প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ অধ্যক্ষতাত অনুষ্ঠিত কেন্দ্ৰীয় কেবিনেট বৈঠকত ২০২০-২১ বিত্তীয় বৰ্ষত এমএমআৰ, আইএমআৰ, ইউ৫এমআৰ আৰু টিএফআৰ দ্ৰুতি হ্ৰাস হোৱাকে আদি কৰি বিভিন্ন দিশত অগ্ৰগতিৰ সন্দৰ্ভত অৱগত কৰা হয়৷ তদুপৰি, যক্ষ্মা, মেলেৰীয়া, কলাজ্বৰ, ডেংগু, কুষ্ঠৰোগ, ভাইৰেল হেপাটাইটিছ ইত্যাদিৰ দৰে বিভিন্ন ৰোগ নিৰ্মূলৰ ক্ষেত্ৰত লাভ কৰা অগ্ৰগতিৰ সন্দৰ্ভত সদৰি কৰা হয়৷

সৰ্বমুঠ ব্যয়ঃ ২৭,৯৮৯.০০ কোটি টকা (কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ অংশ)

হিতাধিকাৰীৰ সংখ্যাঃ

সাৰ্বজনীন লাভ অৰ্থাৎ সমগ্ৰ জনসংখ্যা; সমাজৰ দুৰ্বল শ্ৰেণীৰ প্ৰতি বিশেষ গুৰুত্ব দি ৰাজহুৱা স্বাস্থ্যসেৱাৰ সুবিধাসমূহ সকলোকে সেৱা আগবঢ়োৱা ইত্যাদি দিশৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি এনএইচএম ৰূপায়ণ কৰা হয়৷

আঁচনিখনৰ সবিশেষঃ

কেবিনেটে ক’ভিড-১৯ৰ আগতীয়া প্ৰতিৰোধ, চিনাক্তকৰণ আৰু ব্যৱস্থাপনাৰ বাবে তাৎক্ষণিক সঁহাৰিৰ বাবে স্বাস্থ্য ব্যৱস্থাৰ প্ৰস্তুতি ত্বৰান্বিত কৰাৰ বাবে জৰুৰীকালীন সঁহাৰি আৰু স্বাস্থ্য ব্যৱস্থা প্ৰস্তুতি পেকেজ (ইচিআৰপি) প্ৰথম পৰ্যায়ৰ বাবে কাৰ্যকৰীকৰণ সংস্থা হিচাপে এনএইচএমৰ ভূমিকা লক্ষ্য কৰে। ইচিআৰপি-আই হৈছে ১০০% কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ সমৰ্থিত আঁচনি আৰু ইয়াৰ বাবে ৩১.০৩.২০২১ লৈকে ৰাজ্য/কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলসমূহক ৮,১৪৭.২৮ কোটি টকা আবণ্টন দিয়া হৈছিল।

এই পেকেজত থকা ব্যৱস্থাৱলীত ৰাষ্ট্ৰীয় স্বাস্থ্য অভিযানৰ পৰিকাঠামো ব্যৱহাৰ কৰি স্বাস্থ্য ব্যৱস্থা শক্তিশালী কৰাৰ বাবে উপলব্ধ সম্পদৰ পৰিপূৰক হিচাপে ৰূপায়ণ কৰা হৈছিল। পেকেজৰ উদ্দেশ্য আছিল ক’ভিড-১৯ৰ সংক্ৰমণ হ্ৰাস কৰা আৰু ভৱিষ্যতৰ বাবে প্ৰতিৰোধ আৰু প্ৰস্তুতিৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু ৰাজ্যিক স্বাস্থ্য ব্যৱস্থাক সমৰ্থন আৰু শক্তিশালী কৰা।

