భారత రాష్ట్రపతి శ్రీమతి ద్రౌపది ముర్ము 2023 ఆగస్టు 5 , 6 తేదీలలో న్యూఢిల్లీలోని ప్రగతి మైదాన్ హాల్ నెం.5 లో రెండు రోజులపాటు జరిగే 'ఫెస్టివల్ ఆఫ్ లైబ్రరీస్ 2023' ను ప్రారంభిస్తారు.

కేంద్ర సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖ ఈ ఫెస్టివల్ ను నిర్వహిస్తోంది. న్యాయ శాఖ (స్వతంత్ర హోదా) , సాంస్కృతిక, పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల శాఖ సహాయ మంత్రి శ్రీ అర్జున్ రామ్ మేఘ్వాల్ ఈ రోజు న్యూఢిల్లీలో "ఫెస్టివల్ ఆఫ్ లైబ్రరీస్" షెడ్యూల్ ను ఆవిష్కరించారు. సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖ కార్యదర్శి శ్రీ గోవింద్ మోహన్, సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖ సంయుక్త కార్యదర్శి శ్రీమతి ముగ్ధా సిన్హా కూడా ఈ కార్యక్రమంలో పాల్గొన్నారు.

ఈ ఉత్సవం ముగింపు కార్యక్రమానికి భారత ఉపరాష్ట్రపతి శ్రీ జగ్దీప్ ధన్కర్ హాజరవుతారు. భారతదేశంలో గ్రంథాలయాల ఆధునీకరణ, డిజిటలైజేషన్ పై చర్చను ప్రారంభించడానికి ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న ఐకానిక్ లైబ్రరీలను కూడా ఈ ఫెస్టివల్ హైలైట్ చేస్తుంది.

అర్జున్ రామ్ మేఘ్వాల్ మీడియాతో మాట్లాడుతూ,  లైబ్రరీ ఫెస్టివల్ 2023 విజ్ఞానం, కల్పనకు ప్రతీకగా నిలుస్తుందన్నారు. గ్రంథాలయాలు వ్రాతప్రతులను భద్రపరచడంతో పాటు చరిత్ర కు, అపరిమిత భవిష్యత్తు కు మధ్య గల అంతరాన్ని పూడుస్తాయని ఆయనఅన్నారు.  మన డిజిటల్ లైబ్రరీ చొరవ అడ్డంకులను విచ్ఛిన్నం చేస్తుందని, పౌరులందరికీ విజ్ఞాన ప్రాప్యతతో సాధికారత కల్పిస్తుందని,  లైబ్రరీల పరివర్తన శక్తిని, వన్ నేషన్, వన్ డిజిటల్ లైబ్రరీ అందించే అపరిమితమైన అవకాశాలను అందిపుచ్చుకుంటూ ఉత్సాహంగా సంబరాలు

చేసుకుందామని కేంద్ర మంత్రి అన్నారు.

అభివృద్ధికి మానవ కేంద్రీకృత విధానంలో గ్రంథాలయాలు ఒక ముఖ్యమైన భాగం కాబట్టి లైబ్రరీల అభివృద్ధికి ప్రాధాన్యమిస్తామని మంత్రి తెలిపారు.

భౌతిక పద్ధతిలో గ్రంథాలయాలు మన దేశంలో గర్వించదగిన స్థానాన్ని ఆక్రమించాయని, ప్రజల్లో పఠన సంస్కృతిని పునరుద్ధరించాలని భావిస్తున్నామని ఆయన వివరించారు.

భౌతిక, డిజిటల్ లైబ్రరీల సమతుల్యతను పాటించాలని, సీనియర్ సిటిజన్లు, దివ్యాంగులు లైబ్రరీల్లో చదవడాన్ని ఆస్వాదించడానికి ప్రత్యేక కార్నర్ లను సృష్టించాలని శ్రీ అర్జున్ రామ్ మేఘ్వాల్ నొక్కి చెప్పారు.

ఈ సందర్భంగా సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖ కార్యదర్శి శ్రీ గోవింద్ మోహన్ మాట్లాడుతూ, గ్రంథాలయాలు , మ్యూజియంల మధ్య లోతైన సంబంధం ఉందని, భౌతిక , డిజిటల్ లైబ్రరీల తగిన సమ్మిళితం కూడా ఉండాల్సిన అవసరం ఉందని, ఈ రెండు అంశాలపై ఫెస్టివల్ లో సుదీర్ఘంగా చర్చిస్తామని చెప్పారు.

