বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তি মন্ত্ৰালয়

বৰ্ষান্ত সমীক্ষা-২০২২: চিএছআইআৰ (বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তি মন্ত্ৰালয়)

Posted On: 27 DEC 2022 1:55PM by PIB Guwahati

চিএছআইআৰে দেৰাদুনৰ পৰা দিল্লীলৈ জৈৱ ইন্ধনেৰে সঞ্চালিত প্ৰথম উড়ণক সেউজীয়া পতাকা দেখুৱাই ভাৰতৰ প্ৰথম জৈৱ-ইন্ধন সঞ্চালিত উড়ণৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে। জৈৱ-বিমান ইন্ধনৰ উৎপাদন চিএছআইআৰ-আইআইপিৰ দ্বাৰা জেট্ৰোফা ইন্ধনৰ পৰা স্বদেশী ৰূপত তৈয়াৰ কৰা হয় আৰু ই সংস্থানৰ পেটেণ্ট টেকনিকৰ ওপৰত আধাৰিত আছিল। প্ৰথমবাৰ, জৈৱ ইন্ধনৰ ১০% মিশ্ৰণেৰে সঞ্চালিত এখন আইএএফ এএন-৩২ বিমানে লেহত উড়ণ সম্পন্ন কৰে, যি পৃথিৱীৰ সবাতোকৈ ওখ বিমান বন্দৰৰ অন্যতম।

 

  • চিএছআইআৰে ২০১৬ত চিএছআইআৰ-এৰোমা মিছনৰ শুভাৰম্ভ কৰিছিল যি সুগন্ধ উদ্যোগৰ বিকাশ আৰু গ্ৰামীণ সংস্থানক উৎসাহিত কৰিবলৈ কৃষি, প্ৰক্ৰিয়াকৰণ আৰু উৎপাদনৰ বিকাশত হস্তক্ষেপৰ মাধ্যমত সুগন্ধ ক্ষেত্ৰত পৰিৱৰ্তন অনাৰ প্ৰয়াস কৰে। এই মিছনৰ জৰিয়তে ৬০০০ হেক্টৰক খেতিৰ পৰিসৰলৈ অনা হয়, য'ত ৪৬খন আকাংক্ষী জিলা অন্তৰ্ভুক্ত আছে। প্ৰায় ৪৪,০০০+ লোকক প্ৰশিক্ষিত কৰা হয় আৰু ২৩১টা ডিষ্টলেচন গোট স্থাপন কৰা হয় আৰু ৫০০ টন আৱশ্যকীয় তেল তৈয়াৰ কৰা হয়।
  • চিএছআইআৰ-এনএএলে উন্নত পাতল ওজনৰ কম্পজিটৰ প্ৰক্ৰিয়াকৰণৰ বাবে অত্যাধুনিক স্বদেশী অটোক্লেভ প্ৰযুক্তিৰ সফলতাৰে বিকাশ কৰে যি আধুনিক কালৰ নাগৰিক আৰু সৈন্য এয়ৰফ্ৰেমৰ অভিন্ন অংগ।
  • চিএছআইআৰ-আইআইপি আৰু গেলে এটা এনেকুৱা টেকনিক বিকশিত কৰে যি ১ টন প্লাষ্টিক অৱশিষ্ট আৰু অন্য পলিওলেফিন সামগ্ৰীক ৮৫০ লিটাৰৰ সবাতোকৈ স্বচ্ছ গ্ৰেড ডিজেললৈ পৰিৱৰ্তন কৰিব পাৰে।
  • চিএছআইআৰ-আইআইচিটিয়ে হাইড্রোজেন হাইড্ৰেট নিৰ্মাণৰ বাবে এটা টেকনিক বিকশিত কৰিছে, যাৰ ব্যৱহাৰ এগ্ৰো কেমিকেল, ফাৰ্মাচিউটিকেল আৰু জল উপচাৰত কৰা হয়। প্ৰযুক্তিৰ পাইলট প্ৰজেক্টৰ প্ৰদৰ্শন গুজৰাট এল্কলিজ এণ্ড কেমিকেলছ লিমিটেড, ভদোদৰা (জিএচিএল)ত কৰা হৈছিল। ১০ অক্টোবৰ ২০২২ত, ভাৰতৰ মাননীয় প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে আইআইচিটি প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত আধাৰিত ১০,০০০টা টিপিএ বাণিজ্যিক সংযন্ত্ৰ ৰাষ্ট্ৰক সমৰ্পিত কৰে।
  • চিএছআইআৰ-আইআইচিটিয়ে পলট্ৰি অৱশিষ্ট, খাদ্য অৱশিষ্ট, প্ৰেছ মাটি, গোবৰৰ সাৰ, নগৰ নিগম গোটা অৱশিষ্টৰ জৈৱিক অংশ (অ'এফএমএছডব্লিউ), ছিৱেজ অৱশিষ্টৰ পৰা জৈৱিক গোটা অৱশিষ্টৰ পৰা বায়োগেছ আৰু জৈৱসাৰৰ উৎপাদনৰ বাবে এনাৰবিক গেছ লিফ্ট ৰিয়েক্টৰ (এজিআৰ) হিচাপে জনাজাত এক উচ্চ হাৰৰ বায়োমিথেনেচন টেকনিকৰ বিকাশ কৰি ইয়াৰ পেটেণ্ট কৰায়। ইয়াক হায়দৰাবাদত বৱেনপল্লি পাছলি বজাৰসহ দেশব্যাপি ২০ৰো অধিক স্থানত ৰূপায়ণ কৰা হৈছে।
