కేంద్ర వ్యవసాయం మరియు రైతు సంక్షేమం మరియు గిరిజన వ్యవహారాల మంత్రి శ్రీ అర్జున్ ముండా ఈరోజు న్యూఢిల్లీలో ఆసియాన్-ఇండియా మిల్లెట్ ఫెస్టివల్‌ను ప్రారంభించారు. ఈ కార్యక్రమంలో వ్యవసాయం మరియు రైతుల సంక్షేమ శాఖ సహాయ మంత్రులు శ్రీ కైలాష్ చౌదరి మరియు సుశ్రీ శోభా కరంద్లాజే మరియు వ్యవసాయ మరియు రైతు సంక్షేమ శాఖ కార్యదర్శి శ్రీ మనోజ్ అహుజా కూడా పాల్గొన్నారు. అంతర్జాతీయ మిల్లెట్ సంవత్సరానికి అనుగుణంగా ఈ కార్యక్రమం అవగాహనను పెంచడం మరియు మిల్లెట్ మరియు మిల్లెట్ ఆధారిత ఉత్పత్తులకు భారీ మార్కెట్‌ను ఏర్పాటు చేయడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.

భారత్‌తో పాటు కంబోడియా, ఇండోనేషియా, లావోస్, మలేషియా, మయన్మార్, ఫిలిప్పీన్స్, థాయ్‌లాండ్ మరియు వియత్నాం దేశాల నుండి వచ్చిన ప్రతినిధులను ఉద్దేశించి కేంద్ర మంత్రి శ్రీ అర్జున్ ముండా మాట్లాడుతూ ధాన్యాల ఉత్పత్తి మరియు వినియోగాన్ని ప్రోత్సహించడానికి ప్రభుత్వ విధానాలు మరియు మార్కెట్ ఆవిష్కరణలను హైలైట్ చేశారు. మిల్లెట్ రైతులకు, వినియోగదారులకు మరియు పర్యావరణానికి అసంఖ్యాక ప్రయోజనాలను అందిస్తుందని మరియు ప్రపంచ ఆహార-పోషకాహార భద్రతకు ముఖ్యమైన సహకారాన్ని అందిస్తుందని శ్రీ ముండా అన్నారు. పెరిగిన వినియోగంతో ముడిపడి ఉన్న సామాజిక-ఆర్థిక, పోషకాహార మరియు వాతావరణ ప్రయోజనాలను హైలైట్ చేశారు. ఈ కార్యక్రమం మిల్లెట్ చైతన్యాన్ని మరియు వ్యవసాయం మరియు పోషకాహారాన్ని మార్చడంలో దాని అపారమైన సామర్థ్యాన్ని ప్రతిబింబిస్తుందని  శ్రీ ముండా తెలిపారు. ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ దార్శనికతతో కూడిన నాయకత్వంలో, అంతర్జాతీయ మిల్లెట్స్ ఇయర్ 2023  మెగా ఈవెంట్‌ను నిర్వహించడంలో భారత ప్రభుత్వం ఒక ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించిందన్నారు. ఈ సమిష్టి కృషి హద్దులు దాటి ఈవెంట్‌ను అసమానమైన ప్రాముఖ్యత కలిగిన ప్రపంచ మైలురాయిగా మార్చింది. సుస్థిర వ్యవసాయం మరియు పోషకాహార భద్రతపై ప్రధాన మంత్రి శ్రీ మోదీకి ఉన్న లోతైన అవగాహన ప్రపంచ ఎజెండాలో ఆహారాన్ని అగ్రగామిగా ఉంచడంలో భారతదేశం యొక్క చురుకైన పురోగతి వెనుక చోదక శక్తిగా ఉంది. ఆహార భద్రత మరియు మెరుగైన పోషకాహారాన్ని నిర్ధారించడానికి మిల్లెట్ గురించి అవగాహన కల్పించడంలో అంతర్జాతీయ మిల్లెట్ సంవత్సరాన్ని జరుపుకోవడం చాలా ముఖ్యమైనది. ధాన్యం ఉత్పాదకత, నాణ్యత మరియు అనుబంధిత ఉత్పాదక పద్ధతులను పెంచడానికి వాటాదారులను ప్రోత్సహిస్తున్న పరిశోధన మరియు అభివృద్ధితో పాటుగా విస్తరణ సేవలలో పెట్టుబడులకు ఇది దారితీసింది. వాతావరణ మార్పులకు సంబంధించి ప్రపంచ సవాళ్ల నేపథ్యంలో ధాన్యాల ప్రాముఖ్యత మరింత పెరుగుతుంది. మిల్లెట్ ఒక పురాతన ధాన్యం. వీటి ప్రత్యేకత ఏంటంటే ఇవి చిన్నవి కానీ పోషకమైనవి మరియు శరీరానికి బలాన్ని అందిస్తాయి. వ్యవసాయం, వాతావరణం మరియు ఆహార భద్రత విషయంలో మన విధానాన్ని విప్లవాత్మకంగా మార్చే శక్తి మిల్లెట్‌కు ఉంది.

