાથી અલગ નથી અને તેઓ તેમનામાં તેમનો પરિવાર જુએ છે.

2047 સુધીમાં વિકસિત ભારતના લક્ષ્યની વાત કરીએ તો. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, વંચિત વર્ગનાં વિકાસ વિના લક્ષ્યાંક હાંસલ ન થઈ શકે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, તેમણે ભૂતકાળની માનસિકતા તોડી છે અને એ સુનિશ્ચિત કરવામાં આવી રહ્યું છે કે, દલિતો, પછાત, વંચિતો અને આદિવાસીઓને ગેસ કનેક્શન, બેંક ખાતાઓ, શૌચાલયો વગેરે જેવી અન્ય લોકોને ઉપલબ્ધ સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ થાય.

પ્રધાનમંત્રીએ ધ્યાન દોર્યું હતું કે, વંચિત વર્ગની ઘણી પેઢીઓ મૂળભૂત સુવિધાઓની વ્યવસ્થા કરવામાં જ વેડફાઈ ગઈ છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "વર્ષ 2014 પછી સરકાર કોઈ પણ પ્રકારની આશા વિનાના ક્ષેત્રોમાં પહોંચી ગઈ હતી અને તેમને દેશનાં વિકાસમાં ભાગીદાર બનાવ્યાં હતાં." તેમણે કહ્યું હતું કે, નિઃશુલ્ક રાશન, નિઃશુલ્ક તબીબી સારવાર, પાકા મકાનો, શૌચાલયો અને ઉજ્જવલા ગેસ કનેક્શન જેવી યોજનાઓનો સૌથી મોટો લાભ પરિઘ પર આવેલા લોકો, વંચિત વર્ગનાં લોકોનો છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "હવે અમે આ યોજનાઓમાં સંતૃપ્તિનાં લક્ષ્યાંક સાથે કામ કરી રહ્યાં છીએ."

પ્રધાનમંત્રીએ વિચરતા અને અર્ધ-વિચરતા સમુદાયો માટેની યોજનાઓ તથા સફાઈ કર્મચારીઓ માટે નમસ્તે યોજનાનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો. મેન્યુઅલ સ્કેવેંજિંગની અમાનવીય પ્રથાને નાબૂદ કરવા વિશે વાત કરતા પ્રધાનમંત્રીએ ધ્યાન દોર્યું હતું કે, 60,000 પીડિતોને નાણાકીય સહાય આપવામાં આવી છે, જેથી તેઓ ગૌરવપૂર્ણ જીવનનું પુનર્નિર્માણ કરી શકે.

પીએમ મોદીએ કહ્યું કે, "સરકાર એસસી, એસટી અને ઓબીસી સમુદાયોને સશક્ત બનાવવા માટે તમામ શક્ય પ્રયાસો કરી રહી છે." પીએમ મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, વિવિધ સંસ્થાઓ દ્વારા તેમને આપવામાં આવતી સહાય છેલ્લા 10 વર્ષમાં બમણી કરવામાં આવી છે. તેમણે માહિતી આપી હતી કે સરકારે આ વર્ષે જ એસસી સમુદાયના કલ્યાણ માટે લગભગ 1 લાખ 60 હજાર કરોડ રૂપિયા પૂરા પાડ્યા છે. અગાઉની સરકારો દરમિયાન લાખો-કરોડો રૂપિયા માત્ર કૌભાંડો સાથે સંકળાયેલા હોવાનો ઉલ્લેખ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ આ નાણાંનો ઉપયોગ દલિતો અને વંચિતોના કલ્યાણ માટે અને દેશના વિકાસ માટે કરવાની પુષ્ટિ કરી હતી. તેમણે એસસી, એસટી અને ઓબીસી યુવાનો માટે શિષ્યવૃત્તિમાં વધારો, મેડિકલ બેઠકોના અખિલ ભારતીય ક્વોટામાં ઓબીસી માટે 27 ટકા બેઠકો અનામત, નીટની પરીક્ષામાં ઓબીસી વિદ્યાર્થીઓ માટે પ્રવેશ અને વંચિત સમુદાયોના વિદ્યાર્થીઓને વિદેશમાં માસ્ટર અને પીએચડી ડિગ્રી મેળવવા માટે નેશનલ ઓવરસીઝ સ્કોલરશિપમાંથી સહાયનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે, વિદ્યાર્થીઓને વિજ્ઞાન સંબંધિત વિષયોમાં પીએચડી કરવામાં મદદરૂપ થવા માટે નેશનલ ફેલોશિપની રકમમાં પણ વધારો કરવામાં આવ્યો છે. પ્રધાનમંત્રીએ રાષ્ટ્રીય પછાત વર્ગો માટેના પંચને બંધારણીય દરજ્જો મળ્યો છે એ બાબતે સંતોષ વ્યક્ત કર્યો હતો. તેમણે બાબાસાહેબ આંબેડકરનાં જીવન સાથે સંકળાયેલા પંચ તીર્થોને વિકસાવવાનો ઉલ્લેખ પણ કર્યો હતો.

