કેન્દ્રીય માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલય નવી દિલ્હીમાં 26મી એપ્રિલ, 2023ના રોજ મન કી બાત પર એક દિવસીય રાષ્ટ્રીય કોન્ક્લેવનું આયોજન કરી રહ્યું છે. કેન્દ્રીય માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રી શ્રી અનુરાગ ઠાકુરની ઉપસ્થિતિમાં ઉપરાષ્ટ્રપતિ શ્રી જગદીપ ધનકર દ્વારા સવારે 10 વાગ્યે ઉદ્ઘાટન થનાર આ કોન્કલેવનું આયોજન પ્રધાનમંત્રીના માસિક રેડિયો પ્રસારણની સતત સફળતાને ચિહ્નિત કરવા માટે કરવામાં આવી રહ્યું છે જે સમગ્ર ભારતમાં 100 કરોડથી વધુ લોકો સુધી પહોંચી ગયો છે.

3જી ઑક્ટોબર, 2014ના રોજ તેની શરૂઆત થઈ ત્યારથી, 'મન કી બાત' એ રાષ્ટ્રીય પરંપરા બની ગઈ છે, જેમાં પ્રધાનમંત્રી દર મહિને રાષ્ટ્રને સંબોધિત કરે છે, જે લાખો લોકોને ભારતની વિકાસ યાત્રામાં ભાગ લેવા માટે પ્રેરિત કરે છે. તે ભારતના નાગરિકો સાથે તાલ મિલાવે છે જેઓ દર મહિને તેમના પ્રધાન સેવક સુધી પહોંચે છે, તેમની સિદ્ધિઓ, ચિંતાઓ, ખુશીઓ અને ગર્વની ક્ષણો તેમજ નવા ભારત માટેના સૂચનો શેર કરે છે.

દેશના વિવિધ ભાગોમાંથી લગભગ 100 પ્રતિષ્ઠિત નાગરિકો કે જેમનો ઉલ્લેખ "મન કી બાત" ના વિવિધ એપિસોડમાં પ્રધાનમંત્રી દ્વારા કરવામાં આવ્યો છે તે પણ આ કાર્યક્રમમાં હાજરી આપશે. પ્રધાનમંત્રી દ્વારા તેમના પ્રસારણમાં રાષ્ટ્ર નિર્માણમાં તેમના નોંધપાત્ર યોગદાનની પ્રશંસા કરવામાં આવી છે. સહભાગીઓમાં પરંપરાગત કલા, સંસ્કૃતિ અને હસ્તકલાને પ્રોત્સાહન, પર્યાવરણ સંરક્ષણ અને કોવિડના સમયમાં રાષ્ટ્રને અથાક ટેકો આપનારા, વંચિત નાગરિકોને ટેકો આપનારા, પડકારોનો સામનો કરવા માટે નવીન ઉકેલો પ્રદાન કરનારા લોકો વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.

આ મહેમાનો તેમની સાથે ગોવા રાજ્યના અન્ય પ્રાચીન કાવી ચિત્રો, આંધ્રપ્રદેશના એટિકોપ્પાકા વુડન ટોય ક્રાફ્ટ, ઓડિશાના પથ્થર પર બનેલા પટ્ટચિત્ર ચિત્રો અને લખીમપુર ખેરી, યુપીમાં સ્વ-સહાય જૂથ દ્વારા કેળાના દાંડીના ફાઇબરમાંથી બનાવેલા ઉત્પાદનો સહિત વિવિધ અનન્ય સંસ્મરણો લાવશે.

