પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં, કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ મંત્રાલયની, ઉત્તર પૂર્વ પરિવર્તનકારી ઔદ્યોગિકરણ યોજના, 2024 (ઉન્નતિ -2024) માટે ઉદ્યોગ અને આંતરિક વેપારને પ્રોત્સાહન આપવા માટે વિભાગ દ્વારા જાહેરનામાની તારીખથી 10 વર્ષનાં ગાળા માટે અને કુલ રૂ. 10,037 કરોડનાં ખર્ચે પ્રતિબદ્ધ જવાબદારીઓ માટે 8 વર્ષનાં ગાળા માટે દરખાસ્ત રજૂ કરવામાં આવી છે, જેને મંજૂરી આપવામાં આવી છે.

નવા એકમો સ્થાપવા અથવા હાલના એકમોના નોંધપાત્ર વિસ્તરણ માટે રોકાણકારોને આ યોજના હેઠળ નીચેના પ્રોત્સાહનો ઉપલબ્ધ થશે.

તેમાં સામેલ ખર્ચઃ

સૂચિત યોજનાનો નાણાકીય ખર્ચ જાહેરનામાની તારીખથી 10 વર્ષ માટે યોજનાનાં ગાળા માટે રૂ. 10,037 કરોડ છે. (પ્રતિબદ્ધ જવાબદારીઓ માટે વધારાના 8 વર્ષ). આ એક કેન્દ્રીય ક્ષેત્રની યોજના હશે. આ યોજનાને બે ભાગમાં વહેંચવાની દરખાસ્ત છે. ભાગ, એ પાત્રતા ધરાવતા એકમો (રૂ. 9737 કરોડ)ને પ્રોત્સાહનો પૂરાં પાડે છે અને ભાગ બી, આ યોજના માટે અમલીકરણ અને સંસ્થાકીય વ્યવસ્થાઓ માટે છે. (રૂ. 300 કરોડ).

લક્ષ્યો:

પ્રસ્તાવિત યોજનામાં અંદાજે 2180 અરજીઓની કલ્પના કરવામાં આવી છે અને આ યોજનાનાં ગાળા દરમિયાન આશરે 83,000 જેટલી સીધી રોજગારીની તકો ઊભી થશે એવી અપેક્ષા છે. નોંધપાત્ર સંખ્યામાં પરોક્ષ રોજગાર પણ ઉત્પન્ન થવાની અપેક્ષા છે.

આ યોજનાની મુખ્ય વિશેષતાઓ:

i. યોજનાનો સમયગાળો: આ યોજના જાહેરનામાની તારીખથી અમલમાં આવશે અને 8 વર્ષની પ્રતિબદ્ધ જવાબદારીઓ સાથે 31.03.2034 સુધી અસરકારક રહેશે.

2. નોંધણી માટે અરજીનો સમયગાળો: ઔદ્યોગિક એકમને નોટિફિકેશનની તારીખથી 31.03.2026 સુધી રજિસ્ટ્રેશન માટે અરજી કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે

iii. નોંધણીની મંજૂરી: ૩૧-૩-૨૦૨૭ સુધીમાં નોંધણી માટેની તમામ અરજીઓનો નિકાલ કરવાનો રહેશે

iv. ઉત્પાદન અથવા કામગીરીની શરૂઆત: તમામ પાત્ર ઔદ્યોગિક એકમો નોંધણીની મંજૂરીથી ૪ વર્ષની અંદર તેમનું ઉત્પાદન અથવા કામગીરી શરૂ કરશે.

v. જિલ્લાઓને બે ઝોનમાં વર્ગીકૃત કરવામાં આવ્યા છે: ઝોન એ (ઔદ્યોગિક રીતે અદ્યતન જિલ્લાઓ) અને ઝોન બી (ઔદ્યોગિક રીતે પછાત જિલ્લાઓ)

vi. ભંડોળની ફાળવણી: ભાગ એ ના ખર્ચના 60% 8 પૂર્વોત્તર રાજ્યોને અને 40% ફર્સ્ટ-ઇન-ફર્સ્ટ-આઉટ (ફીફો) આધારે નક્કી કરવામાં આવ્યા છે.