  • চিএছআইআৰ-নিৰিয়ে আৰ্দ্ৰভূমিৰ নিৰ্মাণৰ বাবে আৰইএনইইউ প্ৰযুক্তি বিকশিত কৰে যি স্থায়ী অৱশিষ্ট জল উপচাৰ প্ৰক্ৰিয়া। পৱিত্ৰ ধাৰ্মিক উৎসৱৰ সময়ত তীৰ্থ যাত্ৰীৰ বাবে গংগাক স্বচ্ছ ৰখাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় মিছনৰ অংশ হোৱা বাবে, ২০১৯ৰ কুম্ভমেলাৰ প্ৰস্তুতিত, ঝুঁসী, প্ৰয়াগৰাজত আৰইএনইইউক সফলতাৰে ৰূপায়ণ কৰা হৈছিল।
  • চিএছআইআৰে দেশজুৰি বিভিন্ন জনসংখ্যাৰ ১,০০৮জন ভাৰতীয়ৰ সম্পূৰ্ণ জিনোম অনুক্ৰমণ কৰে। প্ৰিচিজ্যন মেডিচিনৰ উদ্ভৱ হোৱা ক্ষেত্ৰত তথ্য, আধাৰভূত ডেটা আৰু স্বদেশী ক্ষমতাৰ নিৰ্মাণৰ বাবে সম্পূৰ্ণ জিনোম ডেটা গুৰুত্বপূৰ্ণ। এই জিনোম অনুক্ৰমণে জিনোম অনুক্ৰমণৰ মাপনীয়তা আৰু এক পৰিভাষিত সময়ৰেখাত জনসংখ্যা জোখৰ ওপৰত কম্পিউটেচনেল বিশ্লেষণক বেঞ্চমাৰ্কিং কৰাত সক্ষম কৰি তুলিছে।
  • চিএছআইআৰ-আইজিআইবিৰ দ্বাৰা বংশগত ৰোগৰ বাবে ২৭টা নৈদানিক পৰীক্ষাৰ বাবে প্ৰযুক্তিগত লাল পেথলেবক হস্তান্তৰিত কৰা হয়।
  • চিএছআইআৰ-আইআইচিটিয়ে চৰ্মবিজ্ঞান, নেত্ৰবিজ্ঞান আৰু কৰ্কটৰোগ বিজ্ঞানৰ ওপৰত পেটেণ্টৰ বাবে ছান ফাৰ্মাৰ সৈতে এক বিশ্বজনীন লাইচেঞ্চিং বুজাবুজিত হস্তাক্ষৰ কৰিছে। ছান ফাৰ্মাই ব্যৱসায়ীকৰণৰ ফলত চিএছআইআৰ-আইআইচিটিক ২৪০ কোটি টকালৈকে অগ্ৰিম আৰু মাইলষ্টনেৰে জড়িত পৰিশোধ আৰু ৰয়েল্টি পৰিশোধ কৰিব।
  • চিএছআইআৰ-চিএলআৰআয়ে চামৰা নিৰ্মাণ প্ৰক্ৰিয়াৰ প্ৰি-টেইনিং পৰ্যায়ত ইলেক্ট্ৰো-অক্সিডেচন (ইঅ')ত আধাৰিত এক শূন্য -অৱশিষ্ট জল নিৰ্বহন টেকনিক বিকশিত কৰিছে।
  • চিএছআইআৰ-এনএএলে দৃষ্টি ট্ৰান্সমিছমিটাৰৰ টেকনিক বিকশিত আৰু স্থানান্তৰিত কৰিছে যাক ভাৰতৰ কেইবাটাও বিমান বন্দৰত স্থাপন কৰা হৈছে। ট্ৰান্সমিছমিটাৰ এটা দৃশ্যতা জোখাৰ প্ৰণালী, যি বিমান বন্দৰৰ সুৰক্ষিত সঞ্চালন আৰু লেণ্ডিঙৰ বাবে উপযোগী। দৃষ্টিক দেশৰ কেইবাটাও বিমান বন্দৰত স্থাপন কৰা হৈছে আৰু শেহতীয়াকৈ কেম্পেগৌড়া আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমান বন্দৰত (কেআইএৰ)ৰ ৰাণৱেত ৫০তম দৃষ্টি স্থাপন কৰা হৈছে। বেংগালুৰু বিমান বন্দৰে নিজৰ নতুন ৰাণৱেত স্বদেশী বিমানন বতৰ নিৰীক্ষণ প্ৰণালী (এডব্লিউএমএছ)ও স্থাপন কৰিছে।
  • বাণিজ্যিক উৎপাদনৰ বাবে তেজস যুঁজাৰু বিমানৰ বাবে হেড-আপ ডিছপ্লে (এইচইউডি)ৰ এটা নতুন সংস্কৰণৰ নিৰ্মাণৰ হেতু চিএছআইআৰ-চিএছআইঅ', চণ্ডীগড় আৰু ভাৰত ইলেক্ট্ৰনিকছ লিমিটেড (বিইএল)ৰ মাজত এক হস্তান্তৰ চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰা হৈছে।
  • ভাৰতীয় নিৰ্দেশক দ্ৰব্য (বিএনডি ৪২০) ভাৰতৰ প্ৰথম ঘৰুৱা বিকশিত উৎস শুদ্ধতাযুক্ত স্বৰ্ণ সন্দৰ্ভ মানক, যাক ভাৰত চৰকাৰে টকসাল (আইজিএম), ভাভা পৰমাণু গৱেষণা কেন্দ্ৰ (বিএআৰচি), চিএছআইআৰ-এনপিএল আৰু সামগ্ৰীৰ আন্তঃগাঁথনিগত বিশেষত্বৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় কেন্দ্ৰৰ সহযোগত বিকশিত কৰা হৈছে।
