"ప్రభుత్వం ఊహించిన ఆర్థిక (ఫిస్కల్ గ్లైడ్) మార్గానికి అనుగుణంగా, జి డి పి లో %గా కేంద్ర ప్రభుత్వ ద్రవ్య లోటు క్రమంగా క్షీణించడం, గత రెండు సంవత్సరాలలో ఉత్సాహభరితమైన ఆదాయ సేకరణ ద్వారా జాగ్రత్తగా ఆర్థిక నిర్వహణకు మద్దతు ఇచ్చిన ఫలితం‘‘ అని 2022-23 ఆర్థిక సర్వే తెలిపింది. కేంద్ర ఆర్థిక, కార్పొరేట్ వ్యవహారాల శాఖ మంత్రి శ్రీమతి నిర్మలా సీతారామన్ ఈ రోజు పార్లమెంటులో 2022-23 ఆర్థిక సర్వే ను ప్రవేశ పెట్టారు.

2023 ఆర్థిక సంవత్సరంలో ద్రవ్యలోటు జీడీపీలో 6.4 శాతంగా ఉండొచ్చని అంచనా వేసింది. ప్రపంచ అనిశ్చితుల సమయంలో కన్జర్వేటివ్ బడ్జెట్ అంచనాలు బఫర్ ను అందించాయని సర్వే పేర్కొంది. ఆర్థిక కార్యకలాపాలు పుంజుకోవడం, ఆదాయాలు పుంజుకోవడంతో ఆర్థిక పనితీరు పుంజుకుంది

స్థూల పన్ను ఆదాయం

2022 ఏప్రిల్ నుంచి నవంబర్ వరకు స్థూల పన్ను ఆదాయం15.5 శాతం (ఇయర్ ఆన్ ఇయర్ - వై ఒ వి )వృద్ధిని నమోదు చేసిందని, రాష్ట్రాలకు కేటాయించిన తర్వాత కేంద్రానికి నికర పన్ను ఆదాయం 7.9 శాతం పెరిగిందని సర్వే తెలిపింది. జిఎస్ టిని ప్రవేశపెట్టడం ఆర్థిక లావాదేవీల డిజిటలైజేషన్ వంటి నిర్మాణాత్మక సంస్కరణలు ఆర్థిక వ్యవస్థను మరింత క్రమబద్ధీకరించడానికి దారితీశాయి, తద్వారా పన్ను వలయాన్ని విస్తరించాయి. మరియు పన్ను చెల్లింపును పెంచాయి. తద్వారా జీడీపీలో వృద్ధి కంటే రాబడులు చాలా ఎక్కువ వేగంతో పెరిగాయి.

2022 ఆర్థిక సంవత్సరంలో కార్పొరేట్, వ్యక్తిగత ఆదాయపు పన్ను వృద్ధి కారణంగా ప్రత్యక్ష పన్నులు వార్షిక ప్రాతిపదికన 26% పెరిగాయని ఆర్థిక సర్వే తెలిపింది. 2023 ఆర్థిక సంవత్సరం మొదటి ఎనిమిది నెలల్లో ప్రధాన ప్రత్యక్ష పన్నులలో గమనించిన వృద్ధి రేట్లు వాటి సంబంధిత దీర్ఘకాలిక సగటుల కంటే చాలా ఎక్కువగా ఉన్నాయని సర్వే పేర్కొంది.

అధిక దిగుమతులు 2022 ఏప్రిల్ నుండి నవంబర్ వరకు కస్టమ్స్ వసూళ్లలో 12.4% వృద్ధికి దారితీశాయని సర్వే తెలిపింది. 2022 ఏప్రిల్ నుంచి నవంబర్ వరకు ఎక్సైజ్ డ్యూటీ వసూళ్లు 20.9 శాతం తగ్గాయి.

భారీగా పెరిగిన జీఎస్టీ వసూళ్లు

జీఎస్టీ పన్ను చెల్లింపుదారుల సంఖ్య 2022లో 70 లక్షల నుంచి 1.4 కోట్లకు రెట్టింపు అయింది. 2022 ఏప్రిల్ నుంచి డిసెంబర్ వరకు స్థూల జీఎస్టీ వసూళ్లు రూ.13.40 లక్షల కోట్లుగా ఉన్నాయి. తద్వారా నెలకు సగటున రూ.1.5 లక్షల కోట్ల వసూళ్లతో 24.8 శాతం వృద్ధి నమోదైందని సర్వే పేర్కొంది. జిఎస్ టి ఎగవేతదారులు, నకిలీ బిల్లులకు వ్యతిరేకంగా దేశవ్యాప్తంగా చేపట్టిన డ్రైవ్, ఇన్వర్టెడ్ డ్యూటీ స్ట్రక్చర్ ను సరిదిద్దే రేటు హేతుబద్ధీకరణ వంటి వ్యవస్థాగత మార్పుల కారణంగా జిఎస్ టి వసూళ్లు మెరుగుపడినట్లు తెలిపింది.

