પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે મંજૂરી આપી "પ્રધાનમંત્રી મત્સ્ય કિસાન સમૃદ્ધિ સહ-યોજના (પીએમ-એમકેએસએસવાય)", મત્સ્યપાલન ક્ષેત્રનાં ઔપચારિકરણ માટે તથા નાણાકીય વર્ષ 2023-24થી નાણાકીય વર્ષ 2026-27 સુધીનાં તમામ રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં નાણાકીય વર્ષ 2026-27 સુધીનાં આગામી ચાર (4) વર્ષનાં ગાળામાં મત્સ્યપાલનનાં સૂક્ષ્મ અને લઘુ ઉદ્યોગોને ટેકો આપવા માટે કેન્દ્ર સરકારની પેટાયોજના છે.

તેમાં સામેલ ખર્ચ

આ પેટાયોજનાનો અમલ પીએમએમએસવાયના કેન્દ્રીય ક્ષેત્રના ઘટક હેઠળ કેન્દ્રીય ક્ષેત્રની પેટાયોજના તરીકે થશે, જેનો અંદાજિત ખર્ચ રૂ.6,000 કરોડ થશે, જેમાં વિશ્વ બેંક અને એએફડી એક્સટર્નલ ફાઇનાન્સિંગ સહિત 50 ટકા એટલે કે રૂ. 3,000 કરોડનું જાહેર ફાઇનાન્સિંગ સામેલ છે અને બાકીના 50 ટકા એટલે કે રૂ. 3,000 કરોડનું રોકાણ લાભાર્થીઓ/ખાનગી ક્ષેત્રનાં લાભાલાભવો પાસેથી અપેક્ષિત રોકાણ છે. તેનો અમલ તમામ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં નાણાકીય વર્ષ 2023-24થી નાણાકીય વર્ષ 2026-27 સુધી 4 (ચાર) વર્ષ માટે કરવામાં આવશે.

ઇચ્છિત લાભાર્થીઓ:

• મત્સ્યોદ્યોગ, ફિશ (જળચરઉછેર) ખેડૂતો, માછલીના કામદારો, માછલી વિક્રેતાઓ અથવા આવી અન્ય વ્યક્તિ સીધી રીતે મત્સ્યપાલન મૂલ્ય શ્રુંખલામાં સંકળાયેલી છે.
• ભારતમાં રજિસ્ટર્ડ પ્રોપરાઇટરી કંપનીઓ, સોસાયટીઝ, લિમિટેડ લાયબિલિટી પાર્ટનરશિપ પાર્ટનરશિપ (એલએલપી), કોઓપરેટિવ્સ, ફેડરેશન્સ, સ્વસહાય જૂથ (એસએચજી), ફિશ ફાર્મર્સ પ્રોડ્યુસર ઓર્ગેનાઇઝેશન્સ (એફએફપીઓ) અને મત્સ્યપાલન અને જળચરઉછેર વેલ્યુ ચેઇન સાથે સંકળાયેલા સ્ટાર્ટઅપ્સ જેવા પ્રોપરાઇટરી ફર્મ્સ, પાર્ટનરશિપ કંપનીઓ અને કંપનીઓના સ્વરૂપમાં સૂક્ષ્મ અને લઘુ ઉદ્યોગો.
• એફએફપીઓમાં ફાર્મર્સ પ્રોડ્યુસર ઓર્ગેનાઇઝેશન્સ (એફપીઓ)નો પણ સમાવેશ થાય છે.
• અન્ય કોઈ પણ લાભાર્થીઓ કે જેમને મત્સ્યપાલન વિભાગ, ગોલ દ્વારા લક્ષિત લાભાર્થીઓ તરીકે સામેલ કરવામાં આવી શકે છે.

રોજગારીના સર્જનની સંભવિતતા સહિતની મુખ્ય અસરો

• 40 લાખ લઘુ અને સૂક્ષ્મ ઉદ્યોગસાહસોને કાર્ય આધારિત ઓળખ પ્રદાન કરવા માટે રાષ્ટ્રીય મત્સ્યપાલન ડિજિટલ પ્લેટફોર્મનું નિર્માણ કરવું.

