કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળમાં મારા સાથી ડૉ. જીતેન્દ્ર સિંહજી, રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર શ્રી અજીત ડોભાલજી, કેબિનેટ સચિવ, ડાયરેક્ટર CBI, અન્ય અધિકારીઓ, મહિલાઓ અને સજ્જનો! સીબીઆઈના 60 વર્ષ પૂર્ણ થવાના અવસરે, ડાયમંડ જ્યુબિલી નિમિત્તે આપ સૌને ખૂબ ખૂબ અભિનંદન.

તમે દેશની પ્રીમિયમ તપાસ એજન્સી તરીકે 60 વર્ષની સફર પૂર્ણ કરી છે. આ 6 દાયકા ચોક્કસપણે સિદ્ધિઓથી ભરેલા છે. સીબીઆઈના કેસ સંબંધિત સુપ્રીમ કોર્ટના ચુકાદાઓનું સંકલન પણ આજે અહીં બહાર પાડવામાં આવ્યું છે. તે સીબીઆઈની વર્ષોની સફર દર્શાવે છે.

કેટલાક શહેરોમાં સીબીઆઈની નવી ઓફિસો હોય, ટ્વિટર હેન્ડલ હોય, અન્ય વ્યવસ્થાઓ જે આજે શરૂ કરવામાં આવી છે, તે ચોક્કસપણે સીબીઆઈને વધુ મજબૂત બનાવવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશે. સીબીઆઈએ તેના કામથી, તેના કૌશલ્યથી સામાન્ય લોકોને વિશ્વાસ અપાવ્યો છે. આજે પણ જ્યારે કોઈને લાગે છે કે કેસ અસાધ્ય છે, ત્યારે અવાજ ઉઠાવવામાં આવે છે કે મામલો સીબીઆઈને સોંપવો જોઈએ. લોકો તેમની પાસેથી કેસ લેવા અને સીબીઆઈને સોંપવા માટે આંદોલન કરે છે. પંચાયત કક્ષાએ પણ જ્યારે કોઈ મામલો સામે આવે છે ત્યારે લોકો કહે છે કે અરે ભાઈ, આ સીબીઆઈને સોંપી દેવો જોઈએ. સીબીઆઈ ન્યાયની બ્રાન્ડ તરીકે દરેકના હોઠ પર છે.

સામાન્ય માણસનો આવો વિશ્વાસ જીતવો એ કોઈ સરળ પરાક્રમ નથી. અને આ માટે આ સંસ્થામાં છેલ્લા 60 વર્ષમાં યોગદાન આપનાર તમામ અધિકારીઓ અને કર્મચારીઓ ખૂબ ખૂબ અભિનંદનને પાત્ર છે. હવે અહીંના ઘણા સાથીઓ ઉત્તમ સેવા બદલ પોલીસ મેડલથી સન્માનિત પણ થયા છે. જેમનું મને સન્માન કરવાની તક મળી છે, જેમને સન્માન મળ્યું છે અને તેમના પરિવારજનોને મારા તરફથી ખૂબ ખૂબ અભિનંદન.

સાથીઓ,

આ મહત્ત્વના તબક્કે ભૂતકાળની સિદ્ધિઓની સાથે ભવિષ્યના પડકારો પર પણ વિચાર-મંથન કરવું એટલું જ જરૂરી છે. તમે કરેલી આ ચિંતન શિબિરનો હેતુ તમારી જાતને અપગ્રેડ, અપડેટ રાખવા અને ભૂતકાળના અનુભવોમાંથી શીખીને ભવિષ્ય માટેના રસ્તાઓ શોધીને નક્કી કરવાનો છે. આ એવા સમયે પણ થઈ રહ્યું છે જ્યારે દેશે અમૃતકાલની યાત્રા શરૂ કરી છે. લાખો ભારતીયોએ આવનારા 25 વર્ષમાં ભારતને વિકસિત બનાવવાનો સંકલ્પ કર્યો છે અને વિકસિત ભારતનું નિર્માણ વ્યાવસાયિક અને કાર્યક્ષમ સંસ્થાઓ વિના શક્ય નથી અને તેથી સીબીઆઈ પર મોટી જવાબદારી છે.

