పోషకాహార లోపం, రక్తహీనత, సూక్ష్మపోషకాల లోపాలను అధిగమించేందుకు 'బియ్యం బలవర్థకీకరణ' అమలుకు ఆహార, ప్రజాపంపిణీ శాఖ శక్తివంచన లేకుండా కృషి చేస్తోంది.

వివిధ సామాజిక భద్రతా కార్యక్రమాల ద్వారా సేకరణ నుండి పంపిణీ వరకు పూర్తి చేసిన ఉత్పత్తి యొక్క నాణ్యతా ప్రమాణాలను డిపార్ట్‌మెంట్‌కు చెందిన స్టోరేజ్ మరియు రీసెర్చ్ విభాగం పర్యవేక్షిస్తుంది. అలాగే ఎఫ్‌ఆర్‌కే (ఫోర్టిఫైడ్ రైస్ కెర్నల్స్) తయారీదారులు/మిల్లర్లు మొదలైన వారి నుండి స్వీయ-ప్రకటిత నాణ్యత ధృవీకరణను పర్యవేక్షిస్తుంది. మొత్తం ప్రోగ్రామ్‌ని సజావుగా అమలు చేయడం కోసం/దేశీయ సరఫరా గొలుసు కింద కావలసిన నాణ్యతా ప్రమాణాలను నిర్వహించడానికి, ప్రామాణిక ఆపరేటింగ్ ప్రొసీజర్ (ఎస్‌ఓపి) మార్చి, 2022లో డిపార్ట్‌మెంట్ ద్వారా రూపొందించబడింది మరియు జారీ చేయబడింది.

ఫోర్టిఫైడ్ రైస్ కెర్నల్స్ మరియు ఫోర్టిఫైడ్ రైస్‌కు కావలసిన నాణ్యతా ప్రమాణాలను నిర్వహించడానికి తయారీ నుండి అర్హులైన లబ్ధిదారులకు పంపిణీ చేయడం వరకు ప్రతిష్టాత్మక పథకం కింద నిమగ్నమైన వివిధ వాటాదారుల స్థాయి వారీగా పాత్ర & బాధ్యతలను ఎస్‌ఓపీ స్పష్టంగా వివరిస్తుంది.

కార్యక్రమంలో పలువురు వాటాదారుల పాత్ర మరియు బాధ్యతలు డిపార్ట్‌మెంట్ ద్వారా నిర్వచించబడినప్పటికీ, ఫుడ్ సేఫ్టీ అండ్ స్టాండర్డ్స్ అథారిటీ ఆఫ్ ఇండియా (ఎఫ్‌ఎస్‌ఎస్‌ఏఐ) కూడా మొత్తం కార్యక్రమంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తోంది.

ప్రారంభంలో ఎఫ్‌ఎస్‌ఎస్‌ఏఐ, ఆహార భద్రతా ప్రమాణాలు (ఆహారాల బలపరిచేటటువంటి) నియంత్రణ, 2018, ఆహార భద్రత మరియు ప్రమాణాలు (ఆహార ఉత్పత్తుల ప్రమాణాలు మరియు ఆహార సంకలనాలు) నిబంధనలు, 2011 మొదలైన వాటి ద్వారా బియ్యంతో సహా బలవర్థకమైన ఆహారం కోసం ప్రమాణాలను తెలియజేసింది.

ఎఫ్‌ఎస్‌ఎస్‌ఏఐ, ఎఫ్‌ఆర్‌కే (ఫోర్టిఫైడ్ రైస్ కెర్నల్స్) తయారీదారులను ఎంప్యానెల్ చేసింది/వాటికి లైసెన్సు పొందింది, పూర్తయిన ఉత్పత్తి యొక్క ప్యాకేజింగ్ మరియు స్టెన్సిలింగ్ కోసం నమూనాపై మార్గదర్శకాలు, రైస్ ఫోర్టిఫికేషన్‌పై సాంకేతిక హ్యాండ్ అవుట్ వివిధ కార్యాచరణ సాధనలకు వివిధ నాణ్యతా ధృవీకరణ ప్రమాణాలు/మార్గదర్శకాలను అభివృద్ధి చేసింది. ఎఫ్‌ఎస్‌ఆర్‌కే/ఎఫ్‌ఆర్‌ యొక్క వివిధ నాణ్యత పారామితులను పరీక్షించే రాష్ట్రాల క్రింద నేషనల్ అక్రిడిటేషన్ బోర్డ్ ఫర్ టెస్టింగ్ అండ్ కాలిబ్రేషన్ లాబొరేటరీస్ (ఎన్‌ఏబిఎల్) గుర్తింపు పొందిన ల్యాబ్‌లను కూడా ఎఫ్‌ఎస్‌ఎస్‌ఏఐ మ్యాప్ చేస్తోంది.

