ଉପଭୋକ୍ତା ବ୍ୟାପାର ବିଭାଗ ଇ-କମର୍ସରେ ଜାଲଆତି ଓ ଭ୍ରମାତ୍ମକ ସମୀକ୍ଷାରୁ ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କ ହିତକୁ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ସଂରକ୍ଷଣ ପ୍ରଦାନ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ରୂପରେଖର ଆଜି ଶୁଭାରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି। ଉପଭୋକ୍ତା ବ୍ୟାପାର ବିଭାଗର ସଚିବ ଶ୍ରୀ ରୋହିତ କୁମାର ସିଂ ନିଜର ବିଭାଗ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ମାନକ ବ୍ୟୁରୋ (ବିଆଇଏସ୍‌) ର ବରିଷ୍ଠ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ସହିତ ଭାରତୀୟ ମାନକ (ଆଇଏସ୍) 19000:2022 ‘ଅନଲାଇନ୍ ଗ୍ରାହକ ସମୀକ୍ଷା – ତାଙ୍କର ସଂଗ୍ରହ, ମଡରେସନ ତଥା ପ୍ରକାଶ ପାଇଁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକତାର ରୂପରେଖର ଶୁଭାରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି। ଏହି ମାନକ ସମସ୍ତ ଅନଲାଇନ୍ ପ୍ଲାଟଫର୍ମରେ ଲାଗୁ ହେବ, ଯେଉଁଠାରେ ଗ୍ରାହକ ସମୀକ୍ଷା ପ୍ରକାଶିତ କରାଯାଇଥାଏ। ମାନକ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ସମସ୍ତ ଇ-କମର୍ସ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଦ୍ବାରା ଅନୁପାଳନ ପାଇଁ ସ୍ବେଚ୍ଛାଭିତ୍ତିକ ହେବ। ଏହି ପଦକ୍ଷେପର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆକଳନ କରିବା ପାଇଁ ବିଆଇଏସ୍ 15 ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ମାନକ ପାଇଁ ଏକ ଅନୁରୂପତା ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ ଯୋଜନା ମଧ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବ।

ଏହି ମାନକ ସମୀକ୍ଷା ଲେଖକ ଏବଂ ସମୀକ୍ଷା ପ୍ରଶାସକଙ୍କ ପାଇଁ ବିଶିଷ୍ଟ ଉତ୍ତରଦାୟୀତ୍ବ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ କରିଥାଏ। ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସମୀକ୍ଷା ଲେଖକଙ୍କ ପାଇଁ, ଏଥିରେ ନିୟମ ଏବଂ ସର୍ତ୍ତର ସ୍ବୀକୃତିର ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା, ସମ୍ପର୍କ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିବା ଏବଂ ସମୀକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାପକ ପାଇଁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସୂଚନା ତଥା କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣର ସୁରକ୍ଷା ସାମିଲ୍ ରହିଛି।

କୌଣସି ସଂସ୍ଥା ଦ୍ବରା ମାନକର ଉଲଙ୍ଘନର ଏକ ଅନୁଚିତ୍ ବିଷୟ ବ୍ୟବହାର ବା ଗ୍ରାହକ ଅଧିକାରଙ୍କ ଉଲଙ୍ଘନ ବୋଲି ଧରା ଯାଇପାରେ ଏବଂ ଜଣେ ଉପଭୋକ୍ତା ଏପରି ଅଭିଯୋଗକୁ ଜାତୀୟ ଗ୍ରାହକ ହେଲ୍‌ପଲାଇନ୍, ଗ୍ରାହକ ଫୋରମ୍ ବା ପୁନଶ୍ଚ ସିସିପିଏଙ୍କ ନିକଟରେ ଦାଖଲ କରିପାରିବେ।

ମାନକ ସଙ୍ଗଠନର ଦାୟୀତ୍ବ ପାଇଁ ଅନେକ ବିଷୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ, ଯେଉଁଥିରେ ଅଭ୍ୟାସର ଏକ କୋଡ୍ ବିକଶିତ କରିବା ଏବଂ ନିୟମ ତଥା ସର୍ତ୍ତ ପରି ବିଷୟ ସାମିଲ୍ ରହିଛି, ଯଦିଓ ମାନଦଣ୍ଡ ତଥା ସାମଗ୍ରୀ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ସର୍ତ୍ତରେ ଆର୍ଥିକ ସୂଚନା ଆବଶ୍ୟକ ନୁହେଁ।