• મત્સ્યપાલન ક્ષેત્રનું ક્રમશઃ ઔપચારિકરણ અને સંસ્થાગત ધિરાણની સુલભતામાં વધારો થયો છે. આ પહેલ 6.4 લાખ સૂક્ષ્મ-ઉદ્યોગો અને 5,500 મત્સ્યપાલન સહકારી મંડળીઓને ટેકો આપશે, જે સંસ્થાગત ધિરાણની સુલભતા પ્રદાન કરશે.
• મત્સ્યોદ્યોગમાં પરંપરાગત સબસિડીથી પ્રભાવ આધારિત પ્રોત્સાહનો તરફ ધીરે ધીરે સ્થળાંતર

• આ કાર્યક્રમ મૂલ્ય શ્રુંખલાની કાર્યદક્ષતા સુધારવા અને 55,000 લક્ષિત સૂક્ષ્મ અને લઘુ ઉદ્યોગોને ટેકો આપીને સલામત, ગુણવત્તાયુક્ત માછલીઓને સુનિશ્ચિત કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.

• પર્યાવરણ અને ટકાઉપણાની પહેલોને પ્રોત્સાહન
• વેપાર-વાણિજ્યની સરળતા અને પારદર્શકતાની સુવિધા પૂરી પાડવી

• ઉત્પાદન, ઉત્પાદકતાને મજબૂત કરવા માટે જળચરઉછેર માટે વીમા કવચ મારફતે જળચરઉછેર પાકને થયેલા નુકસાનના મુદ્દાઓને સંબોધિત કરવા

• મૂલ્ય સંવર્ધન, મૂલ્ય પ્રાપ્તિ અને મૂલ્ય નિર્માણ મારફતે નિકાસ સ્પર્ધાત્મકતામાં વધારો કરવો
• વેલ્યુ ચેઇન કાર્યક્ષમતાને કારણે વધેલા નફાના માર્જિનને કારણે આવકમાં વધારો
• સ્થાનિક બજારમાં માછલી અને મત્સ્યઉત્પાદનોની ગુણવત્તામાં સુધારો
• સ્થાનિક બજારોને મજબૂત અને મજબૂત બનાવવા
• વેપાર-વાણિજ્યમાં વૃદ્ધિની સુવિધા પૂરી પાડવી, રોજગારીનું સર્જન કરવું અને વેપારની તકોનું સર્જન કરવું.

• રોજગારીના સર્જન અને સલામત કાર્યસ્થળ મારફતે મહિલા સશક્તીકરણ

• 75,000 મહિલાઓને રોજગારી આપવા પર વિશેષ ભાર મૂકવાની સાથે 1.7 લાખ નવી રોજગારીનું સર્જન કરવાનો અંદાજ છે અને સૂક્ષ્મ અને લઘુ ઉદ્યોગસાહસોની મૂલ્ય શ્રુંખલામાં 5.4 લાખ સતત રોજગારીની તકોનું સર્જન કરવાનું લક્ષ્ય પણ છે.

