नवी दिल्ली, 12 जानेवारी 2023

भारत आणि अमेरिका  यांनी 11 जानेवारी 2023 रोजी वॉशिंग्टन, डीसी येथे भारत -अमेरिका व्यापार धोरण मंचाची  (टीपीएफ )   13 वी मंत्रीस्तरीय बैठक आयोजित केली होती.भारताचे वाणिज्य आणि उद्योग मंत्री  पियूष गोयल आणि अमेरिकेच्या व्यापार प्रतिनिधी राजदूत कॅथरीन ताय यांनी या बैठकीचे सह-अध्यक्षपद  भूषवले.

या बैठकीचा समारोप झाल्यानंतर खालील संयुक्त निवेदन जारी करण्यात आले:

उभय  देशांतील नोकरदार वर्गाला फायदा होण्याच्या दृष्टीने, बळकट  द्विपक्षीय व्यापारी संबंध प्रस्थापित करण्यासाठी आणि द्विपक्षीय आर्थिक संबंध वाढवण्यासाठी व्यापार धोरण मंचाचे महत्त्व दोन्ही मंत्र्यांनी अधोरेखित केले. वस्तू आणि सेवांमधील द्विपक्षीय व्यापार झपाट्याने वाढत असून  2021 मध्ये सुमारे  160 अब्ज अमेरिकी डॉलर्स पर्यंत पोहोचला आहे, याची त्यांनी प्रशंसा केली.हा व्यापार वाढल्याचे स्वागत करत, दोन्ही मंत्र्यांनी आपापल्या देशांच्या अर्थव्यवस्थांच्या आकारमानाच्या तुलनेत, त्यांच्या क्षमतांचा बऱ्याच मोठ्या प्रमाणात वापर बाकी राहिलेला आहे असे अधोरेखित करत द्विपक्षीय व्यापार वाढवणे आणि त्यात विविधता आणून तो पुढे  सुरू ठेवण्याच्या उद्दिष्टासह कटिबद्धता आणखी वाढवण्याची परस्परांची इच्छा  त्यांनी व्यक्त केली.

दोन्ही मंत्र्यांनी 12 व्या व्यापार धोरण मंचाच्या मंत्रीस्तरीय बैठकीपासून  व्यापार धोरण मंचाच्या  कार्यगटांच्या माध्यमातून हाती घेतलेल्या कामांवर प्रकाश टाकला. 2021 व्यापार धोरण मंचाच्या संयुक्त निवेदनामध्ये मांडण्यात आलेल्या भारत आणि अमेरिकेच्या महत्वाच्या  विशिष्ट व्यापार समस्यांचा पुनरुच्चार  त्यांनी केला तसेच  मंत्री आणि त्यांच्या  वरिष्ठ अधिकाऱ्यांनी याबाबतच्या  प्रगतीचा नियमित आढावा घेऊन या  समस्यांचे निराकरण करण्याच्या दिशेने काम सुरू ठेवण्याचे निर्देश दिले.

समृद्धीसाठी हिंद -प्रशांत आर्थिक आराखड्यामध्ये   (आयपीईएफ )  भारताच्या सहभागाचे अमेरिकेने स्वागत केले. राजदूत ताय आणि मंत्री गोयल यांनी  आयपीईएफ उपक्रमाला पूर्ण पाठिंबा दर्शवला. आणि हिंद- प्रशांत  प्रदेशात निरंतर विकास , शांतता आणि समृद्धीसाठी भागीदार देशांमधील आर्थिक सहभाग वाढवणे महत्त्वपूर्ण असून आयपीईएफ या क्षेत्राला मूर्त लाभ मिळवून  देईल असा विश्वास व्यक्त केला.

जागतिक व्यापार संघटनेच्या   बाराव्या मंत्रिस्तरीय परिषदेतून प्राप्त झालेल्या फलनिष्पत्तीचे  मंत्र्यांनी स्वागत केले. आणि मूर्त, वास्तववादी आणि अर्थपूर्ण परिणाम साध्य करण्यासाठी  जागतिक व्यापार संघटनेच्या मंत्रिस्तरीय बैठकीतील  निर्णयांसह,  जागतिक व्यापार संघटनेमध्ये  रचनात्मकपणे कार्य  सुरू ठेवण्याचा त्यांचा सामायिक हेतू व्यक्त केला. जागतिक व्यापार संघटनेच्या  मूलभूत तत्त्वांची आठवण करून देत , जागतिक व्यापार संघटनेतील सुधारणांमुळे बहुपक्षीय व्यापार प्रणालीवर विश्वास निर्माण झाला पाहिजे आणि जागतिक व्यापार संघटनेला आपली मूलभूत उद्दिष्टे अधिक चांगल्या प्रकारे पुढे नेण्यासाठी आणि आपल्या सर्व लोकांच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी सक्षम केले पाहिजे, असे त्यांनी नमूद केले.

