આ પ્રકારની સૌપ્રથમ પહેલ સ્વરૂપે ભારતીય ચૂંટણી પંચે આજે બે અગ્રણી સંસ્થાઓ ઇન્ડિયન બેંક્સ એસોસિયેશન (આઇબીએ) અને પોસ્ટ વિભાગ (ડીઓપી) સાથે લોકસભા 2024ની આગામી સામાન્ય ચૂંટણીઓ અગાઉ મતદાતાઓની પહોંચ વધારવા અને જાગૃતિ લાવવા માટે સમજૂતીકરાર (એમઓયુ) પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે. આ પહેલ દેશમાં ચૂંટણી જાગૃતિ વધારવા ઇસીઆઈના અથાગ પ્રયાસોને ચાલુ રાખવા માટે છે. ઉલ્લેખનીય છે કે, ઇસીઆઈએ તાજેતરમાં શાળાઓ અને કોલેજોના શૈક્ષણિક અભ્યાસક્રમમાં ચૂંટણીલક્ષી સાક્ષરતાને ઔપચારિક રીતે સંકલિત કરવા શિક્ષણ મંત્રાલય સાથે એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. આજે મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર શ્રી રાજીવ કુમાર અને ચૂંટણી કમિશનર શ્રી અરુણ ગોયલની ઉપસ્થિતિમાં આ એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર થયા હતા. આ પ્રસંગે પોસ્ટ વિભાગના સચિવ શ્રી સુનિલ મહેતા, આઈબીએના ચીફ એક્ઝિક્યુટિવ શ્રી સુનિલ મહેતા અને પોસ્ટ વિભાગ, આઈબીએ અને ઈસીઆઈના અન્ય અધિકારીઓ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

આઇબીએ સાથે એમઓયુ

પોસ્ટ વિભાગ સાથે એમઓયુ

એમઓયુના ભાગરૂપે, આઇબીએ અને ડીઓપી તેના સભ્યો અને સંલગ્ન સંસ્થાઓ/એકમો સાથે મળીને પ્રો-બોનો ધોરણે તેમના વિસ્તૃત નેટવર્ક મારફતે મતદાર શિક્ષણને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ટેકો આપશે, જેમાં નાગરિકોને તેમના ચૂંટણી અધિકારો, પ્રક્રિયાઓ અને નોંધણી અને મતદાન માટેના પગલાઓ વિશે જાણકારી આપવા માટે વિવિધ હસ્તક્ષેપોનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે.

એમઓયુની મુખ્ય મુખ્ય બાબતો નીચે મુજબ છેઃ

• સભ્યો અને સંલગ્ન સંસ્થાઓ/એકમો તેમની વેબસાઇટ પર મતદાર શિક્ષણ સંદેશાઓ સ્પષ્ટપણે પ્રદર્શિત કરશે, મુલાકાતીઓને ચૂંટણી પ્રક્રિયા વિશે વધુ જાણવા સૂચના આપશે.
• સોશિયલ મીડિયા જેવી વિવિધ પ્રમોશનલ ચેનલો અને સભ્ય સંસ્થાઓના કસ્ટમર આઉટરીચ પ્લેટફોર્મ મારફતે મતદાર શિક્ષણ સામગ્રીનો પ્રસાર કરવામાં આવશે, જે હિતધારકો અને લોકોમાં વ્યાપક જાગૃતિ સુનિશ્ચિત કરશે.
• મુખ્ય સ્થળોએ ઓફિસના ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર / પરિસરમાં પોસ્ટર્સ, ફ્લેક્સ અને હોર્ડિંગ્સના રૂપમાં મતદાતા શિક્ષણ સંદેશાઓ પ્રદર્શિત કરવામાં આવશે, જે મુખ્ય ટચપોઇન્ટ્સ પર ગ્રાહકો સુધી પહોંચશે.
• આઈબીએ અને ડીઓપી હેઠળ તમામ સભ્ય સંસ્થાઓ મતદાર શિક્ષણ સાથે સંબંધિત ચર્ચાઓ અને પહેલોમાં કર્મચારીઓ અને ગ્રાહકોને સાંકળવા મતદાર જાગૃતિ મંચો સ્થાપિત કરશે.
• આઈબીએ અને ડીઓપીના કર્મચારીઓના નિયમિત ઓરિએન્ટેશન પ્રોગ્રામમાં એસવીઈઈપી પર તાલીમ મોડ્યુલ વિશે સંવેદનશીલતા.
• ટપાલ વિભાગ ટપાલની ચીજવસ્તુઓ પર વિશેષ કેન્સલેશન સ્ટેમ્પ (મતદાર શિક્ષણ સંદેશા સાથે) લગાવશે.