પીએમ-એમકેએસએસવાયના ઉદ્દેશો અને ઉદ્દેશોઃ

1. રાષ્ટ્રીય મત્સ્યપાલન ક્ષેત્ર ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ હેઠળ માછીમારો, મત્સ્યપાલકો અને સહાયક કામદારોની સ્વ-નોંધણી મારફતે અસંગઠિત મત્સ્યપાલન ક્ષેત્રનું ધીમે ધીમે ઔપચારિકકરણ, જેમાં સુધારેલી સેવા પ્રદાન કરવા માટે માછલી કામદારોની કાર્ય આધારિત ડિજિટલ ઓળખ ઊભી કરવાની બાબત સામેલ છે.
2. મત્સ્યપાલન ક્ષેત્રનાં સૂક્ષ્મ અને લઘુ ઉદ્યોગોને સંસ્થાગત ધિરાણની સુલભતા સુલભ કરવી.
3. જળચરઉછેર વીમો ખરીદવા માટે લાભાર્થીઓને વન-ટાઇમ ઇન્સેન્ટિવ પ્રદાન કરવું.
4. મત્સ્યપાલન ક્ષેત્રનાં મૂલ્ય-શ્રૃંખલાની કાર્યક્ષમતામાં સુધારો કરવા કામગીરીનાં અનુદાન મારફતે મત્સ્યપાલન અને જળચરઉછેર માઇક્રોએન્ટરપ્રાઇઝિંગ પ્રદાન કરે છે, જેમાં રોજગારીનાં સર્જન અને જાળવણી સામેલ છે.
5. મત્સ્ય અને મત્સ્યપાલનનાં ઉત્પાદનની સલામતી અને રોજગારીની જાળવણી સહિત ગુણવત્તા સુનિશ્ચિત વ્યવસ્થાને અપનાવવા અને વિસ્તારવા કામગીરી અનુદાન મારફતે સૂક્ષ્મ અને લઘુ ઉદ્યોગસાહસોને પ્રોત્સાહન આપવું.

અમલીકરણની વ્યૂહરચના:

પેટા-યોજનામાં નીચેના મુખ્ય ઘટકો છે:

1. ઘટક 1-એ : મત્સ્યપાલન ક્ષેત્રનું ઔપચારિકીકરણ અને કાર્યકારી મૂડી ધિરાણ માટે ભારત સરકારનાં કાર્યક્રમોને મત્સ્યપાલનનાં માઇક્રોએન્ટ્રપ્રાઇઝની સુલભતા સુલભ કરવીઃ

મત્સ્યોદ્યોગ, અસંગઠિત ક્ષેત્ર હોવાને કારણે માછલી ઉત્પાદકો અને માછલી કામદારો, વિક્રેતાઓ અને પ્રોસેસર્સ જેવા કે માછલી કામદારો, વિક્રેતાઓ અને પ્રોસેસર્સ જેવા રાષ્ટ્રીય સ્તરે આ ક્ષેત્રમાં કામ કરતા સૂક્ષ્મ અને નાના ઉદ્યોગોની રજિસ્ટ્રીની રચના દ્વારા ધીમે ધીમે ઔપચારિક બનાવવાની જરૂર છે. આ ઉદ્દેશ માટે રાષ્ટ્રીય મત્સ્યપાલન ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ (એનએફડીપી) ઊભું કરવામાં આવશે અને તમામ હિતધારકોને તેના પર નોંધણી કરાવવા માટે એકત્રિત કરવામાં આવશે. તેમને નાણાકીય પ્રોત્સાહનો આપીને આમ કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવશે. એનએફડીપી નાણાકીય પ્રોત્સાહનોના વિતરણ સહિતના અનેક કાર્યો કરશે. તાલીમ અને વિસ્તરણ સહાય, નાણાકીય સાક્ષરતામાં સુધારો, નાણાકીય સહાયમાં સુધારો કરવા, નાણાકીય સહાય દ્વારા પ્રોજેક્ટ તૈયાર કરવા અને દસ્તાવેજીકરણની સુવિધા આપવા, પ્રોસેસિંગ ફી અને આવા અન્ય ચાર્જની ભરપાઈ કરવા, જો કોઈ હોય તો, અને હાલની મત્સ્યપાલન સહકારી મંડળીઓને મજબૂત બનાવવા જેવી પ્રવૃત્તિઓ હાથ ધરવાની પણ દરખાસ્ત છે.

