કેન્દ્રીય ગ્રાહક બાબતો, ખાદ્ય અને જાહેર વિતરણ, ટેક્સટાઇલ્સ અને વાણિજ્ય તથા ઉદ્યોગ મંત્રી શ્રી પિયુષ ગોયલે આજે નવી દિલ્હીનાં કર્તવ્ય પથ પરથી 'ભારત' બ્રાન્ડ હેઠળ ઘઉંનાં લોટ (આટા)નાં વેચાણ માટે 100 મોબાઇલ વાનને લીલી ઝંડી આપી હતી. આટા ₹ 27.50/Kg કરતાં વધુ ન હોય તેવા MRP પર ઉપલબ્ધ થશે. સામાન્ય ગ્રાહકોના કલ્યાણ માટે ભારત સરકાર દ્વારા લેવામાં આવેલા પગલાઓની શ્રેણીમાં આ નવીનતમ છે. 'ભારત' બ્રાન્ડ આટાનું રિટેલ વેચાણ શરૂ થવાથી બજારમાં પોષણક્ષમ દરે પુરવઠો વધશે, અને આ મહત્વપૂર્ણ ખાદ્ય ચીજવસ્તુઓની કિંમતોમાં સતત ઘટાડો કરવામાં મદદ મળશે.

'ભારત' આટા આજથી કેન્દ્રીય ભંડાર, નાફેડ અને એનસીસીએફના તમામ ભૌતિક અને મોબાઇલ આઉટલેટ્સ પર ઉપલબ્ધ થશે અને તેનું વિસ્તરણ અન્ય કો-ઓપ/રિટેલ આઉટલેટ્સમાં કરવામાં આવશે.

ઓપન માર્કેટ સેલ સ્કીમ [OMSS (D)] હેઠળ અર્ધ-સરકારી અને સહકારી સંસ્થાઓ એટલે કે કેન્દ્રીય ભંડાર, NCCF અને NAFED માટે રૂ.21.50/kg 2.5 LMT ઘઉંની ફાળવણી કરવામાં આવી છે, જેનો ઉદ્દેશ આટામાં રૂપાંતરિત કરવા અને એમઆરપીથી વધારે ન હોય એવી એમઆરપી પર 'ભારત આટા' બ્રાન્ડ હેઠળ MRP પર ₹ 27.50/Kg કરતાં વધુ નહીં લોકોને વેચાણ માટે ઓફર કરવા માટે ફાળવવામાં આવ્યો છે.

આ પ્રસંગે બોલતાં શ્રી ગોયલે જણાવ્યું હતું કે, કેન્દ્ર સરકારનાં હસ્તક્ષેપથી આવશ્યક ચીજવસ્તુઓની કિંમત સ્થિર થઈ છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, ભૂતકાળમાં ટામેટા અને ડુંગળીના સંદર્ભમાં કિંમતોને ઠંડક આપવા માટે વિવિધ પગલાં લેવામાં આવ્યા હતા. આ ઉપરાંત કેન્દ્ર સરકાર ગ્રાહકોને રાહત આપવા માટે કેન્દ્રીય ભંડાર, નાફેડ અને એનસીસીએફના માધ્યમથી 60 રૂપિયા પ્રતિ કિલોના દરે ભારત દળ પણ પ્રદાન કરી રહી છે.

તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આ તમામ પ્રયાસોથી ખેડૂતોને પણ મોટો લાભ થયો છે. શ્રી ગોયલે જણાવ્યું હતું કે, ખેડૂતોનાં ઉત્પાદનની ખરીદી કેન્દ્ર સરકાર કરે છે અને પછી ગ્રાહકોને સબસિડીનાં દરે ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવે છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, કેન્દ્રના હસ્તક્ષેપથી વિવિધ ચીજવસ્તુઓના ભાવમાં સ્થિરતા આવી છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદી ગ્રાહકો અને ખેડૂતોને મદદ કરવાનું વિઝન ધરાવે છે.

પાર્શ્વભાગ:

ભારત સરકારે આવશ્યક ખાદ્યાન્નની કિંમતોને સ્થિર કરવા માટે શ્રેણીબદ્ધ પગલાં લીધાં છે, સાથે-સાથે ખેડૂતોને વાજબી ભાવ પણ સુનિશ્ચિત કર્યા છે.

