नौवहन मंत्रालय
वर्षभराचा आढावा- बंदरे, नौवहन आणि जलमार्ग मंत्रालय 2023
भारताच्या 'नील अर्थात सागरी अर्थव्यवस्थेला' पाठबळ देणाऱ्या दळणवळण, पायाभूत सुविधा आणि नौवहन क्षेत्रातील आकांक्षांचा समावेश असलेल्या 'सागरी अमृत काल व्हिजन 2047' चा पंतप्रधानांनी केला शुभारंभ
आंतरराष्ट्रीय मालवाहतूक श्रेणीत भारताची 22 व्या क्रमांकावर झेप, 2014 मध्ये होता 44 व्या क्रमांकावर
कोस्टा सेरेना ही भारतातील पहिली आंतरराष्ट्रीय क्रूझ मुंबईहून झाली सुरू
Posted On:
02 JAN 2024 10:28PM by PIB Mumbai
नवी दिल्ली , 2 जानेवारी 2024
1. जागतिक बँकेचा दळणवळण कामगिरी निर्देशांक (एल. पी. आय.) अहवाल-2023 — एप्रिल 2023 मधे प्रकाशित
• आंतरराष्ट्रीय मालवाहतूक श्रेणीत भारताची 22 व्या क्रमांकावर झेप, 2014 मध्ये तो 44 व्या क्रमांकावर होता
• संयुक्त अरब अमिराती आणि दक्षिण आफ्रिकेसारख्या देशांसाठी 4 दिवस, अमेरिकेसाठी 7 दिवस आणि जर्मनीसाठी 10 दिवसांच्या तुलनेत कंटेनर निवासाची सरासरी वेळ केवळ 3 दिवसांच्या पातळीवर पोहोचली आहे.
• भारतीय बंदरांचा 'टर्न अराऊंड टाईम' 0.9 दिवसांपर्यंत पोहोचला आहे, जो अमेरिका (1.5 दिवस), ऑस्ट्रेलिया (1.7 दिवस), सिंगापूर (1.0 दिवस) इत्यादींपेक्षा चांगला आहे.
2. सागरी अमृत काल व्हिजन 2047
बंदरे, नौवहन आणि जलमार्ग मंत्रालयाने तयार केलेले अमृत काल व्हिजन 2047, सागरी भारत व्हिजन 2030 वर आधारित आहे आणि जागतिक दर्जाची बंदरे विकसित करणे आणि अंतर्देशीय जलवाहतूक, किनारपट्टीवरील नौवहन आणि शाश्वत सागरी क्षेत्राला प्रोत्साहन देणे हे त्याचे उद्दिष्ट आहे. भारताच्या 'नील अर्थात सागरी अर्थव्यवस्थेला' पाठबळ देणाऱ्या दळणवळण, पायाभूत सुविधा आणि नौवहन क्षेत्रातील आकांक्षांचा यात समावेश आहे.
3. जागतिक सागरी भारत शिखर परिषद (जी. एम. आय. एस), 2023
एम. ओ. पी. एस. डब्ल्यू. ने आयोजित केलेली जी. एम. आय. एस. 2023 ही मुंबईत झालेली आतापर्यंतची सर्वात मोठी शिखर परिषद होती. माननीय पंतप्रधानांनी शिखर परिषदेचे उद्घाटन केले आणि 'सागरी अमृत काल व्हिजन 2047' चा शुभारंभ केला. 10 देशांचे मंत्री, अधिकृत प्रतिनिधीमंडळे, व्यावसायिक प्रतिनिधी आणि 42 देशांतील प्रदर्शक यात सहभागी झाले होते. या कार्यक्रमात 8.35 लाख कोटी रुपयांच्या 360 सामंजस्य करारांवर स्वाक्षऱ्या झाल्या आणि 1.68 लाख कोटी रुपयांच्या अतिरिक्त गुंतवणूक करण्यायोग्य प्रकल्पांची घोषणा करण्यात आली.
4.राष्ट्रीय मालवाहतूक पोर्टलचे (सागरी) उद्घाटन
राष्ट्रीय दळणवळण पोर्टलचे (सागरी) 27 जानेवारी 2023 रोजी उद्घाटन करण्यात आले. खर्च आणि वेळ विलंब कमी करताना कार्यक्षमता आणि पारदर्शकता सुधारण्याच्या उद्देशाने एन. एल. पी. हे माहिती तंत्रज्ञानाच्या माध्यमातून दळणवळण समुदायातील सर्व भागधारकांना जोडणारे एक-थांबा व्यासपीठ आहे. एन. एल. पी. मध्ये वाहतुकीच्या सर्व साधनांचा समावेश आहे.