భావోద్వేగ, మానసిక వికాసానికి గ్రంథాలయాలు చాలా అవసరం, కాబట్టి, ప్రజలలో పఠన అలవాట్లను పునరుద్ధరించడం చాలా ముఖ్యం అని పేర్కొన్నారు. ఢిల్లీ లో ఫెస్టివల్ ఆఫ్ లైబ్రరీస్ ఉత్తేజకరమైన ప్రారంభ కార్యక్రమాలు, ప్రదర్శనలు , ప్యానెల్ చర్చలతో ప్రారంభమవుతుంది. ఇది భారతదేశం అంతటా ఉన్న గ్రంథాలయాలకు ప్రత్యేక ర్యాంకింగ్ వ్యవస్థను కూడా ప్రవేశపెడుతుందని, గ్రంథాలయ పర్యావరణ వ్యవస్థలో ఆరోగ్యకరమైన పోటీ,  పురోగతిని ప్రోత్సహిస్తుందని శ్రీ గోవింద్ మోహన్ తెలిపారు.

ఈ సందర్భంగా కేంద్ర సాంస్కృతిక శాఖ సంయుక్త కార్యదర్శి ముగ్ధా సిన్హా మాట్లాడుతూ,  గ్రంథాలయాలు సమాజానికి డ్రాయింగ్ రూమ్స్ అని, భౌతిక గ్రంథాలయాలు విస్తరిస్తున్నప్పటికీ పుస్తకాల ప్రచురణ మాదిరిగానే గ్రంథాలయాలు, పాఠకుల సంఖ్య తగ్గుముఖం పడుతోందన్నారు. డిజిటల్,  సోషల్ మీడియా, కొత్తతరం సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో ఇళ్ల నుంచి, పరికరాల సౌలభ్యంతో చదవడం సులభతరం కాగా, తమ అరుదైన పుస్తకాలు, రాతప్రతులు, ఆర్కైవ్స్ తో లైబ్రరీలు తమను తాము పునర్నిర్మించుకోవాలని, అందరికీ సులభంగా అందుబాటులో ఉండే విధంగా మెరుగైన మౌలిక సదుపాయాలు, ఇతర డిజిటల్ డివైజ్ సౌకర్యాలతో తమను తాము ఆధునీకరించుకోవడం  ఎంతైనా అవసరం అని అన్నారు. దీన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని లైబ్రరీల మొత్తం పర్యావరణ వ్యవస్థను అన్వేషించడం , వారు ఖాళీ రీడింగ్ రూమ్ ల నుండి  సాంస్కృతిక హాట్ స్పాట్ లకు ఎలా పట్టభద్రులు కావచ్చో అన్వేషించడం ఫెస్టివల్ ఆఫ్ లైబ్రరీస్ లక్ష్యం.

ఈ ఉత్సవం 'ఆజాదీ కా అమృత్ మహోత్సవ్' రెండవ దశలో భాగంగా ఉంది.గ్రంథాలయాల అభివృద్ధి,  డిజిటలైజేషన్ ను ప్రోత్సహించడానికి,  భారతదేశంలో పఠన సంస్కృతిని పెంపొందించడానికి ప్రధాన మంత్రి దార్శనికతకు అనుగుణంగా ఉంది. లైబ్రరీల ఆధునీకరణ, డిజిటలైజేషన్ పై చర్చకు శ్రీకారం చుట్టి, ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న ఐకానిక్ లైబ్రరీలను ప్రదర్శించడానికి ఫెస్టివల్ ఆఫ్ లైబ్రరీస్ ఒక వేదికగా ఉపయోగపడుతుంది. భారతదేశంలో ఆదర్శ గ్రంథాలయాల అభివృద్ధికి గ్రామ, కమ్యూనిటీ స్థాయిల వరకు కార్యాచరణ ఆధారిత విధానాలను రూపొందించడం దీని లక్ష్యం.

భారతదేశం అంతటా ఉన్న గ్రంథాలయాలకు ప్రత్యేక ర్యాంకింగ్ వ్యవస్థను ప్రారంభించడానికి ఈ ఉత్సవం గుర్తుగా ఉంటుంది, ఇది గ్రంథాలయ రంగంలో శ్రేష్టత , ఆవిష్కరణలను మరింత ప్రోత్సహిస్తుంది. భారత ఉపరాష్ట్రపతి శ్రీ జగదీప్ ధన్కర్ అధ్యక్షతన జరిగే ముగింపు కార్యక్రమంతో ఉత్సవం ముగుస్తుంది.

క్రౌడ్ సోర్స్డ్ డైరెక్టరీ ఆఫ్ లైబ్రరీస్ ను ప్రారంభించడం,  దీర్ఘకాలిక సహకార కార్యక్రమాల కోసం మూడు ప్రముఖ గ్రంథాలయాలు- ఖుదా బక్ష్ ఓరియంటల్ పబ్లిక్ లైబ్రరీ, పాట్నా; రాంపూర్ రజా గ్రంథాలయం, రాంపూర్; మౌలానా అబుల్ కలాం ఆజాద్ అరబిక్ రీసెర్చ్ ఇన్ స్టిట్యూట్, టోంక్ మధ్య త్రైపాక్షిక అవగాహన ఒప్పందంపై సంతకం చేయడం, రాంపూర్ రజా లైబ్రరీ 250 సంవత్సరాల వేడుకలను ప్రారంభించడం, రాంపూర్ రజా లైబ్రరీ ఆధారిత కథాంశంతో సాస్సీ లైబ్రరీ సిరీస్ ను ప్రారంభించడం , 22 ప్రాంతీయ భాషలలో కర్సివ్ రైటింగ్ పుస్తకాల సమూహాన్ని విడుదల చేయడం మొదలైనవి ఈ ఉత్సవంలో ప్రధానాంశాలు.

