સાથીઓ,

કૌશલ્ય અને શિક્ષણ, આ યુગમાં દેશના બે સૌથી મહત્વપૂર્ણ સાધનો છે. આપણા યુવાનો વિકસિત ભારતના વિઝન સાથે દેશની અમૃત યાત્રાનું નેતૃત્વ કરી રહ્યા છે. તેથી, અમૃતકાળના પ્રથમ બજેટમાં યુવાનો અને તેમના ભવિષ્યને ખૂબ મહત્વ આપવામાં આવ્યું છે. આપણી શિક્ષણ વ્યવસ્થા વ્યવહારુ, ઉદ્યોગલક્ષી હોવી જોઈએ, આ બજેટ તેનો પાયો મજબૂત કરી રહ્યું છે. વર્ષોથી આપણું શિક્ષણ ક્ષેત્ર કઠોરતાનો ભોગ બન્યું છે. અમે આને બદલવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. અમે યુવાનોની યોગ્યતા અને આવનારા સમયની માગને અનુરૂપ શિક્ષણ અને કૌશલ્યનું પુનઃનિર્માણ કર્યું છે. રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિમાં પણ શીખવા અને કૌશલ્ય બંને પર સમાન ભાર આપવામાં આવ્યો છે. મને આનંદ છે કે આ પ્રયાસમાં અમને શિક્ષકો તરફથી ઘણો સહયોગ મળ્યો. આનાથી આપણને આપણા બાળકોને ભૂતકાળના બોજમાંથી મુક્ત કરવા માટે ખૂબ હિંમત મળે છે. આનાથી સરકાર શિક્ષણ અને કૌશલ્ય ક્ષેત્રે વધુ સુધારા કરવા પ્રોત્સાહિત થઈ છે.

સાથીઓ,

નવી ટેકનોલોજી નવા પ્રકારના વર્ગખંડો બનાવવામાં પણ મદદ કરી રહી છે. અમે કોવિડ દરમિયાન પણ આનો અનુભવ કર્યો છે. તેથી જ આજે સરકાર એવા સાધનો પર ધ્યાન કેન્દ્રીત કરી રહી છે, જેના દ્વારા 'ક્યાંય પણ જ્ઞાનની પહોંચ' સુનિશ્ચિત કરી શકાય. આજે અમારા ઈ-લર્નિંગ પ્લેટફોર્મ સ્વયમના 3 કરોડ સભ્યો છે. વર્ચ્યુઅલ લેબ્સ અને નેશનલ ડિજિટલ લાઇબ્રેરીમાં જ્ઞાનનું વિશાળ માધ્યમ બનવાની સંભાવના છે. વિદ્યાર્થીઓને DTH ચેનલો દ્વારા સ્થાનિક ભાષાઓમાં અભ્યાસ કરવાની તક પણ મળી રહી છે. આજે દેશમાં આવી ઘણી ડિજિટલ અને ટેકનોલોજી આધારિત પહેલ ચાલી રહી છે. આ તમામ પહેલને નેશનલ ડિજિટલ યુનિવર્સિટી તરફથી વધુ બળ મળશે. આવા ભવિષ્યવાદી પગલાં આપણા શિક્ષણ, આપણી કુશળતા અને આપણા જ્ઞાન-વિજ્ઞાનની સમગ્ર જગ્યાને બદલી નાખશે. હવે અમારા શિક્ષકોની ભૂમિકા માત્ર વર્ગખંડ પૂરતી સીમિત નહીં રહે. હવે આખો દેશ, આખું વિશ્વ આપણા શિક્ષકો માટે વર્ગખંડ જેવું હશે. આ શિક્ષકો માટે તકોના નવા દરવાજા ખોલવા જઈ રહ્યું છે. આપણી શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ માટે પણ અનેક પ્રકારની શિક્ષણ સામગ્રી, અનેક પ્રકારની વિશેષતાઓ, સ્થાનિક સ્પર્શ અને આવી ઘણી બધી વસ્તુઓ દેશભરમાંથી ઉપલબ્ધ થવા જઈ રહી છે. અને સૌથી મહત્વની વાત, આનાથી ગામડા અને શહેરની શાળાઓ વચ્ચેનું અંતર દૂર થશે, દરેકને સમાન તકો મળશે.

