પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે નવી દિલ્હીમાં ભારત મંડપમ ખાતે દેશમાં આયોજિત થનારા સૌથી મોટા વૈશ્વિક ટેક્સટાઇલ કાર્યક્રમોમાંના એક એવા ભારત ટેક્સ 2024નું ઉદઘાટન કર્યું હતું. પ્રધાનમંત્રીએ આ પ્રસંગે પ્રદર્શિત થયેલા પ્રદર્શનની પણ ઝાંખી કરાવી હતી.

અહીં ઉપસ્થિત જનમેદનીને સંબોધતા પ્રધાનમંત્રીએ ભારત ટેક્સ 2024માં દરેકને આવકાર આપ્યો હતો અને કહ્યું હતું કે, આજનો પ્રસંગ વિશેષ છે, કારણ કે આ કાર્યક્રમ ભારતનાં બે સૌથી મોટાં પ્રદર્શન કેન્દ્રો ભારત મંડપમ અને યશો ભૂમિમાં યોજાઈ રહ્યો છે. તેમણે આશરે 100 દેશોના 3000થી વધુ પ્રદર્શકો અને વેપારીઓ તથા આશરે 40,000 મુલાકાતીઓના જોડાણનો સ્વીકાર કર્યો હતો, કારણ કે તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, ભારત ટેક્સ આ તમામને એક મંચ પ્રદાન કરે છે.

પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, આજની ઇવેન્ટમાં ભારત ટેક્સનાં ઘણાં પાસાંઓ સામેલ છે, જે ભારતીય પરંપરાનાં ભવ્ય ઇતિહાસને આજની પ્રતિભા સાથે જોડે છે; પરંપરાઓ સાથેની ટેકનોલોજી અને શૈલી/ટકાઉપણા/સ્કેલ/કૌશલ્યને એકસાથે લાવવા માટેનો એક તંતુ છે. તેમણે આ પ્રસંગને એક ભારત, શ્રેષ્ઠ ભારતનાં શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણ સ્વરૂપે પણ જોયો હતો, જેમાં સમગ્ર ભારતમાંથી અસંખ્ય ટેક્સટાઇલ પરંપરાઓ સામેલ છે. તેમણે ભારતની ટેક્સટાઇલ પરંપરાની ઊંડાઈ, દીર્ધાયુષ્ય અને ક્ષમતા પ્રદર્શિત કરવા બદલ આ પ્રદર્શનની પણ પ્રશંસા કરી હતી.

ટેક્સટાઇલ વેલ્યુ ચેઇનમાં વિવિધ હિતધારકોની હાજરીની નોંધ લઈને પ્રધાનમંત્રીએ ભારતનાં ટેક્સટાઇલ ક્ષેત્રને સમજવા તેમજ પડકારો અને આકાંક્ષાઓથી વાકેફ થવા માટે તેમની બૌદ્ધિકતા પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. તેમણે વણકરોની હાજરી અને જમીન સ્તરેથી તેમના પેઢીના અનુભવની પણ નોંધ લીધી હતી, જેઓ મૂલ્ય સાંકળ માટે નિર્ણાયક છે. આ સંબોધનને દિશામાન કરીને પ્રધાનમંત્રીએ વિકસિત ભારત અને તેના ચાર મુખ્ય સ્તંભો પર ભાર મૂક્યો હતો તથા ભારતનું ટેક્સટાઇલ ક્ષેત્ર ગરીબો, યુવાનો, ખેડૂતો અને મહિલાઓ એમ દરેક ક્ષેત્ર સાથે જોડાયેલું છે એ બાબત પર ભાર મૂક્યો હતો. એટલે પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, ભારત ટેક્સ 2024 જેવી ઇવેન્ટનું મહત્ત્વ વધી રહ્યું છે.

