గిరిజన వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ (మినిస్ట్రీ ఆఫ్ ట్రైబల్ అఫైర్స్), భారత ప్రభుత్వం, యునైటెడ్ నేషన్స్ ఎడ్యుకేషనల్ సైంటిఫిక్ అండ్ కల్చరల్ ఆర్గనైజేషన్ (యునెస్కో) ఉమ్మడి సహకారంతో 'గిరిజన స్వేచ్ఛను సృష్టించేందుకు విధివిధానాలు మరియు సలహాలు సూచనలపై న్యూ ఢిల్లీలోని యునెస్కో హౌస్‌లో ఫైటర్స్ మ్యూజియంలో రెండు -రోజుల వర్క్‌షాప్ ( ఏప్రిల్ 11, 12 వ తేదీల్లో2) నిర్వహించింది.  ఈ కార్యక్రమాన్ని ఐక్యరాజ్యసమితి అభివృద్ధి కార్యక్రమం (యూఎన్డీపీ) సమన్వయం చేసింది.  యూఎన్డీపీ  గత కొన్ని సంవత్సరాలుగా గిరిజన మంత్రిత్వ శాఖతో కలిసి వివిధ అభివృద్ధి ప్రాజెక్టులపై పని చేస్తోంది.

 గిరిజన స్వాతంత్ర్య సమరయోధుల మ్యూజియంలను అభివృద్ధి చేయడంలో భారతదేశ ప్రభుత్వం చేస్తున్న ఈ ప్రత్యేక ప్రయత్నానికి యునెస్కో డైరెక్టర్ మరియు ప్రతినిధి మిస్టర్ ఎరిక్ ఫాల్ట్ తన ప్రసంగంలో అభినందనలు తెలిపారు. ఈ బాధ్యత ఎంతో  సంక్లిష్టమైనదని ఆయన పేర్కొన్నారు.


 గిరిజన సంఘాలను ప్రాథమిక వాటాదారులుగా ఎంచుకోవడం, భావన, రూపకల్పన మరియు విజువలైజేషన్ అభివృద్ధిలో వారిని భాగస్వాములను చేయడం ద్వారా ద్వారా ప్రాజెక్ట్ యొక్క సమగ్రతను మరియు గిరిజన సంఘాల యాజమాన్యాన్ని ఎలా నిర్ధారిస్తాయనే విషయమై పలు సూచనలు చేశారు. న్యూజిలాండ్‌లోని ‘టె పాపా’ బైకల్చరల్ అండ్ క్యూరేటోరియల్ మ్యూజియం గిరిజనులు మరియు న్యూజిలాండ్ ప్రభుత్వం యొక్క ఉమ్మడి యాజమాన్యం ద్వారా ఎలా నడుస్తుందో ఆయన వివరించారు. అదేవిధంగా, యునైటెడ్ స్టేట్స్ ఆఫ్ అమెరికాలోని నేషనల్ మ్యూజియం ఆఫ్ ది అమెరికన్ డ్రీమ్ మరియు నౌమియాలోని న్యూ కలెడోనియా మ్యూజియం ప్రకృతితో ఎలా సమకాలీకరించబడ్డాయో వివరించారు.  

గిరిజన వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ కార్యదర్శి అనిల్ కుమార్ ఝా ఈ సందర్భంగా మాట్లాడుతూ.. ఈ మ్యూజియంలు స్వాతంత్య్ర ఉద్యమాలలో గిరిజనుల కృషిని గుర్తించి..  గిరిజన సాంస్కృతిక వారసత్వాన్ని కాపాడేందుకు ఉద్దేశించబడ్డాయన్నారు. జాతీయ స్వాతంత్య్ర ఉద్యమంలో విశేష కృషి చేసిన వారి స్మారకార్థం ఈ మ్యూజియంలను ఏర్పాటు చేస్తున్నట్లు తెలిపారు. ఈ మ్యూజియంల అభివృద్ధికి క్రమబద్ధమైన విధానాన్ని అభివృద్ధి చేయడం మరియు ఈ మ్యూజియంలను స్థాపించడంలో అవసరమైన సమగ్ర ప్రక్రియలకు కీలకమైన అధికారులను నడిపించడం వర్క్‌షాప్ యొక్క ఉద్దేశ్యంగా అనిల్ కుమార్ ఝా పేర్కొన్నారు.

