శాస్త్ర సాంకేతిక శాఖ (స్వతంత్ర), భూ శాస్త్ర సహాయ (స్వతంత్ర), ప్రధానమంత్రి కార్యాలయం, ప్రజా ఫిర్యాదులు, పెన్షన్లు, అణుశక్తి, అంతరిక్ష శాఖల సహాయ మంత్రి డాక్టర్ జితేంద్ర సింగ్ ఈ రోజు మహారాష్ట్ర నుండి హైడ్రోజన్ సెన్సింగ్ & అనాలిసిస్ టెక్నాలజీ యొక్క దేశీయ అభివృద్ధి కోసం ఒక హైడ్రోజన్ స్టార్టప్‌కు రూ. 3.29 కోట్ల ఆర్థిక సహాయాన్ని ప్రకటించారు.

డాక్టర్ జితేంద్ర సింగ్ మాట్లాడుతూ, హైడ్రోజన్ స్టార్టప్ నిధులు గత సంవత్సరం భారత 75వ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవం సందర్భంగా ఎర్రకోట ప్రాకారాల నుండి ప్రారంభించబడిన జాతీయ హైడ్రోజన్ మిషన్ (NHM) యొక్క ప్రధాన మంత్రి నరేంద్ర మోడీ దృష్టికి అనుగుణంగా ఉన్నాయని చెప్పారు. NHM తన వాతావరణ లక్ష్యాలను చేరుకోవడంలో మరియు భారతదేశాన్ని గ్రీన్ హైడ్రోజన్ హబ్‌గా చేయడంలో ప్రభుత్వానికి సహాయం చేయడమే లక్ష్యంగా పెట్టుకుందని ఆయన అన్నారు. ఇది 2030 నాటికి 5 మిలియన్ టన్నుల గ్రీన్ హైడ్రోజన్ ఉత్పత్తి లక్ష్యాన్ని చేరుకోవడంలో మరియు పునరుత్పాదక ఇంధన సామర్థ్యాన్ని అభివృద్ధి చేయడంలో సహాయపడుతుందని మంత్రి తెలిపారు.

DST కింద టెక్నాలజీ డెవలప్‌మెంట్ బోర్డ్ మరియు మహారాష్ట్రలోని M/s మల్టీ నానో సెన్స్ టెక్నాలజీస్ ప్రైవేట్ లిమిటెడ్‌ల మధ్య దేశీయంగా హైడ్రోజన్ సెన్సార్‌ల తయారీకి తోడ్పాటునందించేందుకు డాక్టర్ జితేంద్ర సింగ్ అధ్యక్షతన ఒక అవగాహన ఒప్పందంపై సంతకం చేశారు.

డాక్టర్ జితేంద్ర సింగ్ మాట్లాడుతూ, కొత్త యుగం అనువర్తనాల కోసం కంపెనీ దేశీయ అత్యాధునిక హైడ్రోజన్ విశ్లేషణ సెన్సార్‌ను అభివృద్ధి చేస్తోంది. అభివృద్ధి లీక్ డిటెక్షన్ మరియు/లేదా హైడ్రోజన్ విశ్లేషణ కోసం యూనివర్సల్ సూక్ష్మీకరించిన కోర్ సెన్సార్ డిజైన్‌లకు సంబంధించినది. పేటెంట్ పొందిన హైడ్రోజన్ గ్యాస్ సెన్సార్ మరియు ఎనలైజర్ కోర్ సెన్సార్‌పై ఆధారపడి ఉంటుంది; ఇది పూర్తిగా భారతదేశంలో సంభావితం చేయబడింది, అభివృద్ధి చేయబడింది, తయారు చేయబడింది మరియు సేవలందిస్తుంది. చైనా, USA, UK, జపాన్ మరియు జర్మనీ నుండి అన్ని కోర్ సెన్సార్ ఎలిమెంట్స్ దిగుమతి అవుతున్నందున, ప్రస్తుతం ఇది సెన్సార్ల దిగుమతిపై ఎక్కువగా ఆధారపడి ఉందని మంత్రి తెలియజేశారు.

