ভাৰতৰ মুখ্য ন্যায়াধীশ শ্ৰী ডিৱাই চন্দ্ৰচুড় মহোদয়, কেন্দ্ৰীয় আইন মন্ত্ৰী আৰু মোৰ সহযোগী শ্ৰী অৰ্জুন ৰাম মেঘৱাল মহোদয়, ব্ৰিটেইনৰ লৰ্ড চান্সেলৰ মিষ্টাৰ এলেক্স চক, এটৰ্নী জেনেৰেল, ছলিচিটৰ জেনেৰেল, আৰু উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ সকলো সন্মানীয় ন্যায়াধীশ, বাৰ কাউন্সিলৰ অধ্যক্ষ আৰু সদস্যসকল, বিভিন্ন দেশ আৰু ৰাজ্যৰ প্ৰতিনিধিসকল আৰু সন্মানীয় ভদ্ৰমহিলাসকল!

বিশ্বজুৰি আইনী ভ্ৰাতৃত্ববোধৰ বিখ্যাত ব্যক্তিসকলক লগ পোৱা আৰু তেওঁলোকৰ উপস্থিতিত থকাৰ সুযোগ পোৱাটো মোৰ বাবে এক আনন্দদায়ক অভিজ্ঞতা। আজি ইয়াত ভাৰতৰ সকলো প্ৰান্তৰ লোক উপস্থিত হৈছে। এই সন্মিলনৰ বাবে ইংলেণ্ডৰ লৰ্ড চান্সেলৰ আৰু ইংলেণ্ডৰ বাৰ এছ’চিয়েশ্যনৰ প্ৰতিনিধিসকলো আমাৰ মাজত আছে। কমনৱেলথ আৰু আফ্ৰিকান দেশৰ প্ৰতিনিধিয়েও অংশগ্ৰহণ কৰিছে। এক প্ৰকাৰ এই আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় উকীল সন্মিলন ভাৰতৰ ‘বসুধৈৱ কুটুম্বকম’ (পৃথিৱী এক পৰিয়াল) আৱেগৰ প্ৰতীক হৈ পৰিছে। ভাৰতৰ এই অনুষ্ঠানত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ অহা সকলো আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অতিথিক মই উষ্ম আদৰণি জনাইছো। এই অনুষ্ঠানৰ আয়োজনৰ দায়িত্ব সম্পূৰ্ণ হৃদয়েৰে পালন কৰা ভাৰতীয় বাৰ কাউন্সিললৈ বিশেষ অভিনন্দন জ্ঞাপন কৰিলোঁ।

বন্ধুসকল,

যিকোনো দেশৰ আইনী ভ্ৰাতৃত্ববোধে ইয়াৰ উন্নয়নত উল্লেখযোগ্য ভূমিকা পালন কৰে। ভাৰতত বছৰ বছৰ ধৰি ন্যায়পালিকা আৰু বাৰ দেশৰ আইনী ব্যৱস্থাৰ ৰক্ষক হৈ আহিছে। আজি ইয়াত আমাৰ বিদেশী অতিথিসকলৰ মাজত কিবা এটা বিশেষ কথা ক'ব বিচাৰিছো। মাত্ৰ কিছু সময়ৰ আগতে ভাৰতে স্বাধীনতাৰ ৭৫ বছৰ উদযাপন কৰিছিল, আৰু স্বাধীনতাৰ এই যুঁজত আইনী পেছাদাৰীসকলে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল। স্বাধীনতাৰ সংগ্ৰামত বহু অধিবক্তাই নিজৰ আইনী পদ্ধতি এৰি জাতীয় আন্দোলনত যোগদান কৰে। আমাৰ শ্ৰদ্ধাৰ জাতিৰ পিতা মহাত্মা গান্ধী, আমাৰ সংবিধানৰ মুখ্য প্ৰণেতা বাবাছাহেব আম্বেদকাৰ, দেশৰ প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰপতি ড° ৰাজেন্দ্ৰ প্ৰসাদ, দেশৰ প্ৰথম প্ৰধানমন্ত্ৰী পণ্ডিত জৱাহৰলাল নেহৰু, দেশৰ প্ৰথম গৃহমন্ত্ৰী চৰ্দাৰ বল্লভভাই পেটেল, আৰু স্বাধীনতাৰ সময়ত আন বহু মহান ব্যক্তিত্ব যেনে লোকমান্য তিলকে হওক বা বীৰ সাৱৰকাৰেই হওক নিজেই উকীল আছিল। অৰ্থাৎ আইনী পেছাদাৰীসকলৰ অভিজ্ঞতাই স্বতন্ত্ৰ ভাৰতৰ ভেটি সুদৃঢ় কৰি তুলিলে। আৰু আজি ভাৰতৰ ওপৰত বিশ্বৰ আস্থা বাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে ভাৰতৰ নিৰপেক্ষ আৰু স্বতন্ত্ৰ ন্যায়িক ব্যৱস্থাইও সেই আস্থাত উল্লেখযোগ্য ভূমিকা পালন কৰিছে।