2. ઘટક 1-બીઃ જળચરઉછેર વીમાને અપનાવવાની સુવિધાઃ

ઉચિત વીમા ઉત્પાદનનું નિર્માણ કરવાની સુવિધા પ્રદાન કરવાની અને કામગીરીનું પ્રમાણ પ્રદાન કરવા માટે પ્રોજેક્ટનાં સમયગાળા દરમિયાન ઓછામાં ઓછા 1 લાખ હેક્ટર જળચરઉછેરનાં ખેતરોને આવરી લેવાની દરખાસ્ત રજૂ કરવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત, 4 હેક્ટર પાણી પથરાયેલા વિસ્તાર અને તેનાથી ઓછા કદના ખેતરના કદ સાથે વીમાની ખરીદી સામે ઇચ્છુક ખેડૂતોને એક વખત પ્રોત્સાહન આપવાની દરખાસ્ત છે. 'વનટાઈમ ઈન્સેન્ટિવ' પ્રીમિયમની કિંમતના 40 ટકાના દરે હશે, જે જળચરઉછેર ફાર્મના વોટર સ્પ્રેડ એરિયાના હેક્ટર દીઠ રૂ.25,000ની મર્યાદાને આધિન રહેશે. એકલ ખેડૂતને મળવાપાત્ર મહત્તમ પ્રોત્સાહન રૂ. 1,00,000 અને મહત્તમ કૃષિ કદ પ્રોત્સાહન માટે પાત્ર 4 હેક્ટર પાણી ફેલાવવાનો વિસ્તાર છે. કેજ કલ્ચર, રિ-રુધિરાભિસરણ એક્વાકલ્ચર સિસ્ટમ (આરએએસ), બાયો-ફ્લોક, રેસવે વગેરે જેવા ખેતરો સિવાયના જળચરઉછેરના વધુ સઘન સ્વરૂપ માટે, ચૂકવવાપાત્ર પ્રોત્સાહન પ્રીમિયમના 40% છે. ચૂકવવાપાત્ર મહત્તમ પ્રોત્સાહન 1 લાખ છે અને પાત્ર મહત્તમ એકમ કદ 1800 મીટર હશે.³. માત્ર એક જ પાક એટલે કે એક પાક ચક્ર માટે ખરીદેલા જળચરઉછેર વીમા માટે 'વનટાઇમ ઇન્સેન્ટિવ'નો ઉપરોક્ત લાભ આપવામાં આવશે. એસસી, એસટી અને મહિલા લાભાર્થીઓને જનરલ કેટેગરીઝ માટે ચૂકવવાપાત્ર પ્રોત્સાહનના 10 ટકાના દરે વધારાનું પ્રોત્સાહન પ્રદાન કરવામાં આવશે. આનાથી જળચરઉછેર વીમા ઉત્પાદનો માટે એક મજબૂત બજાર ઉભું થવાની અને વીમા કંપનીઓ ભવિષ્યમાં આકર્ષક વીમા ઉત્પાદનો સાથે આવવા માટે સક્ષમ બનશે તેવી અપેક્ષા છે.

3. ઘટક 2: મત્સ્યપાલન ક્ષેત્રની મૂલ્ય શ્રુંખલાની કાર્યક્ષમતામાં સુધારો કરવા માટે માઇક્રોએન્ટરપ્રાઇઝને ટેકો આપવો:

આ ઘટક સંબંધિત વિશ્લેષણો અને જાગૃતિ અભિયાનો સાથે પ્રદર્શન અનુદાનની સિસ્ટમ દ્વારા મત્સ્યઉદ્યોગ ક્ષેત્રમાં મૂલ્ય સાંકળ કાર્યક્ષમતામાં સુધારો કરવાનો પ્રયાસ કરે છે. મહિલાઓ માટે પ્રાથમિકતા સાથે રોજગારીના ઉત્પાદન, સર્જન અને જાળવણીમાં પુનઃએન્જેજ કરવા માટે માઇક્રોએન્ટરપ્રાઇઝને પ્રોત્સાહિત કરવા અને માપી શકાય તેવા માપદંડોના સેટ હેઠળ પસંદ કરેલી વેલ્યુ ચેઇનની અંદર પરફોર્મન્સ ગ્રાન્ટની જોગવાઈઓ મારફતે મૂલ્ય શ્રુંખલાની કાર્યક્ષમતા વધારવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવાની દરખાસ્ત રજૂ કરવામાં આવી છે.

