କୃଷି ଓ କୃଷକ କଲ୍ୟାଣ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ସହଯୋଗରେ ଆସିଆନକୁ ଭାରତୀୟ ମିଶନ ପକ୍ଷରୁ ୨୨ ନଭେମ୍ବରରୁ ୨୬ ନଭେମ୍ବର ୨୦୨୩ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଇଣ୍ଡୋନେସିଆରେ ଆସିଆନ-ଇଣ୍ଡିଆ ମିଲେଟ୍ ଫେଷ୍ଟିଭାଲ ୨୦୨୩ ଆୟୋଜନ କରାଯାଉଛି। ଇଣ୍ଡୋନେସିଆର ଦକ୍ଷିଣ ଜାକର୍ତ୍ତାର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ସପିଂ ଡେଷ୍ଟିନେସନ କୋଟା କସାବ୍ଲାଙ୍କା ମଲରେ ଏହି ମହୋତ୍ସବର ଉଦ୍ ଘାଟନୀ ଅଧିବେଶନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା। ମିଲେଟ୍ ଭିତ୍ତିକ ଏଫ୍ପିଓ, ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସେଫ୍ ମାନେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରି ଏହି ଉତ୍ସବର ଏକ ଅଂଶ ଭାବରେ ମିଲେଟ୍-କେନ୍ଦ୍ରୀତ ଏକ ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ଆୟୋଜନ କରାଯାଉଛି।

ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ମିଲେଟସ ବର୍ଷ (ଆଇୱାଇଏମ୍) ସମାରୋହ ଅନୁରୂପ ଏହି ଉତ୍ସବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଆସିଆନ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ଯଥା ବ୍ରୁନେଇ, କାମ୍ବୋଡିଆ, ଇଣ୍ଡୋନେସିଆ, ଲାଓସ୍, ମଲେସିଆ, ମିଆଁମାର, ସିଙ୍ଗାପୁର, ଥାଇଲାଣ୍ଡ ଏବଂ ଭିଏତନାମ ମଧ୍ୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଏବଂ ବାଜରା ଏବଂ ବାଜରା ଆଧାରିତ ଉତ୍ପାଦର ବଜାର ସୃଷ୍ଟି କରିବା । ଫିଲଫିସ ଏହି ମହୋତ୍ସବ ସମୟରେ, କୃଷି ଓ କୃଷକ କଲ୍ୟାଣ ବିଭାଗ ଭାରତରୁ ଏକ ପ୍ରତିନିଧି ଦଳର ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଛି, ଯେଉଁଥିରେ ସେଫ୍, ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍, କୃଷକ ଉତ୍ପାଦକ ସଂଗଠନ (ଏଫପିଓ)ର ପ୍ରତିନିଧି, ଶିଳ୍ପନେତା, ରାଜ୍ୟ ଅଧିକାରୀ ଏବଂ ଆହୁରି ଅନେକ ଅନ୍ୟାନ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ସମେତ ଭାରତୀୟ ମିଲେଟ୍ ଇକୋସିଷ୍ଟମରେ ନିୟୋଜିତ ବିଭିନ୍ନ ବୃତ୍ତିଜୀବୀ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରୁଛନ୍ତି।