સાથીઓ,

આપણે જોયું છે કે ઘણા દેશો 'ઓન ધ જોબ' ભણતર પર વિશેષ ભાર મૂકે છે. વર્ષોથી, કેન્દ્ર સરકારે તેના યુવાનોને 'ક્લાસરૂમની બહાર એક્સપોઝર' આપવા માટે ઇન્ટર્નશીપ અને એપ્રેન્ટિસશીપ પર ધ્યાન કેન્દ્રીત કર્યું છે. આજે નેશનલ ઈન્ટર્નશિપ પોર્ટલ પર લગભગ 75 હજાર એમ્પ્લોયર્સ છે. તેઓએ ઇન્ટર્નશીપ માટે લગભગ 25 લાખ જરૂરિયાતો પોસ્ટ કરી છે. આનાથી આપણા યુવાનો અને ઉદ્યોગ બંનેને ઘણો ફાયદો થઈ રહ્યો છે. હું ઉદ્યોગ અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓને આ પોર્ટલનો મહત્તમ ઉપયોગ કરવા વિનંતી કરીશ. આપણે દેશમાં ઇન્ટર્નશીપની સંસ્કૃતિને વધુ વિસ્તારવી પડશે.

સાથીઓ,

હું માનું છું કે એપ્રેન્ટિસશીપ આપણા યુવાનોના ભવિષ્યને તૈયાર કરવામાં મદદ કરે છે. અમે ભારતમાં એપ્રેન્ટિસશીપને પણ પ્રોત્સાહન આપી રહ્યા છીએ. આનાથી આપણા ઉદ્યોગ માટે યોગ્ય કૌશલ્ય ધરાવતા કર્મચારીઓને ઓળખવામાં પણ સરળતા રહેશે. તેથી, આ બજેટમાં રાષ્ટ્રીય એપ્રેન્ટિસશિપ પ્રમોશન સ્કીમ હેઠળ લગભગ 50 લાખ યુવાનો માટે સ્ટાઈપેન્ડની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. એટલે કે, અમે એપ્રેન્ટિસશિપ માટે વાતાવરણ પણ બનાવી રહ્યા છીએ અને ઉદ્યોગને ચૂકવણીમાં પણ મદદ કરી રહ્યા છીએ. મને ખાતરી છે કે ઈન્ડસ્ટ્રી આનો પૂરો લાભ લેશે.

સાથીઓ,

આજે વિશ્વ ભારતને મેન્યુફેક્ચરિંગ હબ તરીકે જોઈ રહ્યું છે. તેથી જ આજે વિશ્વભરમાં ભારતમાં રોકાણને લઈને ઉત્સાહ છે. આવી સ્થિતિમાં કુશળ કાર્યબળ આજે ખૂબ જ ઉપયોગી છે. તેથી, આ બજેટમાં, અમે કૌશલ્ય પર પાછલા વર્ષોનું ધ્યાન કેન્દ્રીત કર્યું છે. પ્રધાનમંત્રી કૌશલ વિકાસ યોજના 4.0 આવનારા વર્ષોમાં લાખો યુવાનોને કૌશલ્ય, પુન: કૌશલ્ય અને અપસ્કિલ બનાવશે. આ યોજના દ્વારા આદિવાસીઓ, દિવ્યાંગો અને મહિલાઓની જરૂરિયાતો અનુસાર દરજીના કાર્યક્રમો કરવામાં આવે છે. આ સાથે, AI, Robotics, IoT, Drones જેવા ઇન્ડસ્ટ્રી 4.0 જેવા ઘણા ક્ષેત્રો માટે માનવબળ પણ બનાવવામાં આવી રહ્યું છે. આનાથી આંતરરાષ્ટ્રીય રોકાણકારો માટે ભારતમાં કામ કરવાનું સરળ બનશે. ભારતમાં રોકાણકારોએ રિ-સ્કિલિંગ પર વધુ ઊર્જા અને સંસાધનો ખર્ચવા પડશે નહીં. આ બજેટમાં પીએમ વિશ્વકર્મા કૌશલ સન્માન યોજનાની પણ જાહેરાત કરવામાં આવી છે. આ સાથે, આપણા પરંપરાગત કારીગરો, હસ્તકલાકારો, કલાકારોના કૌશલ્ય વિકાસ પર ભાર મૂકવામાં આવશે. પીએમ વિશ્વકર્મા યોજના આ કારીગરોને નવું બજાર મેળવવામાં પણ મદદ કરશે અને તેમના ઉત્પાદનોની સારી કિંમતો પણ મળશે.