  • চিএছআইআৰ-চিএমইআৰআই-য়ে তিনিখন ভীৰ নিয়ন্ত্ৰণ বাহন (এমচিভি) বিকশিত কৰিছে। প্ৰথম এমচিভি এখন ট্ৰেক্টৰৰ ওপৰত বনোৱা হৈছে, যি হাইড্ৰলিক ৰূপত সঞ্চালিত ৰিট্ৰেক্টেবল শ্বিল্ডেৰে সুসজ্জিত আৰু পুলিচ আৰু বিএছএফৰ বাবে উপযুক্ত। অন্য বিকশিত এমচিভি হেভি শ্ৰেণী (ষ্টেলিয়ন চেছিছ) এমচিভি ৭.৫টি পেলোড আৰু মধ্যম শ্ৰেণী (এলপিটিএ চেছিছ) এমচিভি ২.৫টি পেলোড, য'ত ফ্ৰণ্ট শোৱেল, ফ্ৰণ্ট শ্বিল্ড; ৱাটাৰ কেনন; ফৰ্ম স্প্ৰে ছিষ্টেম; মাল্টি-বেৰেল লঞ্চাৰ (মেকানাইজড ছেল লোডিং) আদিৰ দৰে কেইবাটাও বিশেষত্ব আছে। গধুৰ শ্ৰেণী (ষ্টেলিয়ন চেছিছ) এমচিভি ৭.৫টি পেলোড আৰু ট্ৰেক্টৰ আধাৰিত এমচিভিৰ মক পৰীক্ষা-নিৰীক্ষা চিআৰপিএফ-আৰএএফ টিমৰ দ্বাৰা কৰা হয়।
  • চিএছআইআৰ-চিআইএমএফআৰে মধ্য ভাৰতত গোণ্ডৱানা বেছিন আৰু গোদাবৰী বেছিনৰ দুটা ক্ষেত্ৰত শেল গেছৰ সন্ধান কৰিছে। এই দুটা বেছিনত দেশত এতিয়ালৈকে সন্ধান কৰা মুঠ শেল গেছ প্ৰায় ৬৩ ট্ৰিলিয়ন কিউবিক ফিট (টিচিএফ) বুলি অনুমান কৰা হৈছে। ইয়াক অ-পৰম্পৰাগত প্ৰাকৃতিক গেছৰ সৰ্বোত্তম স্ৰোতৰ অন্যতম বুলি গণ্য কৰা হয়।
  • চিএছআইআৰ-চিএছআইঅ'ৰ দ্বাৰা বিকশিত এটা ৰিডিং ডিভাইচে পাঠ জোৰেৰে পঢ়ি নেত্ৰহীন দিব্যাংগৰ সহায় কৰে। "দিব্য নয়ন" নামৰ উন্নত ৰিডিং মেচিন এটা ষ্টেণ্ড-এলোন, পৰ্টেবল ৰিডিং মেচিন (পিআৰএম)। এই প্ৰযুক্তি চিইএল চেণ্ট্ৰেল ইলেক্ট্ৰনিকছ লিমিটেড (চিইএল)ক স্থানান্তৰিত কৰা হৈছে।
  • চিএছআইআৰ-এনচিএলে মিথানলৰ পৰা ডাইমিথানল ইথাৰ (ডিএমই) বনাবলৈ এটা স্বদেশী প্ৰক্ৰিয়া প্ৰযুক্তি স্থাপন কৰিছে। ডিএমই এবিধ স্বচ্ছ ইন্ধন যাৰ ডিজেলক সলনি কৰাৰ ক্ষমতা আছে আৰু ই এলপিজি গেছৰ বাবে এবিধ অ-জীৱাশ্ম প্ৰয়োগ হিচাপে কাম কৰিব। ইয়াৰ জৰিয়তে এলপিজিৰ আমদানি কম কৰি প্ৰধানমন্ত্ৰী উজ্জ্বলা যোজনা কাৰ্যক্ৰমেও সহায় পাব।
  • চিএছআইআৰ-চিএছআইঅ'ৰ দ্বাৰা নিজৰ নিচিনা প্ৰথম ভূমিকম্প সতৰ্কতা প্ৰণালী বিকশিত কৰা হৈছে। এই প্ৰণালীয়ে ভূমিকম্পৰ কঁপনিক অনুভৱ কৰিব পাৰে, সেয়া ৰেকৰ্ড কৰিব পাৰে আৰু বাস্তৱিক সময়ত সংশ্লিষ্ট কাৰ্যকৰী বিন্দুত এটা এছএমএছ প্ৰস্তুত কৰিব পাৰে। ইয়াক স্থাপন কৰা হৈছে আৰু ই জুলাই ২০১৫ৰ পৰা দিল্লী মেট্ৰোত কাম কৰি আছে।
  • নুমলীগড় ৰিফাইনেৰী, বিপিচিএলত স্থাপিত চিএছআইআৰ-আইআইপিৰ দ্বাৰা বিকশিত ভেক্স ডিঅলিং টেকনিকৰ ওপৰত আধাৰিত আন্তঃগাঁথনিক প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ দ্বাৰা ৰাষ্ট্ৰক সমৰ্পিত কৰা হৈছিল। ই সম্পূৰ্ণ ক্ষমতাৰে ৫০,০০০ এমএমটিপিএ হাই ভেল্যু পেৰাফিন ভেক্স আৰু ৪,৫০০ এমটিপিএ মাইক্ৰক্ৰিষ্টলাইন ভেক্স উৎপাদন কৰিব। ইয়াৰ ফলত মমৰ আমদানিত ৫০ শতাংশ কৰ্তন কৰাত সহায় হ'ব আৰু বছৰি প্ৰায় ৫০০ কোটি টকাৰ বিদেশী মুদ্ৰা ৰাহি হ'ব।
  • কেন্দ্ৰীয় বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তি ৰাজ্য মন্ত্ৰী শ্ৰী জিতেন্দ্ৰ সিঙৰ দ্বাৰা ২০১৪ত দেশত নিৰ্মিত প্ৰথম গৱেষণা জাহাজ 'সিন্ধু সাধনা' ৰাষ্ট্ৰক সমৰ্পিত কৰা হৈছিল। চিএছআইআৰ-এনআইঅ'ৰ মাল্টি-ডিছিপ্লিনেৰী ৰিছাৰ্চ ভেছেল ৮০ মিটাৰ দীঘল আৰু ১৭.৬ মিটাৰ ওখ আৰু ইয়াত ২৯জন বৈজ্ঞানিক আৰু ২৮জন ক্ৰু সদস্যসহ ৫৭জন কৰ্মচাৰী বহিব পাৰে। ইয়াক ১৩.৫ সামুদ্ৰিক মাইল পৰিভ্ৰমণ গতি আৰু ৪৫ দিনৰ স্থায়িত্বৰ বাবে ডিজাইন কৰা হৈছে। গৱেষণা জাহাজত ১০টা প্ৰয়োগশালা আছে যি উচ্চ পৰিশুদ্ধতা ডেটা আৰু নমুনা অধিগ্ৰহণৰ সুবিধা প্ৰদান কৰা অত্যাধুনিক উপকৰণেৰে সুসজ্জিত।