ৰূপায়ণ কৌশল আৰু লক্ষ্যসমূহঃ

ৰূপায়ণ কৌশলঃ

এনএইচএমৰ অধীনত স্বাস্থ্য আৰু পৰিয়াল কল্যাণ মন্ত্ৰালয়ৰ ৰূপায়ণ কৌশল হৈছে ৰাজ্য/কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল(কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল)সমূহক আৰ্থিক আৰু কাৰিকৰী সহায় আগবঢ়োৱা যাৰ ফলত তেওঁলোকে জিলা চিকিৎসালয়সমূহ (ডিএইচ)লৈকে বিশেষকৈ জনসাধাৰণৰ দৰিদ্ৰ আৰু দুৰ্বল শ্ৰেণীসমূহক সুলভ, সহজলভ্য, জবাবদিহি আৰু ফলপ্ৰসূ স্বাস্থ্যসেৱা প্ৰদান কৰিবলৈ সক্ষম কৰি তোলা। ইয়াৰ উপৰি উন্নত স্বাস্থ্য আন্তঃগাঁথনি, মানৱ সম্পদ বৃদ্ধি আৰু গ্ৰাম্য অঞ্চলত উন্নত সেৱা প্ৰদানৰ জৰিয়তে গ্ৰাম্য স্বাস্থ্যসেৱাৰ ব্যৱধান দূৰ কৰাৰ লক্ষ্য নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছে আৰু প্ৰয়োজনভিত্তিক মধ্যস্থতাৰ সুবিধাৰ বাবে আভ্যন্তৰীণ আৰু আন্তঃক্ষেত্ৰীয় উন্নতিৰ বাবে কাৰ্যসূচীৰ জিলা পৰ্যায়লৈ সম্পদৰ ফলপ্ৰসূ ব্যৱহাৰেৰে বিকেন্দ্ৰীকৰণৰ কল্পনা কৰিছে।

২০২৫ চনৰ ভিতৰত এনএইচএমক অধীনত নিৰ্ধাৰিত লক্ষ্যঃ

• এমএমআৰ ১১৩ৰ পৰা ৯০লৈ হ্ৰাস কৰা
• আইএমআৰ ৩২ৰ পৰা ২৩লৈ হ্ৰাস কৰা
• ইউ৫এমআৰ ৩৬ৰ পৰা ২৩লৈ হ্ৰাস কৰা
• টিএফআৰক ২.১ লৈ বজাই ৰখা
• সকলো জিলাতে কুষ্ঠৰোগৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱ <১/১০,০০০ জনসংখ্যালৈ আৰু প্ৰাদুৰ্ভাৱ শূন্যলৈ হ্ৰাস কৰা
• বাৰ্ষিক মেলেৰিয়াৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱ <১/১০০০ হ’ব লাগিব
• সংক্ৰামক, অসংক্ৰামক ৰোগৰ পৰা হোৱা মৃত্যু আৰু ৰোগ প্ৰতিৰোধ আৰু হ্ৰাস কৰা; আঘাত আৰু ৰোগৰ সম্ভাৱনা
• মুঠ স্বাস্থ্যসেৱাত পৰিয়ালৰ ব্যয় হ্ৰাস কৰা
• দেশৰ পৰা ২০২৫ চনৰ ভিতৰত যক্ষ্মা মহামাৰীৰ নিৰ্মূল কৰা৷