আজি এই সন্মিলন এনে এটা সময়ত অনুষ্ঠিত হৈছে যেতিয়া ভাৰতে কেইবাটাও ঐতিহাসিক সিদ্ধান্তৰ সাক্ষী হৈ পৰিছে। মাত্ৰ এদিন পূৰ্বে দেশৰ সংসদে লোকসভা আৰু বিধান সভা (ৰাজ্য বিধানসভা) উভয়তে ৩৩ শতাংশ আসন মহিলাৰ বাবে সংৰক্ষিত কৰি আইন প্ৰণয়ন কৰিছিল। নাৰী শক্তি বন্দন অধিনিয়মে ভাৰতৰ মহিলা নেতৃত্বাধীন উন্নয়নৰ বাবে এক নতুন দিশ নিৰ্ধাৰণ কৰাৰ লগতে নতুন শক্তি কঢ়িয়াই আনিব।

মাত্ৰ কেইদিনমানৰ আগতে ঐতিহাসিক জি-২০ শীৰ্ষ সন্মিলনৰ সময়ত বিশ্বই আমাৰ গণতন্ত্ৰ, জনগাঁথনি, আৰু আমাৰ কূটনীতিৰ আভাস দেখিছিল। এমাহ আগতে আজিৰ দিনটোতে ভাৰত চন্দ্ৰৰ দক্ষিণ মেৰুৰ ওচৰলৈ যোৱা পৃথিৱীৰ প্ৰথমখন দেশ হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল। এই কৃতিত্বসমূহৰ পৰা আত্মবিশ্বাসেৰে ভৰি থকা ভাৰতে ২০৪৭ চনৰ ভিতৰত এখন উন্নত দেশৰ লক্ষ্যৰ দিশত অধ্যৱসায়ীভাৱে কাম কৰি আছে।এই লক্ষ্যত উপনীত হ’বলৈ ভাৰতক নিঃসন্দেহে ভেটি হিচাপে এক শক্তিশালী, নিৰপেক্ষ, আৰু স্বতন্ত্ৰ ন্যায়িক ব্যৱস্থাৰ প্ৰয়োজন। মই বিশ্বাস কৰোঁ যে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় উকীল সন্মিলনে এই দিশত ভাৰতৰ বাবে অতি উপকাৰী বুলি প্ৰমাণিত হ’ব। আশাকৰোঁ এই সন্মিলনৰ সময়ত সকলো দেশে ইখনে সিখনৰ উত্তম পদ্ধতিৰ পৰা শিকিব পাৰিব।

