రక్షణ మంత్రి శ్రీ రాజ్ నాథ్ సింగ్ 2022 జూలై 11న న్యూఢిల్లీలో రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ నిర్వహించిన మొట్టమొదటి 'ఏఐ ఇన్ డిఫెన్స్' (ఎఐడిఇఎఫ్) సింపోజియం , ఎగ్జిబిషన్ సందర్భంగా కొత్తగా అభివృద్ధి చేసిన 75 కృత్రిమ మేధస్సు (ఎఐ) ఉత్పత్తులు / సాంకేతికతలను ప్రారంభించారు.

'ఆజాదీ కా అమృత్ మహోత్సవ్' వేడుకల్లో భాగంగా ప్రారంభించిన ఈ ఉత్పత్తులు వివిధ డొమైన్ ల కిందకు వస్తాయి. వీటిలో ఎఐఐ ప్లాట్ ఫామ్ ఆటోమేషన్; అటానమస్/అన్ మ్యాన్డ్/రోబోటిక్స్ సిస్టమ్స్; బ్లాక్ చైన్ ఆధారిత ఆటోమేషన్; కమాండ్, కంట్రోల్, కమ్యూనికేషన్, కంప్యూటర్ & ఇంటెలిజెన్స్, సర్వైవలెన్స్ & నిఘా; సైబర్ సెక్యూరిటీ; మానవ ప్రవర్తనా విశ్లేషణ; ఇంటెలిజెంట్ మానిటరింగ్ సిస్టమ్స్; లెథల్ అటానమస్ వెపన్ సిస్టమ్స్; లాజిస్టిక్స్ -సప్లై ఛైయిన్ మేనేజ్ మెంట్, ఆపరేషనల్ డేటా ఎనలిటిక్స్; తయారీ -నిర్వహణ; నేచురల్ లాంగ్వేజ్ ప్రాసెసింగ్ ఉపయోగించి సిమ్యులేటర్ లు/టెస్ట్ ఎక్విప్ మెంట్ మరియు స్పీచ్/వాయిస్ విశ్లేషణ మొదలైనవి ఉన్నాయి.

భారత్ ఎలక్ట్రానిక్స్ లిమిటెడ్ అభివృద్ధి చేసిన ఏ ఐ ఎనేబుల్డ్ వాయిస్ ట్రాన్స్ క్రిప్షన్/అనాలిసిస్ సాఫ్ట్ వేర్ అనే డ్యూయల్ యూజ్ అప్లికేషన్ లు మంచి మార్కెట్ సంభావ్యతను కలిగి ఉన్న డి పి ఎస్ ఎస్ యు తో అభివృద్ధి చేసిన మూడు ఏ ఐ ప్రొడక్ట్ లు; భారత్ ఎర్త్ మూవర్స్ లిమిటెడ్ అభివృద్ధి చేసిన డ్రైవర్ ఫెటీగ్ మానిటరింగ్ సిస్టమ్,  గార్డెన్ రీచ్ షిప్ బిల్డర్ లు , ఇంజినీర్లు  అభివృద్ధి చేసిన నాన్-డిస్ట్రక్టివ్ టెస్టింగ్ ఎక్స్ రేల్లో వెల్డింగ్ లోపాల ఏ ఐ ఎనేబుల్డ్ మదింపు లను ఈ ఈవెంట్ సందర్భంగా ప్రదర్శించారు.