  • চিএছআইআৰ-নীৰীয়ে বায়ু প্ৰদূষণ নোহোৱা কৰিবলৈ গ্ৰীণ ফটকা বিকশিত কৰে। নকল ফটকাৰ নিৰ্মাণ আৰু বিক্ৰীৰ ওপৰত নজৰ ৰাখিবলৈ গ্ৰীণ লগ' আৰু কিউআৰ কোডিং প্ৰণালীও আৰম্ভ কৰা হৈছে।
  • প্ৰথমবাৰ, চিএছআইআৰ-আইএইচবিটিয়ে ভাৰতীয় হিমালয়ান ক্ষেত্ৰত হিঙৰ খেতি আৰম্ভ কৰে। যিহেতু হিং ভাৰতীয় ব্যঞ্জনত এবিধ প্ৰধান মছলা, সেয়ে চিএছআইআৰ-আইএইচবিটিয়ে দেশত এই গুৰুত্বপূৰ্ণ ফচলক উপস্থাপন কৰিবলৈ অক্লান্ত পৰিশ্ৰম কৰিছে।
  • মাননীয় প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে চিএছআইআৰ-এনপিএলৰ ৭৫ বছৰ সম্পূৰ্ণ হোৱা উপলক্ষে ৰাষ্ট্ৰীয় পৰমাণু টাইমস্কেল আৰু ভাৰতীয় নিৰ্দেশক দ্ৰব্য প্ৰণালী ৰাষ্ট্ৰক সমৰ্পিত কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় পৰিৱেশ মানক প্ৰয়োগশালাৰ শিলান্যাস কৰে।
  • চিএছআইআৰ-চিএছএমচিআৰআই-য়ে কুঁহিয়াৰৰ ৰস-আধাৰিত এলকহল ডিষ্টিলেৰীত উৎপন্ন স্পেণ্ট ৱাছৰ পৰা মূল্যৱান পটাছ ৰিকভাৰিৰ বাবে এটা টেকনিক বিকশিত কৰিছে আৰু বিদেশী মুদ্ৰাৰ ৰাহি হৈছে আৰু বিপজ্জনক স্পেণ্ট ৱাছক এৰাই চলাত বাধা দিয়, যাৰ মাননীয় প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে প্ৰশংসা কৰিছিল।
  • কৃষকক যোগান শৃংখলা আৰু মাল পৰিবহন প্ৰবন্ধন প্ৰণালীৰে সংযুক্ত কৰিবলৈ চিএছআইআৰ-চিআৰআৰআইৰ দ্বাৰা কিষান সভা এপ বিকশিত কৰা হৈছে। এই পৰ্টেলে কৃষক, ট্ৰেন্সপৰ্টাৰ আৰু কৃষি উদ্যোগৰ সৈতে জড়িত অন্য সংস্থাৰ বাবে ৱান-ষ্টপ সমাধান হিচাপে কাম কৰে। ইয়াক এক লাখৰো অধিক ডাউনলোড কৰা হৈছে আৰু ই আঞ্চলিক ভাষাতো উপলব্ধ।
  • চিএছআইআৰে মিহলি গাখীৰ চিনাক্ত কৰিবলৈ এটা কম ব্যয়ৰ আৰু পৰ্টেবল ক্ষীৰ স্কেনাৰ বিকশিত কৰিছে।
  • চিএছআইআৰৰ এনআইএমটিএলআই কাৰ্যক্ৰমে স্বদেশী দন্ত প্ৰত্যাৰোপণৰ বিকাশক অনুপ্ৰাণিত কৰিছে। ইয়াক আইআইটি দিল্লী, মৌলানা আজাদ ইনষ্টিটিউট অফ ডেণ্টেল ছাইঞ্চেছ (এমএআইডিএছ)ৰ দ্বাৰা বিকশিত কৰা হৈছে। এই চিকিৎসা উপকৰণক মৌলানা আজাদ ইনষ্টিটিউট অফ ডেণ্টেল ছাইঞ্চেছ (এমএআইডিএছ)ৰ সহযোগত আইআইটি দিল্লীত অৱধাৰণা, ডিজাইন আৰু নিৰ্মাণ কৰা হয়। মাননীয় প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ পৰা পোৱা প্ৰশংসা পত্ৰৰে ইয়াৰ শলাগ লোৱা হয়।
  • হায়দৰাবাদত ভাৰতীয় চাউল গৱেষণা সংস্থাৰ সহযোগত চিএছআইআৰ-চিচিএমবিয়ে চাউলৰ এটা নতুন প্ৰকাৰ জাৰি কৰিছে যি কীট প্ৰতিৰোধ কৰে আৰু মধুমেহত আক্ৰান্ত লোকৰ বাবেও উপকাৰী। নতুন উন্নত সাম্বা মসুৰী (আইএছএম) চাউলৰ প্ৰকাৰ বেক্টেৰিয়েল ব্লাইট (বিবি)ৰ বাবে প্ৰতিৰোধী আৰু লগতে সকলো প্ৰধান চাউলৰ প্ৰকাৰৰ ৫০.৯ৰ ওপৰত সবাতোকৈ কম গ্লাইছেমিক ইণ্ডেক্স (জিআই) আছে।
  • চিএছআইআৰ-এনএএলৰ দ্বাৰা বিকশিত ১৪-ছিটাৰ যাত্ৰী বিমান সাৰস পিটি1এনৰ নতুন উন্নত সংস্কৰণে ২৪ জানুৱাৰী ২০১৮ত এক সফল প্ৰথম উড়ণ সম্পূৰ্ণ কৰে।