বন্ধুসকল,

একবিংশ শতিকাত আমি গভীৰভাৱে সংযুক্ত পৃথিৱীত বাস কৰিছো। প্ৰতিটো আইনী মন বা প্ৰতিষ্ঠানে নিজৰ অধিকাৰক্ষেত্ৰৰ প্ৰতি অত্যন্ত সজাগ। অৱশ্যে এনে বহু শক্তি আছে যাৰ বিৰুদ্ধে আমি যুঁজি আছো যিয়ে সীমান্ত বা ন্যায়িক ক্ষেত্ৰৰ প্ৰতি কোনো গুৰুত্ব নিদিয়ে। আৰু যেতিয়া ভাবুকিসমূহ বিশ্বব্যাপী হয়, তেতিয়া ইয়াৰ সৈতে মোকাবিলা কৰাৰ পন্থাও বিশ্বব্যাপী হ’ব লাগে। চাইবাৰ সন্ত্ৰাসবাদে হওক বা ধন সৰবৰাহে হওক বা কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাই হওক, বা ইয়াৰ অপব্যৱহাৰে হওক, বহু বিষয় আছে য’ত সহযোগিতাৰ বাবে বিশ্বব্যাপী কাঠামোৰ প্ৰয়োজন। এয়া কেৱল কোনো এখন চৰকাৰ বা প্ৰশাসনৰ কথা নহয়। এই প্ৰত্যাহ্বানসমূহৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ বিভিন্ন দেশৰ আইনী কাঠামোসমূহ একত্ৰিত হোৱাটো প্ৰয়োজন, ঠিক যেনেকৈ আমি বিমান পৰিবহণ নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে সহযোগিতা কৰোঁ। কোনেও নকয়, 'তোমাৰ আইন তোমাৰ, আৰু মোৰ নিয়ম মোৰ, আৰু মই একো গুৰুত্ব নিদিওঁ।' তেনে ক্ষেত্ৰত কোনো বিমান ক'তো অৱতৰণ কৰিব নোৱাৰিব। সকলোৱে সাধাৰণ নিয়ম-নীতি, প্ৰট’কল মানি চলে। একেদৰে আমি বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত এক বিশ্বব্যাপী কাঠামো স্থাপন কৰিব লাগিব। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় উকীল সন্মিলনে নিঃসন্দেহে এই দিশত গৱেষণা কৰা উচিত, আৰু বিশ্বক এক নতুন দিশ দিব লাগে।

বন্ধুসকল,

এই সন্মিলনত আলোচনাৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ বিষয় হৈছে বিকল্প বিবাদ নিষ্পত্তি (ADR), যিটো তুষাৰ জীয়ে বিশদভাৱে উল্লেখ কৰিছে। বাণিজ্যিক লেনদেনৰ জটিলতা বৃদ্ধিৰ লগতে বিশ্বজুৰি এডিআৰে গতি লাভ কৰিছে। মোক জনোৱা হৈছে যে এই সন্মিলনত এই বিষয়টো ব্যাপকভাৱে আলোচনা কৰা হ’ব। ভাৰতত আমাৰ যুগ যুগ ধৰি পঞ্চায়তৰ জৰিয়তে বিবাদ নিষ্পত্তিৰ পৰম্পৰা আছে; আমাৰ সংস্কৃতিত ই শিপাই আছে। আমাৰ চৰকাৰেও এই অনানুষ্ঠানিক ব্যৱস্থাটোক আনুষ্ঠানিক কৰাৰ বাবে মধ্যস্থতা আইন প্ৰণয়ন কৰিছে। ইয়াৰ উপৰিও ভাৰতত লোক আদালত (জন আদালত) ব্যৱস্থাই বিবাদ নিষ্পত্তিৰ এক উল্লেখযোগ্য মাধ্যম হৈ আহিছে। মোৰ মনত আছে যে গুজৰাটত মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে মোৰ কাৰ্যকালত ন্যায় নোপোৱালৈকে গড় হিচাপত এটা গোচৰৰ সমাধানৰ খৰচ আছিল মাত্ৰ ৩৫ পইচা। আমাৰ দেশত এই ব্যৱস্থা প্ৰচলিত। বিগত ছবছৰত লোক আদালত প্ৰায় ৭ লাখ গোচৰৰ সমাধান হৈছে।