নিয়োগৰ সম্ভাৱনাকে ধৰি প্ৰধান প্ৰভাৱঃ

• ২০২০-২১ চনত এনএইচএম ৰূপায়ণৰ ফলত ২.৭১ লাখ অতিৰিক্ত মানৱ সম্পদ নিয়োগ কৰা হয় য’ত চুক্তিভিত্তিক জিডিএমঅ’, বিশেষজ্ঞ, এএনএম, ষ্টাফ নাৰ্ছ, আয়ুষ চিকিৎসক, পেৰামেডিকেল, আয়ুষ পেৰামেডিক, আঁচনি ব্যৱস্থাপনা কৰ্মচাৰী আৰু জনস্বাস্থ্য পৰিচালকসকলক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়।
• ২০২০-২১ বৰ্ষৰ ভিতৰত এনএইচএম ৰূপায়ণৰ ফলত জনস্বাস্থ্য ব্যৱস্থা অধিক শক্তিশালী কৰা হৈছে যিটোৱে ভাৰতক ক’ভিড-১৯ জৰুৰীকালীন সঁহাৰি আৰু স্বাস্থ্য ব্যৱস্থাৰ প্ৰস্তুতি পেকেজ (ইচিআৰপি) প্ৰৱৰ্তনৰ জৰিয়তে ফলপ্ৰসূ আৰু সমন্বিত ক’ভিড সঁহাৰিও সক্ষম কৰি তুলিছে।
• ভাৰতত ইউ৫এমআৰ ২০১৩ চনত ৪৯ৰ পৰা ২০১৮ চনত ৩৬ লৈ হ্ৰাস পাইছে আৰু ২০১৩-২০১৮ চনৰ ভিতৰত ইউ৫এমআৰৰ বাৰ্ষিক হ্ৰাসৰ শতাংশ হাৰ ১৯৯০-২০১২ চনৰ ভিতৰত পৰ্যবেক্ষণ কৰা ৩.৯%ৰ পৰা ৬.০% লৈ ত্বৰান্বিত হৈছে। এছআৰএছ ২০২০ অনুসৰি ইউ৫এমআৰ অতিৰিক্ত ৩২লৈ হ্ৰাস পাইছে৷
• ভাৰতৰ মাতৃ মৃত্যুৰ অনুপাত (এমএমআৰ) ১৯৯০ চনত প্ৰতি এক লাখ জীৱিত জন্মৰ বিপৰীতে ৫৫৬ৰ পৰা ২০১৬-১৮ চনত ১১৩লৈ হ্ৰাস পাইছে। ১৯৯০ চনৰ পৰা এমএমআৰৰ ৮০% হ্ৰাস পাইছে, যিটো বিশ্বৰ ৪৫% হ্ৰাসৰ তুলনাত অধিক। বিগত পাঁচ বছৰত মাতৃ মৃত্যুৰ অনুপাত (এমএমআৰ) ২০১১-১৩ (এছআৰএছ)ত ১৬৭ৰ পৰা ২০১৬-১৮ (এছআৰএছ)ত ১১৩লৈ হ্ৰাস পাইছে। এছআৰএছ ২০১৭-১৯ অনুসৰি এমএমআৰ অতিৰিক্ত ১০৩ লৈ হ্ৰাস পাইছে।