આ કાર્યક્રમમાં ઉપરાષ્ટ્રપતિ દ્વારા બે પુસ્તકોનું વિમોચન કરવામાં આવશે. સૌપ્રથમ, ‘મન કી બાત@100’ પર એક કોફી ટેબલ બુક, ‘મન કી બાત’ની સફર અને કેવી રીતે આ કાર્યક્રમ પ્રધાનમંત્રી અને નાગરિકો વચ્ચે સીધા સંચારમાં નવા યુગની શરૂઆત કરવામાં પરિણમ્યો તે દર્શાવે છે. પ્રસાર ભારતીના ભૂતપૂર્વ સીઈઓ શ્રી, એસ.એસ. વેમપતિનું બીજું પુસ્તક, 'કલેક્ટિવ સ્પિરિટ, કોંક્રીટ એક્શન', વિશ્વની સૌથી મોટી લોકશાહી સાથે પ્રધાનમંત્રી મોદીની ચાલી રહેલી વાતચીતના આકર્ષક પાસાઓનું દસ્તાવેજીકરણ કરે છે, જેમાં સામાજિક, આર્થિક, પર્યાવરણીય, સાંસ્કૃતિક, આરોગ્ય અને ફિટનેસ મુદ્દાઓ જે આપણા રાષ્ટ્રના હૃદય સાથે પડઘો પાડે છે.

ઉદ્ઘાટન સત્રમાં 4 પેનલ ચર્ચા સત્રો દ્વારા અનુસરવામાં આવશે જેમાં મન કી બાત દરમિયાન પ્રધાનમંત્રીની ક્રિયાપ્રતિક્રિયાઓની વ્યાપક થીમ પર પ્રકાશ પાડવામાં આવશે. દરેક સત્રને એક પ્રતિષ્ઠિત વ્યક્તિત્વ દ્વારા સુવિધા આપવામાં આવશે. આ સત્રો ભારતભરના તમામ ક્ષેત્રોમાં મન કી બાત દ્વારા ઉત્પ્રેરિત થયેલી પરિવર્તનકારી અસરને પ્રકાશિત કરશે, નાગરિકોને અસરકારક રીતે પ્રધાનમંત્રી સાથે સીધા જોડશે અને તેમને પરિવર્તનના એજન્ટ બનવા માટે સશક્તિકરણ કરશે.

પ્રથમ સત્ર “નારી શક્તિ” થીમ પર હશે. આ દેશની મહિલાઓએ હંમેશા વિવિધ ક્ષેત્રોમાં શ્રેષ્ઠ દેખાવ કર્યો છે અને જનતાનું નેતૃત્વ કર્યું છે અને અન્ય મહિલાઓને અનુસરવાનો માર્ગ મોકળો કર્યો છે. સરકાર મહિલાઓના નેતૃત્વમાં વિકાસને ભારતની પ્રગતિનું કેન્દ્રિય પરિમાણ અને ભારતને મજબૂત બનાવવાની જરૂરિયાત માને છે. છેલ્લાં નવ વર્ષોમાં, મહિલાઓને સશક્ત બનાવવા અને તેમને ભારતની વિકાસયાત્રામાં અગ્રેસર બનાવવાનો માર્ગ મોકળો કરતી અસંખ્ય કલ્યાણકારી યોજનાઓ શરૂ કરવામાં આવી છે. આ પંક્તિઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને, પ્રસિદ્ધ એન્કર અને હોસ્ટ, રિચા અનિરુદ્ધ દ્વારા ચર્ચાનું સંચાલન કરવામાં આવશે અને પેનલના સભ્યો, કિરણ બેદી, IPS (નિવૃત્ત) અને ભૂતપૂર્વ લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર, પુડુચેરી, દીપા મલિક, એથ્લેટ, ધીમંત પારેખ, સ્થાપક અને CEO, દ્વારા સમૃદ્ધ થશે. ધ બેટર ઈન્ડિયા, આરજે નીતિન, રવિના ટંડન, અભિનેત્રી, નિખત ઝરીન, બોક્સર અને પૂર્ણા માલવથ, પર્વતારોહક. 2014માં માઉન્ટ એવરેસ્ટ પર ચઢનાર વિશ્વની સૌથી નાની છોકરી, પૂર્ણા માલવથે 2022માં સાત શિખર પર્વતારોહણ પડકાર પૂર્ણ કર્યો. પ્રધાનમંત્રી જૂન, 2022માં તેમની મન કી બાત દરમિયાન તેલંગાણા સ્થિત પર્વતારોહકની પ્રશંસા કરી હતી.

