సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ శాఖ, ఎర్త్ సైన్సెస్ శాఖ సహాయ మంత్రి (ఇండిపెండెంట్ ఛార్జ్), ప్రధాన మంత్రి కార్యాలయం సహాయ మంత్రి, సిబ్బంది, పబ్లిక్ గ్రీవెన్స్ అండ్ పెన్షన్స్, డిపార్ట్ మెంట్ ఆఫ్ అటామిక్ ఎనర్జీ , డిపార్ట్ మెంట్ ఆఫ్ స్పేస్ సహాయ మంత్రి డాక్టర్ జితేంద్ర సింగ్ 2021 జూన్ 13, 2022 న నేషనల్ ఇ-గవర్నెన్స్ సర్వీస్ డెలివరీ అసెస్ మెంట్ 2021 రెండవ ఎడిషన్ ను విడుదల చేస్తారు.

రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల మదింపును కవర్ చేస్తూ ఎన్ఈఎస్డిఎ 2021 నివేదిక ను రూపొందించారు. పౌరులకు ఆన్లైన్ సేవలను అందించడంలో కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖల  సమర్థతపై నివేదిక దృష్టి సారించింది. ఈ నివేదిక ప్రభుత్వాలకు తమ ఇ-గవర్నెన్స్ సర్వీస్ డెలివరీ వ్యవస్థలను మరింత మెరుగుపరచడానికి సూచనలను కూడా అందిస్తుంది.

ఇ-ప్రభుత్వ కార్యకలాపాలను పెంచడం, డిజిటల్ ప్రభుత్వ సమర్థత నిర్వహణ బాధ్యత లో భాగంగా  డిపార్ట్మెంట్ ఆఫ్ అడ్మినిస్ట్రేటివ్ రిఫార్మ్స్ అండ్ పబ్లిక్ గ్రీవెన్సెస్ (డిఎఆర్పిజి) 2019 లో నేషనల్ ఇ-గవర్నెన్స్ సర్వీస్ డెలివరీ అసెస్మెంట్ (ఎన్ఈఎస్డిఎ) ను ఏర్పాటు చేసింది. ఈ ద్వైవార్షిక అధ్యయన నివేదిక  ఆయా రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల (యుటి) పని తీరును మదింపు చేస్తుంది ఇ-గవర్నెన్స్ సర్వీస్ డెలివరీ సమర్థత విషయం లో. కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖలపై దృష్టి పెడుతుంది. అన్ని రాష్ట్రాలు, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలు , కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖలు అనుసరించేలా పౌర కేంద్రిత సేవల పంపిణీని మెరుగుపరచడానికి ఇంకా దేశవ్యాప్తంగా ఉత్తమ విధానాలను పంచుకోవడానికి సంబంధిత ప్రభుత్వాలకు ఎన్ఈఎస్డిఎ సహాయపడుతుంది.

డిఎఆర్పిజి జనవరి 2021 లో ఎన్ఈఎస్డిఎ అధ్యయనం రెండవ ఎడిషన్ ను  ప్రారంభించింది. మార్చి 2021 నుండి మే 2021 వరకు రాష్ట్రాలు, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలు ,కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖలతో బహుళ సంప్రదింపుల వర్క్ షాప్ ల తరువాత ఎన్ఈఎస్డిఎ 2021 నివేదికను ఖరారు చేశారు.

మొత్తం అసెస్మెంట్ ప్రక్రియను ఆన్ లైన్ లో నిర్వహించడానికి ఎన్ఈఎస్డిఎ 2021 పోర్టల్ nu జూన్ 2021 లో లాంఛనంగా

ప్రారంభించారు. డేటా సేకరణ, సంశ్లేషణ,  విశ్లేషణ ప్రక్రియలు తరువాతి 12 నెలల పాటు మే 2022 వరకు కొనసాగాయి.వాటాదారులకు అవసరమైన మార్గదర్శకత్వాన్ని అందించడానికి ఈ కాలంలో క్రమం తప్పకుండా సమీక్షా సమావేశాలు

నిర్వహించారు. నాస్కామ్, కేపీఎంజీ మద్దతుతో కూడిన డీఏఆర్పీజీ బృందంతో పాటు, ఎన్ఈఎస్డీఏ 2021ను విజయవంతంగా నిర్వహించేందుకు రాష్ట్ర, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల నుంచి 36 మంది నోడల్ అధికారులు, కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖల నుంచి 15 మంది నోడల్ అధికారులు ఒక్కటయ్యారు.ఎన్ఈఎస్డిఎ 2021 నివేదిక ఫలితాలను ఖరారు చేయడానికి దేశవ్యాప్తంగా లక్షకు పైగా స్పందనలను సమీక్షించారు.