ఏఐ రంగంలో గత నాలుగేళ్లలో సర్వీసెస్, డిఫెన్స్ రీసెర్చ్ అండ్ డెవలప్మెంట్ ఆర్గనైజేషన్ (డీఆర్డీఓ), డిఫెన్స్ పబ్లిక్ సెక్టార్ అండర్ టేకింగ్స్ (డీపీఎస్యూ), ఐడెక్స్ స్టార్టప్స్, ప్రైవేట్ ఇండస్ట్రీ సంయుక్తంగా చేసిన కృషిని ప్రదర్శిస్తూ ఈ 75 ఉత్పత్తుల వివరాలతో కూడిన ఇ- పుస్తకం భౌతిక, ఇ-వెర్షన్ ను  రక్షణ మంత్రి విడుదల చేశారు. ఈ ప్రయత్నాలను ప్రశంసిస్తూ, శ్రీ రాజ్ నాథ్ సింగ్ తన ప్రసంగంలో, మానవాళి అభివృద్ధిలో ఏ ఐ ఒక విప్లవాత్మక అడుగు అని అభివర్ణించారు. మానవుడు విశ్వంలో అత్యంత పరిణామం చెందిన జీవి అని చెప్పడానికి ఇది నిదర్శనమని అన్నారు. ఒక మానవ మేధస్సు జ్ఞానాన్ని సృష్టించడమే కాకుండా, జ్ఞానాన్ని సృష్టించే మేధస్సును అభివృద్ధి చేసుకోవడం విస్మయం కలిగిస్తోందని అన్నారు. 

రక్షణ , ఆరోగ్యం , వైద్యం, వ్యవసాయ రంగం, వాణిజ్యం, వ్యాపారం,  రవాణా సహా దాదాపు అన్ని రంగాల లోను ఏఐ ప్రవేశించిందని  శ్రీ రాజ్ నాథ్ సింగ్ అన్నారు.

మానవ స్పృహ సమిష్టితనాన్ని పెంపొందించడానికి,  ఈ రంగంలో సమూల మార్పును తీసుకురావడానికి ఏ ఐ సామర్థ్యాన్ని పెంచాలని ఆయన  రక్షణ రంగ వాటాదారులందరికీ పిలుపునిచ్చారు.

"యుద్ధాలలో పూర్తి మానవ భాగస్వామ్యం ఉన్నప్పుడు, ఏ ఐ అనువర్తనాల సహాయంతో కొత్త స్వయంప్రతిపత్తి ఆయుధాలు / వ్యవస్థలు అభివృద్ధి చేయబడ్డాయి. అవి  మానవ నియంత్రణ లేకుండా శత్రు స్థావరాలను నాశనం చేయ గలవు. ఏ ఐ -ఎనేబుల్డ్ మిలిటరీ పరికరాలు పెద్ద మొత్తంలో డేటాను సమర్థవంతంగా నిర్వహించగలవు.సైనికులకు శిక్షణ ఇవ్వడంలో ఇది చాలా సహాయకారిగా ఉంటుందని కూడా రుజువు చేస్తోంది. రాబోయే కాలంలో, ఆగ్మెంటెడ్ ,వర్చువల్ రియాలిటీ టెక్నాలజీలను కూడా సమర్థవంతంగా ఉపయోగిస్తాము" అని ఆయన అన్నారు.

రక్షణ కోసం సృజనాత్మక , స్వదేశీ ఏ ఐ పరిష్కారాలను అందించడానికి , భవిష్యత్ సాంకేతిక పరిజ్ఞానాలను అభివృద్ధి చేయడానికి రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ , సాయుధ దళాలు, డిఆర్ డిఒ, డిపిఎస్ యులు,  పరిశ్రమ అర్థవంతమైన ప్రయత్నాలు చేస్తున్నాయని రక్షణ మంత్రి అభినందించారు.

సామాజిక సంక్షేమం , జాతీయ భద్రత కోసం, భారత దేశాన్ని ' ఏ ఐ గ్లోబ ల్ హ బ్‘  గా

మార్చడానికి ఏ ఐ ఆధారిత అప్లికేషన్ ల ను అభివృద్ధి చేయాలన్న ప్రధాన మంత్రి శ్రీ

నరేంద్ర మోదీ దార్శనికతను ఆయన గుర్తు చేశారు. భారత దేశం త్వరలోనే ఏఐ రంగంలో ప్రముఖ దేశాలలో ఒకటిగా నిలుస్తుందని ఆయన ఆశాభావం వ్యక్తం చేశారు