ભારત દળ (ચણાની દાળ) આ 3 એજન્સીઓ દ્વારા તેમના ભૌતિક અને/અથવા રિટેલ આઉટલેટ્સમાંથી 1 કિલો પેક માટે રૂ.60 પ્રતિ કિલોના ભાવે રૂ.60ના ભાવે અને 30 કિલોના પેક માટે રૂ.55 પ્રતિ કિલોના ભાવે વેચવામાં આવી રહી છે, તેની સાથે ડુંગળી પણ પ્રતિ કિલો રૂ.25ના ભાવે વેચાઈ રહી છે. હવે 'ભારત' આટાનું વેચાણ શરૂ થવાથી ગ્રાહકોને આ આઉટલેટ્સમાંથી આટા, દાળ તેમજ ડુંગળી વાજબી અને પોષણક્ષમ ભાવે મળી શકશે.

ભારત સરકારનાં નીતિગત હસ્તક્ષેપનો ઉદ્દેશ ખેડૂતો અને ગ્રાહકોને લાભ આપવાનો છે. ખેડૂતો માટે, ભારત સરકારે અનાજ, કઠોળ તેમજ બરછટ અનાજ અને બાજરીની એમએસપી (લઘુતમ ટેકાના ભાવ) નક્કી કરી છે. પીએસએસ (મૂલ્ય સમર્થન યોજના)નાં અમલીકરણ માટે રાષ્ટ્રવ્યાપી ખરીદી કામગીરી હાથ ધરવામાં આવી છે, જે ખેડૂતોને એમએસપીનાં લાભ સુનિશ્ચિત કરે છે. આરએમએસ 23-24માં 21.29 લાખ ખેડૂતો પાસેથી 262 એલએમટી ઘઉંની ખરીદી 21.25 રૂપિયા પ્રતિ ક્વિન્ટલના ઘોષિત એમએસપી પર કરવામાં આવી હતી. ખરીદેલા ઘઉંની કુલ કિંમત રૂ.55679.73 કરોડ હતી. કેએમએસ 22-23માં 124.95 લાખ ખેડૂતો પાસેથી ગ્રેડ 'એ' ડાંગર માટે ક્વિન્ટલદીઠ રૂ. 2060ની જાહેર કરેલી એમએસપી પર 569 એલએમટી ચોખાની ખરીદી કરવામાં આવી હતી. ખરીદેલા ચોખાની કુલ કિંમત 1,74,376.66 કરોડ રૂપિયા હતી.

પ્રધાનમંત્રી ગરીબ કલ્યાણ અન્ન યોજના (પીએમજીકેએવાય) હેઠળ આશરે 80 કરોડ પીડીએસ લાભાર્થીઓને દેશમાં આશરે 5 લાખ એફપીએસના નેટવર્ક મારફતે ખરીદવામાં આવેલા ઘઉં અને ચોખાની સંપૂર્ણ પણે નિઃશુલ્ક ઓફર કરવામાં આવે છે. ઉપરાંત આશરે 7 એલએમટી બરછટ અનાજ/બાજરીની ખરીદી પણ એમએસપી પર કરવામાં આવી હતી અને 22-23માં ટીપીડીએસ/અન્ય કલ્યાણ યોજનાઓ હેઠળ તેનું વિતરણ કરવામાં આવ્યું હતું.

સામાન્ય ગ્રાહકો કે જેઓ ટીપીડીએસ હેઠળ આવરી લેવામાં આવતા નથી તેમના લાભ માટે ઘણા પગલાં લેવામાં આવે છે. 'ભારત આટા', 'ભારત દાળ' અને ટામેટાં અને ડુંગળીનું પોષણક્ષમ અને વાજબી ભાવે વેચાણ આ પ્રકારનું જ એક પગલું છે. અત્યાર સુધીમાં 59183 મેટ્રિક ટન દાળનું વેચાણ થઈ ચૂક્યું છે, જેનો ફાયદો સામાન્ય ગ્રાહકોને થઈ રહ્યો છે.