પ્રધાનમંત્રીએ વિકસિત ભારતની સફરમાં ટેક્સટાઇલ્સ ક્ષેત્રની ભૂમિકાને વિસ્તૃત કરવા માટે સરકાર કયા ક્ષેત્રમાં કામ કરી રહી છે તેની વિસ્તૃત ચર્ચા કરી હતી. તેમણે કહ્યું હતું કે, "અમે પરંપરા, ટેકનોલોજી, પ્રતિભા અને તાલીમ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહ્યાં છીએ." તેમણે ધ્યાન દોર્યું હતું કે સમકાલીન વિશ્વની માંગ માટે પરંપરાગત ડિઝાઇનને અપડેટ કરવા પર ભાર મૂકવામાં આવી રહ્યો છે. તેમણે ફાઇવ એફની વિભાવનાનો પુનરોચ્ચાર કર્યો હતો – ફાર્મ ટુ ફાઇબર, ફાઇબરથી ફેક્ટરી, ફેક્ટરી ટુ ફેશન, ફેશન ટુ ફોરેન, જે વેલ્યુ ચેઇનના તમામ તત્વોને એક સંપૂર્ણ સાથે જોડે છે. એમએસએમઇ ક્ષેત્રને મદદરૂપ થવા પ્રધાનમંત્રીએ એમએસએમઇની વ્યાખ્યામાં ફેરફારનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જેથી કદમાં વૃદ્ધિ પછી પણ સતત લાભને સુનિશ્ચિત કરી શકાય. તેમણે સીધા વેચાણ, પ્રદર્શનો અને ઓનલાઇન પોર્ટલ વિશે પણ વાત કરી હતી, જેનાથી કારીગરો અને બજાર વચ્ચેનું અંતર ઓછું થયું છે.

પ્રધાનમંત્રીએ વિવિધ રાજ્યોમાં સાત પીએમ મિત્ર પાર્ક બનાવવાની સરકારની વિસ્તૃત યોજનાઓ પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો અને સંપૂર્ણ ટેક્સટાઇલ ક્ષેત્ર માટે તકો ઊભી કરવા પર ભાર મૂક્યો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, "સરકાર એક જ સ્થળે સંપૂર્ણ વેલ્યુ ચેઇન ઇકોસિસ્ટમ સ્થાપિત કરવા આતુર છે, જ્યાં પ્લગ એન્ડ પ્લે સુવિધાઓ સાથે આધુનિક માળખું ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવે." તેમણે કહ્યું કે તેનાથી માત્ર સ્કેલ અને ઓપરેશનમાં જ સુધારો થશે નહીં, પરંતુ લોજિસ્ટિક્સ ખર્ચ પણ નીચે આવશે.

ટેક્સટાઇલ્સનાં ક્ષેત્રમાં રોજગારીની સંભવિતતા અને ગ્રામીણ વસતિ અને મહિલાઓની ભાગીદારીનો ઉલ્લેખ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, 10માંથી 7 પરિધાન ઉત્પાદકો મહિલાઓ છે અને હાથવણાટમાં આ સંખ્યા હજુ વધારે છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, છેલ્લાં 10 વર્ષમાં લેવાયેલાં પગલાંએ ખાદીને વિકાસ અને રોજગારીનું એક મજબૂત માધ્યમ બનાવ્યું છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, એ જ રીતે કલ્યાણકારક યોજનાઓ અને માળખાગત સુવિધાઓને વેગ આપવાથી છેલ્લાં દાયકામાં ટેક્સટાઇલ ક્ષેત્રને પણ લાભ થયો છે.

કપાસ, શણ અને રેશમ ઉત્પાદક તરીકે ભારતની વધતી પ્રોફાઇલ વિશે વાત કરતા પીએમ મોદીએ કહ્યું કે સરકાર કપાસના ખેડૂતોને ટેકો આપી રહી છે અને તેમની પાસેથી કપાસ ખરીદી રહી છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, સરકાર દ્વારા શરૂ કરવામાં આવેલી કસ્તુરી કોટન વૈશ્વિક સ્તરે ભારતની બ્રાન્ડ વેલ્યુ ઊભી કરવાની દિશામાં મોટું પગલું હશે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું. પ્રધાનમંત્રીએ શણ અને રેશમ ક્ષેત્ર માટેનાં વિવિધ પગલાંઓનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો. તેમણે તકનીકી કાપડ જેવા નવા ક્ષેત્રો વિશે પણ વાત કરી અને રાષ્ટ્રીય તકનીકી કાપડ મિશન અને આ ક્ષેત્રમાં સ્ટાર્ટઅપ્સ માટેના અવકાશ વિશે માહિતી આપી.