భవిష్యత్తు యుద్ధ సంపత్తి లో ఏఐ  పోషించే కీలక పాత్రను దృష్టిలో పెట్టుకొని ఆయుధాలు/వ్యవస్థలను అభివృద్ధి చేస్తున్నట్టు శ్రీ రాజ్ నాథ్ సింగ్ తెలిపారు. "రిమోట్ పైలటెడ్, మానవ రహిత వైమానిక వాహనాలు మొదలైన వాటిలో ఏఐ అనువర్తనాలను చేర్చడం ప్రారంభించాము.ఈ దిశగా మరింత ముందుకు సాగాల్సిన అవసరం ఉంది, తద్వారా మనం స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన ఆయుధ వ్యవస్థలను అభివృద్ధి చేయవచ్చు.రక్షణ రంగంలో ఏఐ, బిగ్ డేటా వంటి సాంకేతిక పరిజ్ఞానాలను సకాలంలో ప్రవేశపెట్టడం చాలా ముఖ్యం, తద్వారా మనం సాంకేతిక దశను విడిచిపెట్టకుండా, మన సేవల కోసం సాంకేతిక పరిజ్ఞానం గరిష్ట ప్రయోజనాన్ని పొందగలుగుతాము" అని ఆయన అన్నారు.

సేవల్లో ఏఐ అప్లికేషన్ లను శరవేగంగా ప్రోత్స హించడం కోసం పరిశ్రమతో ప లు ఎమ్ఒయు ల పై సంతకాలు జరిగాయని రక్షణ మంత్రి తెలిపారు. ఇన్నోవేషన్స్ ఫర్ డిఫెన్స్ ఎక్సలెన్స్ (ఐడెక్స్) చొరవల కింద అనేక ఏఐ సంబంధిత సవాళ్లు కూడా ఇవ్వబడ్డాయి. రేడియో ఫ్రీక్వెన్సీ స్పెక్ట్రమ్ మేనేజ్మెంట్, అండర్వాటర్ డొమైన్ అవేర్నెస్, శాటిలైట్ ఇమేజ్ అనాలసిస్ , ఫ్రెండ్ లేదా ఫో ఐడెంటిఫికేషన్ సిస్టమ్  సహా వివిధ డొమైన్ల కింద సవాళ్లు ఉన్నాయి. ఏ ఐ సాంకేతిక రంగంలో సంపూర్ణ స్వావలంబనను నిర్ధారించడానికి పరిశ్రమలు ,అంకుర సంస్థలు కొత్త మార్గాలను అన్వేషించాలని ,ప్రభుత్వంతో చేతులు కలిపి పనిచేయాలని ఆయన కోరారు.

‘‘రష్యా సాంకేతికంగా అభివృద్ధి చెందిన దేశం.సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ రంగంలో నిరంతరం పురోగతి సాధిస్తోంది. రష్యా అధ్యక్షుడు వ్లాదిమిర్ పుతిన్ ' ఏ ఐ రంగంలో ఎవరు నాయకుడైతే వారు ప్రపంచ పాలకుడు అవుతారు' అని అన్నారు. 'వసుధైక 

కుటుంబం ' (ప్రపంచం మొత్తం ఒకే కుటుంబం) అనే సూత్రాన్ని భారతదేశం విశ్వసించినప్పటికీ, ప్రపంచాన్ని పరిపాలించే ఉద్దేశం లేదు, మన ఏఐ సాంకేతిక పరిజ్ఞానం సామర్థ్యాన్ని మనం అభివృద్ధి చేసుకోవాలి, తద్వారా ఏ దేశమూ మనను పాలించడం గురించి ఆలోచించదు" అని శ్రీ రాజ్ నాథ్ సింగ్ అన్నారు.

రక్షణ రంగాన్ని బలోపేతం చేయడంలో విద్యారంగం పోషించగల ముఖ్యమైన పాత్ర గురించి  రక్షణ మంత్రి ప్రస్తావిస్తూ, అత్యాధునిక ఏఐ పరిశోధనను కొనసాగించడంలో ఎంఒడి పరిశోధనా వేదికలు, డిఆర్ డిఒ ,డిపిఎస్ యులు వివిధ సంస్థలకు మద్దతు ఇస్తున్నాయని తెలిపారు.