କୃଷି ଏବଂ କୃଷକ କଲ୍ୟାଣ ବିଭାଗ (ଡିଏଆଣ୍ଡଏଫଡବ୍ଲୁ)ର ଅତିରିକ୍ତ ସଚିବ ତଥା ଭାରତୀୟ ପ୍ରତିନିଧି ମଣ୍ଡଳର ମୁଖ୍ୟ ଡ. ମନିନ୍ଦର କୌର ଦ୍ୱିବେଦୀ ବାଜରା ଚାଷ, ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ ଏବଂ ଏହି ପ୍ରାଚୀନ ଶସ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟବସାୟିକ ସମ୍ଭାବନା ବିଷୟରେ ମୂଲ୍ୟବାନ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ। ଡିଏଆଣ୍ଡଏଫଡବ୍ଲୁର ଯୁଗ୍ମ ସଚିବ (ଫସଲ) ଶୁଭା ଠାକୁର ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମିଲେଟ୍ ବର୍ଷ ୨୦୨୩ ପାଳନରେ ଭାରତର ଅଗ୍ରଣୀ ଭୂମିକା ଏବଂ ଏକ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଭିଡିଓ ମାଧ୍ୟମରେ ବାଜରା ଗ୍ରହଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ପଦକ୍ଷେପକୁ ପ୍ରଦର୍ଶିତ କରିଥିଲେ। ଯାହାଦ୍ବାରା ବ୍ୟାବହାରିକ ଦଳଗତ ଆଲୋଚନା କରିବା ପାଇଁ ପୃଷ୍ଠଭୂମି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା। ଏହାବ୍ୟତୀତ, ବିପିଏନର ଉପମୁଖ୍ୟ ଡ. ଆଣ୍ଡ୍ରିକୋ ନୋଟୋ ସୁଜାଣ୍ଟୋ ବାଜରା ଚାଷର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ସମ୍ଭାବନା ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଏସୀୟ ଖାଦ୍ୟ ବାସ୍କେଟରେ ବିବିଧତା ଆଣିବାରେ ଏହାର ଭୂମିକା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ।

୨୨ ନଭେମ୍ବରରୁ ୨୬ ନଭେମ୍ବର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିବାକୁ ଥିବା ଏହି ପ୍ରଦର୍ଶନୀର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଆସିଆନ୍ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ସହଯୋଗକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା, ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ରୋଷେଇ ବିବିଧତାକୁ ପାଳନ କରିବା ଏବଂ ଏକ ସୁସ୍ଥ ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ସ୍ଥାୟୀ ବାଜରା ପ୍ରଥାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା। ଏହି ପ୍ରଦର୍ଶନୀରେ ପାଞ୍ଚଟି ଭାରତୀୟ ଏଫପିଓ ଅର୍ଥାତ ସିଟି ବ୍ଲକ ଏଫପିସି, ଜେୱାର୍ଗି ତାଲୁକା ମିଲେଟ ଏଫପିସି, ଭୂମିତ୍ରାଜାଲାଲପୁର, ବାମ ଏଗ୍ରୋ ଏବଂ ଲାମ୍ବାସିଙ୍ଗି ଆଦିବାସୀ ଉତ୍ପାଦ ଏଫପିସି ଭଳି ପାଞ୍ଚଟି ଭାରତୀୟ ଏଫ୍ପିଓ ଏବଂ ଦୁଇଟି ଷ୍ଟାର୍ଟ ଅପ୍ ଅର୍ଥାତ ତାରୁ ନେଚୁରାଲଏବଂ ସାତ୍ବ ମିଲେଟସ ଆଣ୍ଡ ଫୁଡ୍ ପ୍ରଡକ୍ଟସ (ମିବଲ୍ସ) ମଧ୍ୟ ସାମିଲ ହେବ, ଯେଉଁ ମିଲେଟ୍ କୁକିଜ୍, ନମକିନ୍, ଖାଖରା, କେକ୍ ଭଳି ଅନନ୍ୟ ବାଜରା ଯୁକ୍ତ ଉତ୍ପାଦ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବେ।

ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଆକର୍ଷଣ ୨୩ ନଭେମ୍ବରରୁ ୨୬ ନଭେମ୍ବର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିବାକୁ ଥିବା ଲାଇଭ୍ ରୋଷେଇ କର୍ମଶାଳାରେ ଭାରତ ଓ ଇଣ୍ଡୋନେସିଆର ସେଲିବ୍ରିଟି ସେଫମାନେ ବାଜରାର ରୋଷେଇ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ସହ ପ୍ରତିଦିନ ଫକ୍ସଟେଲ୍ ମିଲେଟ୍ ତବୋଲେହ, ମିକ୍ସଡ୍ ମିଲେଟ୍ ମାଥ୍ରୀ କ୍ୟାନୋପିସ୍, ମିଲେଟ୍ ରିସୋଟୋ, ମିଲେଟ୍ ଦହି ଭାତ, ରାଗି ବ୍ରାଉନି ଏବଂ କୁକିଜ୍ ଭଳି ଖାଦ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବେ। ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ସେଫ୍ ଭିନେଶ ଜନି, ରିସ୍ମା ବିଦ୍ୟାସ୍ତୁତି, ଅନାହିତା ଧୋଣ୍ଡି, ସବ୍ୟସାଚୀ ଗୋରାଇ ଏବଂ ଅମ୍ବିକା ଜୋହର ପ୍ରତିଦିନ ଏକ ନୂଆ ଖାଦ୍ୟ ଦେଇ ଦର୍ଶକଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିବେ।

ପାଞ୍ଚଦିନ ଧରି ଚାଲିବାକୁ ଥିବା ଏହି ମହୋତ୍ସବ ବାଜରା ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବାଦିଗରେ ସହାୟକ ହେବ। ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୭, ୨୦୨୩ରେ ଇଣ୍ଡୋନେସିଆର ଜାକର୍ତ୍ତାଠାରେ ୨୦ତମ ଆସିଆନ୍-ଭାରତ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିବା ସଙ୍କଟର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ପୋଷଣକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ଉପରେ ଆସିଆନ୍-ଭାରତ ଯୁଗ୍ମ ନେତାଙ୍କ ବିବୃତ୍ତିକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ଦିଗରେ ଏହା ଏକ ପଦକ୍ଷେପ।

ଆସିଆନ୍ ରେ ଅବସ୍ଥାପିତ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରଦୂତ ଜୟନ୍ତ ଖୋବରାଗଡ଼େ ନିଜ ସ୍ୱାଗତ ଭାଷଣ ରେ ବିଶ୍ୱର କ୍ଷୁଧା ଏବଂ ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱର ଅଭାବଦୂର କରିବାରେ ବାଜରାର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ । ଏହାବ୍ୟତୀତ ଇଣ୍ଡୋନେସିଆର ନ୍ୟାସନାଲ ଫୁଡ୍ ଏଜେନ୍ସି (ବନ୍ଦନ ପାଙ୍ଗନ ନେସନାଲ-ବିପିଏନ)ର ମୁଖ୍ୟ ଆରିଫ ପ୍ରସେତ୍ୟୋ ଆଦି ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ର ମୁକାବିଲା ରେ ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ବାଜରାକୁ ଏକ କୃଷକ ଅନୁକୂଳ ଏବଂ ସ୍ଥାୟୀ ଖାଦ୍ୟ ପସନ୍ଦ ଭାବରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ।