સાથીઓ,

છેલ્લા 6 દાયકામાં, સીબીઆઈએ એક બહુ-પરિમાણીય અને બહુ-શિસ્ત તપાસ એજન્સી તરીકે પોતાને માટે વિશિષ્ટ સ્થાન બનાવ્યું છે. આજે સીબીઆઈનો વ્યાપ ઘણો મોટો થઈ ગયો છે. બેંક છેતરપિંડીથી લઈને વન્યજીવોને લગતા ગુનાઓ એટલે કે અહીંથી અહીં, મહાનગરથી લઈને જંગલ સુધી, હવે સીબીઆઈએ દોડવું પડશે. સીબીઆઈ ઓર્ગેનાઈઝ્ડ ક્રાઈમથી લઈને સાઈબર ક્રાઈમ સુધીના કેસોની તપાસ કરી રહી છે.

પરંતુ મુખ્યત્વે સીબીઆઈની જવાબદારી દેશને ભ્રષ્ટાચાર મુક્ત કરવાની છે. ભ્રષ્ટાચાર એ સામાન્ય ગુનો નથી. ભ્રષ્ટાચાર ગરીબોને તેમના અધિકારોથી વંચિત રાખે છે, ભ્રષ્ટાચાર ગુનાઓની શ્રેણી શરૂ કરે છે, ગુનાઓને જન્મ આપે છે. લોકશાહી અને ન્યાયના માર્ગમાં ભ્રષ્ટાચાર સૌથી મોટો અવરોધ છે. ખાસ કરીને સરકારી તંત્રમાં ભ્રષ્ટાચાર પ્રવર્તે છે ત્યારે તે લોકશાહીને ખીલવા દેતો નથી. જ્યાં ભ્રષ્ટાચાર હોય ત્યાં સૌપ્રથમ યુવાનોના સપનાનો ભોગ લેવાય છે, યુવાનોને યોગ્ય તકો મળતી નથી. માત્ર એક ચોક્કસ ઇકોસિસ્ટમ ત્યાં ખીલે છે. ભ્રષ્ટાચાર પ્રતિભાનો સૌથી મોટો શત્રુ છે અને અહીંથી જ ભત્રીજાવાદ, પરિવારવાદ ખીલે છે અને પોતાની પકડ મજબૂત કરતો રહે છે. જ્યારે ભત્રીજાવાદ અને પરિવારવાદ વધે છે ત્યારે સમાજ અને રાષ્ટ્રની તાકાત ઘટે છે. અને જ્યારે રાષ્ટ્રની ક્ષમતા ઓછી હોય છે, ત્યારે વિકાસ ચોક્કસપણે પ્રભાવિત થાય છે. કમનસીબે, આપણને ગુલામીના યુગથી ભ્રષ્ટાચારનો વારસો મળ્યો છે. પરંતુ દુઃખની વાત એ છે કે આઝાદી પછીના કેટલાક દાયકાઓ સુધી આ વારસાને દૂર કરવાને બદલે કેટલાક લોકો તેને કોઈને કોઈ સ્વરૂપે સશક્તિકરણ કરતા રહ્યા.