સત્ર બે “વિરાસત કા ઉત્થાન” થીમ પર હશે. આપણા વારસા અને વારસા પર ગર્વ લેવો એ અમૃતકાળ દરમિયાન પ્રધાનમંત્રીનું મુખ્ય વિઝન રહ્યું છે. પ્રધાનમંત્રીના પ્રયાસોને કારણે આપણા દેશમાં આપણી કલા અને સંસ્કૃતિ વિશે એક નવી જાગૃતિ આવી છે, નવી ચેતના જાગી છે. ભારતના સુવર્ણ ભૂતકાળ અને 'ન્યૂ ઈન્ડિયા'ની ચર્ચા કરનારા પેનલના સભ્યોમાં રિકી કેજ, સંગીતકાર અને પર્યાવરણવાદી, જગત કિંખાબવાલા, પર્યાવરણ સંરક્ષણવાદી, સિદ્ધાર્થ કન્નન, ટીવી અને રેડિયો હોસ્ટ, રોચમલિયાના, પર્યાવરણ સંરક્ષણવાદી, પાલકી શર્મા, પત્રકાર અને નીલેશ મિશ્રા, વાર્તાકારનો મધ્યસ્થી તરીકે સમાવેશ થશે. જગત કિંખાબવાલા અને રોચમલિયાનાની પર્યાવરણ સંરક્ષણમાં તેમના પ્રયાસો માટે પ્રધાનમંત્રી દ્વારા પ્રશંસા કરવામાં આવી છે. પ્રધાનમંત્રીએ મે, 2017માં જગત કિંખાબવાલા દ્વારા શરૂ કરાયેલા પુસ્તક અને ‘સેવ ધ સ્પેરોઝ’ અભિયાન અંગેના પ્રયાસો વિશે વાત કરી હતી. તેમણે સેવ ચિત્તે લુઈ એક્શન પ્લાન વિશે પણ વાત કરી હતી, જે જૂન, 2માં મિઝોરમની ચિટે નદીને પુનઃસ્થાપિત કરવા માટે રોચમલિયાના દ્વારા એક પહેલ છે.

“જન સંવાદ સે આત્મનિર્ભરતા” પરના ત્રીજા સત્રમાં મધ્યસ્થી તરીકે પ્રખ્યાત ભારતીય ઉદ્યોગસાહસિક શ્રદ્ધા શર્મા હશે. આત્મનિર્ભર ભારતના વિચારે દરેક ભારતીયમાં આત્મવિશ્વાસની નવી ચિનગારી પ્રજ્વલિત કરી છે. પ્રધાનમંત્રીએ આત્મનિર્ભર ભારત માટે પાંચ સ્તંભોની રૂપરેખા આપી છે – અર્થતંત્ર, ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, સિસ્ટમ, વાઈબ્રન્ટ ડેમોગ્રાફી અને માંગ. આપણી અર્થવ્યવસ્થાને મજબૂત અને સ્થિતિસ્થાપક બનાવવા માટે તમામ સ્તંભો એકસાથે કામ કરે છે. સંજીવ ભીકચંદાણી, ઉદ્યોગસાહસિક, આરજે રૌનક, પદ્મશ્રી પુરસ્કાર વિજેતા ટી.વી. મોહનદાસ પાઈ, રવિ કુમાર નરરા, ઉદ્યોગસાહસિક અને નીતિ નિર્માતા અને મોહમ્મદ દ્વારા ‘આત્મનિર્ભરતા’ના મહત્વની ચર્ચા કરવામાં આવશે. અબ્બાસ ભટ, દાલ લેક લોટસ સ્ટેમ ઉત્પાદક કંપનીના વડા. પ્રધાનમંત્રીએ માર્ચ 2023માં દલ લેક કમળના સ્ટેમ ઉત્પાદકના પ્રયત્નોને બિરદાવ્યા હતા જેમણે કમળના સ્ટેમમાંથી બનાવેલ ખાદ્ય ઉત્પાદનોની નિકાસ કરીને ઘણા ખેડૂતો માટે રોજગારીનું સર્જન કર્યું છે.