પ્રધાનમંત્રીએ એક તરફ ટેકનોલોજી અને મિકેનાઇઝેશનની જરૂરિયાત પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો અને બીજી તરફ વિશિષ્ટતા અને પ્રમાણિકતા પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો અને કહ્યું હતું કે, ભારત પાસે એવું સ્થાન છે, જ્યાં આ બંને માગણીઓ સહઅસ્તિત્વમાં છે. ભારતના કારીગરો દ્વારા ઉત્પાદિત ઉત્પાદનોમાં હંમેશા આગવી વિશેષતા જોવા મળે છે તેની નોંધ લઈને પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, વિશિષ્ટ ફેશનની માગની સાથે આ પ્રકારની પ્રતિભાઓની માગમાં વધારો થાય છે. એટલે પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, સરકાર કૌશલ્ય અને વ્યાપ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહી છે અને દેશમાં નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ફેશન ટેકનોલોજી (એનઆઇએફટી) સંસ્થાઓની સંખ્યા વધીને 19 થઈ છે. તેમણે કહ્યું કે સ્થાનિક વણકરો અને કારીગરોને પણ નવી તકનીકી વિશે વિશેષ તાલીમ કાર્યક્રમોના સંગઠન સાથે એન.આઈ.એફ.ટી. સાથે જોડવામાં આવી રહ્યા છે. પ્રધાનમંત્રીએ સમર્થ યોજનાનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જેમાં અત્યાર સુધીમાં 2.5 લાખથી વધારે લોકોને ક્ષમતા નિર્માણ અને કૌશલ્ય વિકાસની તાલીમ આપવામાં આવી છે. તેમણે માહિતી આપી હતી કે મોટાભાગની મહિલાઓએ આ યોજનામાં ભાગ લીધો છે જ્યાં લગભગ 1.75 લાખ લોકોને ઉદ્યોગમાં પ્લેસમેન્ટ મળી ચૂક્યું છે.

પ્રધાનમંત્રીએ વોકલ ફોર લોકલના પરિમાણ પર પણ ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું હતું. તેમણે કહ્યું હતું કે, "આજે દેશમાં 'વોકલ ફોર લોકલ એન્ડ લોકલ ટુ ગ્લોબલ' માટે જન આંદોલન ચાલી રહ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે સરકાર નાના કારીગરો માટે પ્રદર્શનો અને મોલ્સ જેવી સિસ્ટમો બનાવી રહી છે.

સકારાત્મક, સ્થિર અને દૂરદર્શી સરકારી નીતિઓની અસર પર ટિપ્પણી કરતા પીએમ મોદીએ કહ્યું કે ભારતીય કાપડ બજારનું મૂલ્યાંકન 2014 માં 7 લાખ કરોડ રૂપિયાથી ઓછું હતું તે 12 લાખ કરોડ રૂપિયાને પાર કરી ગયું છે. યાર્ન, ફેબ્રિક અને એપેરલ પ્રોડક્શનમાં 25 ટકાનો વધારો થયો છે. 380 નવા બીઆઈએસ ધોરણો આ ક્ષેત્રમાં ગુણવત્તા નિયંત્રણની ખાતરી આપી રહ્યા છે. તેમણે માહિતી આપી હતી કે, આને પગલે છેલ્લાં 10 વર્ષમાં આ ક્ષેત્રમાં એફડીઆઇને બમણું કરવામાં આવ્યું છે.