పెట్టుబడుల ఉపసంహరణ

మహమ్మారి ప్రేరిత అనిశ్చితి, భౌగోళిక రాజకీయ సంఘర్షణ, సంబంధిత ప్రమాదాలు గత మూడేళ్లలో ప్రభుత్వ పెట్టుబడుల ఉపసంహరణ లక్ష్యాల ప్రణాళికలు, అవకాశాలకు సవాళ్లు గా మారినందున 2023 ఆర్థిక సంవత్సరానికి బడ్జెట్ లో కేటాయించిన రూ.65,000 కోట్లలో 48 శాతం మాత్రమే 2023 జనవరి 18 నాటికి సేకరించామని,ఆర్థిక సర్వే పేర్కొంది.

కొత్త ప్రభుత్వ రంగ సంస్థల విధానం అసెట్ మానిటైజేషన్ స్ట్రాటజీని అమలు చేయడం ద్వారా ప్రభుత్వ రంగ సంస్థల ప్రైవేటీకరణ, వ్యూహాత్మక పెట్టుబడుల ఉపసంహరణకు ప్రభుత్వం తన నిబద్ధతను పునరుద్ఘాటించిందని సర్వే తెలిపింది.

మూలధన వ్యయం

2022 ఆర్థిక సంవత్సరంలో జీడీపీలో దీర్ఘకాలిక సగటు 2.5 శాతంగా ఉన్న కేంద్ర ప్రభుత్వ మూలధన వ్యయం క్రమంగా పెరిగిందని సర్వే తెలిపింది. 2023 ఆర్థిక సంవత్సరంలో ఇది జిడిపిలో 2.9% కు పెరుగుతుందని అంచనా వేశారు. ఇది సంవత్సరాలుగా ప్రభుత్వ వ్యయం నాణ్యతలో మెరుగుదలను సూచిస్తుంది.

2023 ఆర్థిక సంవత్సరానికి రూ.7.5 లక్షల కోట్ల మూలధన వ్యయాన్ని బడ్జెట్ లో కేటాయించారని, ఇందులో 2022 ఏప్రిల్ నుంచి నవంబర్ వరకు 59.6 శాతానికి పైగా ఖర్చు చేసినట్లు సర్వే తెలిపింది. ఈ కాలంలో, మూలధన వ్యయం 60% కంటే ఎక్కువ వృద్ధిని నమోదు చేసింది, ఇది 2016 ఆర్థిక సంవత్సరం నుండి 2020 ఆర్థిక సంవత్సరం వరకు ఇదే కాలంలో నమోదైన దీర్ఘకాలిక సగటు వృద్ధి 13.5% కంటే చాలా ఎక్కువ. 2022 ఆర్థిక సంవత్సరంలో రోడ్డు రవాణా, రహదారులకు రూ.1.5 లక్షల కోట్లు, రైల్వేలకు రూ.1.20 లక్షల కోట్లు, రక్షణకు రూ.0.7 లక్షల కోట్లు, టెలికమ్యూనికేషన్లకు 0.3 లక్షల కోట్లు కేటాయించారు. ఇది మొత్తం డిమాండ్ ను బలోపేతం చేయడానికి, ఉపాధిని సృష్టించడానికి, ఇతర రంగాలకు ఊతమిచ్చే కౌంటర్-సైక్లికల్ ఆర్థిక సాధనంగా పరిగణించబడింది.

అన్ని దిశల నుంచి కాపెక్స్ ను పెంచడానికి, దీర్ఘకాలిక వడ్డీ లేని రుణాలు కాపెక్స్-లింక్డ్ అదనపు రుణ నిబంధనల రూపంలో రాష్ట్రాల మూలధన వ్యయాన్ని పెంచడానికి కేంద్రం అనేక ప్రోత్సాహకాలను ప్రకటించింది.

రెవెన్యూ వ్యయం

కేంద్ర ప్రభుత్వ రెవెన్యూ వ్యయాన్ని 2021 ఆర్థిక సంవత్సరంలో జీడీపీలో 15.6 శాతం నుంచి 2022 ఆర్థిక సంవత్సరంలో జీడీపీలో 13.5 శాతానికి తగ్గించారు.