ફૂડ કોર્પોરેશન ઓફ ઇન્ડિયા (એફસીઆઈ) ઓએમએસએસ (ડી) હેઠળ ઘઉંના વેચાણ માટે રાષ્ટ્રવ્યાપી સાપ્તાહિક ઇ-હરાજીનું આયોજન કરી રહ્યું છે. આ સાપ્તાહિક ઈ-હરાજીમાં માત્ર ઘઉંના પ્રોસેસર્સ (આટા ચક્કી/રોલર ફ્લોર મિલો) જ ભાગ લઈ શકે છે. એફસીઆઈ સરકાર દ્વારા નિર્ધારિત કિંમતો અનુસાર અનુક્રમે રૂ. 2150 અને રૂ. 2125 પ્રતિ ક્વિન્ટલ એફએક્યુ અને યુઆરએસ ઘઉંનું વેચાણ કરે છે. વેપારીઓને ઈ-ઓક્શનમાં ભાગ લેવા દેવામાં આવતો નથી, કારણ કે સરકારનો આશય એ સુનિશ્ચિત કરવાનો છે કે ખરીદેલા ઘઉંની સીધી પ્રક્રિયા કરવામાં આવે અને સામાન્ય ગ્રાહકોને પરવડે તેવા ભાવે તેને મુક્ત કરવામાં આવે. દરેક બોલી લગાવનાર સાપ્તાહિક ઇ-હરાજીમાં 200 મેટ્રિક ટન સુધીનો સમય લઇ શકે છે. એફસીઆઈ ઓએમએસએસ (ડી) હેઠળ સાપ્તાહિક ઇ-હરાજીમાં વેચાણ માટે 3 એલએમટી ઘઉંની ઓફર કરી રહી છે. અત્યાર સુધીમાં એફસીઆઈ દ્વારા સરકારના નિર્દેશો અનુસાર 65.22 એલએમટી ઘઉંને ખુલ્લા બજારમાં છોડવામાં આવ્યા છે.

ભારત સરકારે ઘઉંના ભાવોને મધ્યમ બનાવવા માટે લેવામાં આવેલા શ્રેણીબદ્ધ પગલાંના ભાગરૂપે ડિસેમ્બર 2023 સુધીમાં 57 એલએમટીને બદલે માર્ચ 2024 સુધીમાં ઓએમએસએસ (ડી) હેઠળ વેચાણ માટે ઓફર કરવામાં આવતા ઘઉંની કુલ રકમમાં નોંધપાત્ર વધારો કરીને 101.5 એલએમટી કરવામાં આવ્યો છે. 31.3.2024 સુધીમાં, જો જરૂર પડે તો, બફર સ્ટોકમાંથી ઘઉંના 25 એલએમટી (101.5 એલએમટીથી વધુ અને તેનાથી ઉપર) સુધીનો વધુ જથ્થો ઉતારવાનો નોંધપાત્ર નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે.

આ ચીજવસ્તુની પૂરતી સ્થાનિક ઉપલબ્ધતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે ઘઉંની નિકાસ પર પહેલેથી જ પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે. સંગ્રહખોરી રોકવા માટે સરકારે જથ્થાબંધ વેપારીઓ/વેપારીઓ, પ્રોસેસર્સ, રિટેલર્સ અને બિગ ચેઇન રિટેલર્સ જેવી વિવિધ કેટેગરીની કંપનીઓ દ્વારા ઘઉંના સ્ટોક હોલ્ડિંગ પર પણ મર્યાદા લાદી દીધી છે. ઘઉંના સ્ટોક હોલ્ડિંગ પર નિયમિત પણે નજર રાખવામાં આવી રહી છે, જેથી વેપારીઓ, પ્રોસેસર્સ અને રિટેલરો દ્વારા નિયમિત ધોરણે ઘઉં/આટા બજારમાં છોડવામાં આવે અને ત્યાં કોઈ સંગ્રહ/સંગ્રહખોરી ન રહે તે સુનિશ્ચિત કરી શકાય. ઘઉંના પુરવઠામાં વધારો કરીને તેના બજાર ભાવોમાં થયેલા વધારાને રોકવા માટે આ પગલાં લેવામાં આવે છે.