ఎఫ్‌ఎస్‌ఎస్‌ఏఐకు చెందిన ఫుడ్ సేఫ్టీ ఆఫీసర్ (ఎఫ్‌ఎస్‌ఓ) ద్వారా ప్రచార మరియు క్రమబద్ధత పాత్రలు కూడా చేపట్టబడతాయి. ఫోర్టిఫైడ్ బియ్యం నాణ్యతను నిర్ధారించడానికి ఈ అధికారులు మిల్లు నుండి మరియు సరసమైన ధరల దుకాణాల నుండి  నమూనాలను ఎంచుకుంటున్నారు (అంటే అది అతని/ఆమె పర్యవేక్షణలో ఉన్న అన్ని దుకాణాలు మరియు మిల్లులను త్రైమాసికంలో కవర్ చేస్తుంది). ఫుడ్ ఫోర్టిఫికేషన్ రిసోర్స్ సెంటర్ (ఎఫ్‌ఎఫ్‌ఆర్‌సి) ఎఫ్‌ఎస్‌ఎస్‌ఏఐ యొక్క ఒక యూనిట్. ఇది ఫోర్టిఫికేషన్ కోసం రిసోర్స్ హబ్‌గా పనిచేస్తోంది. ఇది ఫుడ్ బిజినెస్ ఆపరేటర్లు (ఎఫ్‌బీఓ), మిల్లర్లు, స్టేట్స్, ఎఫ్‌సిఐ మొదలైన వాటికి ఎలాంటి సహాయాన్ని అందజేస్తుంది/శిక్షణ & సామర్థ్య నిర్మాణాన్ని (ఎఫ్‌బీఓలు) సులభతరం చేయడం,అభివృద్ధి భాగస్వాముల మద్దతుతో ప్రోగ్రామ్‌ను పర్యవేక్షించి & మూల్యాంకనం చేస్తుంది.

ఎఫ్‌ఎస్‌ఎస్‌ఏఐ అనేది ప్రమాణాలు మరియు ఆహార భద్రత, సాంకేతికత మరియు ప్రక్రియలు, ప్రీమిక్స్ మరియు పరికరాల సేకరణ మరియు తయారీ, నాణ్యత హామీ మరియు బలవర్థకమైన బియ్యం నాణ్యత నియంత్రణపై సమాచారం మరియు ఇన్‌పుట్‌లను అందించే వనరుల కేంద్రం.

రైస్ ఫోర్టిఫికేషన్ అనేది ఐరన్, ఫోలిక్ యాసిడ్ మరియు విటమిన్ బి12 వంటి సూక్ష్మపోషకాలను జోడించే ప్రక్రియ. ఇది రక్తహీనత సవాలును పరిష్కరించడానికి సమర్థవంతమైన, నివారణ మరియు ఖర్చుతో కూడుకున్న కాంప్లిమెంటరీ వ్యూహం. పైలట్ ప్రాజెక్ట్‌లతో సహా ప్రపంచ మరియు భారతీయ సందర్భం నుండి వివిధ అధ్యయనాలు ఉన్నాయి. ఇవి రక్తహీనతను పరిష్కరించడానికి సమర్థవంతమైన జోక్యంగా బలవర్థకమైన బియ్యం యొక్క సామర్థ్యాన్ని నిరూపించాయి.