સાથીઓ,

ભારતમાં શિક્ષણ ક્ષેત્રમાં ઝડપી પરિવર્તન લાવવામાં શિક્ષણવિદો અને ઉદ્યોગોની ભૂમિકા અને ભાગીદારી ખૂબ મોટી છે. આ સાથે બજારની જરૂરિયાત મુજબ સંશોધન શક્ય બનશે અને સંશોધન માટે ઉદ્યોગો પાસેથી પૂરતું ભંડોળ પણ ઉપલબ્ધ થશે. આ બજેટમાં ઉલ્લેખિત AI માટેના ત્રણ સેન્ટર્સ ઑફ એક્સેલન્સમાં ઉદ્યોગ-શૈક્ષણિક ભાગીદારીને મજબૂત બનાવવામાં આવશે. મેડિકલ કોલેજો અને ખાનગી ક્ષેત્રની R&D ટીમોને ICMR લેબ્સ ઉપલબ્ધ કરાવવાનો પણ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. મને ખાતરી છે કે ખાનગી ક્ષેત્ર દેશમાં આર એન્ડ ડી ઇકોસિસ્ટમને મજબૂત કરવા માટે લેવામાં આવેલા આવા દરેક પગલાનો મહત્તમ લાભ લેશે.

સાથીઓ,

બજેટમાં લીધેલા નિર્ણયો પરથી પણ અમારી સમગ્ર સરકારનો અભિગમ સ્પષ્ટ છે. અમારા માટે, શિક્ષણ અને કૌશલ્ય માત્ર સંબંધિત મંત્રાલય અથવા વિભાગ પૂરતું મર્યાદિત નથી. દરેક ક્ષેત્રમાં તેમના માટે સંભાવનાઓ છે. આપણી અર્થવ્યવસ્થાના વધતા કદ સાથે આ ક્ષેત્રો વધી રહ્યા છે. હું કૌશલ્ય અને શિક્ષણ સાથે સંબંધિત હિતધારકોને વિવિધ ક્ષેત્રોમાં આવી રહેલી આ તકોનો અભ્યાસ કરવા વિનંતી કરું છું. આ અમને આ નવા ક્ષેત્રો માટે જરૂરી કાર્યબળ બનાવવામાં મદદ કરશે. હવે તમે ભારતના ઝડપથી વિકસતા નાગરિક ઉડ્ડયન ક્ષેત્રને લગતા સમાચારો જોઈ અને સાંભળી રહ્યા છો. આ દર્શાવે છે કે ભારતનો પ્રવાસ અને પ્રવાસન ઉદ્યોગ કેટલો વિસ્તરી રહ્યો છે. આ રોજગારના વિશાળ સ્ત્રોત છે. તેથી, આપણા કૌશલ્ય કેન્દ્રો અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓએ પણ આ માટે ક્ષમતા તૈયાર કરવી પડશે. હું 'સ્કિલ ઈન્ડિયા મિશન' હેઠળ તાલીમ પામેલા યુવાનોનો અપડેટેડ ડેટાબેઝ તૈયાર કરવા ઈચ્છું છું. કારણ કે, એવા ઘણા યુવાનો હશે જેમની કુશળતાને અપગ્રેડ કરવાની જરૂર પડશે. ડિજિટલ ટેક્નોલોજી અને એઆઈના આગમન પછી, આપણા આ પ્રશિક્ષિત કાર્યબળને પાછળ ન રહેવું જોઈએ, આપણે તેના માટે અત્યારથી જ કામ કરવું પડશે.

સાથીઓ,

મને પૂરો વિશ્વાસ છે કે ફળદાયી ચર્ચા થશે, વધુ સારા સૂચનો આવશે, વધુ સારા ઉકેલો આવશે અને એક નવા સંકલ્પ સાથે, નવી ઊર્જા સાથે, આ મહત્વપૂર્ણ ક્ષેત્રોને આપણી યુવા પેઢીના ઉજ્જવળ ભવિષ્ય માટે તમારા સંકલ્પથી આગળ તમારા વિચારોથી સમૃદ્ધ બનાવો, તેને વધારો. સરકાર તમારી સાથે ખભે ખભા મિલાવીને ચાલવા તૈયાર છે. હું તમને આ વેબિનારની સફળતા માટે ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છા પાઠવું છું. આભાર !

GP/NP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com