ఎన్ఈఎస్డీఏ 2021 ఫైనాన్స్, ఏడు రంగాల- లేబర్ అండ్ ఎంప్లాయిమెంట్, ఎడ్యుకేషన్, లోకల్ గవర్నెన్స్ అండ్ యుటిలిటీ సర్వీసెస్, సోషల్ వెల్ఫేర్, ఎన్విరాన్మెంట్, టూరిజం సెక్టార్ల  సేవలను సమన్వయం చేస్తుంది. ఈ అసెస్ మెంట్ లో ప్రతి రాష్ట్రం, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలకు 56 తప్పనిసరి సేవలు , కేంద్రీకృత కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖల 27 సేవలను  కవర్ చేసింది. ఎన్ఈఎస్డిఎ రెండవ ఎడిషన్ ఎనిమిది రాష్ట్ర / యుటి స్థాయి సేవలను,  నాలుగు కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖ సేవలను జోడించింది. ఎన్ఈఎస్డిఎ 2019 లో మదింపు చేసిన ఐదు రాష్ట్ర / యుటి స్థాయి సేవలు ఇప్పుడు కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖల ద్వారా అందించబడుతున్నాయి అందువల్ల 2021 వాటిని మదింపు కోసం పరిగణించ లేదు .

అంచనా వేయబడిన పోర్టల్‌లు రెండు వర్గాలలో ఒకటిగా వర్గీకరించబడ్డాయి. రాష్ట్రం / యుటి / కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖ పోర్టల్, సమాచారం, సేవా లింక్‌లకు సింగిల్ విండో యాక్సెస్‌ను అందించే సంబంధిత ప్రభుత్వ నియమిత పోర్టల్ మొదటి వర్గం.

యాక్సెసబిలిటీ, కంటెంట్ లభ్యత, ఈజ్ ఆఫ్ యూజ్, ఇన్ఫర్మేషన్ సెక్యూరిటీ అండ్ ప్రైవసీ అనే నాలుగు కోలమానాలతో  ఈ పోర్టల్స్ ను మదింపు చేశారు. రెండో కేటగిరీలో రాష్ట్ర/కేంద్రపాలిత ప్రాంతం/కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖ సర్వీసెస్ పోర్టల్స్ ఉంటాయి, ఇవి సేవల డిజిటల్ డెలివరీపై దృష్టి సారిస్తాయి.  సేవల సంబంధిత సమాచారాన్ని అందిస్తాయి.

ఎండ్ సర్వీస్ డెలివరీ, ఇంటిగ్రేటెడ్ సర్వీస్ డెలివరీ, స్టేటస్ అండ్ రిక్వెస్ట్ ట్రాకింగ్ వంటి మరో మూడు కొలమానాలపై  కూడా సర్వీస్ పోర్టల్స్ ను మదింపు చేశారు. దేశవ్యాప్తంగా ఇ-సేవల్లో పురోగతిని తులనాత్మకంగా మదింపు చేయడానికి, మదింపు పరామీటర్లు 2019 అధ్యయనంలో మాదిరిగానే ఉన్నాయి.

రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల గుడ్ గవర్నెన్స్ ఇండెక్స్ 2021 గ్రూపును ఎన్ఈఎస్డీఏ అనుసరించింది. ఈశాన్య , పర్వత రాష్ట్రాలు మొదటి సమూహంగా ఉండగా, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు రెండవ సమూహంగా ఉన్నాయి. భారతదేశంలోని మిగిలిన రాష్ట్రాలను గ్రూప్ ఎ , ఇంకా మిగిలిన రాష్ట్రాలు - గ్రూప్ బి గా రెండు రాష్ట్రాలుగా వర్గీకరించారు.