2021 ఆర్థిక సంవత్సరంలో జీడీపీలో 3.6 శాతంగా ఉన్న సబ్సిడీ వ్యయాన్ని 2022 ఆర్థిక సంవత్సరంలో జీడీపీలో 1.9 శాతానికి తగ్గించడం ఈ వైరుధ్యానికి దారితీసింది. 2023 ఆర్థిక సంవత్సరంలో జీడీపీలో 1.2 శాతానికి తగ్గించాలని నిర్ణయించారు. అయితే అకస్మాత్తుగా భౌగోళిక రాజకీయ సంఘర్షణ వ్యాప్తి చెందడం వల్ల ఆహారం, ఎరువులు, ఇంధనానికి అంతర్జాతీయ ధరలు పెరగడంతో 2022 ఏప్రిల్ నుండి నవంబర్ వరకు సబ్సిడీల కోసం బడ్జెట్ వ్యయంలో 94.7% ఉపయోగించబడింది. అందువల్ల, 2022 ఏప్రిల్ నుండి నవంబర్ వరకు ఆదాయ వ్యయం వై ఒ వి ప్రాతిపదికన 10% పైగా పెరిగింది, ఇది గత సంవత్సరం ఇదే కాలంలో నమోదైన వృద్ధి కంటే ఎక్కువ.

మహమ్మారి వ్యాప్తి తర్వాత రశీదుల నిష్పత్తి ప్రకారం వడ్డీ చెల్లింపులు పెరిగాయి.అయితే మధ్యకాలికంగా మనం ఆర్థిక ప్రగతి పథంలో పయనిస్తున్న కొద్దీ ఆదాయాలు పుంజుకోవడం, దూకుడుగా ఆస్తుల మానిటైజేషన్, సామర్థ్య లాభాలు, ప్రైవేటీకరణ వంటివి ప్రభుత్వ రుణాలను చెల్లించడానికి దోహదపడతాయని, తద్వారా వడ్డీ చెల్లింపులు తగ్గుతాయని, ఇతర ప్రాధాన్యతల కోసం ఎక్కువ నిధులు విడుదల అవుతాయని ఆర్థిక సర్వే పేర్కొంది.

రాష్ట్ర ప్రభుత్వ నిధుల అవలోకనం

2021 ఆర్థిక సంవత్సరంలో జీడీపీలో 4.1 శాతానికి పెరిగిన రాష్ట్రాల ఉమ్మడి స్థూల ద్రవ్యలోటు (జీఎఫ్డిడి) ను 2022 ఆర్థిక సంవత్సరంలో 2.8 శాతానికి తగ్గించారు. భౌగోళిక రాజకీయ అనిశ్చిత పరిస్థితుల దృష్ట్యా, రాష్ట్రాల ఏకీకృత జి ఎఫ్ డి -జిడిపి నిష్పత్తి 2023 ఆర్థిక సంవత్సరంలో 3.4% గా బడ్జెట్ చేయబడింది. అయితే, 2022 ఏప్రిల్-నవంబర్ మధ్య, 27 ప్రధాన రాష్ట్రాల ఉమ్మడి రుణాలు సంవత్సరానికి వారి మొత్తం బడ్జెట్ రుణాలలో 33.5 శాతానికి చేరుకున్నాయి. రాష్ట్రాలు ఉపయోగించని రుణ పరిమితులను కలిగి ఉన్నాయని గత మూడేళ్ల గణాంకాలు చెబుతున్నాయి.

2022 ఆర్థిక సంవత్సరంలో రాష్ట్రాల మూలధన వ్యయం 31.7% పెరిగింది. రాష్ట్రాలకు ముందస్తు చెల్లింపులు, జీఎస్టీ పరిహార చెల్లింపులు, వడ్డీలేని రుణాల విషయంలో కేంద్రం అందించిన మద్దతు, బలమైన ఆదాయ ప్రోత్సాహం ఈ పెరుగుదలకు కారణం.

కేంద్రం నుంచి రాష్ట్రాలకు బదిలీ

రాష్ట్రాలకు బదలాయించిన కేంద్ర పన్నుల వాటా, ఫైనాన్స్ కమిషన్ గ్రాంట్లు, కేంద్ర ప్రాయోజిత పథకాలు (సిఎస్ఎస్) ఇతర బదిలీలతో సహా రాష్ట్రాలకు మొత్తం బదిలీలు 2019 -2023 ఆర్థిక సంవత్సరం మధ్య పెరిగాయి. 2023 ఆర్థిక సంవత్సరానికి రూ.1.92 లక్షల కోట్లు కేటాయించాలని ఆర్థిక సంఘం సిఫారసు చేసింది.