ମାନକ ଇମେଲ୍ ଠିକଣା ମାଧ୍ୟମରେ ‘ସମୀକ୍ଷା ଲେଖକଙ୍କ ସତ୍ୟାପନ’, ଟେଲିଫୋନ୍ କଲ୍ ବା ଏସଏମଏସ୍ ଦ୍ବାରା ଚିହ୍ନଟ, ଏକ ଲିଙ୍କ ଉପରେ କ୍ଲିକ କରି ପଞ୍ଜୀକରଣର ସୁନିଶ୍ଚିତତା, କାପଚା ସିଷ୍ଟମ ଆଦିର ଉପଯୋଗ କରି ସମୀକ୍ଷା ଲେଖକଙ୍କ ପ୍ରାମାଣିତକତାର ଯାଞ୍ଚ କରିବାର ଉପାୟ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ।

ମଡରେସନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ, ମାନକ ସ୍ବଚାଳିତ ଏବଂ ମାନୁଆଲ୍ ମଡରେସନ ଉଭୟ ପାଇଁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ ଏବଂ ସମୀକ୍ଷା ସାମଗ୍ରୀର ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିବା ପାଇଁ ଯାଞ୍ଚର ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ। ପ୍ରକାଶନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ, ମାନକରେ ପ୍ରକାଶନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ସମୟ ତଥା ପ୍ରକାଶନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପରେ ସମୀକ୍ଷା ପ୍ରଶାସକଙ୍କ ବିଚାର ସାମିଲ୍ କରାଯାଇଥାଏ। ଏଥିପାଇଁ ସମୀକ୍ଷାର ସଠିକତା, ଡିଫଲ୍‌ଟ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଏବଂ ରେଟିଂର ୱେଟେଜ୍ କୁ ପ୍ରକାଶନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ପରିଭାଷିତ କରାଯାଇଛି।

ମାନକରେ ଇ-କମର୍ସ ପ୍ରଣାଳୀର ସମସ୍ତ ହିତାଧିକରୀ ଅର୍ଥାତ୍ ଗ୍ରାହକ, ଇ-କମର୍ସ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ, ବିକ୍ରେତା ଆଦିଙ୍କୁ ଲାଭ ମିଳିବାର ଆଶା କରାଯାଉଛି। ଏହା ଗ୍ରାହକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନଲାଇନ୍ ସାମଗ୍ରୀ କିଣିବା ପାଇଁ ବିଶ୍ବାସ ପ୍ରଦାନ କରିବାରେ ସହାୟତା କରିବ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ଉନ୍ନତ କ୍ରୟ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାରେ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିବ।

ଗତ କିଛି ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ଇ-କମର୍ସ କାରବାରରେ କ୍ରମାଗତ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି। ଅନଲାଇନ୍ ପୋଷ୍ଟ କରାଯାଇଥିବା ସମୀକ୍ଷା କ୍ରୟ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ ଏବଂ ଗ୍ରାହକମାନେ ଭଲ କିମ୍ବା ସେବା କ୍ରୟ କରିଥିବା ଗ୍ରାହକମାନଙ୍କ ମତ ଏବଂ ଅଭିଜ୍ଞତା ଦେଖିବା ପାଇଁ ଇ-କମର୍ସ ପ୍ଲାଟଫର୍ମରେ ପୋଷ୍ଟ କରାଯାଇଥିବା ସମୀକ୍ଷା ଉପରେ ଅତ୍ୟଧିକ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି। ଇ-କମର୍ସରେ ଉତ୍ପାଦକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ଦେଖିବା କିମ୍ବା ଯାଞ୍ଚ କରିବାର କୌଣସି ସୁଯୋଗ ବିନା ଏକ ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ଅଭିଜ୍ଞତା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ, ଏଥିପାଇଁ ଏହା ବହୁତ ଆବଶ୍ୟକ ଯେ ସମୀକ୍ଷା ବାସ୍ତବିକ ଓ ପ୍ରାମାଣିକ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ।

ନକଲି ଏବଂ ଜାଲିଆତିମୂଳକ ସମୀକ୍ଷାର ପ୍ରଭାବ ଏବଂ ଇ-କମର୍ସରେ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ସ୍ବାର୍ଥର ସୁରକ୍ଷାକୁ ନେଇ ଗ୍ରାହକ ବ୍ୟାପାର ବିଭାଗ 10 ଜୁନ୍, 2022 ରେ ଇ-କମର୍ସରେ ନକଲି ଏବଂ ଜାଲିଆତିମୂଳକ ସମୀକ୍ଷା ଉପରେ ଢାଞ୍ଚା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାକୁ ଏକ କମିଟି ଗଠନ କରିଥିଲେ। ଏହି ସମିତିରେ ଇ-କମର୍ସ କମ୍ପାନୀ, ଶିଳ୍ପ ସଙ୍ଗଠନ, ଗ୍ରାହକ ସଂଗଠନ ଏବଂ ଆଇନ ଅନୁଷ୍ଠାନ ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ହିତାଧିକାରୀମାନେ ସାମିଲ୍ ରହିଛନ୍ତି।

BS