સરકારે બિન-બાસમતી ચોખાની નિકાસ પર પણ પ્રતિબંધ મૂક્યો છે અને બાસમતી ચોખાની નિકાસ માટે 950 ડોલરની ફ્લોર પ્રાઇસ લાદી છે. ઓએમએસએસ (ડી) હેઠળ એફસીઆઈ સ્થાનિક બજારમાં ચોખાની ઉપલબ્ધતા વધારવા માટે સાપ્તાહિક ઇ હરાજીમાં વેચાણ માટે 4 એલએમટી ચોખાની ઓફર કરી રહી છે. એફસીઆઈ સરકાર દ્વારા નક્કી કરવામાં આવેલી કિંમતો અનુસાર રૂ.29.00-રૂ. 29.73/કિ.ગ્રા.  ચોખાના વેચાણ માટે ઓફર કરે છે.

સરકારે શેરડીના ખેડુતો તેમજ ઘરેલું ગ્રાહકોના કલ્યાણ માટે અવિશ્વસનીય પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવી છે. એક તરફ, કરતા વધુની ચુકવણી સાથે ₹ ખેડૂતોને રૂ. 1.09 લાખ કરોડ, ગત ખાંડની સિઝનના શેરડીના 96 ટકાથી વધુ લેણાંની ચુકવણી થઈ ચૂકી છે, જેના કારણે ખાંડ ક્ષેત્રના ઇતિહાસમાં શેરડીની સૌથી ઓછી બાકી નીકળતી રકમ પેન્ડિંગ છે. તો બીજી તરફ ભારતીય ગ્રાહકોને પણ વિશ્વની સૌથી સસ્તી ખાંડ મળી રહી છે. એક વર્ષમાં લગભગ 40 ટકાના વધારા સાથે વૈશ્વિક ખાંડના ભાવ 13 વર્ષના ઉચ્ચતમ સ્તરને સ્પર્શી રહ્યા છે, ત્યારે ભારતમાં ખાંડના છૂટક ભાવમાં છેલ્લા 10 વર્ષમાં માત્ર 2 ટકા અને છેલ્લા એક વર્ષમાં 5 ટકાથી ઓછો ફુગાવો છે.

ભારત સરકાર ખાદ્યતેલોના સ્થાનિક છૂટક ભાવો પર ચાંપતી નજર રાખી રહી છે, જેથી આંતરરાષ્ટ્રીય કિંમતોમાં ઘટાડાનો સંપૂર્ણ લાભ અંતિમ ગ્રાહકોને મળી રહે. સ્થાનિક બજારમાં ખાદ્યતેલોના ભાવને નિયંત્રિત કરવા અને તેને સરળ બનાવવા માટે સરકારે નીચે મુજબના પગલાં લીધાં છે: -

• ક્રૂડ પામ ઓઇલ, ક્રૂડ સોયાબીન ઓઇલ અને ક્રૂડ સનફ્લાવર ઓઇલ પર બેઝિક ડ્યુટી 2.5 ટકાથી ઘટાડીને શૂન્ય કરવામાં આવી હતી. આ ઉપરાંત આ ઓઇલ પરનો એગ્રિ-સેસ 20 ટકાથી ઘટાડીને 5 ટકા કરવામાં આવ્યો છે. આ ડ્યૂટી સ્ટ્રક્ચરને 31 માર્ચ 2024 સુધી વધારવામાં આવ્યું છે.
• રિફાઇન્ડ સોયાબીન તેલ અને રિફાઇન્ડ સનફ્લાવર ઓઇલ પરની બેઝિક ડ્યુટી 32.5 ટકાથી ઘટાડીને 17.5 ટકા કરવામાં આવી હતી અને રિફાઇન્ડ પામ ઓઇલ પરની બેઝિક ડ્યુટી 21.12.2021ના રોજ 17.5 ટકાથી ઘટાડીને 12.5 ટકા કરવામાં આવી હતી. આ ડ્યુટી 31 માર્ચ 2024 સુધી વધારવામાં આવી છે.
• ઉપલબ્ધતા જાળવી રાખવા માટે સરકારે રિફાઇન્ડ પામ ઓઇલની મુક્ત આયાતને આગામી આદેશ સુધી લંબાવી છે.
• સરકારે હાથ ધરેલી તાજેતરની પહેલમાં રિફાઇન્ડ સનફ્લાવર ઓઇલ અને રિફાઇન્ડ સોયાબીન ઓઇલ પરની આયાત જકાત 15.06.2023થી ઘટાડીને 12.5 ટકા કરવામાં આવી છે.