ఫెస్టివల్ ఆఫ్ లైబ్రరీస్ అనేది లైబ్రరీల మొత్తం పర్యావరణ వ్యవస్థ నుండి పాల్గొనేవారిని నిమగ్నం చేయడానికి ప్రేరేపించడానికి ఉద్దేశించిన ఒక ప్రత్యేకమైన కార్యక్రమం. ఈ ఫెస్టివల్ లో కొత్త కార్యక్రమాలు, ప్రచురణలు కూడా ప్రారంభం కానున్నాయి.

ఈ కార్యక్రమంలో రౌండ్ టేబుల్ చర్చలు,  ప్యానెల్స్ ఉంటాయి, ఇందులో పాల్గొనేవారు భారతీయ రాష్ట్రాలు,  ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న లైబ్రరీల నుండి ఉత్తమ నిర్వహణ పద్ధతులను అన్వేషించవచ్చు. సాహిత్యోత్సవాల నిర్వాహకులు, యువ రచయితలు, ప్రచురణ సంస్థలు తదితరులతో ముఖాముఖి నిర్వహిస్తారు. నేషనల్ మిషన్స్ ఆన్ లైబ్రరీస్ మాన్యుస్క్రిప్ట్స్ అండ్ ఆర్కైవ్స్ తో సహా లైబ్రరీల కోసం పథకాలు , వాటి సేకరణలపై ప్రత్యేక సెషన్లు దృష్టి పెడతాయి.

సందర్శకులు కార్టోగ్రఫీ, కాలిగ్రఫీ, కర్సివ్ రైటింగ్ , గిరిజన ఫాంట్లు , స్క్రిప్ట్లను ప్రదర్శించే 10 ఆకర్షణీయమైన ప్రదర్శనలను ఆస్వాదించే అవకాశం ఉంటుంది. ఆర్కైవ్స్ డిజిటలైజేషన్, ముఖ్యంగా ప్రైవేట్ సేకరణలపై చర్చిస్తారు. అరుదైన ఆర్కైవల్ సేకరణలు , ప్రకాశవంతమైన రాతప్రతులను కలిగి ఉన్న అద్భుతమైన ప్రదర్శన కూడా సందర్శకులకు అందుబాటులో ఉంటుంది.

ఈ ఫెస్టివల్ లో పుస్తక రచయిత సెషన్లు, డిజిటల్ ప్రదర్శనలు, పాడ్ కాస్ట్ లు,  హ్యూమన్ లైబ్రరీ ప్రాజెక్ట్ తో ఇంటరాక్టివ్ డ్రాయింగ్ రూమ్ లు ఉంటాయి. పిల్లల్లో పఠనాసక్తిని పెంపొందించడానికి ప్రత్యేక చిల్డ్రన్స్ జోన్ ప్రత్యక్ష కార్యకలాపాలను అందిస్తుంది.

చదివే దేశం -నాయకత్వ దేశం అనే స్ఫూర్తి కి అనుగుణంగా గ్రంథాలయాలను సమాజం డ్రాయింగ్ రూమ్ లుగా ప్రోత్సహించడానికి , పాఠకులు భావి నాయకులుగా ఎదగడానికి ఒక రోడ్ మ్యాప్ ను అభివృద్ధి చేయడానికి లైబ్రేరియన్లు , విద్యావేత్తలు మొదలుకుని 100 ఆకాంక్షాత్మక జిల్లాల జిల్లా కలెక్టర్లు , మోడల్ లైబ్రరీల డైరెక్టర్ల వరకు భాగస్వాములందరీని ఏకతాటిపైకి తీసుకురావడం ఈ కార్యక్రమం లక్ష్యం. 

2014 లో ప్రారంభించిన ప్రభుత్వ నేషనల్ మిషన్ ఆన్ లైబ్రరీస్ (ఎన్ఎంఎల్) దేశవ్యాప్తంగా గ్రంథాలయాలను పెంచడానికి దాని అంకితభావాన్ని మరింత నొక్కి చెబుతుంది. మోడల్ లైబ్రరీల అభివృద్ధి, జిల్లా గ్రంథాలయాలను డిజిటల్ నెట్ వర్క్ లతో అనుసంధానం చేయడం, ఆర్థికంగా వెనుకబడిన జిల్లాల్లోని గ్రంథాలయాలకు ప్రాధాన్యమివ్వడానికి ఈ మిషన్ మొత్తం రూ.100 కోట్ల బడ్జెట్ ను కలిగి ఉంది.

*****