राजदूत कॅथरीन ताय यांनी भारताच्या  जी 20 अध्यक्षपदाचे स्वागत केले आणि व्यापार आणि गुंतवणूक कार्यगटामध्ये  एकत्र काम करण्यासाठी अमेरिका उत्सुक असल्याचे सांगितले. विधायक  चर्चा सुरू करण्यासाठी आणि जागतिक व्यापाराच्या मुद्द्यांवर सदस्य देशांमधील समन्वय आणि सहकार्य वाढवण्यासाठी जी 20 एक उपयुक्त मंच असू शकतो, असे त्यांनी नमूद केले.

उभय  देशांमधील प्रलंबित असलेल्या जागतिक व्यापार संघटनाविषयक  विवादांवर परस्पर सहमतीने तोडगा काढण्याच्या उद्देशाने दोन्ही देशातील अधिकार्‍यांकडून अलीकडच्या काळात झालेल्या कामाचे मंत्र्यांनी स्वागत केले. येत्या काही महिन्यांत समाधानकारक परिणाम मिळण्याच्या दृष्टीकोनातून त्यांनी अधिका-यांना हे काम सुरू ठेवण्याचे निर्देश दिले.

द्विपक्षीय व्यापार मुद्यांवर चर्चा

प्रलंबित  व्यापार समस्या सोडवण्यासाठी एकत्र काम करण्याचा मानस मंत्र्यांनी व्यक्त केला आणि या समस्यांपैकी निवडक समस्यांवर  आगामी कटिबद्धता अधोरेखित  केली.

औषधे, वैद्यकीय उपकरणे आणि सौंदर्य प्रसाधने कायद्याच्या मसुद्यावर भारताच्या प्रारंभिक सार्वजनिक विचारविनिमयाची अमेरिकेने प्रशंसा केली आणि या संदर्भातील विधेयकाच्या मसुद्यावरील अभिप्राय आणि सूचना संसदेत ते सादर करण्याच्या मानक प्रक्रियेनुसार तपासल्या जात आहेत, असे भारताने नमूद केले. पुढे  वाटचाल करण्यासाठी संबंधित नियम आणि नियमनाचे पालन करण्याचे महत्व  अमेरिका आणि भारताने अधोरेखित केले.

नवीन गुणवत्ता नियंत्रण आदेश विचारात घेणाऱ्या आणि  व्यापारातील तांत्रिक अडथळ्यांवरील जागतिक व्यापार संघटना  कराराच्या  (डब्लूटीओ टीबीटी ) अनुषंगाने या उपाययोजना आवश्यकतेपेक्षा अधिक व्यापार प्रतिबंधात्मक नसतील, हे सुनिश्चित करणाऱ्या  सार्वजनिक अभिप्राय आणि सूचनांसाठी पुरेसा वेळ देण्याच्या  भारताच्या वचनबद्धतेचे अमेरिकेने स्वागत केले.

राष्ट्रीय महासागर आणि वातावरणीय प्रशासनाच्या  (एनओएए )तांत्रिक सहाय्याने टर्टल एक्सक्लुडर डिव्हाईसच्या  (टीईडी ) रचनेला  अंतिम रूप दिल्याबद्दल  मंत्र्यांनी स्वागत केले. समुद्र-कासवांच्या  संख्येवर मासेमारीचा प्रभाव कमी करण्याच्या अनुषंगाने, टीईडी चाचण्यांना गती देण्यासाठी भारत आणि अमेरिका यांच्यातील सहकार्य टीईडी प्रभावी  असल्याचे सुनिश्चित करेल. भारतात टीईडी चाचण्या पूर्ण करण्यासाठी सुरु असलेले काम 2023 च्या सुरुवातीला  सुरू राहील, हे त्यांनी अधोरेखित केले.

अनुपालनाचा बोजा कमी करण्यासाठी आणि व्यवसाय सुलभतेसाठी  अनिवार्य चाचणी आणि दूरसंचार उपकरणांचे प्रमाणन (एमटीसीटीई ) आणि अनिवार्य नोंदणी आदेश (सीआरओ ) अंतर्गत काही इलेक्ट्रॉनिक उपकरणांवरील नियम सुव्यवस्थित  करण्याच्या प्रयत्नांचे अमेरिकेने  स्वागत केले. उभय देशांनी  इलेक्ट्रॉनिक्स क्षेत्रातील आंतरराष्ट्रीय मानकांचा वापर, सुसंगत  मूल्यमापन प्रक्रिया आणि सामान्य निकष ओळख व्यवस्था (सीसीआरए ) यासंदर्भातील  माहितीची देवाणघेवाण करण्यासाठी आपले  स्वारस्य अधोरेखित केले.