vii. સૂક્ષ્મ ઉદ્યોગો (એમએસએમઇ ઉદ્યોગના ધોરણો અનુસાર વ્યાખ્યાયિત) માટે, પીએન્ડએમ ગણતરીમાં બિલ્ડિંગ બાંધકામ અને કેપિટલ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ ઇન્સેન્ટિવ માટે પીએન્ડએમ ખર્ચનો સમાવેશ કરવામાં આવશે.

viii. તમામ નવા ઔદ્યોગિક એકમો અને વિસ્તૃત એકમો સંબંધિત પ્રોત્સાહનો માટે પાત્ર બનશે.

અમલીકરણની વ્યૂહરચના:

ડીપીઆઈઆઈટી રાજ્યોના સહયોગથી આ યોજનાનો અમલ કરશે. રાષ્ટ્રીય અને રાજ્ય સ્તરે નીચેની સમિતિઓ દ્વારા અમલીકરણની દેખરેખ રાખવામાં આવશે.

I. ડીપીઆઈઆઈટી (એસઆઈઆઈટી)ના સચિવની અધ્યક્ષતાવાળી સંચાલન સમિતિ આના કોઈ પણ અર્થઘટન અંગે નિર્ણય લેશે. આ યોજના તેના એકંદર નાણાકીય ખર્ચની અંદર છે અને અમલ માટે વિગતવાર માર્ગદર્શિકા જારી કરે છે.

• II. કક્ષાની સમિતિ, ના મુખ્ય સચિવની અધ્યક્ષતામાં, પારદર્શિતા અને કાર્યદક્ષતા સુનિશ્ચિત કરવા, અમલીકરણ, ચકાસણી અને સંતુલન પર નજર રાખશે.
• III. વરિષ્ઠ સચિવ (ઉદ્યોગો)ના વડપણ હેઠળની સચિવ કક્ષાની સમિતિ આ યોજનાના અમલીકરણ માટે જવાબદાર રહેશે, જેમાં નોંધણીની ભલામણનો પણ સમાવેશ થાય છે. અને પ્રોત્સાહનો દાવાઓ કરે છે.

પૃષ્ઠભૂમિ:

ભારત સરકારે નવી ઔદ્યોગિક વિકાસ યોજના, ઉન્નાવ (ઉત્તર પૂર્વ પરિવર્તનકારી ઔદ્યોગિકરણ યોજના), 2024 પૂર્વોત્તર ક્ષેત્રમાં ઉદ્યોગોના વિકાસ અને રોજગારીના સર્જન માટે કેન્દ્રીય ક્ષેત્રની યોજના તરીકે તૈયાર કરી છે. આ યોજનાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ લાભદાયક રોજગારીનું સર્જન કરવાનો છે, જે આ વિસ્તારના એકંદર સામાજિક-આર્થિક વિકાસ તરફ દોરી જશે. તે ઉત્પાદન અને સેવા ક્ષેત્રોમાં ઉત્પાદક આર્થિક પ્રવૃત્તિનું સર્જન કરશે.

એનઇઆરમાં ઔદ્યોગિક વિકાસ પર નવેસરથી ભાર મૂકવાની જરૂર છે, જેમાં રોજગારીનું સર્જન, કૌશલ્ય વિકાસ અને સ્થાયી વિકાસ પર ભાર મૂકવાની જરૂર છે, જેમાં નવા રોકાણો આકર્ષીને અને વર્તમાન રોકાણોને પોષવામાં આવશે. જો કે, એનઇઆરના ઔદ્યોગિક વિકાસ અને પ્રાચીન વાતાવરણ વચ્ચે યોગ્ય સંતુલન જાળવવા માટે, કેટલાક ઉદ્યોગોને નવીનીકરણીય ઉર્જા, ઇવી ચાર્જિંગ સ્ટેશન વગેરે જેવા સકારાત્મક સૂચિમાં રાખવામાં આવે છે અને કેટલાક ક્ષેત્રો માટે નકારાત્મક સૂચિ છે જે સિમેન્ટ, પ્લાસ્ટિક વગેરે જેવા પર્યાવરણને અવરોધે છે.

AP/GP/JD