પ્રધાનમંત્રીએ મુદ્રા યોજના પર પ્રકાશ પાડતા કહ્યું હતું કે, "સરકાર વંચિત વર્ગોનાં યુવાનોને રોજગારી અને સ્વ-રોજગારને પણ પ્રાથમિકતા આપી રહી છે." તેમણે મુદ્રા યોજના પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો, જેણે એસસી, એસટી અને ઓબીસી સમુદાયો સહિત ગરીબોને આશરે રૂ. 30 લાખ કરોડની નાણાકીય સહાય પ્રદાન કરી છે. તેમણે સ્ટેન્ડઅપ ઇન્ડિયા સ્કીમ અને વેન્ચર કેપિટલ ફંડ સ્કીમ પર પણ વાત કરી જે એસસી અને એસટી કેટેગરીમાં ઉદ્યોગસાહસિકતાને પ્રોત્સાહન આપે છે. પીએમ મોદીએ ઉમેર્યું હતું કે, "દલિતોમાં ઉદ્યોગસાહસિકતાને ધ્યાનમાં રાખીને અમારી સરકારે આંબેડકર સોશિયલ ઇનોવેશન એન્ડ ઇન્ક્યુબેશન મિશન પણ શરૂ કર્યું છે."

દલિત અને વંચિત સમુદાયોના લાભ માટેની નીતિઓનો ઉલ્લેખ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ અંતમાં જણાવ્યું હતું કે, "આ વંચિતોને ગૌરવ અને ન્યાય પ્રદાન કરવાની અમારી પ્રતિબદ્ધતાનો પુરાવો છે. મોદી તમને આપે છે આ ગેરંટી, વિકાસ અને વંચિત વર્ગ પ્રત્યે સન્માનનું આ અભિયાન આવનારા 5 વર્ષમાં તેજ થશે. તમારા વિકાસથી અમે વિકસિત ભારતનું સપનું સાકાર કરીશું."

પૃષ્ઠભૂમિ

વંચિત વર્ગોને ધિરાણ સહાય માટે પીએમ-સુરજ રાષ્ટ્રીય પોર્ટલ, વંચિતોને પ્રાથમિકતા આપવાની પ્રધાનમંત્રીની કટિબદ્ધતાને મૂર્તિમંત કરે છે (વંચિતોં કો વરિયતા). આ એક પરિવર્તનકારી પહેલ છે, જેનો ઉદ્દેશ સમાજનાં સૌથી વધુ હાંસિયામાં ધકેલાઇ ગયેલા વર્ગોને ઉત્થાન આપવાનો છે. આ ધિરાણ સહાય સમગ્ર દેશમાં લાયકાત ધરાવતી વ્યક્તિઓને પ્રદાન કરવામાં આવશે અને બેંકો, એનબીએફસી-એમએફઆઇ અને અન્ય સંસ્થાઓ મારફતે સુવિધા પૂરી પાડવામાં આવશે.

આ કાર્યક્રમ દરમિયાન પ્રધાનમંત્રીએ નેશનલ એક્શન ફોર મિકેનાઇઝ્ડ સેનિટેશન ઇકોસિસ્ટમ (નમસ્તે) હેઠળ સફાઇ મિત્રો (ગટર અને સેપ્ટિક ટેન્ક કામદારો)ને આયુષ્માન હેલ્થ કાર્ડ અને પીપીઇ કિટનું વિતરણ પણ કર્યું હતું. આ પહેલ પડકારજનક પરિસ્થિતિઓમાં સેવા આપતા ફ્રન્ટલાઈન કામદારોના આરોગ્ય અને સલામતીની સુરક્ષા તરફના બીજા પગલાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.

આ કાર્યક્રમમાં વંચિત જૂથોના વિવિધ સરકારી યોજનાઓના આશરે 3 લાખ લાભાર્થીઓ જોડાયા હતા, જેઓ દેશભરના 500થી વધુ જિલ્લાઓમાંથી આ કાર્યક્રમમાં જોડાયા હતા.

AP/GP/JD