સત્ર ચાર અને સમાપન સત્ર પહેલાનું છેલ્લું સત્ર “અહવાન સે જન આંદોલન” થીમ પર હશે. ‘મન કી બાત’ એક એવું પ્લેટફોર્મ રહ્યું છે જ્યાંથી અનેક મહત્વપૂર્ણ અભિયાનો શરૂ થયા છે. પ્રથમ ‘મન કી બાત’થી જ, જ્યારે પ્રધાનમંત્રીએ સ્વચ્છ ભારત અભિયાનની ઘોષણા કરી હતી, ત્યારે સંબોધનોએ લોકોને મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓ પર પગલાં લેવા માટે વારંવાર પ્રેરણા આપી છે. આવી અનેક ઝુંબેશની ચર્ચા કરવા માટે, સત્રનું સંચાલન આરજે શરદ દ્વારા કરવામાં આવશે અને તેમાં આમિર ખાન, અભિનેતા, ડો. શશાંક આર. જોશી, એન્ડોક્રિનોલોજિસ્ટ અને ડાયાબિટોલોજિસ્ટ, દીપમાલા પાંડે, શાળાના આચાર્ય, કરિશ્મા મહેતા, લેખક અને ફોટોગ્રાફર અને પ્રો. નજમા અખ્તર, શિક્ષણશાસ્ત્રી અને સંચાલક. દીપમાલા પાંડેની 'એક શિક્ષક, એક કૉલ' વિશેષ જરૂરિયાતો ધરાવતા બાળકો માટેની પહેલને સપ્ટેમ્બર, 2021માં મન કી બાતમાં પ્રધાનમંત્રી દ્વારા પ્રશંસા કરવામાં આવી હતી.

સમાપન સત્રને શ્રી અમિત શાહ, કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રી, શ્રી અશ્વિની વૈષ્ણવ, રેલવે, સંચાર, ઈલેક્ટ્રોનિક્સ અને માહિતી પ્રૌદ્યોગિકી મંત્રી અને માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રી શ્રી અનુરાગ સિંહ ઠાકુરની ઉપસ્થિતિમાં આયોજિત કરશે. સત્ર દરમિયાન નાણા રાજ્ય મંત્રી શ્રી પંકજ ચૌધરી પણ ઉપસ્થિત રહેશે. સમાપન સત્રમાં આ મહત્વપૂર્ણ ઘટનાને ચિહ્નિત કરવા માટે 'મન કી બાત'ના 100 એપિસોડ પર એક સ્મારક ટપાલ ટિકિટ અને સિક્કાનું અનાવરણ કરવામાં આવશે.

પૃષ્ઠભૂમિ

પ્રધાનમંત્રીની મન કી બાતનો પ્રથમ એપિસોડ 3જી ઓક્ટોબર, 2014 (શુક્રવાર)ના રોજ વિજયાદશમીના શુભ અવસર પર પ્રસારિત કરવામાં આવ્યો હતો. એપ્રિલ 2015 થી, મન કી બાત દર મહિનાના છેલ્લા રવિવારે પ્રસારિત થાય છે અને 99મા એપિસોડનું નવીનતમ પ્રસારણ 26મી માર્ચ, 2023ના રોજ થયું હતું. તે દૂરદર્શન દ્વારા વિઝ્યુઅલાઈઝ કરવામાં આવે છે અને તેના સમગ્ર નેટવર્ક પર પ્રસારિત થાય છે. તે દૂરદર્શન પર સાંકેતિક ભાષામાં પણ પ્રસારિત થાય છે. મન કી બાતનો 100મો એપિસોડ 30મી એપ્રિલ, 2023ના રોજ શેડ્યૂલ કરવામાં આવ્યો છે.

