પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે વીડિયો સંદેશ મારફતે એસ એન ગોએન્કાની 100મી જન્મજયંતીની એક વર્ષ લાંબી ઉજવણીનાં સમાપન સમારંભને સંબોધન કર્યું હતું.

એક વર્ષ અગાઉ વિપશ્યના ધ્યાન શિક્ષક, આચાર્ય શ્રી એસ એન ગોએન્કાની જન્મશતાબ્દીની ઉજવણીના પ્રારંભને યાદ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, રાષ્ટ્રએ અમૃત મહોત્સવની ઉજવણી કરી હતી અને સાથે સાથે કલ્યાણ મિત્ર ગોએન્કાના આદર્શોને પણ યાદ કર્યા હતા. તેમણે પુનઃપુષ્ટિ કરી હતી કે, જ્યારે આ ઉજવણીનો આજે અંત આવી રહ્યો છે, ત્યારે દેશ વિકસિત ભારતનાં સંકલ્પોને પૂર્ણ કરવાની દિશામાં ઝડપથી આગળ વધી રહ્યો છે. ભગવાન બુદ્ધના મંત્રને ટાંકીને, જેનો ઉપયોગ ગુરુજી દ્વારા વારંવાર કરવામાં આવતો હતો, પ્રધાનમંત્રી મોદીએ અર્થ સમજાવ્યો અને કહ્યું કે "સાથે મળીને ધ્યાન કરવાથી અસરકારક પરિણામો મળે છે. એકતાની આ ભાવના અને એકતાની શક્તિ એ વિકસિત ભારતનો મુખ્ય આધાર છે." તેમણે સમગ્ર વર્ષ દરમિયાન એક જ મંત્રનો પ્રચાર-પ્રસાર કરવા બદલ સૌને હાર્દિક શુભેચ્છાઓ પાઠવી હતી.

આ પ્રસંગે પ્રધાનમંત્રીએ શ્રી ગોએન્કા સાથે તેમનાં જોડાણને યાદ કર્યું હતું અને કહ્યું હતું કે, સંયુક્ત રાષ્ટ્રમાં વિશ્વ ધર્મ પરિષદમાં પ્રથમ બેઠક પછી તેઓ ગુજરાતમાં ઘણી વખત મળ્યાં હતાં. શ્રી મોદીએ તેમની જાતને તેમના અંતિમ તબક્કા દરમિયાન જોવા માટે અને આચાર્યને નજીકથી જાણવાનો અને સમજવાનો લહાવો મેળવવા બદલ પોતાને ભાગ્યશાળી ગણાવ્યા હતા. પ્રધાનમંત્રીએ શ્રી ગોએન્કાએ વિપશ્યનાને પોતાના શાંત અને ગંભીર વ્યક્તિત્વની સાથે ઊંડાણથી આત્મસાત્ કરવા વિશે પણ વાત કરી હતી, જેણે તેઓ જ્યાં પણ ગયા ત્યાં સદ્ગુણનું વાતાવરણ ઊભું કર્યું હતું. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "'એક જીવન, એક મિશન'નું એક ઉત્તમ ઉદાહરણ શ્રી ગોએન્કાનું એક જ મિશન હતું – વિપશ્યના! તેમણે દરેકને વિપશ્યનાનું જ્ઞાન આપ્યું હતું." પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, તેમણે માનવતા અને દુનિયામાં પ્રદાન કરેલાં પ્રદાનની પ્રશંસા કરી હતી.

પ્રધાનમંત્રીએ ધ્યાન દોર્યું હતું કે વિપશ્યના સમગ્ર વિશ્વને પ્રાચીન ભારતીય જીવનશૈલીની એક અદ્ભુત ભેટ હોવા છતાં, દેશમાં લાંબા સમય સુધી આ વારસો ખોવાઈ ગયો છે અને વિપશ્યના શીખવવાની અને શીખવાની કળાનો અંત આવ્યો હોય તેવું લાગે છે. જો કે, પ્રધાનમંત્રીએ માહિતી આપી હતી કે, મ્યાનમારમાં 14 વર્ષ સુધી તપસ્યા કર્યા પછી શ્રી ગોએન્કાએ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું હતું અને વિપશ્યનાના ભારતના પ્રાચીન મહિમા સાથે વતન પરત ફર્યા હતા. વિપશ્યનાનાં મહત્ત્વ પર ભાર મૂકીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "આ સ્વ-નિરીક્ષણ મારફતે સ્વ-પરિવર્તનનો માર્ગ છે." જ્યારે હજારો વર્ષ અગાઉ તેની રજૂઆત કરવામાં આવી હતી, ત્યારે તે ખૂબ જ પ્રાસંગિકતા ધરાવે છે, ત્યારે પ્રધાનમંત્રીએ એ માન્યતાને પુનઃવ્યક્ત કરી હતી કે, તે આજના જીવનમાં વધારે પ્રાસંગિક બની છે, કારણ કે તેમાં વિશ્વના વર્તમાન પડકારોનું સમાધાન કરવાની શક્તિ છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, ગુરુજીના પ્રયાસોને કારણે વિશ્વના 80થી વધુ દેશોએ ધ્યાનનું મહત્વ સમજીને તેને અપનાવ્યું છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "આચાર્ય શ્રી ગોએન્કાએ વિપશ્યનાને ફરી એક વખત વૈશ્વિક ઓળખ આપી છે. આજે ભારત સંપૂર્ણ તાકાત સાથે આ ઠરાવનું નવું વિસ્તરણ કરી રહ્યું છે." પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, સંયુક્ત રાષ્ટ્રમાં આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસની ઉજવણીની ભારતની દરખાસ્તને 190થી વધારે દેશોનાં સમર્થનને યાદ કર્યું હતું, જેથી આ પ્રસ્તાવને પ્રાપ્ત કરીને વૈશ્વિક સ્તરે તેને જીવનનો હિસ્સો બનાવી શકાય.