  • "জিজ্ঞাসা" চিএছআইআৰৰ দ্বাৰা স্কুলীয় ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক চিএছআইআৰত বৈজ্ঞানিকৰ সৈতে সংযুক্ত কৰি চিএছআইআৰৰ বৈজ্ঞানিক সামাজিক উত্তৰদায়িত্ব (এছএছআৰ)ক ব্যাপক আৰু গভীৰ কৰিবলৈ ৰাষ্ট্ৰীয় স্তৰত কৰা প্ৰধান পদক্ষেপৰ অন্যতম। চিএছআইআৰে কেন্দ্ৰীয় বিদ্যালয় সংগঠন (কেভিএছ), জৱাহৰ নবোদয় বিদ্যালয়ৰ সৈতে বুজাবুজি চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰিছে। কাৰ্যক্ৰমৰ পৰা ৩,০০,০০০ৰো অধিক ছাত্ৰ-ছাত্ৰী লাভৱান হৈছে। শেহতীয়াকৈ চিএছআইআৰে নীতি আয়োগৰ অটল টিংকাৰিং লেবছ আৰু উদ্দেশ্যৰ সৈতে ভাগ-বতৰা কৰিছে।
  • দেশজুৰি অটল ইনভেচন মিছনৰ দ্বাৰা স্থাপিত ২৯৫টা অটল টিংকাৰিং লেবক প্ৰয়োগ কৰিবলৈ নিজৰ বৈজ্ঞানিক আৰু প্ৰয়োগশালাৰ সুবিধা লোৱা ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ মাজত এছটিইএম আধাৰিত গৱেষণা আৰু নৱোন্মেষণৰ ৰুচীক উৎসাহিত কৰা।
  • ছাৰ্ছ-চিঅ'ভি2 মহামাৰীৰ আৰু প্ৰসমনৰ দিশত চিএছআইআৰৰ যোগদান:
  • চিআৰআইএছপিআৰ/চিএএছ আধাৰিত পেপাৰ ডায়েগ্নষ্টিক টেষ্ট (এফইএলইউডিএ)
  • ড্ৰাই-ছোৱেব-ডাইৰেক্ট-আৰটিপিচিআৰ ডায়েগ্নষ্টিক
  • আয়ুৰ্বেদ আধাৰিত ঔষধিৰ নৈদানিক পৰীক্ষা
  • স্বাস্থ্যসন্মত বায়ু নন-ইনভেছিভ ভেণ্টিলেটৰ
  • অক্সিজেন সংযন্ত্ৰ
  • কোভিড-১৯ ৰোগীৰ বাবে মেক-ছিফ্ট হাস্পতাল
  • ইউভি-চি ভাইৰাছ কীটাণু শোধন প্ৰণালী যাক সংসদৰ চেণ্ট্ৰেল হল, বাছ, ৰে'লৱে কোচৰ দৰে ঠাইত স্থাপন কৰা হৈছে
  • হাস্পতাল আৰু ঘৰৰ ছেটিঙত ছাৰ্ছ-চিঅ'ভি2ৰ বাবে বতাহ নিৰীক্ষণ
  • টীকাৰ ডেলিভাৰিৰ বাবে অক্টাকপ্টাৰ ড্ৰোণ
  • চিএছআইআৰ এৰোমা মিছন আৰু পুষ্পখেতি মিছন (এপিকালচাৰ): কৃষক সমুদায়ৰ মাজত আমোল পৰিৱৰ্তন অনা আৰু কৃষকৰ আয় বঢ়াবলৈ, চিএছআইআৰৰ এৰোমা আৰু পুষ্পখেতি মিছনে সুগন্ধিত শস্যৰ খেতিৰ জৰিয়তে ১৪,৫০০ৰ পৰা ২৭,৫০০ হেক্টৰ ক্ষেত্ৰত কাম কৰে। চিএছআইআৰে সেই টেকনিকৰ মাধ্যমত উদ্যমশীলতা (১১০)ও বিকশিত কৰে যি সুগন্ধিত ফচলৰ খেতি আৰু প্ৰক্ৰিয়াকৰণ, উচ্চ সুগন্ধযুক্ত ৰসায়ন আৰু সামগ্ৰীৰ বাবে মূল্য বৰ্ধিত সুগন্ধিত ফচলক উদগণি দিয়ে। ভাৰতত প্ৰথমবাৰ হিঙৰ খেতি আৰম্ভ কৰা হৈছে আৰু কেশৰৰ খেতিৰ পৰিসৰ বঢ়োৱা হৈছে। চিএছআইআৰে জম্মু-কাশ্মীৰৰ ১০খন জিলাত ১০০০ৰো অধিক কৃষক পৰিয়ালক লাভৱান কৰি লেভেণ্ডাৰৰ খেতি আৰম্ভ কৰি প্ৰসিদ্ধ বেঙুনীয়া ক্ৰান্তি সক্ষম কৰি তোলে। ভাৰত কেইবছৰমানৰ আগলৈকে লেমনগ্ৰাছ আৱশ্যকীয় তেলৰ আমদানীকাৰী আছিল, এতিয়া পৃথিৱীৰ সৰ্ববৃহৎ ৰপ্তানিকাৰীৰ অন্যতম হৈ পৰিছে। ফ্লৰিকালচাৰ মিছনৰ জৰিয়তে লাহোৰ আৰু স্পিটিত টিউলিপ কন্দ উৎপাদনৰ স্বদেশী বিকাশে ৰোপণ সামগ্ৰীৰ আমদানি কম কৰাত সহায় কৰিছে।