సంక్షోభ సమయంలో జీ ఎస్ టి పరిహారం చెల్లింపులు

రాష్ట్రాలకు జిఎస్ టి పరిహారంలో లోటును తీర్చడానికి, నిధి నుండి సాధారణ జిఎస్ టి పరిహారాన్ని విడుదల చేయడంతో పాటు, 2021 , 2022 ఆర్థిక సంవత్సరంలో ప్రభుత్వం రూ. 2.69 లక్షల కోట్లను అప్పుగా తీసుకొని రాష్ట్రాలకు బదిలీ చేసింది. అంతేకాక, రాష్ట్రాలకు సెస్ చెల్లింపులు , పన్ను వికేంద్రీకరణ వాయిదాలు నిధులను త్వరగా పొందడానికి ముందు వరుసలో ఉన్నాయి. 2022 నవంబర్ వరకు మొత్తం సెస్ వసూళ్లు రాష్ట్రాలకు చెల్లించడానికి సరిపోనప్పటికీ, కేంద్రం తన వనరుల నుండి మిగిలిన మొత్తాన్ని విడుదల చేసింది.

రాష్ట్రాలకు రుణ పరిమితి పెంపు-, సంస్కరణలకు ప్రోత్సాహకాలు

మహమ్మారి వ్యాప్తి చెందినప్పటి నుండి, కేంద్రం రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల నికర రుణ పరిమితిని ఫిస్కల్ రెస్పాన్సిబిలిటీ లెజిస్లేషన్ (ఎఫ్ఆర్ఎల్) పరిమితికి మించి ఉంచింది. 2021 ఆర్థిక సంవత్సరంలో జీఎస్డీపీలో 5 శాతం, 2022 ఆర్థిక సంవత్సరంలో జీఎస్డీపీలో 4 శాతం, 2023 ఆర్థిక సంవత్సరంలో జీఎస్డీపీలో 3.5 శాతంగా నిర్ణయించారు.'వన్ నేషన్ వన్ రేషన్ కార్డు' విధానం అమలు, సులభతర వ్యాపార సంస్కరణలు, పట్టణ స్థానిక సంస్థలు/ యుటిలిటీ సంస్కరణలు, విద్యుత్ రంగ సంస్కరణలు వంటి సంస్కరణల అమలుతో ఇది ముడి పెట్టారు. ఈ సంస్కరణల్లో వివిధ రాష్ట్రాలు సాధించిన పురోగతిని ఈ సర్వే గమనించింది.

రాష్ట్రాల మూలధన వ్యయానికి కేంద్రం సహకారం

2021, 2022 ఆర్థిక సంవత్సరాల్లో రూ.11,830 కోట్లు, 2022 ఆర్థిక సంవత్సరంలో రూ.14,186 కోట్లను మూలధన పెట్టుబడుల కోసం రాష్ట్రాలకు ప్రత్యేక సహాయం పథకం కింద 50 ఏళ్ల వడ్డీ లేని రుణాలుగా అందించింది. 2023 ఆర్థిక సంవత్సరంలో స్టేట్ కాపెక్స్ ప్రణాళికలకు మరింత ఊతమిచ్చేందుకు ఈ పథకం కింద కేటాయింపులను రూ.1.05 లక్షల కోట్లకు పెంచారు

ప్రభుత్వ రుణ స్థితి

2022 లో ప్రపంచ ప్రభుత్వ రుణం జిడిపిలో 91% ఉంటుందని ఐఎంఎఫ్ అంచనా వేసింది, ఇది మహమ్మారికి ముందు స్థాయిల కంటే 7.5% పాయింట్లు ఎక్కువ. ఈ ప్రపంచ నేపథ్యంలో కేంద్ర ప్రభుత్వ మొత్తం అప్పులు 2021 ఆర్థిక సంవత్సరంలో జీడీపీలో 59.2 శాతం నుంచి 2022 ఆర్థిక సంవత్సరంలో 56.7 శాతానికి తగ్గాయి.

భారతదేశ ప్రభుత్వ రుణ స్థితి (పబ్లిక్ డెట్ ప్రొఫైల్) సాపేక్షంగా స్థిరంగా ఉంది తక్కువ కరెన్సీ ,వడ్డీ రేటు నష్టాలను కలిగి ఉంటుంది. 2021 మార్చి చివరి నాటికి కేంద్ర ప్రభుత్వ మొత్తం నికర అప్పుల్లో 95.1% దేశీయ కరెన్సీలో ఉండగా, సార్వభౌమ బాహ్య రుణం 4.9%, ఇది తక్కువ కరెన్సీ ప్రమాదాన్ని సూచిస్తుంది.