સાથીઓ,

તમને યાદ છે કે 10 વર્ષ પહેલા જ્યારે તમે ગોલ્ડન જ્યુબિલી મનાવી રહ્યા હતા ત્યારે દેશમાં શું સ્થિતિ હતી? તત્કાલીન સરકારના દરેક નિર્ણય, દરેક પ્રોજેક્ટ પર સવાલો ઉઠ્યા હતા. ભ્રષ્ટાચારના દરેક કેસમાં અગાઉના કેસ કરતા મોટા બનવાની હરીફાઈ હતી, જો તમે આટલું કર્યું છે તો હું તમને આટલું કરીને બતાવીશ. આજે દેશના અર્થતંત્રના કદ માટે લાખ કરોડ એટલે કે ટ્રિલિયન ડોલરની વાત થઈ રહી છે. પણ પછી, લાખ કરોડ શબ્દ કૌભાંડોના કદ માટે પ્રખ્યાત બન્યો. આટલા મોટા કૌભાંડો થયા, પરંતુ આરોપીઓ હળવા થઈ ગયા. તે જાણતો હતો કે તત્કાલીન તંત્ર તેની સાથે ઉભું છે. અને તેની અસર શું હતી? દેશનો સિસ્ટમમાંથી વિશ્વાસ તૂટી રહ્યો હતો. સમગ્ર દેશમાં ભ્રષ્ટાચાર સામે આક્રોશ સતત વધી રહ્યો હતો. આના કારણે આખી વ્યવસ્થા ખોરવાઈ ગઈ, લોકો નિર્ણય લેવાનું ટાળવા લાગ્યા, નીતિવિષયક લકવા જેવું વાતાવરણ સર્જાયું. તેનાથી દેશનો વિકાસ અટકી ગયો. રોકાણકારો દેશમાં આવવાથી ડરવા લાગ્યા. ભ્રષ્ટાચારના તે સમયગાળાએ ભારતને ઘણું નુકસાન કર્યું હતું.

સાથીઓ,

વર્ષ 2014 પછી, અમારી પ્રથમ જવાબદારી સિસ્ટમમાં વિશ્વાસ પુનઃસ્થાપિત કરવાની હતી અને તેથી અમે કાળા નાણા, બેનામી સંપત્તિ પર મિશન મોડ પર કાર્યવાહી શરૂ કરી. ભ્રષ્ટાચારીઓની સાથે અમે ભ્રષ્ટાચારને પ્રોત્સાહન આપતા કારણો પર પણ હુમલો કરવાનું શરૂ કર્યું. તમને યાદ છે, સરકારી ટેન્ડર પ્રક્રિયાઓ, સરકારી કોન્ટ્રાક્ટ, આ પ્રશ્નોના સૌથી મોટા વર્તુળમાં હતા. અમે આમાં પારદર્શિતાને પ્રોત્સાહન આપ્યું છે. આજે જ્યારે આપણે 2G અને 5G સ્પેક્ટ્રમની ફાળવણીની તુલના કરીએ છીએ, ત્યારે તફાવત સ્પષ્ટપણે દેખાય છે. તમે એ પણ જાણો છો કે હવે કેન્દ્ર સરકારના દરેક વિભાગમાં ખરીદી માટે GeM એટલે કે સરકારી ઈ-માર્કેટ પ્લેસની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. આજે દરેક વિભાગ પારદર્શિતા સાથે આ ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ પર વધુને વધુ ખરીદી કરી રહ્યું છે.

સાથીઓ,

આજે આપણે ઇન્ટરનેટ બેંકિંગ વિશે વાત કરીએ છીએ, UPI સાથે વ્યવહારો રેકોર્ડ કરીએ છીએ. પરંતુ આપણે 2014 પહેલા ફોન બેંકિંગનો યુગ પણ જોયો છે. આ તે સમય હતો જ્યારે દિલ્હીમાં પ્રભાવશાળી રાજકીય પક્ષો સાથે જોડાયેલા લોકો તેમના ફોન પર હજારો કરોડ રૂપિયાની લોન મેળવતા હતા. તેણે આપણી અર્થવ્યવસ્થાની કરોડરજ્જુ, આપણી બેંકિંગ સિસ્ટમનો નાશ કર્યો. વર્ષોથી, અમે અમારા બેંકિંગ ક્ષેત્રને મુશ્કેલીમાંથી બહાર કાઢવા માટે સખત મહેનત કરી છે. ફોન બેંકિંગના એ જમાનામાં કેટલાક લોકો દેશની બેંકોમાંથી 22 હજાર કરોડ રૂપિયા લૂંટીને વિદેશ ભાગી ગયા હતા. અમે ફ્યુજિટિવ ઇકોનોમિક ઓફેન્ડર્સ એક્ટ ઘડ્યો છે. વિદેશ ભાગી ગયેલા આ આર્થિક ગુનેગારો પાસેથી અત્યાર સુધીમાં 20,000 કરોડ રૂપિયાથી વધુની સંપત્તિ જપ્ત કરવામાં આવી છે.