ક્રૂડ સોયાબીન તેલ, ક્રૂડ સનફ્લાવર ઓઇલ, ક્રૂડ પામ ઓઇલ અને રિફાઇન્ડ પામ ઓઇલ જેવા મુખ્ય ખાદ્યતેલોની આંતરરાષ્ટ્રીય કિંમતોમાં ગયા વર્ષથી ઘટાડાનું વલણ જોવા મળી રહ્યું છે. ખાદ્યતેલોના આંતરરાષ્ટ્રીય ભાવોમાં ઘટાડો સ્થાનિક બજારમાં સંપૂર્ણપણે પસાર થાય તે માટે સરકાર દ્વારા કરવામાં આવેલા સતત પ્રયાસોને કારણે રિફાઇન્ડ સનફ્લાવર ઓઇલ, રિફાઇન્ડ સોયાબીન ઓઇલ અને આરબીડી પામોલિનના છૂટક ભાવમાં એક વર્ષમાં 02.11.2023ના રોજ અનુક્રમે 26.24 ટકા, 18.28 ટકા અને 15.14 ટકાનો ઘટાડો નોંધાયો છે.

ગ્રાહક બાબતોનો વિભાગ 34 રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં સ્થાપિત 545 ભાવ નિરીક્ષણ કેન્દ્રો મારફતે 22 આવશ્યક ખાદ્ય ચીજવસ્તુઓની દૈનિક રિટેલ અને જથ્થાબંધ કિંમતો પર નજર રાખે છે. ભાવોના દૈનિક અહેવાલ અને ભાવ સૂચક વલણોનું યોગ્ય વિશ્લેષણ કરવામાં આવે છે, જેથી કિંમતોને ઠંડક આપવા માટે બફરમાંથી સ્ટોક મુક્ત કરવા, સંગ્રહખોરી અટકાવવા માટે સ્ટોક મર્યાદા લાદવા, આયાત જકાતને તર્કસંગત બનાવવા જેવા વેપાર નીતિના સાધનોમાં ફેરફાર, આયાત ક્વોટામાં ફેરફાર, કોમોડિટીની નિકાસ પર નિયંત્રણો વગેરે માટે યોગ્ય નિર્ણયો લેવામાં આવે છે.

ગ્રાહકોને પડતી મુશ્કેલીઓને ઓછી કરવા માટે એગ્રિ-બાગાયતી ચીજવસ્તુઓના ભાવમાં અસ્થિરતાને રોકવા માટે પ્રાઇસ સ્ટેબિલાઇઝેશન ફંડ (પીએસએફ)ની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. પીએસએફનો ઉદ્દેશ (1) ફાર્મ ગેટ/મંડી ખાતે ખેડૂતો/ખેડૂત સંગઠનો પાસેથી સીધી ખરીદીને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે. (ii) સંગ્રહખોરી અને અનૈતિક અટકળોને નિરુત્સાહિત કરવા માટે વ્યૂહાત્મક બફર સ્ટોક જાળવવો; અને (iii) સ્ટોકના કેલિબ્રેટેડ રિલીઝ દ્વારા વાજબી ભાવે આવી ચીજવસ્તુઓનો પુરવઠો પૂરો પાડીને ગ્રાહકોનું રક્ષણ કરવું. ગ્રાહકો અને ખેડુતો પીએસએફના લાભાર્થી છે.

વર્ષ 2014-15માં પ્રાઇસ સ્ટેબિલાઇઝેશન ફંડ (પીએસએફ) કોર્પસની સ્થાપના થઈ ત્યારથી અત્યાર સુધીમાં સરકારે કૃષિ-બાગાયતી ચીજવસ્તુઓની ખરીદી અને વિતરણ માટે કાર્યકારી મૂડી અને અન્ય આનુષંગિક ખર્ચ પ્રદાન કરવા માટે રૂ. 27,489.15 કરોડની અંદાજપત્રીય સહાય પ્રદાન કરી છે.