ચૂંટણી પંચ દ્વારા વર્ષોથી નિષ્પક્ષ અને શાંતિપૂર્ણ રીતે ચૂંટણીઓનું સફળતાપૂર્વક સંચાલન અને સંચાલન કરવા છતાં, મતદાતાઓની ભાગીદારીમાં નોંધપાત્ર વધારો થવા છતાં, એક ચિંતા એ પણ છે કે લગભગ 30 કરોડ મતદારો (91 કરોડમાંથી) એ લોકસભા 2019ની સામાન્ય ચૂંટણીમાં પોતાનો મત આપ્યો ન હતો. મતદાનની ટકાવારી 67.4 ટકા હતી, જેને સુધારવા માટે પંચે એક પડકાર તરીકે લીધો છે.

આઇબીએ અને પોસ્ટ વિભાગ સાથેનું આ જોડાણ નાગરિકોને તેમના ચૂંટણી અધિકારો અને જવાબદારીઓ વિશે જ્ઞાન અને જાગૃતિ સાથે સશક્ત બનાવીને લોકશાહીને મજબૂત કરવાની દિશામાં એક મહત્વપૂર્ણ પગલું સૂચવે છે. સંયુક્ત પ્રયાસો દ્વારા, બંને સંસ્થાઓ ચૂંટણી પ્રક્રિયામાં માહિતગાર અને સક્રિય ભાગીદારીની સંસ્કૃતિને પ્રોત્સાહન આપવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે.

પાશ્વભાગ: આ ઇન્ડિયન બેન્ક્સ એસોસિયેશન (આઇબીએ), 26 સપ્ટેમ્બર, 1946ના રોજ રચાયેલી આ રચના 22 સભ્યો સાથે થઈ હતી અને હવે તે દેશભરમાં 247 સભ્યોનું મજબૂત નેટવર્ક ધરાવે છે. જાહેર ક્ષેત્રની બેંકો 90,000થી વધુ શાખાઓ અને 1.36 લાખ એટીએમ સાથે મોખરે છે, ત્યારબાદ 79,000થી વધુ એટીએમ ધરાવતી ખાનગી ક્ષેત્રની બેંકોની 42,000થી વધુ શાખાઓ ધરાવે છે. પ્રાદેશિક ગ્રામીણ બેંકો 22,400થી વધુ શાખાઓનું યોગદાન આપે છે, જ્યારે સ્મોલ ફાઇનાન્સ અને પેમેન્ટ બેંકો આશરે 7000 શાખાઓ અને 3000થી વધુ એટીએમનું સંચાલન કરે છે. વિદેશી બેંકો 840 શાખાઓ અને 1,158 એટીએમ ધરાવે છે અને સ્થાનિક વિસ્તારની બેંકો 81 શાખાઓ ધરાવે છે. સમગ્ર દેશમાં 2.19 લાખથી વધુ એટીએમ સાથે શાખાઓની કુલ સંખ્યા 1.63 લાખ+ છે.

150 વર્ષથી વધુ સમય માટે, ટપાલ વિભાગ (ડીઓપી) દેશના સંદેશાવ્યવહારની કરોડરજ્જુ રહી છે અને દેશના સામાજિક આર્થિક વિકાસમાં નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવી છે. 1,55,000થી વધુ પોસ્ટ ઓફિસ ધરાવતી આ ડીઓપી વિશ્વમાં સૌથી વધુ વિતરિત પોસ્ટલ નેટવર્ક ધરાવે છે.

AP/GP/JD

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com