మిల్లెట్ గొప్ప సాంస్కృతిక వారసత్వాన్ని కలిగి ఉండటమే కాకుండా మన ప్రస్తుత అవసరాలకు సరిపోయే స్థిరమైన పరిష్కారాన్ని కూడా అందిస్తాయి అని కేంద్ర మంత్రి శ్రీ ముండా అన్నారు.  ఆకలి నిర్మూలన, మంచి ఆరోగ్యం మరియు శ్రేయస్సు, స్థిరమైన వినియోగం మరియు ఉత్పత్తి మరియు వాతావరణ చర్యలతో సహా కీలకమైన సుస్థిర అభివృద్ధి లక్ష్యాలను పరిష్కరించడానికి గింజల సామర్థ్యం అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలకు ఇది అనివార్యమైన వనరులు. మిల్లెట్లు విభిన్న వాతావరణాలలో వృద్ధి చెందగల సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉంటాయి. గరిష్ట పోషక ప్రయోజనాలను అందిస్తూ కనీస వనరులను వాడుకుంటాయని చెప్పారు.  ఆహారంలో మిల్లెట్‌ను స్వీకరించడం అనేది మనల్ని పోషించుకోవడం మాత్రమే కాదు  ఇది భూమిని పోషించడం, స్థిరమైన వ్యవసాయ పద్ధతులను ప్రోత్సహించడం మరియు భవిష్యత్తు తరాలకు ఆరోగ్యకరమైన, మరింత సురక్షితమైన భవిష్యత్తును నిర్ధారిస్తాయి. మన రైతులపై దాని ప్రభావాన్ని గుర్తించాలని శ్రీ ముండా అన్నారు. ఎందుకంటే ధాన్యాలు కేవలం పంటలు మాత్రమే కాదు అవి అనిశ్చిత వాతావరణంలో స్థిరత్వాన్ని అందించి, అనుకూలమైన దిగుబడులు మరియు స్థిరమైన ఆదాయంతో మన రైతులకు సాధికారతను అందించే మన వ్యవసాయ సంఘాలకు ఆశాజ్యోతి. కనిష్ట నీటి అవసరాలు, తక్కువ కార్బన్ ఉద్ఘారాలు మరియు కరువు పరిస్థితులలో వృద్ధి చెందగల సామర్థ్యం కోసం ప్రసిద్ధి చెందిన గోధుమలు నిజంగా వాతావరణ అనుకూల పంటల ప్రమాణాలకు అనుగుణంగా ఉంటాయి.  శాఖాహారం, గ్లూటెన్ రహిత ఆహారం కోసం పెరుగుతున్న డిమాండ్ దృష్ట్యా మిల్లెట్ ప్రత్యామ్నాయ ఆహార వ్యవస్థలను అందిస్తుంది. అలాగే మిల్లెట్ మానవాళికి ప్రకృతి అందించిన బహుమతి, అలాగే స్థిరమైన భవిష్యత్తు కోసం మంచి ఆహార వనరు.