ଆସାମ ସରକାରଙ୍କ ଅତିରିକ୍ତ ମୁଖ୍ୟ ଶାସନ ସଚିବ ତଥା କୃଷି ଉତ୍ପାଦନ କମିଶନର ଆଶିଷ କୁମାର ଭୁଟାନୀଙ୍କ ସଂଯୋଜନାରେ 'ମିଲେଟ୍ ରେ ଆସିଆନ୍-ଭାରତ ସହଯୋଗ' ଶୀର୍ଷକ ପ୍ରଥମ ପ୍ୟାନେଲ୍ ଆଲୋଚନାରେ ଆଇୱାଇଏମ୍ ୨୦୨୩ର ଅଂଶ ଭାବରେ ବାଜରାକୁ ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତରେ ସାମିଲ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ ଆସିଆନ ରାଷ୍ଟ୍ରର ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା। ପ୍ୟାନେଲିଷ୍ଟଙ୍କ ସମ୍ମାନଜନକ ତାଲିକାରେ ଜାତୀୟ କୃଷି ଓ ବନୀକରଣ ଗବେଷଣା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ଗବେଷଣା ପରୀକ୍ଷାଗାର ଗୋଷ୍ଠୀର ମୁଖ୍ୟ ଶ୍ରୀମତୀ ଭିଲାଫୋନ୍ ସୌରିଡେଥ; ଥାଇଲାଣ୍ଡର କୃଷି ବିଭାଗର କ୍ଷେତ୍ର ଫସଲ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବିଶେଷଜ୍ଞ ଶ୍ରୀମତୀ ରାଓ୍ବିଓ୍ବାନ ଚୁଏକିଟ୍ଟିସାକ୍; ଇଣ୍ଡୋନେସିଆର କେହାଟି ଫାଉଣ୍ଡେସନର ଶ୍ରୀ ରନି ମେଗାୱାନ୍ତ ଏବଂ କ୍ଷେତ୍ରୀୟ ଉନ୍ନୟନ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟର ସହକାରୀ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ତଥା ଆସିଆନ୍ ସଚିବାଳୟର ଖାଦ୍ୟ, କୃଷି ଏବଂ ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟ ଡ. ଫାମ୍ କ୍ୱାଙ୍ଗ ମିନହା ଏହି ପ୍ୟାନେଲ ବାର୍ତ୍ତାଳାପରେ ଗବେଷଣା କରାଯାଇଥିବା ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଜ୍ଞାନ ହସ୍ତାନ୍ତର, ବିହନ ବିନିମୟ, ବଜାର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ଏବଂ ବାଜରା ଚାଷ ଏବଂ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ କୃଷକ ଏବଂ ସେଫ୍ ମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଦେବାରେ ସହଯୋଗାତ୍ମକ ପ୍ରୟାସ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା ।

ଅନ୍ୟ ଏକ ପ୍ୟାନେଲରେ ଏପେଡାର ସଚିବ ଶ୍ରୀ ସୁଧାଂଶୁ, ଇଣ୍ଡୋନେସିଆରେ ସଂଯୁକ୍ତ ଜାତିସଂଘର ଏଫ୍ଏଓ ପ୍ରତିନିଧି ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଆର୍ଯ୍ୟାଲ ଏବଂ ତିମୋର ଲେଷ୍ଟେ, ଆଇଟିସିର ଶ୍ରୀ ତେମୋର ଲେସ୍ତେ, ଶ୍ରୀ ସଚିନ ଶର୍ମା, ଇଣ୍ଡୋନେସିଆର କେହାଟି ଫାଉଣ୍ଡେସନର ରୋନି ମେଗାୱାଣ୍ଟୋ ଏବଂ ଆଡଭାଣ୍ଟା ସିଡ୍ସର ସିଇଓ ଶ୍ରୀ ହେରି କ୍ରିଷ୍ଟାଣ୍ଟୋ ସାମିଲ ଥିଲେ, ଯାହାର ସଂଚାଳନ ଆଇସିଏଆର-ଆଇଆଇଏମଆରର ନିର୍ଦେଶକ ଡ. ସି ତାରା ସତ୍ୟବତୀ କରିଥିଲେ। ସେ ବାଜରାର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଜଳବାୟୁ ସହନଶୀଳ ଗୁଣ, କ୍ଷୁଦ୍ର କୃଷକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଲାଭ, ବାଜରା ଚାଷ, ତାହାକୁ ବିକଶିତ କରିବା ଏବଂ ପୋଷକ ଶସ୍ୟର ଚାଷ ପାଇଁ ରଣନୀତି ମାଧ୍ୟମରେ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ନେବା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ।

ଏହି ଦିବସ ଏକ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଏସୀୟ ଥିମ୍ ଯୁକ୍ତ ବାଜରା ଭିତ୍ତିକ ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ ସହିତ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ବାଜରାର ବହୁମୁଖୀତା ଏବଂ ପୁଷ୍ଟିକର ମୂଲ୍ୟ କୁ ଦର୍ଶାଯାଇଥିଲା ।

***********

NS/MB