అంతేకాకుండా, సార్వభౌమ విదేశీ రుణం పూర్తిగా అధికారిక వనరుల నుండి వస్తుంది, ఇది అంతర్జాతీయ మూలధన మార్కెట్లలో అస్థిరత నుండి రక్షిస్తుందని ఆర్థిక సర్వే పేర్కొంది.

ఇంకా, భారతదేశంలో ప్రభుత్వ రుణం ప్రధానంగా స్థిర వడ్డీ రేట్ల వద్ద కుదించబడుతుంది, ఫ్లోటింగ్ అంతర్గత రుణం 2021 మార్చి చివరి నాటికి జిడిపిలో 1.7% మాత్రమే ఉంటుంది. అందువల్ల డెట్ పోర్ట్ ఫోలియో వడ్డీరేట్ల అస్థిరత నుంచి రక్షణ పొందుతుంది.

సాధారణ ప్రభుత్వ ఆర్థిక వ్యవస్థల ఏకీకృతం

మహమ్మారి కారణంగా కేంద్రం, రాష్ట్రాలు చేసిన అదనపు అప్పుల కారణంగా 2021 ఆర్థిక సంవత్సరంలో జిడిపిలో నిష్పత్తిగా సాధారణ ప్రభుత్వ అప్పులు భారీగా పెరిగాయి. అయితే ఈ నిష్పత్తి 2022 ఆర్థిక సంవత్సరం (ఆర్ఈ)లో గరిష్ట స్థాయికి పడిపోయిందని ఆర్థిక సర్వే పేర్కొంది. జిడిపిలో శాతంగా సాధారణ ప్రభుత్వ లోటులు కూడా ఎఫ్ 21 లో గరిష్ట స్థాయికి చేరుకున్న తర్వాత ఏకీకృతమయ్యాయి.

.

సానుకూల వృద్ధి-వడ్డీ రేటు వ్యత్యాసం

ఇటీవలి సంవత్సరాల్లో కాపెక్స్ కు ప్రాధాన్యత ఇవ్వడం వల్ల ప్రత్యక్షంగా, పరోక్షంగా ప్రైవేటు వినియోగ వ్యయాలు, ప్రైవేటు పెట్టుబడులపై గుణక ప్రభావాల ద్వారా జీడీపీ వృద్ధి పెరుగుతుందని సర్వే పేర్కొంది. అధిక జిడిపి వృద్ధి తద్వారా మధ్యకాలికంగా ఉత్సాహభరితమైన ఆదాయ సేకరణకు దోహదపడుతుంది, స్థిరమైన ఆర్థిక మార్గాన్ని అనుమతిస్తుంది. సాధారణ ప్రభుత్వ రుణం , జిడిపి నిష్పత్తి లో 2020 మార్చి చివరి నాటికి 75.7% నుండి 2021 ఆర్థిక సంవత్సరం చివరి నాటికి 89.6% కి పెరిగింది. ఇది 2022 మార్చి చివరి నాటికి జీడీపీలో 84.5 శాతానికి పడిపోతుందని అంచనా. కాపెక్స్ ఆధారిత వృద్ధికి ప్రాధాన్యమివ్వడం వల్ల వృద్ధి-వడ్డీ రేటు వ్యత్యాసాన్ని సానుకూలంగా ఉంచడానికి భారతదేశానికి వీలవుతుంది. సానుకూల వృద్ధి-వడ్డీ రేటు వ్యత్యాసం రుణ స్థాయిలను స్థిరంగా ఉంచుతుంది.

2005 నుండి 2021 వరకు జిడిపి నిష్పత్తిలో సాధారణ ప్రభుత్వ రుణం మార్పు దేశాలలో గణనీయంగా ఉంది. 2005లో జీడీపీలో 81 శాతంగా ఉన్న భారత్ కు సంబంధించి i2021 నాటికి జీడీపీలో 84 శాతానికి పెరిగింది.

గత 15 సంవత్సరాలలో స్థితిస్థాపక ఆర్థిక వృద్ధి కారణంగా ఇది సాధ్యమైందని, ఇది సానుకూల వృద్ధి-వడ్డీ రేటు వ్యత్యాసానికి దారితీసిందని, ఫలితంగా జిడిపి స్థాయిలకు స్థిరమైన ప్రభుత్వ రుణం లభించిందని ఆర్థిక సర్వే వివరించింది.

(Fig.- 2005లో జీడీపీ నిష్పత్తితో సాధారణ ప్రభుత్వ రుణం -2021 లో దేశాల వారి పోలిక )

******