భారత ప్రభుత్వం భారీ ప్రచారాలను ప్రారంభించిందని పోషకాహార లోపాన్ని పరిష్కరించడానికి, వాతావరణ మార్పులకు సంబంధించిన ప్రతికూల ప్రభావాలను తగ్గించడానికి మరియు స్థిరమైన వ్యవసాయ పద్ధతులను అవలంబించడానికి మిల్లెట్‌ను మెరుగైన పరిష్కారంగా ఉంచిందని శ్రీ ముండా చెప్పారు. మినుములను ప్రోత్సహించడానికి మరియు పెరుగుతున్న డిమాండ్‌ను తీర్చడానికి వ్యవసాయ మంత్రిత్వ శాఖ అన్ని రాష్ట్రాలు మరియు కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలలో జాతీయ ఆహార భద్రతా మిషన్ కింద మిల్లెట్స్ సబ్-మిషన్‌ను చురుకుగా అమలు చేస్తోంది. వ్యవసాయ మంత్రిత్వ శాఖ, వివిధ మంత్రిత్వ శాఖలు మరియు రాష్ట్రాల సహకారంతో  ప్రచారంలో ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించిందని తెలిపారు.  అనేక రాష్ట్ర మిల్లెట్ మిషన్లు మరియు ప్రాజెక్టులను ప్రారంభించడం ప్రభుత్వ నిబద్ధతకు నిదర్శనం. అంతర్జాతీయ మిల్లెట్ సంవత్సరం భారతదేశంలో మరియు ప్రపంచ వేదికపై అనేక ప్రభావవంతమైన కార్యక్రమాలు మరియు వ్యూహాత్మక కట్టుబాట్ల ద్వారా మిల్లెట్ యొక్క విస్తృత అవగాహనను మరియు మిల్లెట్ వినియోగాన్ని పెంచింది. మా ప్రభుత్వ నిబద్ధత మాటల్లో మాత్రమే కాదు అంతకు మించినది అని శ్రీ అర్జున్ ముండా అన్నారు. ఆహార మరియు వ్యవసాయ సంస్థలో మిల్లెట్స్‌ను "ఒక దేశం-ఒక ప్రాధాన్యత ఉత్పత్తి"గా నామినేట్ చేయడం ద్వారా మరియు 21 జిల్లాల్లో "ఒక జిల్లా-ఒక ఉత్పత్తి"గా విస్తరించడం ద్వారా  మిల్లెట్ల సామర్థ్యాన్ని, వాటి పోషక విలువలను మరియు ఆర్థిక సాధ్యతను ఉపయోగించుకున్నామని వివరించారు. 2023 మార్చిలో జరిగిన గ్లోబల్ మిల్లెట్స్ కాన్ఫరెన్స్ సందర్భంగా ప్రధాన మంత్రి శ్రీ మోదీ చేసిన ప్రకటన మిల్లెట్ల కోసం గ్లోబల్ సెంటర్ ఆఫ్ ఎక్సలెన్స్ ఫర్ మిల్లెట్‌గా మార్చడం గురించి, మిల్లెట్ సాగు మరియు ప్రపంచ పరిశోధన సహకారం మరియు ఆవిష్కరణలను ప్రోత్సహించడంలో ఒక అడుగు అని ఆయన అన్నారు. అది మన అంకితభావానికి ప్రతీక. 25 సీడ్ హబ్‌లు, వివిధ సంస్థల్లో 18 కేంద్రాలను ఏర్పాటు చేయడంలో ఐఐఎంఆర్ ముఖ్య పాత్ర పోషించింది మరియు ఇతర వ్యవసాయ సంస్థల సహకారంతో 200కు పైగా మెరుగైన రకాల ధాన్యాలను అభివృద్ధి చేసింది. ఇది వార్షిక విత్తన మార్పిడి నిష్పత్తిని 10%కి పెంచే లక్ష్యంతో అధిక నాణ్యత గల తృణధాన్యాల విత్తనాల మిగులు లభ్యతను నిర్ధారించిందని వివరించారు.

వ్యవసాయ మరియు రైతు సంక్షేమ శాఖ కార్యదర్శి శ్రీ మనోజ్ అహూజా మాట్లాడుతూ మిల్లెట్ల ప్రచారం మరియు ఉత్పత్తి కోసం ఆసియాన్ దేశాలతో భారతదేశ దౌత్య సంబంధాలను పెంపొందించడంలో ఈ కార్యక్రమం ప్రాముఖ్యతను వివరించారు. వేడుక సందర్భంగా మెరుగైన మిల్లెట్ ఉత్పత్తి, వినియోగం మరియు యాక్సెసిబిలిటీ కోసం భారత ప్రభుత్వ కార్యక్రమాలను వివరిస్తూ  అంతర్జాతీయ మిల్లెట్స్ 2023 కార్యక్రమాల ప్రయాణాన్ని ఒక వీడియో ప్రదర్శన ప్రదర్శన ద్వారా చూపించారు.