बौद्धिक संपदा (आयपी ) क्षेत्रातील निरंतर प्रतिबद्धतेचे  मंत्र्यांनी स्वागत केले आणि बौद्धिक संपदेचे संरक्षण आणि अंमलबजावणी ही नवोन्मेष तसेच द्विपक्षीय व्यापार आणि बौद्धिक संपदा -केंद्रित उद्योगांमध्ये गुंतवणुकीला प्रोत्साहन देते याचा पुनरुच्चार केला. त्यांनी टीपीएफ बौद्धिक  संपदा कार्यगटाच्या  सातत्यपूर्ण कार्याचे  कौतुक केले आणि बौद्धिक संपदा अंमलबजावणीशी संबंधित मुद्द्यांवरील  या गटाच्या अलीकडील प्रगतीचा आढावा घेतला.  आपल्या बौद्धिक संपदा कार्यक्षेत्राच्या  प्रशासनाबाबत म्हणजेच  पेटंटच्या कामाशी संबंधित व्यावसायिक गोपनीय माहिती प्रक्रिया ,पेटंट अर्ज विरोधासाठी प्रक्रिया आणि व्यापारचिन्ह

(ट्रेडमार्क) उल्लंघन तपासणी  सुलभ  करण्यासंदर्भातील  भारताच्या देशांतर्गत सल्लामसलतींचे अमेरिकेने  स्वागत केले. जागतिक बौद्धिक संपदा संघटना कॉपीराइट करार आणि जागतिक बौद्धिक संपदा संघटना कामगिरी आणि फोनोग्राम करार अंतर्गत वचनबद्धता लक्षात घेऊन कॉपीराइटच्या तरतुदींची अंमलबजावणी करण्याचे  महत्त्व अमेरिका आणि भारताने अधोरेखित केले.

कोविड महामारीच्या काळात रुग्णांना परवडणाऱ्या वैद्यकीय उपकरणांच्या उप्लब्धतेसंदर्भातला  व्यापार तफावत सुसूत्रीकरणाचा   (टीएमआर)   सकारात्मक परिणाम मंत्र्यांनी अधोरेखित केला. हृदयासाठीच्या  स्टेंट्स आणि गुडघा प्रत्यारोपण उपकरणांच्या  किंमतींच्या मुद्द्यांवर विचारविनिमय  सुरू ठेवण्यासही त्यांनी सहमती दर्शवली.यामुळे रुग्णांना परवडणाऱ्या किंमतीत अत्याधुनिक वैद्यकीय तंत्रज्ञान उपलब्ध होणार आहे.-------------- अमेरिकेच्या अन्न आणि औषध प्रशासनाने (एफडीए) तपासणी पुन्हा सुरु केल्याबद्दल भारताने कौतुक केले आणि नवीन सुविधा तसेच प्राथमिकता नसलेल्या क्षेत्रातही तपासणी पुन्हा सुरु करण्यास सांगितले.

अमेरिकेच्या सामान्यीकृत प्राधान्य प्रणाली कार्यक्रमा अंतर्गत आपल्याला लाभार्थी हा दर्जा पुन्हा दिला जावा यासाठी इच्छुक असल्यावर भारताने भर दिला. अमेरीकी काँग्रेसद्वारे निर्धारित पात्रता मापदंडांच्या अनुषंगाने ही मागणी हमीयोग्य मानली जाऊ शकते असे अमेरिकेने म्हटले आहे.

अमेरिका आणि भारत यांनी लक्ष्यित करकपातीवरही आपल्या भूमिकांची देवाणघेवाण केली.

उभय बाजूंच्या हिताच्या काही कृषी उत्पादनांना प्रवेश देण्यासाठी करायच्या उर्वरित कामांबद्दल मंत्र्यांनी सहमती दर्शवली. अन्न आणि कृषी व्यापाराच्या मुद्द्यांवर 2023 मध्ये संवाद वाढवण्याचा आणि कृषी कार्यगट तसेच संबंधित उपगटांच्या माध्यमातून संबंधांमधील द्विपक्षीय मुद्यांचे निराकरण करण्याचे काम सुरू ठेवण्याचाही मंत्र्यांचा मानस आहे.