સાથીઓ,

ભ્રષ્ટાચારીઓએ દેશની તિજોરી લૂંટવાનો બીજો રસ્તો કાઢ્યો હતો, જે દાયકાઓથી ચાલતો હતો. સરકારી યોજનાઓના લાભાર્થીઓ પાસેથી આ લૂંટ હતી. અગાઉની સરકારોમાં ગરીબ લાભાર્થીઓને જે મદદ મોકલવામાં આવતી હતી તે વચ્ચે વચ્ચે લુંટાઈ જતી હતી. રાશન હોય, આવાસ હોય, શિષ્યવૃત્તિ હોય, પેન્શન હોય, આવી અનેક સરકારી યોજનાઓમાં સાચા લાભાર્થીઓને છેતરાયાનો અહેસાસ થયો હતો. અને એક પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે એક રૂપિયો 15 પૈસામાં જાય છે, 85 પૈસા ચોરાઈ ગયા. છેલ્લા દિવસોમાં હું વિચારી રહ્યો હતો કે અમે DBT દ્વારા લગભગ 27 લાખ કરોડ રૂપિયા લોકોને નીચે લાવ્યા છીએ. જો તે મુજબ જોવામાં આવે તો 27 લાખ કરોડમાંથી લગભગ 16 લાખ કરોડ ક્યાંક ગયા હશે. આજે, જન ધન, આધાર, મોબાઈલની ત્રિપુટી સાથે, દરેક લાભાર્થીને તેનો સંપૂર્ણ અધિકાર મળી રહ્યો છે. આ સિસ્ટમ દ્વારા 8 કરોડથી વધુ નકલી લાભાર્થીઓ સિસ્ટમમાંથી બહાર થઈ ગયા છે. જે દીકરી જન્મી ન હતી તે વિધવા બની જતી અને વિધવા પેન્શન ચાલતું. ડીબીટીના કારણે દેશના લગભગ 2.25 લાખ કરોડ રૂપિયા ખોટા હાથમાં જતા બચ્યા છે.

સાથીઓ,

એક સમય એવો હતો જ્યારે સરકારી નોકરીમાં ઇન્ટરવ્યુ પાસ કરવા માટે પણ બેફામ ભ્રષ્ટાચાર થતો હતો. અમે કેન્દ્રીય ભરતીના ગ્રુપ-સી, ગ્રુપ-ડીની ભરતીઓ સાથે ઈન્ટરવ્યુ સમાપ્ત કર્યા. એક સમયે યુરિયામાં પણ કૌભાંડો થતા હતા. અમે યુરિયામાં લીમડાનું કોટિંગ કરીને પણ આને નિયંત્રિત કર્યું. સંરક્ષણ સોદાઓમાં પણ કૌભાંડો સામાન્ય હતા. છેલ્લા 9 વર્ષમાં સંરક્ષણ સોદા સંપૂર્ણ પારદર્શિતા સાથે થયા છે. હવે અમે ભારતમાં જ અમારી જરૂરિયાતનો સંરક્ષણ સામાન બનાવવા પર ભાર આપી રહ્યા છીએ.

સાથીઓ,

તમે ભ્રષ્ટાચાર સામેની લડાઈને લગતા આવા ઘણા પગલાઓ પણ કહી શકો છો, હું તેમની ગણતરી પણ કરી શકું છું. પરંતુ આપણે ભૂતકાળના દરેક પ્રકરણમાંથી કંઈક શીખવાની જરૂર છે. કમનસીબે, ભ્રષ્ટાચારના કેસો વર્ષો સુધી ચાલે છે. એવા કિસ્સાઓ પણ સામે આવ્યા છે, જેમાં એફઆઈઆર નોંધાયાના 10 વર્ષ પછી પણ સજાની કલમો પર ચર્ચા ચાલી રહી છે. આજે પણ જે કેસ પર કાર્યવાહી થઈ રહી છે તે ઘણા વર્ષો જૂના છે.