ભારતનાં ટેક્સટાઇલ ક્ષેત્ર પાસેથી ઊંચી અપેક્ષાઓ વ્યક્ત કરતાં પ્રધાનમંત્રી મોદીએ કોવિડ મહામારી દરમિયાન પીપીઇ કિટ્સ અને ફેસ માસ્કનાં ઉત્પાદન માટે ઉદ્યોગનાં પ્રયાસોને યાદ કર્યા હતાં. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે સરકારે ટેક્સટાઇલ ક્ષેત્રની સાથે મળીને સપ્લાય ચેઇનને સુવ્યવસ્થિત કરી છે અને સમગ્ર વિશ્વને પૂરતી સંખ્યામાં પીપીઇ કિટ્સ અને ફેસ માસ્ક પૂરા પાડ્યા છે. આ સિદ્ધિઓ પર પાછા ફરીને પ્રધાનમંત્રીએ વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો હતો કે, ભારત નજીકના ભવિષ્યમાં વૈશ્વિક નિકાસનું કેન્દ્ર બનશે. પ્રધાનમંત્રીએ હિતધારકોને ખાતરી આપી હતી કે, "સરકાર તમારી દરેક જરૂરિયાત માટે તમારી સાથે રહેશે." તેમણે ટેક્સટાઇલ ક્ષેત્રની અંદર વિવિધ હિતધારકો વચ્ચે સહયોગ વધારવાની પણ ભલામણ કરી હતી, જેથી ઉદ્યોગનાં વિકાસને આગળ વધારવા માટે એક વ્યાપક સંકલ્પ પ્રાપ્ત કરી શકાય. આહાર, આરોગ્ય સંભાળ અને સંપૂર્ણ જીવનશૈલી સહિત જીવનનાં દરેક પાસામાં 'મૂળભૂત બાબતો પર પાછા ફરવા'ની દુનિયાભરનાં નાગરિકોની નિષ્ક્રિયતાનો ઉલ્લેખ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, ટેક્સટાઇલમાં પણ આવું જ જોવા મળે છે તથા તેમણે ગારમેન્ટનાં ઉત્પાદન માટે રાસાયણિક-મુક્ત રંગીન દોરાની માગ તરફ ધ્યાન દોર્યું હતું. પ્રધાનમંત્રીએ ટેક્સટાઇલ ઉદ્યોગને વિનંતી કરી હતી કે, તેઓ ભારતીય બજારને માત્ર સેવા પૂરી પાડવાની માનસિકતાથી દૂર રહે અને નિકાસ તરફ ધ્યાન આપે. તેમણે આફ્રિકન બજારની વિશિષ્ટ જરૂરિયાતો અથવા જિપ્સી સમુદાયોની જરૂરિયાતોનું ઉદાહરણ આપ્યું હતું, જે પુષ્કળ સંભાવનાઓ પ્રસ્તુત કરે છે. તેમણે મૂલ્ય સાંકળમાં રાસાયણિક વિભાગોનો સમાવેશ કરવા અને કુદરતી રાસાયણિક પ્રદાતાઓને શોધવાની જરૂરિયાત માટે કહ્યું.

તેમણે ખાદીને તેની પરંપરાગત છબીમાંથી બહાર કાઢવાના અને યુવાનોમાં આત્મવિશ્વાસ જગાવતા ફેશન સ્ટેટમેન્ટમાં પરિવર્તિત કરવાના તેમના પ્રયત્નો વિશે પણ વાત કરી હતી. તેમણે કાપડના આધુનિક ક્ષેત્રોમાં વધુ સંશોધન કરવા અને સ્પેશિયાલિટી ટેક્સટાઇલ્સની પ્રતિષ્ઠા પાછી મેળવવા પણ જણાવ્યું હતું. ભારતના હીરા ઉદ્યોગનું ઉદાહરણ આપીને, જે હવે આ ઉદ્યોગ સાથે સંબંધિત તમામ ઉપકરણોનું સ્વદેશી રીતે ઉત્પાદન કરે છે, પ્રધાનમંત્રીએ ટેક્સટાઇલ ક્ષેત્રને ટેક્સટાઇલ ઇક્વિપમેન્ટ ઉત્પાદનના ક્ષેત્રમાં સંશોધન હાથ ધરવા અને નવા વિચારો અને પરિણામો ધરાવતા લોકોને પ્રોત્સાહિત કરવા વિનંતી કરી હતી. તેમણે હિસ્સેદારોને તબીબી ક્ષેત્રમાં ઉપયોગમાં લેવાતા કાપડ જેવા નવા ક્ષેત્રોની શોધખોળ કરવા જણાવ્યું હતું. તેમણે તેમને નેતૃત્વ કરવા અને વૈશ્વિક ફેશન વલણને અનુસરવાનું કહ્યું નહીં.