বন্ধুসকল,

ন্যায় প্ৰদানৰ আন এটা উল্লেখযোগ্য দিশ, যিটোৰ বিষয়ে প্ৰায়ে পৰ্যাপ্ত আলোচনা কৰা নহয়, সেয়া হ’ল ভাষা আৰু আইনৰ সৰলতা। এতিয়া, আমি আইনখনক দুটা ধৰণে উপস্থাপন কৰাৰ কথাও চিন্তা কৰিছোঃ এটা আপোনালোক সকলোৱে পৰিচিত ভাষাত, আৰু আনটো আমাৰ দেশৰ এজন সাধাৰণ ব্যক্তিয়ে বুজিব পৰা ভাষাত। এজন সাধাৰণ ব্যক্তিয়েও আইনক নিজৰ বুলি গণ্য কৰা উচিত। আমি প্ৰচেষ্টা চলাইছো আৰু মইও এই পৰিৱৰ্তন আনিবলৈ চেষ্টা কৰিছো। যদিও ব্যৱস্থাটো একেটা কাঠামোতে শিপাই আছে, তথাপিও ইয়াৰ সংস্কাৰ কৰিবলৈ কিছু সময় লাগিব পাৰে। কিন্তু, মোৰ হাতত সময় আছে, আৰু মই ইয়াৰ ওপৰত কাম কৰি যাম। যি ভাষাত আইন লিখা হয় আৰু যি ভাষাত আদালতৰ কাৰ্য্যবিধি সংঘটিত হয়, সেই ভাষাই ন্যায় নিশ্চিত কৰাত উল্লেখযোগ্য ভূমিকা পালন কৰে। আগতে যিকোনো আইন খচৰা প্ৰস্তুত কৰাটো অতি জটিল আছিল। অৱশ্যে চৰকাৰ হিচাপে মই আগতে কোৱাৰ দৰে আমি ইয়াক যিমান পাৰি সৰল কৰি দেশৰ যিমান পাৰো ভাষাত উপলব্ধ কৰাৰ বাবে চেষ্টা চলাইছো। আমি আন্তৰিকতাৰে সেই দিশত কাম কৰি আছো।

আপোনালোকে নিশ্চয় তথ্য সুৰক্ষা আইনখন দেখিছে। আমি সেইখিনিতে সৰলীকৰণৰ প্ৰক্ৰিয়াটোও আৰম্ভ কৰিছো, আৰু সেই সংজ্ঞাবোৰৰ সৈতে সাধাৰণ মানুহৰ বাবে ই সুবিধাজনক হ’ব বুলি মোৰ দৃঢ় বিশ্বাস। মই বিশ্বাস কৰোঁ যে এয়া দেশৰ ন্যায়িক ব্যৱস্থাৰ এক উল্লেখযোগ্য পৰিৱৰ্তন। মই এবাৰ ন্যায়াধীশ চন্দ্ৰচুড় জীক ৰাজহুৱাভাৱে প্ৰশংসা কৰিছিলোঁ কাৰণ তেওঁ কৈছিল যে এতিয়াৰ পৰা আদালতৰ ৰায়ৰ অপাৰেটিভ অংশটো বিবাদীজনৰ ভাষাত উপলব্ধ কৰা হ’ব। চাওক, এই সৰু পদক্ষেপটোৰ বাবেও ৭৫ বছৰ লাগিছিল, আৰু মইও ইয়াত হস্তক্ষেপ কৰিবলগীয়া হৈছিল। লগতে ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ে নিজৰ ৰায়দান বহু স্থানীয় ভাষালৈ অনুবাদ কৰাৰ বাবে অভিনন্দন জনাইছো। ইয়াৰ দ্বাৰা দেশৰ সাধাৰণ জনসাধাৰণে যথেষ্ট সকাহ পাব। চিকিৎসকে নিজৰ ৰোগীৰ লগত নিজৰ ভাষাত কথা পাতিলে আধা বেমাৰ ভাল হয়।

বন্ধুসকল,

আমি প্ৰযুক্তি, সংস্কাৰ, আৰু নতুন ন্যায়িক পদ্ধতিৰ জৰিয়তে আইনী ব্যৱস্থা উন্নত কৰাৰ ওপৰত অহৰহ কাম কৰা উচিত। প্ৰযুক্তিগত উন্নতিয়ে ন্যায়পালিকাৰ ব্যৱস্থাৰ বাবে উল্লেখযোগ্য পথৰ সৃষ্টি কৰিছে। আচলতে প্ৰযুক্তিৰ উন্নতিয়ে আমাৰ বাণিজ্য, বিনিয়োগ, আৰু বাণিজ্য খণ্ডক এক প্ৰচণ্ড শক্তি দিছে। গতিকে আইনী বৃত্তিৰ সৈতে জড়িত ব্যক্তিসকলেও এই প্ৰযুক্তিগত সংস্কাৰসমূহ আকোৱালি লোৱা উচিত। মই আশা কৰিছো যে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় উকীল সন্মিলনে বিশ্বজুৰি আইনী ব্যৱস্থাৰ আস্থা বৃদ্ধিত সহায়ক হ’ব। এই সফল কাৰ্যসূচীৰ লগত জড়িত সকলোলৈ মোৰ শুভেচ্ছা জ্ঞাপন কৰিলোঁ। আপোনাক অশেষ ধন্যবাদ।

***

DS/VJ/VK/AK/MS