పోషకాహార లోపం వల్ల వచ్చే తీవ్రమైన రక్తహీనత సమస్యను ఎదుర్కోవడానికి ప్రతిష్టాత్మక ప్రయత్నంలో గౌరవనీయ ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ జీ 75వ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవం (ఆగస్టు 15, 2021) నాడు 2024 నాటికి అన్ని సామాజిక భద్రతా పథకాలలో వరి పటిష్టతను తప్పనిసరి చేయాలని ఒక ప్రకటన చేశారు. ఆహార వైవిధ్యం, పండ్లు, కూరగాయలపై ఎక్కువ ఆధారపడటం అనేది సూక్ష్మ పోషకాల యొక్క మరొక మూలం. కానీ జనాభాలో అధిక భాగం వీటిని భరించడం ఎల్లప్పుడూ సాధ్యం కాదు. ఫోర్టిఫైడ్ రైస్ తీసుకోవడం వల్ల కలిగే ప్రయోజనాల గురించి దేశంలోని వివిధ ప్రాంతాలలో వివిధ అవగాహన కార్యక్రమాలను రూపొందించడానికి కేంద్రం ప్రయత్నాలు చేస్తోంది. బలవర్థకమైన బియ్యంపై ఉన్న అపోహలు గురించి తమ రాష్ట్ర ప్రజలకు అవగాహన కల్పించాలని రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలకు తగిన విధంగా సూచించారు. దేశంలోని అనేక రాష్ట్రాలు ఎటువంటి పెద్ద సవాళ్లు లేకుండా, బలవర్థకమైన బియ్యం సంపూర్ణంగా పిడిఎస్‌ పంపిణీ కోసం కేంద్ర ప్రాయోజిత పైలట్ పథకాన్ని ప్రారంభించినప్పటి నుండి ప్రజా పంపిణీ వ్యవస్థ ద్వారా బలవర్థకమైన బియ్యం పంపిణీని సమర్థవంతంగా అమలు చేస్తున్నాయి.

ఫుడ్ సేఫ్టీ అండ్ స్టాండర్డ్స్ అథారిటీ ఆఫ్ ఇండియా (ఎఫ్‌ఎస్‌ఎస్‌ఏఐ) ప్యాకేజింగ్ మెటీరియల్‌పై నియంత్రణకు సంబంధించి, ఫుడ్ కార్పొరేషన్ ఆఫ్ ఇండియా (ఎఫ్‌సిఐ)/స్టేట్ ఏజెన్సీల వంటి సేకరణ ఏజెన్సీలు, ఎఫ్‌ఎస్‌ఎస్‌ఏఐ మార్గదర్శకాలను ఖచ్చితంగా అనుసరిస్తాయి మరియు బ్యాగ్‌లు +తో ముద్రించబడతాయి. ఎఫ్‌ లోగో మరియు తలసేమియా ఉన్న వ్యక్తులు వైద్యుల పర్యవేక్షణలో బలవర్థకమైన బియ్యాన్ని తీసుకోవచ్చనే సూచన దానిపై ఉంటుంది.

ఫోర్టిఫికేషన్ అనేది ఆహారంలో అవసరమైన సూక్ష్మపోషకాల కంటెంట్‌ను పెంచడం అంటే విటమిన్లు మరియు మినరల్స్ (ట్రేస్ ఎలిమెంట్స్‌తో సహా) దాని పోషక నాణ్యతను మెరుగుపరచడం మరియు ప్రజారోగ్య ప్రయోజనాన్ని అందించడం. కోపెన్‌హాగన్ ఏకాభిప్రాయ ప్రకటన, 2008 ప్రకారం అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలలో ఆహార పటిష్టత అనేది మొదటి మూడు ప్రాధాన్యతలలో ఒకటిగా పరిగణించబడుతుంది. నిజానికి బలవర్థకమైన ఆహారాలు భారతదేశానికి కొత్త కాదు. భారతదేశంలో అయోడైజ్డ్ సాల్ట్ వినియోగం ఒక రకమైన బలవర్ధకమైన ఆహారం. అయోడిన్ లోపం రుగ్మతలు మరియు గాయిటర్ వంటి వ్యాధుల ప్రాబల్యం తగ్గడానికి దారితీసింది. తక్కువ వ్యవధిలో రక్తహీనత సమస్యను పరిష్కరించడానికి రైస్ ఫోర్టిఫికేషన్ ఒక ఆచరణీయమైన నివారణ మరియు పరిపూరకరమైన జోక్యం.

 

*****