5.सागरमंथन-सर्वसमावेशक देखरेख डॅशबोर्ड
केंद्रीय बंदरे, नौवहन आणि जलमार्ग मंत्र्यांनी 23 मार्च 2023 रोजी मंत्रालय आणि त्याच्या सर्व संस्थांशी संबंधित सर्वसमावेशक माहिती असलेला 'सागर मंथन' हा डिजिटल मंच सुरू केला. रिअल-टाइम परफॉर्मन्स मॉनिटरिंग डॅशबोर्ड प्रकल्प, के. पी. आय., मेरीटाईम इंडिया व्हिजन 2030 आणि आर्थिक आणि परिचालन मापदंडांचे निरीक्षण सुलभ करते.
6.'सागर-सेतू' मोबाईल अॅप-राष्ट्रीय दळणवळण पोर्टल (सागरी)
राष्ट्रीय दळणवळण पोर्टलने (सागरी) 31 मार्च 2023 रोजी सागर-सेतू हे मोबाईल अॅप सुरू केले. व्यवसाय करण्याच्या सुलभतेत आणखी सुधारणा करणे हे याचे उद्दिष्ट आहे. हे बंदरांचे प्रत्यक्ष-वेळेतील संचालन आणि देखरेख सुलभ करते आणि बंदरा संबंधित घटकांना जहाज, मालवाहू, कंटेनर, वित्त आणि नियामक प्राधिकरणाची माहिती आणि सेवा मिळविण्यासाठी हाताळलेल्या सेवा प्रदान करते. परिणामी ग्राहकांचा अनुभव उंचावतो.
7.19वी सागरी राज्य विकास परिषद
गुजरातमधील केवडिया येथे 18 आणि 19 ऑगस्ट 2023 रोजी सर्वानंद सोनोवाल यांच्या अध्यक्षतेखाली बैठक झाली. उपस्थितांमध्ये बंदरे, नौवहन आणि जलमार्ग राज्यमंत्री, राज्य सरकारचे मंत्री आणि विविध वरिष्ठ अधिकारी यांचा समावेश होता. 2047 पर्यंत 10,000 एम. टी. पी. ए. बंदर क्षमता साध्य करण्याच्या सर्वसमावेशक योजनेची घोषणा मंत्र्यांनी केली. सागरमाला कार्यक्रम, शहरी जलवाहतूक, अंतर्देशीय जलमार्ग, राष्ट्रीय सागरी वारसा संकुल आणि बंदर जोडणी या विषयांवर चर्चा झाली.
बंदरे
1.बंदरांची कामगिरी
चालू आर्थिक वर्षात प्रमुख बंदरांनी प्रमुख परिचालन कामगिरी मापदंडांमध्ये लक्षणीय सुधारणा केल्या आहेत. गेल्या वर्षीच्या याच कालावधीच्या तुलनेत एप्रिल ते नोव्हेंबर 2023 या कालावधीतील प्रमुख कामगिरी खाली सूचीबद्ध आहेत.
|
Sl. No.
|
Operational Parameter
|
Performance during current FY ( April-November 2023)
|
Performance during Last Year (April-November 2022)
|
Improvement registered this year
|
|
1.
|
Cargo handled
|
500.82 Million Tons
|
475.06 Million Tons
|
5.42 %
|
|
2.
|
Output per Ship per day on berth
|
18457 Metric Tons
|
17127 Metric Tons
|
7.71 %
|
|
3.
|
Turn Around Time
|
48.46 Hours
|
55.61 Hrs
|
6.10 %
|
|
4.
|
Vessels handled
|
15285
|
14171
|
7.86 %
|
|
5.
|
Idling at Berth
(% of total time on berth)
|
16 %
|
21 %
|
23.81 %
|
|
6.
|
Pre Berthing Detention of Vessels
|
6.15 Hrs
|
15.05 Hrs
|
59.14 %
|
2. हरित बंदर मार्गदर्शक तत्त्वे 2023 'हरित सागर' चा शुभारंभ
शून्य कार्बन उत्सर्जन उद्दिष्ट साध्य करण्याच्या मोठ्या दृष्टीकोनाची पूर्तता करण्यासाठी, हरित बंदर मार्गदर्शक तत्त्वे 'हरित सागर' 10.05.2023 रोजी जारी करण्यात आली.