  • গাঁৱৰ পানী গাঁৱত: চিএছআইআৰে নিৰ্বাচিত গাঁৱত জন সম্পদ বঢ়াবলৈ গ্ৰাম স্তৰীয় জল প্ৰবন্ধন (ভিএডব্লিউএম) যোজনা বিকশিত কৰিবলৈ এটা মিছন মোড পৰিকল্পনাৰ নেতৃত্ব কৰিছে। জল জীৱন মিছনৰ জৰিয়তে জল শক্তি মন্ত্ৰালয়ৰ সহযোগত উত্তৰ-পশ্চিম ভাৰতৰ শুকান ঠাইত উচ্চ-ৰিজলিউচন এক্বিফাৰ মেপিং আৰু প্ৰবন্ধনৰ ওপৰত মিছনৰ শুভাৰম্ভ আৰু ইয়াক ৰূপায়ণো কৰা হৈছে। মিছনৰ এক্বিফাৰ মেপিং কাৰ্যক্ৰমৰ জৰিয়তে উন্নত হেলিবৰ্ণ ভূভৌতিক সমীক্ষা আৰু অন্য বৈজ্ঞানিক অধ্যয়নৰ ব্যৱহাৰ আৰম্ভ কৰা হৈছে। এতিয়ালৈকে ১ লাখ বৰ্গকিলোমিটাৰ হেলিবৰ্ণ ভূভৌতিক সমীক্ষা ডেটা ৰাজস্থান, হাৰিয়ানা আৰু গুজৰাট ৰাজ্যত একত্ৰিত কৰা হৈছে। এই সমীক্ষাত মুঞ্জাসৰ, লোহাৱত ব্লক, জিলা জোধপুৰ, ৰাজস্থানত জল স্ৰোত চিনাক্ত হৈছে।
  • টেকনিকেল নৱোন্মেষণ শক্তি ভাণ্ডাৰণ উপকৰণ: চিএছআইআৰৰ অহা প্ৰজন্মৰ শক্তি ভাণ্ডাৰণ সমাধান (আইচিইএনজিইএছএছ) পৰিকল্পনাৰ বাবে নৱোন্মেষণ কেন্দ্ৰৰ জৰিয়তে, লিথিয়াম-আয়ন বেটেৰী প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত চিএছআইআৰ-চিইচিআৰআইৰ তথ্য মেছাৰ্ছ টাটা কেমিকেলছ লিমিটেড, মুম্বাইক স্থানান্তৰিত কৰা হৈছিল। পৰিকল্পনাৰ প্ৰধান উদ্দেশ্য হৈছে ১০০ মেগাৱট লি-আয়ন বেটেৰী উৎপাদনৰ সুবিধাৰ লগতে অহা প্ৰজন্মৰ বাবে শক্তি ভাণ্ডাৰণ সমাধান বিকশিত কৰা আৰু বৰ্তমানৰ সুবিধা নিতৌ ১০০০ ছেললৈকে বঢ়োৱা, এই পৰিকল্পনাৰ উদ্দেশ্য আইপিআৰ আৰু প্ৰযুক্তি বিকাশ, বেটেৰী সামগ্ৰীৰ বৃদ্ধি আৰু উৎপাদন, যোগান শৃংখলা নিৰ্মাণ আৰু স্বদেশীকৰণ, কয়লাৰ পৰা লিথিয়ামৰ স্থিৰতা আৰু সাৰ্বজনীন বেচৰকাৰী অংশগ্ৰহণ (পিপিপি) বিকশিত কৰা।
  • ভাৰতৰ প্ৰথম স্বদেশী ৰূপত বিকশিত হাইড্রোজেন ইন্ধন ছেল বাছৰ শুভাৰম্ভ: হাইড্রোজেন ইন্ধন ছেলৰ ওপৰত চলা ভাৰতৰ প্ৰথম স্বদেশী বাছ চিএছআইআৰ-এনচিএল আৰু চিএছআইআৰ-চিইচিআৰআই-য়ে ছেণ্টিয়েণ্ট লেবছৰ সহযোগত ডিজাইন আৰু বিকশিত কৰিছে। চেণ্ট্ৰেল এয়াৰ কণ্ডিচনাৰৰ সুবিধাৰে সুসজ্জিত ৩২ ছিটাৰ বাছ ৩০ কিলো হাইড্রোজেনেৰে ৪৫০ কিঃমিঃলৈকে দূৰত্ব অতিক্ৰম কৰাৰ ক্ষমতাসহ ডিজাইন কৰা হৈছে। বাছে বিদ্যুৎ উৎপন্ন কৰিবলৈ হাইড্রোজেন ইন্ধন কোশিকা আৰু বায়ুৰ ব্যৱহাৰ কৰে আৰু নোৰোৱাকৈ ৬০০ কিঃমিঃলৈকে যাব পাৰে। বাছৰ পৰা ওলোৱা একমাত্ৰ উৎসৰ্জন পানী, এইদৰে, ই পৰিবহনৰ সবাতোকৈ পৰিৱেশ অনুকূল পদ্ধতি। 'মেড ইন ইণ্ডিয়া' হাইড্রোজেন ফুৱেল ছেল বাছ ১৫ ডিচেম্বৰ, ২০২১ত পুণেত লঞ্চ কৰা হৈছিল।
  • কেবিনেটে পেটেণ্ট কাৰ্যালয়ৰ উপৰিও ব্যৱহাৰকাৰীৰ বাবে টিকেডিএল ডেটাবেছৰ প্ৰাপ্তি বঢ়োৱাত মঞ্জুৰী দিয়ে: মাননীয় প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ অধ্যক্ষতাত কেবিনেটে ১৭ আগষ্ট ২০২২ত পেটেণ্ট কাৰ্যালয়ৰ উপৰিও ব্যৱহাৰকাৰীৰ বাবে পৰম্পৰাগত জ্ঞান ডিজিটেল লাইব্ৰেৰী (টিকেডিএল) ডেটাবেছলৈকে গমনক মঞ্জুৰী দিছে। ব্যৱহাৰকাৰীৰ বাবে টিকেডিএল ডেটাবেছ খুলিলে বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত ভাৰতৰ মূল্যবান ঐতিহ্যৰ আধাৰত গৱেষণা আৰু বিকাশ তথা নৱোন্মেষণ উৎসাহিত হ'ব।
  • ভূমিকম্প আৰু প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ-সম্পত্তিৰ হানি কম কৰিবলৈ বিকশিত টেকনিক: চিএছআইআৰ-চিবিআৰআই আৰু চিএছআইআৰ-এছইআৰচিয়ে ভূমিকম্পৰ সন্মুখীন হোৱা আন্তঃগাঁথনিৰ ডিজাইন কৰি আছে। এই টেকনিকক সকলো ডিজাইনত অন্তৰ্ভুক্ত কৰাত উচিত জোৰ আৰু মহত্ব দি থকা হৈছে।