గిరిజన వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సంయుక్త కార్యదర్శి డాక్టర్ నవల్‌జిత్ కపూర్ దేశవ్యాప్తంగా వివిధ మ్యూజియంల పురోగతిపై చర్చించారు. దేశవ్యాప్తంగా 50 మందికి పైగా నిపుణులు హాజరైన భోపాల్ వర్క్‌షాప్ నుంచి నేర్చుకున్న విషయాలను కూడా ఆయన ఈ వర్క్షాప్లో పాల్గొన్నవారితో పంచుకున్నారు. నిపుణులు ఎత్తి చూపిన ప్రధాన సవాళ్లు,  అభివృద్ధి మరియు ధృవీకరణ, సంఘం భాగస్వామ్యం, తద్వారా గిరిజన సంఘం ప్రాజెక్ట్‌తో యాజమాన్య భావనను అభివృద్ధి చేయడంపై మాట్లాడారు.

యూఎన్డీపీ రెసిడెంట్ ప్రతినిధి శ్రీమతి షోకో నోడా మాట్లాడుతూ..

గిరిజన స్వాతంత్య్ర సమరయోధులు చరిత్రను ప్రదర్శిస్తారని మరియు సాంస్కృతిక హక్కులు, విద్య, ప్రాప్యత, జీవనోపాధి మరియు సామాజిక చేరికలను ప్రోత్సహించే మరియు స్థిరమైన అభివృద్ధి లక్ష్యాల సాధనకు దోహదపడే భవిష్యత్తు కోసం సంస్థలను సృష్టిస్తారన్నారు.

 ఇన్‌క్లూజివ్ మ్యూజియం మరియు సుస్థిర వారసత్వ అభివృద్ధికి సంబంధించి యునెస్కో ప్రతినిధి ప్రొఫెసర్ అమరేశ్వర్ గల్లా ప్రధాన సూత్రాలపై విశదీకరించారు. కమ్యూనిటీ నుండి విశ్వసనీయమైన పురుషులు మరియు మహిళలు, సబ్జెక్ట్ నిపుణులు మరియు గిరిజన సంఘం నాయకుల ప్రాతినిధ్యంతో ప్రాథమిక వాటాదారుల ప్రమేయం ఉండాలన్నారు.  

ప్రత్యేకించి స్వాతంత్ర్య పోరాటానికి సంబంధించి గిరిజనుల రచనలకు సంబంధించిన విజ్ఞానాన్ని పెంపొందించుకోవాల్సిన అవసరాన్ని కూడా ఆయన ఎత్తిచూపారు. ఇది విశ్వసనీయమైన మూలాధారాలతో సాక్ష్యం-ఆధారిత సందర్భం అయిన స్పష్టమైన లేదా కనిపించని వారసత్వం కావచ్చని ఆయన అభిప్రాయపడ్డారు. మ్యూజియం సిబ్బంది మరియు స్థానిక కమ్యూనిటీల కోసం మ్యూజియంల ప్రణాళికలో విస్తృతమైన సామర్థ్యాన్ని పెంపొందించడం, స్థిరమైన ఏజెన్సీ, మొదటి వాయిస్ మరియు యాజమాన్యాన్ని ప్రోత్సహించడం ఎంతో అవసరమన్నారు. కనిపించని సాంస్కృతిక వారసత్వాన్ని రక్షించడానికి నైతిక సూత్రాలను మరియుఎనిమిది ఈశాన్య రాష్ట్రాలకు చెందిన స్థానిక ప్రజలతో కలిసి పనిచేసే షిల్లాంగ్ చార్టర్‌ గురించి కూడా వివరించాడు.

ఈ వర్క్‌షాప్‌లో గిరిజన పరిశోధనా సంస్థల డైరెక్టర్లు మరియు ప్రతినిధులు, ఆంత్రోపాలజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా జాతీయ స్థాయి కమిటీ సభ్యులు మరియు రాష్ట్రీయ మానవ్ సంగ్రాహ్ల్య మరియు ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఫారెస్ట్ మేనేజ్‌మెంట్, భోపాల్‌కు చెందిన ముఖ్య నిపుణులు పాల్గొన్నారు.

***