कोलकात्यातील हरित हायड्रोजन केंद्र
ग्रीन हायड्रोजन एन. जी. ई. एल. ने कोलकात्यातील हरित हायड्रोजन केंद्र विकसित करण्यासाठी 27 सप्टेंबर 2023 रोजी एस. एम. पी. कोलकाताशी करार केला. एस. एम. पी., कोलकाता आणि सैफ पॉवरटेक लिमिटेड, बांगलादेश यांनी 25 सप्टेंबर 2023 रोजी भारत आणि बांगलादेश दरम्यान कंटेनर वाहतुकीसाठी नवीन बहुआयामी वाहतूक मार्ग स्थापन करण्यासाठी सामंजस्य करारावर स्वाक्षऱ्या केल्या.
फेब्रुवारी 2023 मध्ये पी. पी. पी. अंतर्गत मंजूर प्रकल्पः
• जे. एन. पी. ए. रुग्णालयाचे 100 खाटांचे बहु-विशेषता रुग्णालय म्हणून उन्नतीकरण-रु. 48 कोटी
• गोव्यातील मुरगाव बंदरातील बर्थ क्रमांक 10 आणि 11 चे संचालन आणि देखभाल-रु. 139 कोटी
• मुंबई बंदर प्राधिकरणाच्या प्रिन्स डॉक येथे मुंबई मरीनाचा विकास-575.19 कोटी
5. फेब्रुवारी 2023 मध्ये सागरमाला अंतर्गत मंजूर प्रकल्पः
• आंध्र प्रदेशात 1 कोस्टल बर्थ प्रकल्प-रु. 73.07 कोटी आणि 3 मासेमारी बंदर प्रकल्प-रु. 1, 137 कोटी
• कर्नाटकात, 5 फ्लोटिंग जेट्टी प्रकल्प-रु. 15.99 कोटी आणि 1 अंतर्देशीय जलमार्ग प्रकल्प-रु. 9.54 कोटी
• तामीळनाडूमध्ये 2 फ्लोटिंग जेट्टी प्रकल्प- रु. 14.66 कोटी
• तामिळनाडूतील चेन्नई येथील आय. आय. टी. एम. येथे सागरमाला योजनेअंतर्गत 77 कोटी रुपये खर्चून उभारलेल्या बंदरे, जलमार्ग आणि किनारी भागांसाठीच्या राष्ट्रीय तंत्रज्ञान केंद्राच्या (एन. टी. सी. पी. डब्ल्यू. सी.) शोध परिसराचे उद्घाटन करण्यात आले.
6. विद्यमान दीनदयाळ बंदराजवळील टुना-टेकरा येथे मोठ्या कंटेनर टर्मिनलच्या बांधकामासाठी सवलतीच्या करारावर स्वाक्षऱ्या- 4,243.64 कोटी (~$510 दशलक्ष)
रुपये
7.विशाखापट्टणम बंदरातील क्षमता विस्तार
8. हरित श्रेय योजना
मुरगाव बंदराने चांगली ई. एस. आय. गुणसंख्या असलेल्या जहाजांना प्रोत्साहन देणारी "हरित श्रेय" योजना सुरू केली. हरित उपक्रमांना प्रोत्साहन देणे आणि बंदरांच्या व्यवहारांची शाश्वतता सुधारणे हा यामागचा उद्देश आहे. एम. व्ही. ऑगस्ट ओल्डेंडॉर्फ हे हरित प्रोत्साहन मिळवणारे पहिले जहाज ठरले.
1. हरित बंदर आणि नौवहन क्षेत्रातील राष्ट्रीय उत्कृष्टता केंद्र देशाने 22 मार्च 2023 रोजी एम. ओ. पी. एस. डब्ल्यू. आणि टी. ई. आर. आय. यांच्यातील सहकार्याने हरित बंदर आणि नौवहन क्षेत्रातील पहिल्या राष्ट्रीय उत्कृष्टता केंद्राचे (एन. सी. ओ. ई. जी. पी. एस.) उद्घाटन केले. गुरुग्राममधील संशोधन संस्थेचे क्षेत्रीय केंद्र नौवहन उद्योग आणि बंदरांना कार्बन तटस्थता आणि वर्तुळाकार अर्थव्यवस्थेकडे नेईल.
2. भारतातील पहिले आंतरराष्ट्रीय क्रूझ लाइनर
केंद्रीय मंत्र्यांनी 3 नोव्हेंबर 2023 रोजी मुंबईहून भारतातील पहिले आंतरराष्ट्रीय क्रूझ जहाज कोस्टा सेरेनाचे उद्घाटन केले.