કામગીરીની ગ્રાન્ટનું પ્રમાણ અને કામગીરીની ગ્રાન્ટ પૂરી પાડવા માટેના માપદંડો નીચે દર્શાવ્યા છેઃ

1. માઇક્રોએન્ટરપ્રાઇઝ માટે કામગીરી ગ્રાન્ટ, એસસી, એસટી અને મહિલાઓની માલિકીની માઇક્રોએન્ટરપ્રાઇઝ માટે કુલ રોકાણના 25 ટકાથી વધારે અથવા જનરલ કેટેગરી માટે કુલ રોકાણના 35 ટકા અથવા રૂ. 45 લાખ, બેમાંથી જે ઓછું હોય તેનાથી વધારે ન હોવું જોઈએ.
2. ગ્રામ્ય સ્તરની સંસ્થાઓ અને એસએચજી, એફએફપીઓ અને કોઓપરેટિવ્સનાં ફેડરેશનો માટે કામગીરીની ગ્રાન્ટ કુલ રોકાણનાં 35 ટકાથી વધારે કે રૂ.200 લાખ, બેમાંથી જે ઓછું હોય તેનાથી વધવું ન જોઈએ.
3. ઉપરોક્ત ઉદ્દેશ માટે કુલ રોકાણ (i, ii અને iii)માં નવા પ્લાન્ટ અને મશીનરી પર કરવામાં આવેલા મૂડી રોકાણો, ટેકનિકલ સિવિલ/ઇલેક્ટ્રિકલ વર્કસ અને સંલગ્ન માળખાગત સુવિધાઓ, પરિવહન અને વિતરણ માળખું, નવીનીકરણ ઊર્જા ઉપકરણો સહિત ઊર્જાદક્ષ ઉપકરણો, ટેકનોલોજીનો હસ્તક્ષેપ, આ પ્રકારના અન્ય હસ્તક્ષેપો કે જે મૂલ્ય શ્રુંખલામાં સુધારો કરવા તરફ દોરી જાય છે તેના પર કરવામાં આવેલા ખર્ચનો સમાવેશ થાય છે. અને આ યોજના હેઠળ કરવામાં આવેલી અરજીના વર્ષમાં બનાવવામાં આવેલી વધારાની નોકરીઓ માટેના પગાર બીલ.

d) ભાગ 3: માછલી અને મત્સ્ય ઉત્પાદનની સુરક્ષા અને ગુણવત્તા સુનિશ્ચિત વ્યવસ્થાને અપનાવવી અને તેનું વિસ્તરણઃ

મત્સ્યપાલનનાં સૂક્ષ્મ અને લઘુ ઉદ્યોગોને મત્સ્યપાલનનાં ઉત્પાદનોનાં માર્કેટિંગમાં મત્સ્યપાલનનાં સૂક્ષ્મ અને લઘુ ઉદ્યોગોને મત્સ્યપાલનનાં ઉત્પાદનોનાં માર્કેટિંગમાં સલામતી અને ગુણવત્તા સુનિશ્ચિત વ્યવસ્થા અપનાવવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવાની દરખાસ્ત રજૂ કરવામાં આવી છે, જેનો ઉદ્દેશ માપી શકાય તેવા માપદંડોનાં સેટ સામે કામગીરીની ગ્રાન્ટની જોગવાઈ છે. આનાથી માછલીઓ માટેનું બજાર વિસ્તૃત થવાની અને ખાસ કરીને મહિલાઓ માટે નોકરીઓ બનાવવા અને જાળવવાની અપેક્ષા છે. આ હસ્તક્ષેપથી સલામત માછલી અને મત્સ્ય ઉત્પાદનોના વધતા પુરવઠા દ્વારા માછલી માટેના સ્થાનિક બજારને વિસ્તૃત કરવાની અપેક્ષા છે જે નવા ગ્રાહકોને આકર્ષિત કરશે. કામગીરીનું પ્રમાણ દર્શાવે છે કે કામગીરીની ગ્રાન્ટ પૂરી પાડવા માટેના માપદંડો નીચે મુજબ છેઃ