સંબોધનના સમાપનમાં પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, સરકાર એક ઉદ્દીપક તરીકે કામ કરવા અને લોકોનાં સ્વપ્નો પૂર્ણ કરવાની દિશામાં કામ કરવા સરળતાથી ઉપલબ્ધ છે, કારણ કે તેમણે ઉદ્યોગોને નવા વિઝન સાથે આગળ આવવા અપીલ કરી હતી, જે વિશ્વની જરૂરિયાતો પૂર્ણ કરે છે અને તેમનાં બજારોમાં વિવિધતા લાવે છે.

આ પ્રસંગે કેન્દ્રીય વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ તથા કાપડ મંત્રી શ્રી પિયુષ ગોયલ અને કેન્દ્રીય કાપડ રાજ્યમંત્રી શ્રીમતી દર્શના જરદોશ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

પાશ્વ ભાગ

ભારત ટેકસ 2024નું આયોજન 26-29 ફેબ્રુઆરી 2024 દરમિયાન કરવામાં આવ્યું છે. પ્રધાનમંત્રીના 5F વિઝનમાંથી પ્રેરણા લઈને આ કાર્યક્રમમાં ફાઇબર, ફેબ્રિક અને ફેશન ફોકસ મારફતે એકીકૃત કૃષિથી લઈને વિદેશી સુધીનો સમાવેશ થાય છે, જે સમગ્ર ટેક્સટાઇલ્સ વેલ્યુ ચેઇનને આવરી લે છે. તે ટેક્સટાઇલ ક્ષેત્રમાં ભારતની કુશળતા પ્રદર્શિત કરશે અને વૈશ્વિક ટેક્સટાઇલ પાવરહાઉસ તરીકે ભારતની સ્થિતિને પ્રતિપાદિત કરશે.

11 ટેક્સટાઇલ એક્સપોર્ટ પ્રમોશન કાઉન્સિલના કન્સોર્ટિયમ દ્વારા આયોજિત અને સરકાર દ્વારા સમર્થિત, ભારત ટેક્સ 2024 વેપાર અને રોકાણના બે સ્તંભો પર બનાવવામાં આવ્યું છે, જેમાં ટકાઉપણા પર વધુ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું છે. ચાર દિવસીય આ કાર્યક્રમમાં 65થી વધુ નોલેજ સેશનનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે, જેમાં 100થી વધુ વૈશ્વિક પેનલિસ્ટ્સ આ ક્ષેત્રને લગતા વિવિધ મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરે છે. તે ટકાઉપણા અને વર્તુળાકારતા પર સમર્પિત પેવેલિયન, 'ઇન્ડી હાટ', ઇન્ડિયન ટેક્સટાઇલ્સ હેરિટેજ, સસ્ટેઇનેબિલિટી અને વૈશ્વિક ડિઝાઇન્સ જેવા વિવિધ વિષયો પર ફેશન પ્રેઝન્ટેશન તેમજ ઇન્ટરેક્ટિવ ફેબ્રિક ટેસ્ટિંગ ઝોન અને પ્રોડક્ટ ડેમોન્સ્ટ્રેશન ધરાવે છે.

ભારત ટેક્સ 2024માં નીતિઘડવૈયાઓ અને વૈશ્વિક સીઇઓ સાથે 3,500થી વધુ પ્રદર્શકો, 100થી વધુ દેશોના 3,000થી વધુ ખરીદદારો અને 40,000થી વધુ વ્યાવસાયિક મુલાકાતીઓ ઉપરાંત ટેક્સટાઇલના વિદ્યાર્થીઓ, વણકરો, કારીગરો અને ટેક્સટાઇલ કામદારો ભાગ લે તેવી અપેક્ષા છે. આ કાર્યક્રમ દરમિયાન 50થી વધારે જાહેરાતો અને એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર થવાની અપેક્ષા સાથે, ટેક્સટાઇલ ક્ષેત્રમાં રોકાણ અને વેપારને વધુ વેગ આપવા અને નિકાસને વેગ આપવા માટે મદદ રૂપ થવાની કલ્પના કરવામાં આવી છે. પ્રધાનમંત્રીના 'અખંડ ભારત' અને 'વિકાસશીલ ભારત'ના વિઝનને આગળ ધપાવવા માટેનું આ વધુ એક મહત્ત્વપૂર્ણ પગલું છે.

AP/GP/NP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com