ఈ సెన్సార్‌ల యొక్క ప్రధాన నాణ్యత ఏమిటంటే అవి ఇతర మండే లేదా తగ్గించే వాయువుల నుండి ఎటువంటి క్రాస్ జోక్యాన్ని ఎదుర్కోవు; గాలిలో అలాగే జడ/వాక్యూమ్ బ్యాక్‌గ్రౌండ్‌లో పనిచేయగలదు మరియు 1ppm నుండి 100% స్వచ్ఛమైన హైడ్రోజన్ వరకు విశ్లేషణ చేయగలదు. ఈ సాంకేతికతతో, భారతదేశం తమ మేడ్ ఇన్ ఇండియా ఉత్పత్తుల ద్వారా దేశీయ డిమాండ్‌ను పూర్తి చేయడానికి ప్రపంచ మార్కెట్‌లోకి సులభంగా చొచ్చుకుపోతుంది. సెన్సార్ కనిష్ట గుర్తింపు వంటి అనేక ప్రత్యేకమైన మరియు పాత్ బ్రేకింగ్ లక్షణాలను కలిగి ఉంది: పార్ట్స్ పర్ మిలియన్ (PPM) పరిధి; గరిష్ట గుర్తింపు: 100% స్వచ్ఛమైన హైడ్రోజన్; 3 సెకన్లలోపు తక్షణ ప్రతిస్పందన; కోర్ సెన్సార్ ఆపరేషన్ కోసం తక్కువ విద్యుత్ వినియోగం. పోర్టబుల్ డిటెక్టర్‌లు ఒకే ఛార్జ్‌పై 36 గంటల వరకు నిరంతరం పని చేయగలవు; తినివేయని; 5 సంవత్సరాల సుదీర్ఘ జీవితం మొదలైనవి.

డాక్టర్ జితేంద్ర సింగ్ మాట్లాడుతూ, శక్తికి డిమాండ్ పెరుగుతోంది మరియు ప్రస్తుత వనరుల పరిమితితో ప్రత్యామ్నాయ ఇంధనం అవసరం. 'హైడ్రోజన్' అనేది శిలాజ ఇంధనాన్ని భర్తీ చేయడానికి భవిష్యత్ ఇంధనంగా భావించబడుతుందని మరియు అందువల్ల పునరుత్పాదక శక్తి నుండి శక్తిని ఉపయోగించడం ద్వారా హైడ్రోజన్ ఇంధనాన్ని ఉత్పత్తి చేయడం, గ్రీన్ హైడ్రోజన్ అని పిలుస్తారు, ఇది దేశ పర్యావరణ స్థిరమైన ఇంధన భద్రతకు ప్రధాన అవసరాలలో ఒకటి. నీతి ఆయోగ్ నివేదిక ప్రకారం 'హరిత హైడ్రోజన్‌ను వినియోగించుకోవడం: భారతదేశంలో డీప్ డీకార్బనైజేషన్‌కు అవకాశాలు' హైడ్రోజన్ గ్రీన్ హైడ్రోజన్ ఆర్థిక వ్యవస్థ యొక్క ఆవిర్భావాన్ని వేగవంతం చేయడానికి ఒక మార్గాన్ని అందిస్తుంది, ఇది భారతదేశం తన నికర-జీరో ఆశయాలను సాధించడానికి కీలకం. 2070.

రాజేష్ కుమార్ పాఠక్, IP&TAFS, సెక్రటరీ, TDB, “2070 నాటికి నికర-సున్నా ఉద్గారాల లక్ష్యాన్ని, గ్లాస్గోలోని COP26 సమ్మిట్‌లో గౌరవప్రదమైన PM చెప్పినట్లుగా, ప్రత్యామ్నాయ ఇంధన వనరులను ప్రోత్సహించడం ద్వారా సాధించవచ్చు. హైడ్రోజన్ అనేది దాని వినియోగం సమయంలో భద్రత & భద్రతతో సహా స్వదేశీ పర్యావరణ వ్యవస్థ అభివృద్ధి అవసరమయ్యే అటువంటి వనరు. ఈ దిశలో ప్రారంభ దశగా, హైడ్రోజన్ లీకేజీని గుర్తించడానికి మరియు సిస్టమ్‌ల భద్రత మరియు భద్రతను మెరుగుపరచడానికి అత్యంత అధునాతన లీకేజ్ డిటెక్షన్ సెన్సార్‌ల అభివృద్ధి మరియు ఉత్పత్తి కోసం 'M/s మల్టీ నానో సెన్స్' స్టార్టప్‌కు TDB మద్దతునిస్తోంది.

*****