• ১৯৯০ চনত আইএমআৰ ৮০ৰ পৰা ২০১৮ চনত ৩২ লৈ হ্ৰাস পাইছে। বিগত পাঁচ বছৰৰ ভিতৰত অৰ্থাৎ ২০১৩ চনৰ পৰা ২০১৮ চনৰ ভিতৰত আইএমআৰ হ্ৰাসৰ হাৰ বাৰ্ষিক যৌগিক হাৰ ১৯৯০-২০১২ চনৰ ভিতৰত পৰ্যবেক্ষণ কৰা ২.৯%ৰ পৰা ৪.৪% লৈ ত্বৰান্বিত হৈছে। এছআৰএছ ২০২০ অনুসৰি আইএমআৰ অতিৰিক্ত ২৮ লৈ হ্ৰাস পাইছে।
• নমুনা পঞ্জীয়ন ব্যৱস্থা (এছআৰএছ) অনুসৰি ভাৰতত টিএফআৰ ২০১৩ চনত ২.৩ৰ পৰা ২০১৮ চনত ২.২লৈ হ্ৰাস পাইছে। ৰাষ্ট্ৰীয় পৰিয়াল স্বাস্থ্য জৰীপ-৪ (এনএফএইচএছ-৪, ২০১৫-১৬)টো টিএফআৰ ২.২ বুলি উল্লেখ আছে। ২০১৩-২০১৮ চনৰ ভিতৰত টিএফআৰ হ্ৰাসৰ শতাংশ বাৰ্ষিক যৌগিক হাৰ ০.৮৯% হিচাপে পৰ্যবেক্ষণ কৰা হৈছে। বৰ্তমান ৩৬খনৰ ভিতৰত ২৮ খন ৰাজ্য/কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলে উৰ্বৰতাৰ আকাংক্ষিত প্ৰতিস্থাপন স্তৰ লাভ কৰিছে (২.১)। এছআৰএছ ২০২০ অনুসৰি এছআৰএছ অতিৰিক্ত ২.০ লৈ হ্ৰাস পাইছে।
• ২০২০ চনত মেলেৰীয়াত আক্ৰান্ত মৃত্যু হোৱা লোকৰ সংখ্যা ক্ৰমে ৪৬.২৮% আৰু ১৮.১৮%লৈ হ্ৰাস পাইছে৷ ২০১২ চনত প্ৰতি ১,০০,০০০ লোকৰ বিপৰীতে যক্ষ্মাত আক্ৰান্ত লোকৰ সংখ্যা ২৩৪জনৰ পৰা ২০১৯ চনত ১৯৩ জনলৈ হ্ৰাস পাইছে৷ ২০১২ চনত প্ৰতি ১,০০,০০০ লোকৰ বিপৰীতে যক্ষ্মাত মৃত্যু হোৱা লোকৰ সংখ্যা ৪২জনৰ পৰা ২০১৯ চনত ৩৩ জনলৈ হ্ৰাস পাইছে৷
• প্ৰতি ১০০০০ জনসংখ্যাৰ বিপৰীতে <১ কলাজ্বৰ ৰোগীৰ নিৰ্মূলৰ লক্ষ্যত উপনীত হোৱা কলাজ্বৰ স্থানীয় ব্লকৰ শতকৰা হাৰ ২০১৪ চনত ৭৪.২%ৰ পৰা ২০২০-২১ চনত ৯৭.৫%লৈ বৃদ্ধি পাইছে।
• ৰোগীৰ মৃত্যুৰ হাৰ (চিএফআৰ) ১ শতাংশতকৈ কমলৈ বজাই ৰখাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় লক্ষ্যত উপনীত হ’ল। ২০২০ চনত ডেংগুৰ বাবে ৰোগীৰ মৃত্যুৰ হাৰ ২০১৯ চনৰ দৰেই ০.০১%ত বৰ্তি আছে।