దేశవ్యాప్తంగా ఇ-గవర్నెన్స్ సేవల కోసం ఎన్ఈఎస్డిఎ 2021 స్పష్టమైన పురోగతిని చూపించింది. ఇంటిగ్రేటెడ్ స్టేట్/యుటి పోర్ట ల్స్ ను ఏర్పాటు చేయ డం కోసం , తమ

సేవల పోర్టల్స్ లో అందించబడే సేవల సంఖ్య ను పెంపొందించడం కోసం ఎన్ఈఎస్డిఎ 2019 సిఫార్సులను అమలు చేయడానికి రాష్ట్రాలు ,కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలు కృషి చేశాయి. ఇంకా, మహమ్మారి సమయంలో పరిపాలనకు విపిఎన్ లు  వంటి భద్రతా చర్యలను అమలు చేయడం, వర్క్ ఫ్రమ్ హోమ్  సహా సరళమైన వర్కింగ్ పాలసీలు ఇంకా అనేక కొత్త అనువర్తనాలను అభివృద్ధి చేయడం అవసరం, ఇది సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని ఉపయోగించడం ద్వారా పౌరులు , ప్రభుత్వాలను ఇళ్ళ వద్దే సకాలంలో సేవలను అందించడం ద్వారా మరింత దగ్గర చేసింది.

దేశ ఇ-గవర్నెన్స్ ల్యాండ్ స్కేప్ లో మెరుగుదలను ఈ క్రింది కీలక టేక్ అవేలలో సంక్షిప్తీకరించవచ్చు -

-ఇ-సర్వీసెస్ డెలివరీ పెరుగుదల

-ఇంటిగ్రేటెడ్/సెంట్రలైజ్డ్ పోర్టల్స్ ఉపయోగం పెరగడం

-అసెస్ మెంట్ పరామీటర్ స్కోర్ ల వెంబడి మెరుగుదల

ఎన్ఈఎస్డీఏ 2021లో, అన్ని రాష్ట్రాలు కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల్లో 1400 సేవలను అంచనా వేశారు, 2019 లో 872 తో పోలిస్తే, ఇది 60% కంటే ఎక్కువ. ఈ అధ్యయన సమయంలో నిర్వహించిన దేశవ్యాప్త పౌర సర్వేలో 74% మంది రాష్ట్రాలు , కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు అందించే ఇ-సేవలతో తాము సంతృప్తి చెందామని పేర్కొన్నారు. ఈ-సర్వీసెస్ ఆఫ్ ఫైనాన్స్ ,లోకల్ గవర్నెన్స్ అండ్ యుటిలిటీ సర్వీసెస్ సెక్టార్లు పౌరులు అత్యంత విస్తృతంగా ఉపయోగించేవి. ఇ-సర్వీసెస్ డెలివరీ పెరుగుతున్న ధోరణి సింగిల్ సైలో డిపార్ట్ మెంటల్ పోర్టల్స్ నుంచి ఇంటిగ్రేటెడ్/సెంట్రలైజ్డ్ పోర్టల్స్ కు షిఫ్ట్ కావడం వల్ల అధిక పౌరుల సంతృప్తికి దారితీసింది.

ఎన్ఈఎస్డిఎ 2021 ఆవిష్కరణలు పౌర కేంద్రీకృత,  బెంచ్ మార్కింగ పాలన వైపు ఇ-సేవల ప్రయాణాన్ని ప్రదర్శిస్తాయి. దేశవ్యాప్తంగా ప్రభుత్వాలు ఇంటిగ్రేటెడ్ సర్వీస్ డెలివరీపై బలమైన దృష్టి సారించాయి, ఇది ఇంటిగ్రేటెడ్/సెంట్రలైజ్డ్ పోర్టల్స్ ద్వారా అధిక సంఖ్యలో ఇ-సేవలను అందించడానికి దారితీసింది. ఈ పోర్టల్స్ సేవలకు ఏకీకృత ప్రాప్యతను అందిస్తాయి, ప్రాప్యత , వినియోగాన్ని మెరుగుపరుస్తాయి. అవి వినియోగదారులకు ఏకరీతి డిజిటల్ అనుభవాన్ని కూడా అందిస్తాయి, సహజమైన నావిగేషన్, ఒకే విధమైన దృష్టి, అనుభూతి మెరుగైన కంటెంట్ లభ్యత ద్వారా ఉపయోగ సౌలభ్యాన్ని సృష్టిస్తాయి,ఈ కారకాలు అన్ని అసెస్ మెంట్ పరామీటర్లలో స్కోర్లు పెరగడానికి దారితీశాయి.