હાલમાં, પીએસએફ હેઠળ, કઠોળ (તુવેર, અડદ, મગ, મસુર અને ચણા) અને ડુંગળીનો ગતિશીલ બફર સ્ટોક જાળવવામાં આવી રહ્યો છે. કઠોળ અને ડુંગળીના બફરમાંથી જથ્થાની કેલિબ્રેટેડ મુક્તિએ ગ્રાહકોને કઠોળ અને ડુંગળીની ઉપલબ્ધતા અને પરવડે તેવી ક્ષમતાની ખાતરી આપી છે અને આવા બફર માટે ખરીદીએ પણ આ ચીજવસ્તુઓના ખેડૂતોને લાભદાયક ભાવો પૂરા પાડવામાં ફાળો આપ્યો છે.

ટામેટાંના ભાવમાં અસ્થિરતાને રોકવા અને ગ્રાહકોને સસ્તા ભાવે ઉપલબ્ધ કરાવવા માટે સરકારે પ્રાઇસ સ્ટેબિલાઇઝેશન ફંડ હેઠળ ટામેટાંની ખરીદી કરી હતી અને તેને ગ્રાહકોને અત્યંત સબસિડીવાળા દરે ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવે છે. નેશનલ કોઓપરેટિવ કન્ઝ્યુમર્સ ફેડરેશન (એનસીસીએફ) અને નેશનલ એગ્રિકલ્ચરલ કોઓપરેટિવ માર્કેટિંગ ફેડરેશન (નાફેડ)એ આંધ્રપ્રદેશ, કર્ણાટક અને મહારાષ્ટ્રની મંડીઓમાંથી ટામેટાની ખરીદી કરી છે અને ગ્રાહકોને ભાવ સબસિડી આપ્યા બાદ દિલ્હી-એનસીઆર, બિહાર, રાજસ્થાન વગેરેના મુખ્ય વપરાશ કેન્દ્રોમાં સસ્તા ભાવે ઉપલબ્ધ કરાવ્યું છે. ટામેટાંનો શરૂઆતમાં છૂટક ભાવ રૂ.90/- પ્રતિ કિલોના ભાવે નિકાલ કરવામાં આવ્યો છે, જે ગ્રાહકોના લાભાર્થે ક્રમશઃ ઘટાડીને રૂ.40/કિલો કરવામાં આવ્યો છે.

ડુંગળીના ભાવમાં અસ્થિરતાને રોકવા માટે, સરકાર પીએસએફ હેઠળ ડુંગળીનો બફર જાળવી રાખે છે. બફર કદ વર્ષ-2020-21માં 1.00 એલએમટીથી વધારીને વર્ષ 2022-23માં 2.50 એલએમટી કરવામાં આવ્યું છે. બફરમાંથી ડુંગળી સપ્ટેમ્બરથી ડિસેમ્બર દરમિયાન દુર્બળ ઋતુ દરમિયાન મુખ્ય વપરાશ કેન્દ્રોમાં કિંમતોમાં રાહત આપવા માટે કેલિબ્રેટેડ અને લક્ષિત રીતે બહાર પાડવામાં આવે છે. વર્ષ 2023-24 માટે ડુંગળીના બફર લક્ષ્યાંકને વધુ વધારીને 5 એલએમટી કરવામાં આવ્યો છે. મુખ્ય બજારોમાં જ્યાં ભાવ વધ્યા છે ત્યાં બફરમાંથી ડુંગળીનો નિકાલ શરૂ થયો છે. 28.10.2023ના રોજ આશરે 1.88 એલએમટીને નિકાલ માટે ગંતવ્ય બજારોમાં મોકલવામાં આવી છે. ઉપરાંત સરકારે વર્ષ 2023-24 દરમિયાન પીએસએફ બફર માટે 2 એલએમટી વધારાની ડુંગળીની ખરીદી કરવાનો નિર્ણય લીધો છે, જે અગાઉથી જ ખરીદવામાં આવેલા 5.00 એલએમટીથી વધારે છે. સરકારે ભાવવધારાને રોકવા અને સ્થાનિક બજારમાં પુરવઠો સુધારવા માટે 28.10.2023ના રોજ ડુંગળી પર ટન દીઠ 800 ડોલરની લઘુતમ નિકાસ કિંમત (એમઇપી) લાદી છે.