1. માઈક્રોએન્ટરપ્રાઈઝ માટે કામગીરીની ગ્રાન્ટ કુલ રોકાણના 25 ટકાથી વધુ ન હોવી જોઈએ અથવા તો જનરલ કેટેગરી માટે રૂ.35 લાખ અને કુલ રોકાણના 35 ટકા અથવા તો એસસી, એસટી અને મહિલાઓની માલિકીના માઈક્રોએન્ટરપ્રાઈઝ માટે રૂ.45 લાખ, બેમાંથી જે ઓછું હોય તેનાથી વધુ ન હોવું જોઈએ.
2. લઘુ ઉદ્યોગસાહસો માટે કામગીરીની ગ્રાન્ટનું મહત્તમ કદ કુલ રોકાણના 25 ટકાથી વધારે નહીં હોય અથવા સામાન્ય કેટેગરી માટે રૂ. 75 લાખ, બેમાંથી જે ઓછું હોય તે, અને કુલ રોકાણના 35 ટકા અથવા એસસી, એસટી અને મહિલાઓની માલિકી ધરાવતા લઘુ ઉદ્યોગો માટે રૂ. 100 લાખ, બેમાંથી જે ઓછું હોય તેનાથી વધવું ન જોઈએ.
3. ગ્રામ્ય સ્તરની સંસ્થાઓ અને એસએચજી, એફએફપીઓ અને સહકારી મંડળીઓના ફેડરેશનો માટે કામગીરી ગ્રાન્ટનું મહત્તમ કદ કુલ રોકાણના 35 ટકાથી વધુ અથવા રૂ.200 લાખ, બેમાંથી જે ઓછું હોય તેનાથી વધવું ન જોઈએ.
4. ઉપરોક્ત હેતુ માટેના કુલ રોકાણમાં (અ) નવા પ્લાન્ટ અને મશીનરી પર કરવામાં આવેલા મૂડી રોકાણો, (બ) ટેકનિકલ સિવિલ/ઇલેક્ટ્રિકલ વર્કસ અને તેની સાથે સંકળાયેલી માળખાગત સુવિધાઓ, (ક) પરિવહન અને વિતરણ માળખું, (ડ) કચરા માટે એકત્રીકરણ અને સારવારની સુવિધા, (ડ) રોગ વ્યવસ્થાપન, શ્રેષ્ઠ વ્યવસ્થાપન પદ્ધતિઓ, ધારાધોરણો, પ્રમાણપત્ર અને ટ્રેસેબિલિટી, ટેકનોલોજીના હસ્તક્ષેપો,  અને આવા અન્ય રોકાણો સલામત માછલીઓના ઉત્પાદન અને પુરવઠા તરફ દોરી જાય છે અને (૧) આ યોજના હેઠળ કરવામાં આવેલી અરજીના વર્ષમાં વધારાની નોકરીઓ માટેના પગાર બિલો.

e) ઘટક 2 અને 3 માટે કામગીરીની ગ્રાન્ટ વિતરણ માપદંડ

1. સંખ્યાબંધ રોજગારીનું સર્જન થયું છે અને તેનું પાલન કરવામાં આવ્યું છે; જેમાં મહિલાઓ માટે બનાવવામાં આવેલી અને જાળવવામાં આવેલી નોકરીઓનો પણ સમાવેશ થાય છે. એક મહિલા માટે બનાવેલી અને નિભાવેલી દરેક નોકરી માટે દર વર્ષે રૂ.15000ની રકમ ચૂકવવામાં આવશે, તેવી જ રીતે પુરુષ માટે ઊભી થયેલી અને જાળવવામાં આવતી દરેક નોકરી માટે દર વર્ષે રૂ.10000ની રકમ ચૂકવવામાં આવશે, જે કુલ પાત્ર ગ્રાન્ટના 50 ટકાની મર્યાદાને આધિન છે.
2. કમ્પોનન્ટ 2 માટે વેલ્યુ ચેઇન કાર્યક્ષમતા વધારવા માટે વેલ્યુ ચેઇનમાં રોકાણ અને માછલી અને મત્સ્ય ઉત્પાદનની સલામતી અને ઘટક 3 હેઠળ ગુણવત્તાની ખાતરી આપતી સિસ્ટમને અપનાવવા અને વિસ્તૃત કરવા માટે કરવામાં આવેલા રોકાણ, રોકાણ માટે કામગીરીની ગ્રાન્ટનું વિતરણ પાત્ર ગ્રાન્ટના 50 ટકાની મર્યાદાને આધિન રોકાણ પૂર્ણ થયા પછી કરવામાં આવશે.