আঁচনিৰ সবিশেষ আৰু প্ৰগতিঃ

২০২০-২১ৰ সময়ছোৱাত এনএইচএমৰ অধীনত অগ্ৰগতি তলত উল্লেখ কৰা ধৰণৰঃ

• ২০২১ চনৰ ৩১ মাৰ্চলৈকে ১,০৫,১৪৭টা আয়ুষ্মান ভাৰত-স্বাস্থ্য আৰু আৰোগ্য কেন্দ্ৰৰ অনুমোদন প্ৰদান কৰা হয়। আয়ুষ্মান ভাৰত-স্বাস্থ্য আৰু আৰোগ্য কেন্দ্ৰ পৰ্টেলত ৰাজ্য/কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলসমূহে প্ৰকাশ কৰা অনুসৰি ৩১ মাৰ্চ, ২০২২লৈকে ১,১০,০০০ৰ টা কেন্দ্ৰ স্থাপনৰ লক্ষ্যৰ বিপৰীতে ১,১৭,৪৪০টা স্বাস্থ্য আৰু আৰোগ্য কেন্দ্ৰ কাৰ্যক্ষম কৰি তোলা হয়৷
• ৩১ মাৰ্চ, ২০২১ৰ শেষলৈকে অসংক্ৰামক ৰোগ (এনচিডি)ৰ সন্দৰ্ভত মুঠ ৫,৩৪,৭৭১গৰাকী আশা, ১,২৪,৭৩২গৰাকী বহুমুখী কৰ্মী (এমপিডব্লিউ-এফ)/ সহায়ক নাৰ্ছ মিডৱাইফ (এএনএম), ২৬,০৩৩ গৰাকী ষ্টাফ নাৰ্ছ আৰু ২৬,৬৩৩ গৰাকী প্ৰাথমিক স্বাস্থ্য কেন্দ্ৰ (পিএইচচি) চিকিৎসা বিষয়াক প্ৰশিক্ষণ প্ৰদান কৰা হয়৷
• এনআৰএইচএম/এনএইচএম শুভাৰম্ভ কৰাৰে পৰা মাতৃ মৃত্যুৰ অনুপাত (এমএমআৰ), পাঁচ বছৰৰ তলৰ মৃত্যুৰ হাৰ (ইউ৫এমআৰ) আৰু আইএমআৰৰ হ্ৰাসৰ হাৰ ত্বৰান্বিত হৈছে। বৰ্তমানৰ হ্ৰাসৰ হাৰত ভাৰতে নিৰ্ধাৰিত বছৰৰ বহু আগতেই অৰ্থাৎ ২০৩০চনৰ বহনক্ষম উন্নয়নৰ লক্ষ্য (এমএমআৰ-৭০, ইউ৫এমআৰ-২৫)ত উপনীত হ’ব পাৰিব৷
• ২০২১ৰ ফেব্ৰুৱাৰীৰ পৰা ২০২১ৰ মাৰ্চলৈকে মুঠ ২৯খন ৰাজ্য/কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলৰ ২৫০খন জিলাত সংবৰ্ধিত মিচন ইন্দ্ৰধনূষ ৩.০ ৰূপায়ণ কৰা হয়৷
• সকলো ৰাজ্য/কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলত প্ৰায় ৬.৫৮ কোটি ৰোটাভাইৰাছ ভেকচিন ড’জ প্ৰদান কৰা হৈছে৷
• ৬খন ৰাজ্য ক্ৰমে—বিহাৰ, হিমাচল প্ৰদেশ, মধ্যপ্ৰদেশ, ৰাজস্থান, উত্তৰ প্ৰদেশ আৰু হাৰিয়ানাত প্ৰায় ২০৪.০৬ লাখ ড’জ নিউমোক’কেল কনজুগেটেড ভেকচিন (পিচিভি) প্ৰদান কৰা হয়৷ ২০২১-২২ৰ বাজেটত ঘোষণা অনুসৰি ইউনিভাৰ্চেল ইমিউনিজেচন প্ৰগ্ৰেম (ইউআইপি)ৰ অধীনত দেশজুৰি পিচিভি বৃদ্ধি কৰা হৈছে।
• প্ৰায় ৩.৫ কোটি প্ৰাপ্তবয়স্কক প্ৰাপ্তবয়স্ক জাপানীজ এনকেফেলাইটিছ ভেকচিনৰ প্ৰতিষেধক প্ৰদান কৰা হৈছে যিটো ৩ খন ৰাজ্য ক্ৰমে-অসম, উত্তৰ প্ৰদেশ আৰু পশ্চিম বংগৰ ৩৫ খন স্থানীয় জিলাত সম্পন্ন কৰা হৈছে৷