સ્થાનિક ઉપલબ્ધતા વધારવા અને કઠોળના ભાવને મધ્યમ બનાવવા માટે તુવેર અને અડદની આયાતને 31-3-2024 સુધી 'ફ્રી કેટેગરી' હેઠળ રાખવામાં આવી છે અને મસુર પરની આયાત ડ્યૂટી 31-03-2024 સુધી ઘટાડીને શૂન્ય કરી દેવામાં આવી છે. સરળ અને અવિરત આયાતની સુવિધા માટે તુવેર પરની 10% ની આયાત ડ્યુટી દૂર કરવામાં આવી છે.

સંગ્રહખોરી અટકાવવા માટે આવશ્યક ચીજવસ્તુ અધિનિયમ 1955 હેઠળ તુવેર અને અડદ પર તા.31-12-2023 સુધી સ્ટોક મર્યાદા લાદવામાં આવી છે.

ભાવ સમર્થન યોજના (પીએસએસ) અને પ્રાઇસ સ્ટેબિલાઇઝેશન ફંડ (પીએસએફ) બફરમાંથી ચણા અને મગનો સ્ટોક બજારમાં સતત જારી કરવામાં આવે છે, જેથી કિંમતો મધ્યમ થઈ શકે. કલ્યાણકારી યોજનાઓ માટે રૂ.15/કિલોના ડિસ્કાઉન્ટ સાથે રાજ્યોને પણ ચણા પૂરા પાડવામાં આવે છે.

આ ઉપરાંત સરકારે સરકારના ચણાના જથ્થાને ચણાની દાળમાં ફેરવીને ગ્રાહકોને સસ્તા ભાવે કઠોળ ઉપલબ્ધ કરાવવા માટે ચણાના સ્ટોકને 1 કિલો પેક માટે રૂ.60/કિલો અને 30 કિલોના અત્યંત સબસિડીવાળા દરે "ભારત દાળ"ના બ્રાન્ડ નેમ હેઠળ છૂટક નિકાલ માટે ચણાની દાળમાં રૂપાંતરિત કરવાની પદ્ધતિ શરૂ કરી હતી. નાફેડ, એનસીસીએફ, એચએસીએ, કેન્દ્રીય ભંડાર અને સફલના રિટેલ આઉટલેટ્સ દ્વારા ભારત દળનું વિતરણ કરવામાં આવી રહ્યું છે. આ વ્યવસ્થા હેઠળ ચણાની દાળ રાજ્ય સરકારોને તેમની કલ્યાણકારી યોજનાઓ, પોલીસ, જેલો હેઠળ પુરવઠો પૂરો પાડવા માટે અને રાજ્ય સરકાર દ્વારા નિયંત્રિત સહકારી મંડળીઓ અને નિગમોના છૂટક આઉટલેટ્સ દ્વારા વિતરણ માટે પણ ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવે છે.

ભારત સરકાર પોતાનાં ખેડૂતો, પીડીએસ લાભાર્થીઓ તેમજ સામાન્ય ઉપભોક્તાઓનાં કલ્યાણને સુનિશ્ચિત કરવા કટિબદ્ધ છે, જેમાં ખેડૂતો માટે લઘુતમ ટેકાનાં ભાવ, અંત્યોદય અને પ્રાથમિકતા ધરાવતા કુટુંબો માટે પીએમજીકેએવાય હેઠળ નિઃશુલ્ક રાશન (ઘઉં, ચોખા અને બરછટ અનાજ/બાજરી) તથા ઘઉં, આટા, દાળ અને ડુંગળી/ટામેટાં તેમજ સામાન્ય ગ્રાહકો માટે.ખાંડ અને તેલનાં વાજબી અને વાજબી દરો સુનિશ્ચિત કરવામાં આવશે. 

CB/GP/JD