स्वदेशी विभेदक जागतिक दिशादर्शक उपग्रह प्रणाली (डी. जी. एन. एस. एस.) 'सागर संपर्क'
केंद्रीय मंत्र्यांनी 12.07.2023 रोजी स्वदेशी डी. जी. एन. एस. एस. 'सागर संपर्क' चे उद्घाटन केले. डी. जी. एन. एस. एस. जहाजांच्या अचूक स्थितीसाठी जी. एन. एस. एस. त्रुटी सुधारते, ज्यामुळे बंदरांमधील अपघात कमी होतात.
4.सागरात सन्मान (सागर ने सम्मान)
जी. एम. आय. एस.-2023 मध्ये 19 ऑक्टोबर 2023 रोजी झालेल्या नाविक विशेष सत्रादरम्यान हा उपक्रम सुरू झाला. भारताच्या सागरी क्षेत्रात महिला नाविकांच्या भूमिकेला प्रोत्साहन देण्यासाठी ही मोहीम आहे.
5.'अॅडव्हेंटेज स्वीट' या जहाजावरील भारतीय नाविकांना इराणहून सुरक्षितपणे परत आणण्यात आले. ओमानच्या आखातात जप्त करण्यात आलेल्या एडव्हेंटेज स्वीट जहाजावरील 23 भारतीय नाविक इराणहून सुरक्षितपणे भारतात परतले आहेत.
अंतर्देशीय जलमार्ग
1. अंतर्देशीय जलमार्गांद्वारे मालवाहतूक एप्रिल ते नोव्हेंबर 2023 या कालावधीत जलमार्गांद्वारे '86.47' एम. एम. टी. ची मालवाहतूक झाली, एप्रिल ते नोव्हेंबर 2022 या कालावधीत ती '80.44' एम. एम. टी. होती. म्हणजेच यात '7.49%' ची वाढ झाली आहे.
2. अंतर्देशीय जलमार्ग विकास परिषदेने (आय. डब्ल्यू. डी. सी.) एमओ. पी. एस. डब्ल्यू. ने भारतात अंतर्देशीय जलवाहतूक (आय. डब्ल्यू. टी.) विकसित करण्यासाठी आय. डब्ल्यू. डी. सी. हा नवीन उपक्रम सुरू केला आहे. राज्य सरकारे/केंद्रशासित प्रदेश आणि इतर केंद्रीय मंत्रालयांचा सदस्य म्हणून केंद्रीय मंत्री या उपक्रमाचे अध्यक्षपद भूषवतील.
एम. व्ही. गंगा विलास
पंतप्रधानांनी 13 जानेवारी 2023 रोजी जगातील सर्वात लांब जलपर्यटन नौका (क्रूझ) एम. व्ही. गंगा विलासला हिरवा झेंडा दाखवला. वाराणसी ते दिब्रुगढ या 51 दिवसांच्या जलपर्यटनाद्वारे 50 पर्यटन स्थळांना भेट देऊन पाच भारतीय राज्ये आणि बांगलादेशातून 3,200 कि. मी. पेक्षा जास्त अंतर पार केले.
रो-रो सेवा
बहरी लाइन या सौदी अरेबियातील नौवहन संस्थेने 22 जानेवारी 2023 रोजी कामराजार पोर्ट लिमिटेड (के. पी. एल.) येथून एफ. ई. सेवा (सुदूर पूर्व युरोप) नावाची नवीन रो-रो सेवा सुरू केली आहे.
5. ऑनलाईन उपसा देखरेख प्रणालीचा शुभारंभ
पंतप्रधानांनी पीएसडब्ल्यूसाठी सुरू केलेल्या ऑनलाईन उपसा देखरेख प्रणालीचा (सागर समृद्धी) उद्देश प्रमुख बंदरे/आयडब्ल्यूएआय येथील उपसा उपक्रमांचे देखरेख सुव्यवस्थित करणे, उपसा यंत्राची उत्पादकता वाढवणे आणि उपसा प्रकल्प वेळेवर पूर्ण करण्यासाठी दैनंदिन उद्दिष्टे साध्य करणे हा आहे.
S.Tupe/V.Ghode/P.Malandkar
सोशल मिडियावर आम्हाला फॉलो करा:
@PIBMumbai 
/PIBMumbai 
/pibmumbai 
pibmumbai[at]gmail[dot]com 
/PIBMumbai 
/pibmumbai
(Release ID: 1992747)
Visitor Counter : 174