પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે નિયમનકારી જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા ઇક્વિટી ઇન્ફ્યુઝન તરીકે ઇન્ડિયા પોસ્ટ પેમેન્ટ્સ બેંક (IPPB)ની સ્થાપના માટેના પ્રોજેક્ટ ખર્ચને રૂ. 1435 કરોડથી રૂ. 2255 કરોડ કરવાની મંજૂરી આપી છે. કેબિનેટે નિયમનકારી જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા અને ટેક્નોલોજીકલ અપગ્રેડેશન માટે રૂ. 500 કરોડના ભાવિ ભંડોળ માટે સૈદ્ધાંતિક મંજૂરી પણ આપી હતી.

પ્રોજેક્ટનો ઉદ્દેશ્ય સામાન્ય માણસ માટે સૌથી વધુ સુલભ, સસ્તું અને વિશ્વસનીય બેંકનું નિર્માણ કરવાનો છે; બેંક વગરના લોકો માટેના અવરોધોને દૂર કરીને નાણાકીય સમાવેશના કાર્યસૂચિનું નેતૃત્વ કરવું અને સહાયિત ડોરસ્ટેપ બેંકિંગ દ્વારા બેંક હેઠળના લોકો માટે તક ખર્ચમાં ઘટાડો કરવો. આ પ્રોજેક્ટ ભારત સરકારના "લેસ કેશ" અર્થતંત્રની દ્રષ્ટિને પૂરક બનાવે છે અને તે જ સમયે આર્થિક વૃદ્ધિ અને નાણાકીય સમાવેશ બંનેને પ્રોત્સાહન આપે છે.

ઈન્ડિયા પોસ્ટ પેમેન્ટ્સ બેંકે 1 સપ્ટેમ્બર, 2018 સુધીમાં 650 શાખાઓ/નિયંત્રણ કચેરીઓ સાથે રાષ્ટ્રવ્યાપી લોન્ચ કર્યું. IPPB એ 1.36 લાખ પોસ્ટ ઓફિસોને બેંકિંગ સેવાઓ પ્રદાન કરવા સક્ષમ બનાવી છે અને લગભગ 1.89 લાખ પોસ્ટમેન અને ગ્રામીણ ડાક સેવકોને ઘરે ઘરે બેંકિંગ સેવાઓ પ્રદાન કરવા માટે સ્માર્ટફોન અને બાયોમેટ્રિક ઉપકરણથી સજ્જ કર્યા છે.

IPPBની શરૂઆતથી, તેણે રૂ. 1,61,811 કરોડ સાથે 82 કરોડ કુલ નાણાકીય વ્યવહારો સાથે 5.25 કરોડથી વધુ ખાતા ખોલ્યા છે જેમાં રૂ. 21,343 કરોડના AePS વ્યવહારોની 765 લાખ સંખ્યાનો સમાવેશ થાય છે. 5 કરોડ ખાતાઓમાંથી, 77% ખાતા ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં ખોલવામાં આવ્યા છે, 48% મહિલા ગ્રાહકો છે જેની પાસે આશરે રૂ. 1000 કરોડની થાપણ છે. લગભગ 40 લાખ મહિલા ગ્રાહકોએ રૂ. 2500 કરોડના મૂલ્યના તેમના ખાતાઓમાં ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર (DBT) મેળવ્યું છે. શાળાના વિદ્યાર્થીઓ માટે 7.8 લાખથી વધુ ખાતા ખોલવામાં આવ્યા છે.

મહત્વાકાંક્ષી જિલ્લાઓમાં IPPBએ રૂ.19,487 કરોડના કુલ 602 લાખ વ્યવહારો ધરાવતા લગભગ 95.71 લાખ ખાતા ખોલ્યા છે. ડાબેરી ઉગ્રવાદ (LWE) જિલ્લાઓમાં, IPPB દ્વારા રૂ. 13,460 કરોડના કુલ 426 લાખ વ્યવહારો સાથે 67.20 લાખ ખાતા ખોલવામાં આવ્યા છે.

દરખાસ્ત હેઠળ સામેલ કુલ નાણાકીય ખર્ચ રૂ. 820 કરોડ છે. આ નિર્ણય ઈન્ડિયા પોસ્ટ પેમેન્ટ્સ બેંકને ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ પોસ્ટના નેટવર્કનો લાભ લઈને સમગ્ર ભારતમાં નાણાકીય સમાવેશને આગળ વધારવાના તેના ઉદ્દેશ્યને અનુસરવામાં મદદ કરશે.

SD/GP/JD