તપાસમાં વિલંબ બે રીતે સમસ્યાને જન્મ આપે છે. એક તરફ ભ્રષ્ટાચારીઓને મોડી સજા મળે છે, તો બીજી તરફ નિર્દોષો ભોગવતા રહે છે. આપણે એ સુનિશ્ચિત કરવું પડશે કે આપણે આ પ્રક્રિયાને કેવી રીતે ઝડપી બનાવીએ અને ભ્રષ્ટાચારના દોષિતોને સજા આપવાનો માર્ગ મોકળો કરીએ. આપણે શ્રેષ્ઠ આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રથાઓનો અભ્યાસ કરવો પડશે. તપાસ અધિકારીઓની ક્ષમતા નિર્માણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું પડશે.

અને મિત્રો, તમારી વચ્ચે હું ફરી એક વાત સ્પષ્ટ કરવા માંગુ છું. આજે દેશમાં ભ્રષ્ટાચાર સામે પગલાં લેવા માટે રાજકીય ઇચ્છાશક્તિની કમી નથી. તમારે ક્યાંય પણ સંકોચ કરવાની જરૂર નથી, ગમે ત્યાં રોકાઈ જાવ.

હું જાણું છું કે તમે જેમની વિરુદ્ધ કાર્યવાહી કરી રહ્યા છો તેઓ ખૂબ શક્તિશાળી લોકો છે. વર્ષોથી, તેઓ સિસ્ટમનો, સરકારનો એક ભાગ છે. શક્ય છે કે આજે પણ તેઓ કેટલાક રાજ્યોમાં સરકારનો હિસ્સો હોય. વર્ષોથી, તેઓએ એક ઇકોસિસ્ટમ પણ બનાવી છે. આ ઇકોસિસ્ટમ ઘણીવાર તેમના કાળા કાર્યોને ઢાંકવા, તમારા જેવા સંગઠનોની છબીને કલંકિત કરવા માટે સક્રિય બને છે. એજન્સી પર જ હુમલો કરે છે.

આ લોકો તમારું ધ્યાન ભટકાવતા રહેશે, પરંતુ તમારે તમારા કામ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું પડશે. કોઈપણ ભ્રષ્ટાચારી વ્યક્તિને બક્ષવામાં નહીં આવે. આપણા પ્રયત્નોમાં કોઈ શિથિલતા ન હોવી જોઈએ. આ દેશની ઈચ્છા છે, આ દેશવાસીઓની ઈચ્છા છે. અને હું તમને ખાતરી આપું છું કે દેશ તમારી સાથે છે, કાયદો તમારી સાથે છે, દેશનું બંધારણ તમારી સાથે છે.

સાથીઓ,

સારા પરિણામો માટે વિવિધ એજન્સીઓ વચ્ચેના સિલોઝને દૂર કરવું પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. પરસ્પર વિશ્વાસના વાતાવરણમાં જ સંયુક્ત અને બહુશાખાકીય તપાસ શક્ય બનશે. હવે દેશની ભૌગોલિક સીમાઓની બહાર નાણાં, લોકો, માલસામાન અને સેવાઓની મોટા પાયે અવરજવર છે. જેમ જેમ ભારતની આર્થિક શક્તિ વધી રહી છે તેમ અવરોધો ઉભા કરનારાઓ પણ વધી રહ્યા છે.