  • চিএছআইআৰে স্বচ্ছতা অভিযানৰ প্ৰয়াস সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ 'ৱেষ্ট টু ৱেল্থ' টেকনিকৰ ওপৰত মনোযোগ কেন্দ্ৰীভূত কৰি আছে: চিএছআইআৰে ৱেষ্ট টু ৱেল্থ প্ৰযুক্তি আৰু সামগ্ৰীৰ দৰে আঁচনিৰে স্পেণ্ট ৱাছ, ঔদ্যোগিক গোটা অৱশিষ্ট, ই-জাবৰ, কয়লা আধাৰিত বিদ্যুৎ উদ্যোগ অৱশিষ্ট, বায়োমাছ/কৃষি অৱশিষ্ট, সাৰ উদ্যোগ অৱশিষ্ট, লাইন অৱশিষ্ট, মাৰ্বল অৱশিষ্ট আদি বিকশিত কৰিছে আৰু এই প্ৰযুক্তি এমএছএমই, উদ্যোগ আৰু অন্য অংশীদাৰৰ সৈতে ৰূপায়ণৰ বিভিন্ন পৰ্যায়ত আছে।
  • ষ্টিল শ্লেগ পথ: পথ নিৰ্মাণ এগ্ৰিগেটছৰ ৰূপত ষ্টিল শ্লেগৰ ৰূপান্তৰণৰ বাবে ষ্টিল শ্লেগ ভেলোৰাইজেচন টেকনলজি: চিএছআইআৰে ষ্টিল শ্লেগ ভেলোৰাইজেচন টেকনিকক পথ বনাবলৈ অৱশিষ্ট ষ্টিল শ্লেগক পৰিৱৰ্তিত কৰিবলৈ বিকশিত কৰে। অৱশিষ্ট ষ্টিল শ্লেগৰ মাধ্যমত বিকশিত প্ৰক্ৰিয়াকৃত ষ্টিল শ্লেগৰ সুৰাতৰ হাজীৰাত ভাৰতৰ প্ৰথম ষ্টিল শ্লেগ ৰোডৰ নিৰ্মাণত সফলতাৰে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে। প্ৰায় এক লাখ টন প্ৰক্ৰিয়াকৃত ষ্টিল শ্লেগ সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰ ষ্টিল শ্লেগ ৰোড নিৰ্মাণত প্ৰাকৃতিক এগ্ৰিগেটৰ ১০০ শতাংশ বিকল্প হিচাপে কৰা হৈছে। ইয়াৰ ব্যতিক্ৰম ডিজাইন সুবিধাৰ বাবে চিআৰআৰআই টেকনিকৰ মাধ্যমত নিৰ্মিত ষ্টিল শ্লেগ ৰোডক ইণ্ডিয়া বুক অফ ৰেকৰ্ডছ আৰু এছিয়া বুক অফ ৰেকৰ্ডছত ফাৰ্ষ্ট ষ্টিল শ্লেগ ৰোড হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। সীমা পথ সংগঠন (বিআৰঅ')য়ে চিএছআইআৰ-চিআৰআৰআই টেকনিকৰ ব্যৱহাৰ কৰি অৰুণাচল প্ৰদেশৰ সীমান্ত ক্ষেত্ৰত এক কিলোমিটাৰ পথ নিৰ্মাণ কৰিছে।
  • চিএছআইআৰ-টেকনোএছ ৰমন স্পেকট্ৰোমিটাৰ (চিটিআৰ ছিৰিজ)ৰ ডিজাইন আৰু বিকাশ: চিএছআইআৰ-এএমপিআৰআই, ভোপাল আৰু মেছাৰ্ছ টেকনোএছ ইনষ্ট্ৰুমেণ্টছ, জয়পুৰৰ সহযোগত সাৰ্বজনীন-বেচৰকাৰী অংশগ্ৰহণেৰে চিএছআইআৰে ৰমন স্পেকট্ৰোমিটাৰৰ বিকাশ আৰু ব্যৱসায়ীকৰণ কৰিছে। হাই-এণ্ড কমাৰ্চিয়েল গ্ৰেড ৰমন স্পেকট্ৰোমিটাৰ, চিটিআৰ-৩০০ আৰু চিটিআৰ-১৫০ৰ দুটা মডেল জানুৱাৰী ২০২২ত উদ্যোগ অংশীদাৰ, মেছাৰ্ছ টেকনোএছ ইনষ্ট্ৰুমেণ্টছৰ দ্বাৰা বিপণনৰ বাবে বিকাশ আৰু অনুমোদিত কৰা হৈছে।
  • হংস এনজিৰ প্ৰথম উড়ণ: চিএছআইআৰ-এনএএলে হংস এনজি বিমান ডিজাইন আৰু বিকশিত কৰে, যি ভাৰতত ফ্লাইং ক্লাবৰ বাবে প্ৰাৰম্ভিক উড়ণ প্ৰশিক্ষণ বিমান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা এখন সামগ্ৰিক ২ ছিটযুক্ত পাতল ট্ৰেইনাৰ বিমান, এখন প্ৰশিক্ষক বিমান হিচাপে ইয়াক আৰু অধিক উপযোগী কৰিবলৈ হংস ৩ বিমানত গুৰুত্বপূৰ্ণ সংশোধন কৰা হৈছে। নৱ বিকশিত হংস ৩ (এনজি)য়ে ডিজিচিএৰ দ্বাৰা বিশেষ উড়ণ পাৰ্মিট পোৱাৰ পাছত ৩ ছেপ্টেম্বৰ ২০২১ত নিজৰ প্ৰথম উড়ণ সম্পন্ন কৰে। ২০ মিনিটৰ উড়ণত হংস ৩ (এনজি)য়ে প্ৰথম প্ৰটোটাইপ ৪,০০০ ফুটৰ অধিকতম উচ্চতা আৰু ৮০ সামুদ্ৰিক মাইলৰ গতি প্ৰাপ্ত কৰি প্ৰথম সফল উড়ণ সম্পন্ন কৰে। ইয়াৰ উপৰিও, বিমানে ১৯ ফেব্ৰুৱাৰী আৰু ৫ মাৰ্চৰ মাজত পুডুচেৰীত সমুদ্ৰ স্তৰীয় পৰীক্ষণক সফলতাৰে সম্পূৰ্ণ কৰে। বিমানক ১৯ ফেব্ৰুৱাৰী ২০২২ত ১৫৫ কিঃমিঃ/ঘণ্টাৰ পৰিভ্ৰমণ গতিৰে দেৰঘণ্টাত ১৪০ সামুদ্ৰিক মাইলৰ দূৰত্ব অতিক্ৰম কৰি পুডুচেৰীৰ বাবে উৰোৱা হৈছিল।