• প্ৰধানমন্ত্ৰী সুৰক্ষা মাতৃত্ব অভিযান (পিএমএছএমএ)ৰ অধীনত সমগ্ৰ ৰাজ্য/কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলৰ ১৮,৪০০ৰো অধিক স্বাস্থ্য কেন্দ্ৰত ৩১.৪৯ লাখ এএনচি পৰীক্ষা কৰা হৈছিল।
• লাকশ্যাঃ ২০২টা লেবাৰ ৰুম আৰু ১৪১টা প্ৰসূতি অস্ত্ৰোপচাৰ কক্ষ ৰাজ্যিক লাকশ্যা প্ৰমাণিত আৰু ৬৪টা লেবাৰ ৰুম আৰু ৪৭টা প্ৰসূতি অস্ত্ৰোপচাৰ কক্ষ ৰাষ্ট্ৰীয় লাকশ্যা প্ৰমাণিত।
• দেশত শীতলীকৃত গৃহৰ শৃংখল ব্যৱস্থা শক্তিশালী কৰিবলৈ ৰাজ্য/কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলসমূহত শীতলীকৃত শৃংখলৰ সঁজুলি অৰ্থাৎ আইএলআৰ (বৃহৎ)– ১০৪১, আইএলআৰ (সৰু)– ৫১৮৫, ডিএফ (বৃহৎ)– ১৫৩২, কল্ড বক্স (বৃহৎ)– ২৬৭৪, কল্ড বক্স (সৰু)– ৩৭০০, ভেকচিন কেৰিয়াৰ – ৬৬,৫৮৪ আৰু আইচ পেক – ৩১,০০৩ টা যোগান ধৰা হৈছিল৷
• ২০২০-২১ চনৰ ভিতৰত মুঠ ১৩,০৬৬ গৰাকী আশা নিৰ্বাচিত কৰা হৈছিল যাৰ ফলত সমগ্ৰ দেশতে ৩১ মাৰ্চ, ২০২১ লৈকে মুঠ পুল আশা ১০.৬৯ লাখ হৈ পৰিছিল।
• ৰাষ্ট্ৰীয় এম্বুলেন্স সেৱা(এনএএছ): ২০২১ চনৰ মাৰ্চ মাহলৈকে ৩৫ খন ৰাজ্য/কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলত এনে সুবিধা আছে, য’ত মানুহে এম্বুলেন্স ফোন কৰাৰ বাবে ১০৮ বা ১০২ নম্বৰত ডায়েল কৰিব পাৰিব। ২০২০-২১ চনত ৭৩৫ খন অতিৰিক্ত জৰুৰীকালীন সঁহাৰি সেৱাৰ বাহন সংযোজন কৰা হৈছে।
• ২০২০-২১ বৰ্ষত ৩০টা অতিৰিক্ত মোবাইল মেডিকেল ইউনিট (এমএমইউ) সংযোজন কৰা হয়।
• ২০২০-২১ বৰ্ষৰ ভিতৰত ৩০ টা অতিৰিক্ত মোবাইল মেডিকেল ইউনিট (এম এম ইউ) সংযোজন কৰা হয়।
• ২৪x৭ সেৱা আৰু প্ৰথম ৰেফাৰেল সুবিধা: ২০২০-২১ চনৰ ভিতৰত এফআৰইউৰ কাৰ্য্যকৰীকৰণ হিচাপে ১১৪০টা সুবিধা সংযোজন কৰা হৈছিল।
• কায়াকল্পঃ ২০২০-২১ বৰ্ষত এই আঁচনিৰ অধীনত ১০,৭১৭ জনস্বাস্থ্য সুবিধাই কায়াকল্প বঁটা লাভ কৰিছে।
• মেলেৰিয়াঃ ২০১৪ চনত ১১,০২,২০৫ গৰাকী লোক আক্ৰান্ত আৰু ৫৬১জনৰ মৃত্যু হোৱাৰ বিপৰীতে ২০২০ চনত মুঠ মেলেৰিয়া ৰোগী আৰু মৃত্যুৰ সংখ্যা ক্ৰমে ১,৮১,৮৩১ আৰু ৬৩ জন আছিল, যিটোৱে ২০১৪ চনত মেলেৰিয়া ৰোগী আৰু মৃত্যুৰ সংখ্যা সংশ্লিষ্ট সময়ছোৱাত ক্ৰমে ৮৩.৫০% আৰু ৮৮.৭৭% হ্ৰাস পোৱাটোকে ইংগিত দিয়ে।