సమాచార భద్రత ,గోప్యత అనేది అన్ని పోర్టల్స్ లో అత్యంత మెరుగైన పరామీటర్ గా ఉండటం ద్వారా అన్ని పరామీటర్ ల్లో , అన్ని స్థాయిల్లో స్కోర్ ల్లో మొత్తం మెరుగుదల కనిపించింది. కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖ పోర్టల్స్ లో, 4 పోర్టల్ లకు స్కోర్లు మెరుగుపడ్డాయి.

కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖ పోర్టల్స్ లో, 4 పోర్టల్ లకు స్కోర్లు మెరుగుపడ్డాయి. కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖ సేవల పోర్టల్స్ లో, 6 పోర్టల్స్ కు స్కోర్ లు మెరుగయ్యాయి. రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల్లో, రాష్ట్రం/యుటి పోర్టల్స్ లో 28,  స్టేట్/యుటి సర్వీసెస్ పోర్టల్స్ లో 22 కు స్కోర్ లు మెరుగుపడ్డాయి. ఎన్ఈఎస్డీఏ 2021 ర్యాంకింగ్స్ కింద ఇవ్వబడ్డాయి.

స్టేట్/యుటి పోర్టల్స్ ర్యాంకింగ్ దిగువ పేర్కొన్న విధంగా ఉంది:

గమనిక: 2021 లో, లక్షద్వీప్ ,దాద్రా - నగర్ హవేలీ , డామన్ -డయ్యూ కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు తమ యుటి పోర్టల్స్ మదింపు కోసం తగినంత డేటాను అందించలేదు. అందువల్ల అవి విశ్లేషణ కోసం పరిగణించబడ లేదు.

ఈశాన్య , కొండ రాష్ట్రాలలో, మేఘాలయ నాగాలాండ్ అన్ని మదింపు పరామీటర్లలో 90% కంటే ఎక్కువ మొత్తం సమ్మతితో ప్రముఖ స్టేట్ పోర్టల్స్ గా ఉన్నాయి. కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలలో, జమ్మూ అండ్ కాశ్మీర్ దాదాపు 90% మొత్తం సమ్మతితో అత్యధిక స్థానంలో ఉంది. మిగిలిన రాష్ట్రాల్లో కేరళ, ఒడిశా, తమిళనాడు, పంజాబ్, కర్ణాటక, ఉత్తర్ ప్రదేశ్ రాష్ట్రాలు 85 శాతానికి పైగా ఉన్నాయి. అన్ని రాష్ట్రాలు ,కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలలో, కేరళ అత్యధిక మొత్తం సమ్మతి స్కోరును కలిగి ఉంది.

స్టేట్/యుటి సర్వీసెస్ పోర్టల్స్ ర్యాంకింగ్ దిగువ పేర్కొన్నవిధంగా ఉంది:

గమనిక: 2021 లో, లక్షద్వీప్ యుటి వారి యుటి సర్వీసెస్ పోర్టల్స్ మదింపు కోసం తగినంత డేటాను అందించలేదు. అందువల్ల ఇది విశ్లేషణ కోసం పరిగణించబడదు.

ఈశాన్య,హిల్ స్టేట్స్ కోసం సేవల పోర్టల్స్ లో  మేఘాలయ , త్రిపుర అత్యధిక-ర్యాంకింగ్ రాష్ట్రాలు. ఇవి  ఎన్ఈఎస్డిఎ 2019 తో పోలిస్తే మొత్తం ఆరు రంగాలలో మెరుగుదలను చూపించాయి. కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల విభాగంలో, 2021 ఎన్ఈఎస్డిఎలో జమ్మూ & కాశ్మీర్ మొదటిసారి అంచనా వేయబడింది ఇంకా, ఆరు రంగాలకు సంబంధించి అన్ని కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలలో అత్యధిక స్కోరు సాధించింది.మిగిలిన రాష్ట్రాల్లో, 2019 తో పోలిస్తే 2021 లో తమిళనాడు మొత్తం స్కోరు అత్యధికంగా పెరిగింది. ఆంధ్రప్రదేశ్, కేరళ, పంజాబ్, గోవా ఒడిషా కూడా తమ సర్వీస్ పోర్టల్స్ యొక్క కాంప్లయన్స్ ని 100% మెరుగుపరిచాయి. పంజాబ్, తమిళనాడు, మరియు రాజస్థాన్ లు తమ సర్వీస్ పోర్టల్స్ అన్ని పరామీటర్లలో 75% కంటే ఎక్కువ కాంప్లయన్స్ తో అగ్రగామిగా ఉన్నాయి.

కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖల ర్యాంకింగ్ ఈ క్రింది విధంగా ఉంది:

గమనిక: సామాజిక న్యాయం , సాధికారత మంత్రిత్వ శాఖ 2021 లో వారి సేవల పోర్టల్ మదింపు కోసం తగినంత డేటాను అందించలేదు.

కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖలు, హోం వ్యవహారాలు, గ్రామీణాభివృద్ధి, విద్య, పర్యావరణం, అటవీ- వాతావరణ మార్పు వంటి ప్రముఖ మంత్రిత్వ శాఖ పోర్టల్స్, అన్ని మదింపు పరామీటర్లలో 80% కంటే ఎక్కువ మొత్తం సమ్మతితో ఉన్నాయి. హోం వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ పోర్టల్ అత్యధిక మొత్తం సమ్మతి స్కోరును కలిగి ఉంది. సెంట్రల్ పబ్లిక్ ప్రొక్యూర్ మెంట్ పోర్టల్, డిజిటల్ పోలీస్ పోర్టల్, భవిష్య పోర్టల్ లు అన్ని అసెస్ మెంట్ పరామీటర్ ల్లో 85% కంటే ఎక్కువ మొత్తం కాంప్లయన్స్ తో ఉన్నాయి.

ఎన్ఈఎస్డిఎ 2021 నివేదిక రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల ఇంటిగ్రేటెడ్ సర్వీస్ డెలివరీ పోర్టల్స్ పుష్కలమైన ఉదాహరణలను అందిస్తుంది, ఇది పౌరులకు వివిధ ప్రభుత్వ సేవలకు ఏకీకృత ప్రాప్యత పాయింట్ను అందిస్తుంది. సాధారణ సేవలకు సులభంగా ప్రాప్యతను అందించే మరియు విశ్వవ్యాప్తంగా అందుబాటులో ఉన్న డిజిటల్ వనరులను సృష్టించే కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖల కొన్ని పోర్టల్స్ కూడా ఈ నివేదికలో ఉన్నాయి. చివరి మైలు వరకు పౌరులకు నిరంతరాయంగా సేవలందించడం కొరకు వివిధ జిల్లా యంత్రాంగాల చొరవలు కూడా ఈ నివేదికలో ప్రదర్శించబడ్డాయి. కోవిడ్-19 మహమ్మారి నిర్వహణను ఎనేబుల్ చేసే డిజిటల్ ఇండియా కార్యక్రమం కింద అమలు చేసిన చర్యలను కూడా నివేదిక ఈ ఎడిషన్ హైలైట్ చేసింది.

ఎన్ఈఎస్డిఎ 2021 భారతదేశం అంతటా ఇ-సర్వీసెస్ ఎక్సలెన్స్ ప్రయాణానికి ప్రోత్సాహకరమైన ఫలితాలను అందించినప్పటికీ, డిజిటల్ సర్వీస్ డెలివరీలో మెరుగుదలకు చోటు ఉంది. ఈ-గవర్నెన్స్ సర్వీస్ డెలివరీ లోతు , సమర్థతలో మరింత మెరుగుదల కోసం ఎన్ఈఎస్డిఎ 2021 నివేదిక సూచనలను కూడా అందిస్తుంది. మదింపు పరామితులను మెరుగుపరచడానికి మరియు గ్లోబల్ డిజిటల్ ప్రభుత్వ ధోరణుల నుండి నేర్చుకున్న వాటిని చేర్చడానికి సిఫార్సులు కూడా చేర్చబడ్డాయి. గ్లోబల్ డిజిటల్ ప్రభుత్వ ఉత్తమ విధానాలతో ఇ-సర్వీసెస్ డెలివరీ అలైన్ మెంట్ ని ప్రోత్సహించడం కోసం ఈ సిఫారసుల్లో కొన్నింటిని అసెస్ మెంట్ పారామితులుగా చేర్చవచ్చు.ఎన్ఈఎస్డిఎ ద్వారా చూపించబడ్డ పురోగతి డిజిటల్ ఇండియా దార్శనికతను స్వీకరిస్తుంది. అందువల్ల 2023 లో ఎన్ఈఎస్డిఎ తదుపరి ఎడిషన్ nu నిర్వహించాలని డిఎఆర్పిజి భావిస్తోంది.

<><><><><>