  • ভাৰতীয় ৰাষ্ট্ৰীয় ফুটৱেৰ ছাইজিং ছিষ্টেমৰ বিকাশ: চিএছআইআৰ-চিএলআৰআই-য়ে ভাৰতীয় ফুটৱেৰ ছাইজিং ছিষ্টেম স্থাপনৰ বাবে 3ডি ডিজিটেল ইমেজিং টেকনিক ব্যৱহাৰ কৰি ভাৰতীয় জনসংখ্যাৰ ভৰিৰ জোখৰ ওপৰত এটা ৰাষ্ট্ৰজোৰা সমীক্ষা চলায়। ছেপ্টেম্বৰ ২০২১ৰ অন্তিম সপ্তাহত ৩০ৰ সংখ্যাত 3ডি ফুট স্কেনাৰৰ আদেশ দিয়া হয় আৰু ইয়াক স্থাপিত কৰা হয়। ছিনাৰ্জি পাৰ্টনাৰ্ছ চিনাক্ত কৰা হয়, আৰু চেণ্ট্ৰেল ফুটৱেৰ ট্ৰেইনিং ইনষ্টিটিউট (চিএফটিআই), চেন্নাই, চিএফটিআই, আগ্ৰা, গভৰ্ণমেণ্ট কলেজ অফ ইঞ্জিনিয়াৰিং এণ্ড লেডাৰ টেকনলজি (জিচিইএলটি), কলকাতা আৰু মুজাফ্ফৰপুৰ ইনষ্টিটিউট অফ টেকনলজি (এমআইটি), মুজাফ্ফৰপুৰৰ সৈতে বুজাবুজি চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰা হয়। ৰাষ্ট্ৰীয় নমুনা সমীক্ষা সংগঠন (এনএছএছঅ')ৰ পৰামৰ্শ ক্ৰমে জনসংখ্যাগত স্থান (৭৯খন জিলা)ক অন্তিম ৰূপ দিয়া হয়। 3ডি ফুট স্কেনাৰৰ ওপৰত ৯০ ফিল্ড ষ্টাফৰ বাবে হেণ্ডছ অন ট্ৰেইনিং ৫ অক্টোবৰ ২০২১ত আৰম্ভ হয়। মাৰ্চ ২০২২ৰ শেষলৈকে মুঠ ১,০১,৮৮০ ফুট জোখা হৈছে। বিকশিত কৰি থকা ভাৰতীয় ৰাষ্ট্ৰীয় ফুটৱেৰ ছাইজিং ছিষ্টেমে জনসংখ্যাৰ সহায় কৰিব। ভাল ফিটিং হোৱা জোতা পিন্ধিবলৈ মানুহৰ ভৰিৰ আকৃতি গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু এনেদৰে সঠিক জোখৰ জোতাই আৰাম সুনিশ্চিত কৰাৰ উপৰিও ভৰিৰ দুৰ্বলতাও নোহোৱা কৰে।
  • 3ডি-মুদ্ৰিত ৰোগী-বিশিষ্ট চিকিৎসা প্ৰত্যাৰোপণ বিকশিত: চিএছআইআৰ-চিএছআইঅ'ই মানৱ শৰীৰৰ কেইবাটাও অংগৰ বাবে ৰোগী-বিশিষ্ট চিকিৎসা প্ৰত্যাৰোপণ নিৰ্মাণৰ বাবে এটা টেকনিক বিকশিত কৰিছে। সামগ্ৰীৰ বাণিজ্যিক উৎপাদন আৰু বিপণনৰ বাবে প্ৰযুক্তিক উদ্যোগক হস্তান্তৰিত কৰা হৈছে। বিশেষ ৰূপত দেখা ৰোগীৰ বাবে আঘাত, কেঞ্চাৰ, ফাংগেল সংক্ৰমণ বা অন্য পুনৰ্নিৰ্মাণ ছাৰ্জাৰীৰ দৰে বেমাৰত ৰোগী-বিশিষ্ট প্ৰত্যাৰোপণৰ প্ৰয়োজন হয়।
  • ডিজিটেল মোডত বিশ্বজনীন ভাৰতীয় বৈজ্ঞানিক সমুদায়ক সংযুক্ত কৰা: চিএছআইআৰে সামাজিক প্ৰত্যাহ্বান/সমস্যাৰ সংযুক্ত ৰূপত সমাধান উলিয়াবলৈ বিশ্বজনীন ভাৰতীয় এছ এণ্ড টি ডেয়েস্পৰাৰে সংযুক্ত হ'বলৈ এখন আভাষী মঞ্চ-প্ৰভাস (প্ৰবাসী ভাৰতীয় একাডেমিক আৰু বৈজ্ঞানিক সম্পৰ্ক) পৰ্টেল বিকশিত কৰিছে। ইয়াত ৪৭খন দেশৰ ৬০০০ৰো অধিক প্ৰবাসীৰ ডাটাবেছ উপলব্ধ।
  • চিএছআইআৰ 'স্কিল ইণ্ডিয়া পদক্ষেপ': চিএছআইআৰৰ স্কিল ইণ্ডিয়া পদক্ষেপৰ উদ্দেশ্য হৈছে চিএছআইআৰ প্ৰয়োগশালাৰ সম্পৰ্কৰ মাধ্যমত যুৱ প্ৰজন্মক আৱশ্যকীয় টেকনিকেল দক্ষতাৰে সুসজ্জিত কৰা। এই পদক্ষেপৰ জৰিয়তে ২ লাখৰ অধিক লোকক প্ৰশিক্ষিত কৰা হৈছে।

 

  ***

SNC/RR



(Release ID: 1888011) Visitor Counter : 154