એફ) ઘટક 4: પ્રોજેક્ટ મેનેજમેન્ટ, મોનિટરિંગ અને રિપોર્ટિંગ:

આ ઘટક હેઠળ, પ્રોજેક્ટ પ્રવૃત્તિઓના સંચાલન, અમલીકરણ, દેખરેખ અને મૂલ્યાંકન માટે પ્રોજેક્ટ મેનેજમેન્ટ યુનિટ્સ (પીએમયુ) સ્થાપવાની દરખાસ્ત છે.

પાર્શ્વભાગ:

1. વર્ષ 2013-14થી 2023-24ના સમયગાળા દરમિયાન મત્સ્ય ઉત્પાદનની દ્રષ્ટિએ મત્સ્યઉદ્યોગ ક્ષેત્રમાં નોંધપાત્ર સુધારો કરવામાં આવ્યો છે, જેમાં 79.66 લાખ ટનનો વધારો થયો છે. 43 વર્ષ (1971થી 2014)માં થયેલા વધારાની સમકક્ષ, વર્ષ 2013-14થી 2022-23 સુધી દરિયાકિનારાના જળચરઉછેરની મજબૂત વૃદ્ધિ, ઝીંગાનું ઉત્પાદન 3.22 લાખ ટનથી વધીને 11.84 લાખ ટન (270 ટકા), ઝીંગાની નિકાસ રૂ. 19,368 કરોડથી વધીને રૂ. 43,135 કરોડ (123 ટકા), આશરે 63 લાખ મત્સ્યપાલન અને મત્સ્યપાલકોને રોજગારી અને આજીવિકાની તકો પૂરી પાડવાની સમકક્ષ છે. જૂથ અકસ્માત વીમા યોજના (જીએઆઇએસ) હેઠળ માછીમારોને આવરી લેવાનું રૂ. 1.00 લાખથી વધારીને રૂ. 5.00 લાખ કરવામાં આવ્યું છે, જેનાથી કુલ 267.76 લાખ માછીમારોને લાભ થશે. પરંપરાગત માછીમાર પરિવારો માટે આજીવિકા અને પોષક તત્વોના સમર્થનમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે, જે 3,40,397થી વધીને 5,97,709 થયો છે. પ્રાયોરિટી સેક્ટર લેન્ડિંગમાં રૂ.34,332 કરોડની સમર્પિત ફાળવણી થઈ છે, જ્યારે વર્ષ 2013-14માં કોઈ અલગ ફાળવણી થઈ નહોતી. વર્ષ 2019માં કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડ (કેસીસી)ને મત્સ્યપાલનમાં લંબાવવામાં આવ્યું હતું, જેના પરિણામે 1.8 લાખ કાર્ડ ઇશ્યૂ થયા છે.
2. નોંધપાત્ર સિદ્ધિઓ છતાં, આ ક્ષેત્રમાં સંખ્યાબંધ ક્ષેત્રીય પડકારોનો અનુભવ થયો છે. આ ક્ષેત્ર અનૌપચારિક સ્વરૂપનું છે, પાકના જોખમમાં ઘટાડો, કામ આધારિત ઓળખનો અભાવ, સંસ્થાકીય ધિરાણની નબળી સુલભતા, સૂક્ષ્મ અને લઘુ ઉદ્યોગો દ્વારા વેચાતી માછલીની ગુણવત્તા અને સબ-ઇષ્ટતમ સલામતી અને ગુણવત્તા ધરાવે છે. વર્તમાન પ્રધાનમંત્રી મત્સ્ય સંપદા યોજના (પીએમએમએસવાય) હેઠળ નવી પેટાયોજનાનો ઉદ્દેશ આ મુદ્દાઓનું સમાધાન કરવાનો છે, જેનો કુલ ખર્ચ રૂ.6,000 કરોડ છે.

AP/GP/JD