సాంకేతిక అభివృద్ధి నిధి ప్రాజెక్టులు, 'డేర్ టు డ్రీమ్' పోటీల ద్వారా ఏఐ రంగంలో పురోగతి సాధించడానికి డిఆర్ డిఒ ప్రయత్నాలు చేస్తోందని ఆయన అన్నారు. దేశ వ్యాప్తంగా అనేక డిఫెన్స్-ఇండస్ట్రీ-అకాడెమియా సెంటర్స్ ఆఫ్ ఎక్సలెన్స్ ఏర్పాటు చేశామని, వాటిలో చాలా వాటి చార్టర్లలో ఏఐకి ప్రాముఖ్యత ఉందని ఆయన చెప్పారు.

"మన దేశం శాస్త్ర, సాంకేతిక శిక్షణ పొందిన యువత తో నిండి ఉంది, వారు

సృజనాత్మకత , జాతి నిర్మాణానికి దోహదం చేయాలనే కోరిక కలిగి ఉన్నారు. అటువంటి పరిస్థితిలో, రాబోయే కాలంలో మన దేశంతో పాటు ప్రపంచ సాంకేతిక అవసరాలను కూడా తీర్చే దిశగా మనం ముందుకు సాగుతాం. సాయుధ  దళాల కోసం భవిష్యత్ సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని అభివృద్ధి చేయడం ఎంఓడి సంస్థల ఆదేశం అయినప్పటికీ, దాని స్పిన్-ఆఫ్ ప్రయోజనాలు పౌరులకు కూడా అందుబాటులో ఉంటాయి" అని శ్రీ రాజ్ నాథ్  సింగ్ అన్నారు.

మానవత్వం ,ప్రపంచ శాంతితో పాటు స్వంత రక్షణ ,భద్రత గురించి ఆలోచించాల్సిన అవసరాన్ని రక్షణ మంత్రి నొక్కి చెప్పారు."ప్రారంభ దశలో ఏ ఐ నైతికత, దాని సంభావ్య ప్రమాదాల గురించి ఆలోచించాల్సిన అవసరం ఉంది. ఒక కొత్త సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని ప్రవేశపెట్టినప్పుడల్లా, సమాజం దానికి అనుగుణంగా మారడానికి సమయం పడుతుంది. ఈ పరివర్తన కాలంలో, కొన్నిసార్లు సవాలుతో కూడిన పరిస్థితి తలెత్తుతుంది. ఏ ఐ అనేది ఒక భారీ మార్పును తీసుకువచ్చే ఒక సాంకేతిక పరిజ్ఞానం కనుక, ఏదైనా చట్టపరమైన, నైతిక, రాజకీయ ,ఆర్థిక సవాళ్లకు మనం ముందుగానే సిద్ధంగా ఉండాలి. మనం ఏ సి భవిష్యత్తును సానుకూల దృక్పథంతో చూడాలి, కానీ సిద్ధంగా ఉండాలి. మానవాళి సంక్షేమం, అభివృద్ధి , శాంతి కోసం మనం ఈ సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని ఉపయోగించాలి. దాని ప్రజాస్వామ్య వినియోగాన్ని నిర్ధారించడానికి మనం కృషి చేయాలి" అని ఆయన అన్నారు.