ભારતના પૂર્વજોએ જ વિપશ્યના યોગની પ્રક્રિયાઓ પર સંશોધન કર્યું હોવા છતાં પ્રધાનમંત્રીએ એ વક્રોક્તિ તરફ ધ્યાન દોર્યું હતું, જેમાં આવનારી પેઢીઓ તેનું મહત્ત્વ ભૂલી ગઈ હતી. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, "વિપશ્યના, ધ્યાન, ધરનાને ઘણીવાર ત્યાગ અને લોકોની બાબત તરીકે જ ગણવામાં આવે છે, પણ તેની ભૂમિકા ભૂલાઈ ગઈ છે." તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, "આચાર્ય શ્રી એસ. એન. ગોએન્કા જેવી પ્રતિષ્ઠિત હસ્તીઓની તેમના નેતૃત્વ માટે પ્રશંસા કરી હતી. ગુરુજીને ટાંકીને પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, "સ્વસ્થ જીવન એ આપણા સૌની પોતાની જાત પ્રત્યેની મોટી જવાબદારી છે." વિપશ્યનાના ફાયદાઓ પર પ્રકાશ પાડતા તેમણે જણાવ્યું હતું કે, આજના પડકારજનક સમયમાં વિપશ્યનાની પ્રેક્ટિસ વધુ મહત્વની બની છે, જ્યારે યુવાનો વર્ક લાઇફ બેલેન્સ, પ્રવર્તમાન જીવનશૈલી અને અન્ય મુદ્દાઓને કારણે તણાવનો ભોગ બન્યા છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આ સમાધાન માત્ર તેમના માટે જ નહીં, પણ સૂક્ષ્મ અને પરમાણુ પરિવારોનાં સભ્યો માટે પણ છે, જ્યાં વૃદ્ધ માતા-પિતા ઘણાં તાણમાં રહે છે. તેમણે દરેકને આ પ્રકારની પહેલો સાથે વૃદ્ધ લોકોને જોડવા પણ અપીલ કરી હતી.

પ્રધાનમંત્રીએ આચાર્ય ગોએન્કાનાં અભિયાનો મારફતે દરેકનાં જીવનને શાંતિપૂર્ણ, સુખી અને સંવાદી બનાવવાનાં પ્રયાસોને બિરદાવ્યાં હતાં. તેઓ પણ ઇચ્છતા હતા કે આવનારી પેઢીઓ આ ઝુંબેશનો લાભ લે અને તેથી જ તેમણે પોતાનું જ્ઞાન વિસ્તૃત કર્યું. તે આટલેથી અટક્યો નહીં પણ કુશળ શિક્ષકો પણ બનાવ્યા. પ્રધાનમંત્રીએ ફરી એક વાર વિપશ્યના વિશે સમજાવતા કહ્યું કે, આ આત્માની યાત્રા છે અને પોતાની અંદર ઊંડે સુધી ડૂબકી લગાવવાનો એક માર્ગ છે. જો કે, તે માત્ર એક શૈલી જ નહીં પરંતુ એક વિજ્ઞાન છે. તેમણે કહ્યું કે આપણે આ વિજ્ઞાનના પરિણામોથી પરિચિત છીએ, તેથી હવે આપણે આધુનિક વિજ્ઞાનના ધોરણો અનુસાર તેના પુરાવા વિશ્વ સમક્ષ રજૂ કરવાની જરૂર છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, "જ્યારે આ દિશામાં સમગ્ર વિશ્વમાં ઘણું બધું થઈ રહ્યું છે, ત્યારે ભારતે વિશ્વમાં વધુ કલ્યાણ લાવવા માટે નવા સંશોધનોનો ઉપયોગ કરીને તેને વધુ સ્વીકાર્ય બનાવવાની આગેવાની લેવાની જરૂર છે."

પોતાનાં સંબોધનનાં સમાપનમાં પ્રધાનમંત્રીએ આચાર્ય એસ એન ગોએન્કાની જન્મશતાબ્દીની ઉજવણીનાં આ વર્ષને તમામ માટે પ્રેરક સમય ગણાવ્યો હતો તથા વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો હતો કે, માનવ સેવા માટે તેમનાં પ્રયાસો આગળ વધારવામાં આવશે.

CB/JD