• কলাজ্বৰ: প্ৰতি ১০,০০০ জনসংখ্যাত < ১ কলাজ্বৰ ৰোগীৰ নিৰ্মূলকৰণৰ লক্ষ্যত উপনীত হোৱা কল’জ্বৰ স্থানীয় ব্লকৰ শতকৰা হাৰ ২০১৪ চনত ৭৪.২%ৰ পৰা ২০২০-২১ চনত ৯৭.৫%লৈ বৃদ্ধি পাইছে।
• লিম্ফেটিক ফাইলেৰিয়াছিছঃ ২০২০-২১ চনত ২৭২খন এলএফ অতিমাৰী জিলাৰ ভিতৰত ৯৮খন জিলাই সফলতাৰে ট্ৰেন্সমিছন এছেছমেণ্ট ছাৰ্ভে-১ (টিএএছ-১) সম্পূৰ্ণ কৰি এমডিএ বন্ধ কৰিছে আৰু এই জিলাসমূহ এমডিএৰ পিছত নিৰীক্ষণত আছে।
• ডেংগুৰ সম্পৰ্কত ৰাষ্ট্ৰীয় লক্ষ্য আছিল ৰোগীৰ মৃত্যুৰ হাৰ (চিএফআৰ)<১ শতাংশ বজাই ৰখা। ২০১৪ চনত আক্ৰান্ত ৰোগীৰ মৃত্যুৰ হাৰ ০.৩% হোৱাৰ বাবে আৰু ২০১৫ চনৰ পৰা ২০১৮ চনৰ ভিতৰত চিএফআৰ ০.২%ত স্থায়ী হোৱাৰ বাবে লক্ষ্যত উপনীত হৈছিল। আৰু ২০২০ চনত ইয়াক ২০১৯ চনৰ দৰেই ০.১%ত বৰ্তাই ৰখা হৈছে।
• ৰাষ্ট্ৰীয় যক্ষ্মা নিৰ্মূল কাৰ্যসূচী (এনটিইপি): সমগ্ৰ দেশতে জিলা পৰ্যায়ত মুঠ ১,২৮৫টা কাৰ্টিজভিত্তিক নিউক্লিক এচিড বৃদ্ধি পৰীক্ষা (চিবিএনএএটি) মেচিন আৰু ২,২০৬টা ট্ৰুনেট মেচিন কাৰ্যক্ষম হৈ আছে। ২০২০ চনত ২৯.৮৫ লাখ আণৱিক পৰীক্ষা কৰা হৈছে। ২০১৭ চনৰ ভিতৰত ৭.৪৮ লাখৰ তুলনাত এই পৰিমাণ ৪ গুণ বৃদ্ধি হৈছে। সমগ্ৰ দেশত ২০২০ চনত ৩০,৬০৫ জন এমডিআৰ/আৰআৰ-যক্ষ্মা ৰোগীক চুটি এমডিআৰ-টিবি ৰেজিমেনত আৰম্ভ কৰা হৈছে, ১০,৪৮৯জন ডিআৰ-যক্ষ্মা ৰোগীক নতুন ঔষধ যুক্ত ৰেজিমেন (বেডাকুইলিন-১০,১৪০ আৰু ডেলামানিড-৩৪৯) প্ৰদানৰ কাম আৰম্ভ কৰা হৈছে।
• এনএইচএমৰ অধীনত চৰকাৰী-বেচৰকাৰী অংশীদাৰিত্ব মোডত আটাইকেইখন জিলা চিকিৎসালয়ত ডায়েলাইছিছৰ সুবিধাসমূহ সহায় কৰিবলৈ ২০১৬ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী ৰাষ্ট্ৰীয় ডায়েলাইছিছ কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰা হৈছিল। ২০২০-২১ বিত্তীয় বৰ্ষৰ সময়ছোৱাত ৫৭৮১টা মেচিন নিয়োগ কৰি ৯১০টা ডায়েলাইছিছ কেন্দ্ৰৰ ৫০৫খন জিলাত ৩৫খন ৰাজ্য/কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলত পিএমএনডিপি কাৰ্যকৰী কৰা হৈছে। ২০২০-২১ বৰ্ষৰ ভিতৰত মুঠ ৩.৫৯ লাখ ৰোগীয়ে ডায়েলাইছিছ সেৱা লাভ কৰাৰ লগতে ৩৫.৮২ লাখ হিম’-ডায়েলাইছিছ পৰ্ব অনুষ্ঠিত হয়।

***

DS/DB