व्यापार धोरण मंचांतर्गत सेवा कार्यगटाच्या रचनात्मक सहभागाची नोंद घेत,  कार्यगटाच्या माध्यमातून सेवा क्षेत्रातील परस्पर हिताच्या मुद्द्यांचा पाठपुरावा केला जाईल यावर मंत्र्यांनी भर दिला.

दोन्ही देशांमधील व्यावसायिक, कुशल कामगार, विद्यार्थी, गुंतवणूकदार आणि व्यावसायिक प्रवासी यांचे स्थलांतर द्विपक्षीय आर्थिक आणि तांत्रिक भागीदारी वाढवण्यात मोठा हातभार लावत असल्याचे मंत्र्यांनी नमूद केले. व्हिसा अर्जांच्या प्रक्रियेत वाढ करण्यासाठी अमेरिकेने उचललेल्या पावलांची भारताने दखल घेतली. दोन्ही बाजूंनी व्यावसायिक, कुशल कामगार, तज्ञ आणि वैज्ञानिक कर्मचार्‍यांचे स्थलांतर सुलभ करण्याच्या सामायिक संकल्पासह व्हिसा समस्यांचे बारकाईने निरीक्षण सुरू ठेवण्याचा निर्णय घेतला.

सामाजिक सुरक्षा समग्रीकरण करारावर सुरु असलेल्या चर्चेची नोंद घेत, भारताकडून अतिरिक्त माहिती मिळाल्यानंतर, भविष्यातील करारासाठी एक मजबूत आधार स्थापित करण्याकरता पुढील सहभागास त्यांनी प्रोत्साहन दिले.  या प्रकरणात लवकरात लवकर फलनिष्पत्ती मिळविण्यासाठी काम तीव्र करण्यास मंत्र्यांनी समर्थन दिले.

अमेरिका आणि भारत या दोन्ही देशांतील डिजिटल अर्थव्यवस्थेची महत्त्वाची भूमिका लक्षात घेता, डिजिटल व्यापारासाठी, आर्थिक वृद्धी आणि नवोन्मेषाला पाठबळ देणाऱ्या अनुकूल परिसंस्थेचे महत्त्व त्यांनी अधोरेखित केले. डिजिटल व्यापारावर परिणाम करणाऱ्या धोरणांवर टीपीएफ आणि आयसीटी कृती समूहांद्वारे प्रतिबद्धता वाढवण्यासही त्यांनी सहमती दर्शवली.

उभय देशांमधील व्यावसायिक सेवांमध्ये व्यापार वाढवण्याच्या क्षमतेची मंत्र्यांनी नोंद घेतली. व्यावसायिक सेवांमधील पात्रतेस मान्यता देणारे चांगले कार्य करणारे मार्ग आणि दोन्ही देशांच्या व्यावसायिक संस्थांमधील सखोल संवाद ही वाढ सुलभ करू शकतात हे त्यांनी मान्य केले. त्यांच्या नियामक संस्थांना ज्ञानाची देवाणघेवाण, क्षमता वाढवणे आणि व्यावसायिक सेवांमधील व्यापार आणखी वाढवण्यासाठी पात्रतेस मान्यता देणे यावर चर्चा करण्यास प्रोत्साहित करण्याचा त्यांचा मानस आहे.

फिनटेक क्षेत्रातील अधिक सहकार्य द्विपक्षीय व्यापार संबंध अधिक विस्तारण्यास हातभार लावू शकते आणि या क्षेत्रात प्रतिबद्धता सुरू ठेवण्याचा त्यांचा मानस असल्याचे त्यांनी नमूद केले.  व्यापार संबंध अधिक वाढवण्यासाठी इलेक्ट्रॉनिक पेमेंट सेवेच्या महत्त्वावरही चर्चा त्यांनी केली आणि दोन्ही बाजूंनी या क्षेत्रात सक्रियता सुरू ठेवण्याचा त्यांचा मानस व्यक्त केला.

आरोग्य विषयक आपत्कालीन परिस्थितींना प्रभावी प्रतिसाद देण्यासाठी लवचिक पुरवठा साखळींच्या विशेष महत्त्वाबाबत मंत्र्यांनी परस्पर हितसंबंधांचा पुनरुच्चार केला. आरोग्य विषयक आपत्कालीन स्थितीत सातत्याने काळजी घेण्यासाठी महत्वाचे ठरणारे घटक अर्थात डिजिटल आरोग्य, विशेषतः टेलिमेडिसिन सेवांची क्षमता यातील भारताच्या स्वारस्यावर मंत्री गोयल यांनी भर दिला.