ભારતના સામાજિક માળખા પર, આપણી એકતા અને ભાઈચારા પર, આપણા આર્થિક હિતો પર, આપણી સંસ્થાઓ પરના હુમલાઓ દિવસેને દિવસે વધી રહ્યા છે. અને તે દેખીતી રીતે ભ્રષ્ટાચાર માટે નાણાં ખર્ચે છે. તેથી, આપણે ગુના અને ભ્રષ્ટાચારના બહુરાષ્ટ્રીય સ્વરૂપને પણ સમજવું અને અભ્યાસ કરવો પડશે. તેના મૂળ કારણ સુધી પહોંચવું પડશે. આજે આપણે ઘણીવાર જોઈએ છીએ કે આધુનિક ટેકનોલોજીના કારણે ગુનાઓ વૈશ્વિક બની રહ્યા છે. પરંતુ આ ટેક્નોલોજી, આ ઈનોવેશન પણ ઉકેલ આપી શકે છે. આપણે તપાસમાં ફોરેન્સિક સાયન્સના ઉપયોગને વધુ વિસ્તારવો પડશે.

સાથીઓ

સાયબર ક્રાઈમ જેવા પડકારોનો સામનો કરવા માટે આપણે નવીન રીતો શોધવી જોઈએ. અમે ટેક સક્ષમ ઉદ્યોગસાહસિકો અને યુવાનોને અમારી સાથે જોડી શકીએ છીએ. તમારી સંસ્થામાં ઘણા ટેકનો-સેવી યુવાનો હશે જેનો વધુ સારી રીતે ઉપયોગ કરી શકાય.

સાથીઓ,

મને કહેવામાં આવ્યું છે કે સીબીઆઈએ આવી 75 પ્રથાઓનું સંકલન કર્યું છે જેને નાબૂદ કરી શકાય છે. આપણે તેના પર સમયબદ્ધ રીતે કામ કરવું જોઈએ. વર્ષોથી સીબીઆઈએ પોતાની જાતને વિકસિત કરી છે. આ પ્રક્રિયા, અટક્યા વિના, થાક્યા વિના, આ રીતે ચાલુ રાખવી જોઈએ.

મને પૂરો વિશ્વાસ છે કે આ ચિંતન શિબિર એક નવા આત્મવિશ્વાસને જન્મ આપશે, આ ચિંતન શિબિર નવા આયામો સુધી પહોંચવાના માર્ગો બનાવશે, આ ચિંતન શિબિર અત્યંત ગંભીર અને મુશ્કેલ સમસ્યાઓના ઉકેલના માર્ગમાં આધુનિકતા લાવશે. અને આપણે વધુ અસરકારક, વધુ પરિણામકારી બનીશું અને સામાન્ય નાગરિક ન તો ખરાબ કરવા માંગે છે અને ન તો ખરાબ કરવાનું પસંદ કરે છે. જેના હૃદયમાં સત્ય જીવંત છે તેના પર વિશ્વાસ રાખીને આપણે આગળ વધવા માંગીએ છીએ. અને તે સંખ્યા કરોડો લોકોની છે, તે કરોડો લોકોની છે. આટલી મોટી શક્તિ આપણી સાથે ઉભી છે. મિત્રો, આપણી શ્રદ્ધામાં કોઈ નબળાઈને અવકાશ નથી.

આ ડાયમંડ ફેસ્ટિવલના મહત્વના અવસર પર હું તમને મારી શુભકામનાઓ પાઠવું છું. 15 વર્ષમાં તમે તમારા માટે શું કરશો અને 2047 સુધીમાં તમે શું પ્રાપ્ત કરશો, તમારે આ બે લક્ષ્યો નક્કી કરીને આગળ વધવું જોઈએ. 15 વર્ષ કારણ કે જ્યારે તમે 75 વર્ષના થશો ત્યારે તમે કેટલા સક્ષમ, સમર્પિત, સંકલ્પબધ્ધ હશો અને જ્યારે 2047માં દેશ તેની શતાબ્દી ઉજવશે ત્યારે તમે આ દેશની આશાઓ અને અપેક્ષાઓ અનુસાર કેટલી ઊંચાઈએ પહોંચ્યા હશો, તે દિવસે દેશ જોવા માંગે છે.

હું તમને ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છા પાઠવું છું.

આભાર !

YP/GP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com