મન કી બાતનો પહેલો એપિસોડ 14 મિનિટનો હતો, જે બીજા એપિસોડમાં વધીને 19 મિનિટ અને ત્રીજા એપિસોડમાં 26 મિનિટનો થયો. 4 એપિસોડથી, દરેક એપિસોડની અવધિ 30 મિનિટ રહી છે.

શરૂઆતમાં, પ્રસારણ માત્ર હિન્દી ભાષામાં હતું, અને ત્યારબાદ, અંગ્રેજી સંસ્કરણ 31મી જાન્યુઆરી, 2016થી અને સંસ્કૃત સંસ્કરણ 28મી મે, 2017થી શરૂ થયું. હાલમાં, મન કી બાત 22 ભારતીય ભાષાઓ અને અંગ્રેજી, 29 બોલીઓ સહિત 23 ભાષાઓમાં પ્રસારિત થાય છે. (ઉત્તર પૂર્વમાંથી 25 અને છત્તીસગઢમાંથી 4) અને 11 વિદેશી ભાષાઓમાં. ભારતીય ભાષાઓમાં હિન્દી, સંસ્કૃત, પંજાબી, તમિલ, તેલુગુ, કન્નડ, મરાઠી, ગુજરાતી, મલયાલમ, ઓડિયા, કોંકણી, નેપાળી, કાશ્મીરી, ડોગરી, મણિપુરી, મૈથિલી, બંગાળી, આસામી, બોડો, સંથાલી, ઉર્દૂ અને સિંધીનો સમાવેશ થાય છે. બોલીઓ છે છત્તીસગઢી, ગોંડી, હલબી, સરગુજિયા, પહારી, શીના, ગોજરી, બાલ્ટી, લદાખી, કાર્બી, ખાસી, જૈનતિયા, ગારો, નાગામેસી, હમાર, પાઈતે, થડૌ, કબુઈ, માઓ, તંગખુલ, ન્યાશી, આદિ, મોનપા, આઓ, અંગામી, કોકબોરોક, મિઝો, લેપ્ચા અને સિક્કિમીઝ (ભુટિયા). ફ્રેન્ચ, ચાઈનીઝ, ઈન્ડોનેશિયન, તિબેટીયન, બર્મીઝ, બલુચી, અરબી, પશ્તુ, ફારસી, દારી અને સ્વાહિલી એ વિદેશી ભાષાઓ છે જેમાં પ્રસારણ થાય છે.

પ્રધાનમંત્રીએ મન કી બાત કાર્યક્રમમાં અત્યાર સુધીમાં 700 થી વધુ વ્યક્તિઓ અને 300 જેટલી સંસ્થાઓનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. તેમાં વિદેશી દેશોની 37 વ્યક્તિઓ અને 10 સંસ્થાઓનો પણ સમાવેશ થાય છે.

‘પોસ્ટ બોક્સ 111’, મન કી બાત પર એક અનુવર્તી કાર્યક્રમ 21મી ડિસેમ્બર, 2014ના રોજ ઓલ ઈન્ડિયા રેડિયો દ્વારા શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો. વધુમાં, એક ટોલ-ફ્રી નંબર સુવિધા (1800-11-7800) દૂરના વિસ્તારોમાંથી નાગરિકો સુધી પહોંચવા માટે શરૂ કરવામાં આવી છે જેથી તેઓ આગામી એપિસોડ માટે તેમના વિચારો અને સૂચનો શેર કરી શકે.

YP/GP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com