రక్షణ శాఖ కార్యదర్శి డాక్టర్ అజయ్ కుమార్ స్వాగతోపన్యాసం చేస్తూ, రక్షణ రంగంలో ఎఐని ఉపయోగించడాన్ని ప్రోత్సహించాల్సిన అవసరాన్ని నొక్కి చెప్పారు, సాయుధ దళాలు అత్యాధునిక సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో సన్నద్ధం అయ్యేలా చూడటానికి ఈ దిశగా అన్ని ప్రయత్నాలు చేయడానికి ఎంఒడి నిబద్ధతను పునరుద్ఘాటించారు. రక్షణ రంగంలో ఏఐని వ్యూహాత్మకంగా విలీనం చేయడానికి 2018 లో ఒక టాస్క్ ఫోర్స్ ను ఏర్పాటు చేశామని, మూడు నెలల్లో అది  సిఫార్సులను అందచేసిందని ఆయన తెలిపారు. ఈ సిఫారసులను రక్షణ మంత్రి నేతృత్వంలోని డిఫెన్స్ ఏఐ కౌన్సిల్ ద్వారా అమలు చేశారు. ఈ 75 ఉత్పత్తులను అభివృద్ధి చేయడంలో, జాతీయ భద్రతను బలోపేతం చేయడంలో త్రివిధ దళాలు,, డిఆర్ డిఒ, డిపిఎస్ యులు,  పరిశ్రమల క్రియాశీలకమైన ప్రయత్నాలను

డాక్టర్ అజయ్ కుమార్ ప్రశంసించారు.మరో 100 కు పైగా ప్రాజెక్టులు వివిధ దశలలో పురోగతిలో ఉన్నాయని ఆయన అన్నారు.

నావికా దళాధిపతి అడ్మిరల్ ఆర్ హరి కుమార్, ఆర్మీ స్టాఫ్ చీఫ్ జనరల్ మనోజ్ పాండే, రక్షణ పరిశోధన ,అభివృద్ధి శాఖ కార్యదర్శి, డిఆర్ డిఒ చైర్మన్ డాక్టర్ జి సతీష్ రెడ్డి, వైమానిక దళ వైస్ చీఫ్ ఎయిర్ మార్షల్ సందీప్ సింగ్, ఎమ్ ఓ డి కి చెందిన ఇతర సీనియర్ సివిల్ ,మిలటరీ అధికారులు, విదేశాల రాయబారులు, పరిశోధనా సంస్థలు, విద్యా సంస్థలు, పరిశ్రమల ప్రతినిధులతో పాటు విద్యార్థులు ఈ కార్యక్రమంలో పాల్గొన్నారు.

2025 నాటికి రూ.35,000 కోట్ల రక్షణ ఎగుమతులను సాధించి, దేశీయ పరిశ్రమకు ఊతమివ్వాలన్న ఎంఓడీ దార్శనికతకు అనుగుణంగా, ఇటీవలి సంవత్సరాల్లో అత్యధిక రక్షణ ఎగుమతులను సాధించినందుకు గాను ప్రభుత్వ రంగం నుంచి భారత్ ఎలక్ట్రానిక్స్ లిమిటెడ్ కు, ప్రైవేట్ రంగం నుంచి ఇండో-ఎంఐఎంకు 'రక్షా నిర్యత్ రత్న' అవార్డులను ప్రదానం చేశారు.

ఫ్యూచరిస్టిక్ ఏ ఐ పరిష్కారాలపై ప్రకాశవంతమైన సృజనాత్మక ఆలోచనలను పొందడం కోసం నిర్వహించిన 'జెన్ నెక్ట్స్ ఏ ఐ ‘ సొల్యూషన్స్ కాంపిటీషన్ మొదటి మూడు స్థానాల్లో నిలిచిన ముగ్గురు విద్యార్థులను కూడా రక్షణ మంత్రి సత్కరించారు. రక్షణ రంగంలో ఏఐ కి సంబంధించిన కొత్త ఆలోచనలను ఉత్తేజపరిచేందుకు, సర్వీసెస్, అకాడెమియా, విద్యార్థులు, రీసెర్చ్ ఆర్గనైజేషన్ లు , ఇండస్ట్రీల నుంచి చురుకైన భాగస్వామ్యంతో మూడు ప్యానెల్ డిస్కషన్ లు కూడా నిర్వహించారు. ఆవిష్కర్తలు తమ సామర్థ్యాలు, ఉత్పత్తులు ,అత్యాధునిక సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని ప్రదర్శించడానికి ప్రత్యేక అవకాశాన్ని కల్పించే ఒక ఎగ్జిబిషన్ కూడా ఈ సందర్భంగా ఏర్పాటయింది.

***