కార్యక్రమంలో మొదటిరోజున రెండు  ప్యానెల్ చర్చలు జరిగాయి. మొదటి ప్యానెల్, 'ఆగ్నేయాసియాలో ఆకలి మరియు పోషకాహారలోపానికి సంబంధించిన సమస్యలు - మిల్లెట్స్ ఒక పరిష్కారం' పేరుతో జరిగిన సదస్సుకు మహిళా & శిశు అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ అదనపు కార్యదర్శి శ్రీ సంజీవ్ కుమార్ మోడరేట్ చేశారు. ఇది మిల్లెట్ల యొక్క పోషక యోగ్యత, ప్రపంచ ఆకలిని పరిష్కరించే సామర్థ్యం మరియు పోషకాహార లోపంతో పోరాడటానికి వాటిని పోషకాలతో నిండిన పాక డిలైట్‌లుగా మార్చడానికి అనేక మార్గాలపై ఆసక్తికరమైన అంశాలను అందించింది. రెండవ ప్యానెల్ 'ఆగ్నేయాసియాలోని మిల్లెట్ల చరిత్ర మరియు సంస్కృతి'.  సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖ సంయుక్త కార్యదర్శి మిస్‌ లిల్లీ పాండేయ మోడరేట్‌ చేశారు. సాంప్రదాయ సంబంధాలను పునరుద్ధరించడంలో మిల్లెట్స్‌ పాత్రను నొక్కిచెప్పడం ద్వారా ప్రాంతాల మధ్య చారిత్రక మరియు సాంస్కృతిక సంబంధాలను ఇది పరిశోధించింది.

ఈ ఉత్సవం డిసెంబర్ 15, 2023న ముగుస్తుంది. ఈ ఈవెంట్ ఇండోనేషియాలోని జకార్తాలో 22-26 నవంబర్ 2023 వరకు జరిగిన కార్యక్రమానికి కొనసాగింపు. కార్యక్రమలో రెండవ రోజున ఏపీఈడీఏ ద్వారా బిజినెస్-టు-బిజినెస్ (బి2బి) సమావేశం నిర్వహించబడుతుంది. ఈ సమావేశం భారతదేశం మరియు ఏసియన్ సభ్య దేశాల వ్యాపారాలు, ప్రత్యేకంగా మిల్లెట్లు మరియు మిల్లెట్ ఆధారిత ఉత్పత్తుల వ్యాపారంలో నిమగ్నమై ఉన్న వ్యాపారాల మధ్య భాగస్వామ్యాన్ని ప్రోత్సహించే ఒక ఇంటరాక్టివ్ ప్లాట్‌ఫారమ్‌గా ఉపయోగపడుతుంది. భౌగోళిక సరిహద్దుల్లో సినర్జీలు మరియు వాణిజ్య అవకాశాలను అన్వేషించడంలో పాల్గొనేవారిని సులభతరం చేయడం దీని లక్ష్యం. అనేక స్టార్టప్‌లు మరియు రైతుల నేతృత్వంలోని సంస్థలకు అంతర్జాతీయ ప్రేక్షకుల కోసం తమ ఉత్పత్తుల ఆకర్షణ మరియు సాధ్యతను అంచనా వేయడానికి ఇది చాలా కీలకం.

అడిషనల్ సెక్రటరీ శ్రీమతి మణీందర్ కౌర్, జాయింట్ సెక్రటరీ శ్రీమతి శుభా ఠాకూర్ అతిథులకు స్వాగతం పలికారు. కార్యక్రమంలో ఆహార భద్రత, వ్యాపార సహకారం మరియు ఇతర అంశాలపై ప్యానెల్ చర్చలతో పాటు, ఎఫ్‌పిఓలు మరియు స్టార్టప్‌లచే మిల్లెట్ ఆధారిత ఉత్పత్తుల ప్రదర్శన కూడా నిర్వహించబడింది. వ్యవసాయ, రైతు సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ సహకారంతో ఆసియాన్‌లోని భారత మిషన్ నిర్వహిస్తున్న ఈ రెండు రోజుల ఉత్సవంలో భారతదేశంతో సహా ఆసియాన్ దేశాలకు చెందిన విధాన రూపకర్తలు, వ్యవస్థాపకులు, నిపుణులైన స్టార్టప్‌లు మరియు అధికారులు పాల్గొంటున్నారు.
 

***