लवचिक व्यापारासाठी, नवीन टीपीएफ कृतीगटाची निर्मिती

अमेरीका-भारत व्यापार संबंध अधिक दृढ आणि व्यापक करण्याचे सामायिक उद्दिष्ट व्यक्त करत मंत्र्यांनी लवचिक व्यापारासाठी, एक नवीन टीपीएफ कार्यगट सुरू केला. हा नवीन कार्यगट अधिका-यांना व्यापार संबंधांची लवचिकता आणि शाश्वतता वाढवणाऱ्या विविध मुद्द्यांवर द्विपक्षीय संवाद अधिक सखोल करण्यास सक्षम करेल. यामुळे ते सध्याच्या आणि भविष्यातील जागतिक आव्हानांना अधिक चांगल्या प्रकारे तोंड देऊ शकतील.

पुढील टीपीएफ मंत्रिस्तरीय बैठकीपूर्वी, लवचिक व्यापार कार्य गट सुरुवातीला खालील क्षेत्रांवर लक्ष केंद्रित करेल:

विशेषतः टिकाऊ आणि शाश्वत पुरवठा साखळी उभारण्याशी संबंधित असलेल्या व्यापार सुविधेवर सखोल प्रतिबद्धता, सीमाशुल्क प्रक्रियेच्या डिजिटायझेशनसह येत्या काही महिन्यांत व्यापार सुविधेसाठी समर्पित कार्य सत्राच्या योजनांचे मंत्र्यांनी स्वागत केले आणि भविष्यातील सहकार्यासाठी अधिकारी वर्ग अतिरिक्त क्षेत्रे देखील शोधणार असल्याचे सांगितले;

कामगारांच्या फायद्याचे, शाश्वत आणि सर्वसमावेशक वाढीस प्रोत्साहन देण्याचे महत्त्व, कामगार हक्क तसेच कामगार विकासाला चालना देण्यासाठी सहकारी सहभाग;

चांगल्या नियामक पद्धतींवर विस्तारित संवाद आणि पुढील टीपीएफ मंत्रिस्तरीय बैठकीपूर्वी अटी आणि नियम विकसित करण्यासाठी संबंधित प्रक्रियांवर प्रारंभिक लक्ष केंद्रित करून परस्पर हिताच्या क्षेत्रात सहकार्याचा पाठपुरावा करणे;

पर्यावरण संरक्षण आणि शाश्वत वित्तसंस्थेस गती तसेच नाविन्यपूर्ण स्वच्छ तंत्रज्ञानाच्या वाढीशी संबंधित समस्यांसह सामायिक स्थिरता आव्हानांना प्रतिसाद देण्यात व्यापार योगदान देऊ शकतो. दोन्ही बाजू चक्राकार अर्थव्यवस्था पध्दती आणि शाश्वत जीवनशैली निवडींच्या प्रोत्साहनाशी संबंधित परस्पर हितसंबंधांच्या मुद्द्यांवर देखील सक्रीय राहू शकतात;  आपल्या जागतिक पुरवठा साखळीतील लवचिकता बळकट करण्याचे अतिरिक्त माध्यम, विशेषत: आपल्या अर्थव्यवस्थांना आधार देणार्‍या कळीच्या क्षेत्रांमध्ये, तसेच आपल्या विश्वासू भागीदारांसोबत समन्वय आणि सहकार्याने या मुद्द्यांवर पुढील कार्य.

टीपीएफ कार्यकारी गटांनी वैयक्तिकरित्या किंवा दूरदृश्य प्रणालीच्या माध्यमातून पुन्हा त्रैमासिक बैठक घेण्याचे मंत्र्यांनी निर्देश दिले. व्यापार संबंध त्याच्या पूर्ण क्षमतेपर्यंत पोहोचू लागतील याची खातरजमा करण्यासाठी विशिष्ट व्यापार परिणाम शोधावेत असेही सांगितले. वरिष्ठ अधिकार्‍यांनी 2023 च्या मध्यापर्यंत आंतर-सत्रीय टीपीएफ बैठक घेण्याचे निर्देश त्यांनी दिले आणि 2023 च्या अखेरीपूर्वी मंत्रालयीन स्तरावर टीपीएफ पुन्हा आयोजित करण्याचे मान्य केले.

S.Patil/Sonal C/Vinayak/P.Malandkar

सोशल मिडियावर आम्हाला फॉलो करा:@PIBMumbai    /PIBMumbai    /pibmumbai  pibmumbai[at]gmail[dot]com  /PIBMumbai    /pibmumbai