જાપાનના પ્રધાનમંત્રી H.E. શ્રી કિશિદા ફ્યુમિયોએ તેમની પ્રથમ દ્વિપક્ષીય મુલાકાત તરીકે 19 થી 20 માર્ચ 2022 દરમિયાન ભારતના પ્રધાનમંત્રી મહામહિમ શ્રી મોદી સાથે 14મી ભારત-જાપાન વાર્ષિક સમિટ માટે ભારતની સત્તાવાર મુલાકાત લીધી હતી. પ્રધાનમંત્રીઓએ સ્વીકાર્યું હતું કે શિખર સંમેલન મહત્ત્વપૂર્ણ સમયે થઈ રહ્યું છે કેમ કે બંને દેશો રાજદ્વારી સંબંધોની સ્થાપનાની 70મી વર્ષગાંઠની ઉજવણી કરી રહ્યા છે અને ભારત તેની આઝાદીની 75મી વર્ષગાંઠની ઉજવણી કરી રહ્યું છે. તેઓએ છેલ્લી વાર્ષિક સમિટ પછીની ઘટનાઓની સમીક્ષા કરી અને સહકારનાં વ્યાપક ક્ષેત્રોની ચર્ચા કરી હતી.

1.ભારત અને જાપાન વચ્ચેની વિશેષ વ્યૂહાત્મક અને વૈશ્વિક ભાગીદારીની પુનઃ પુષ્ટિ કરતા, બેઉ પ્રધાનમંત્રીઓએ સહમતિ દર્શાવી કે 2018માં જારી કરાયેલા ભારત-જાપાન વિઝન સ્ટેટમેન્ટમાં દર્શાવવામાં આવેલા સહિયારા મૂલ્યો અને સિદ્ધાંતો હાલના સંદર્ભમાં ખાસ કરીને સુસંગત છે, જ્યાં વધારે તીવ્ર બનેલા પડકારોને ઉકેલવા માટે વૈશ્વિક સહયોગ પહેલાં કરતા વધુ જરૂરી બન્યો છે. તેઓએ રાષ્ટ્રોના સાર્વભૌમત્વ અને પ્રાદેશિક અખંડિતતાનો આદર કરતા નિયમો-આધારિત વ્યવસ્થાના આધારે શાંતિપૂર્ણ, સ્થિર અને સમૃદ્ધ વિશ્વ તરફ સાથે મળીને કામ કરવાની તેમની પ્રતિબદ્ધતાને પ્રકાશિત કરી હતી અને ધમકી અથવા બળનો ઉપયોગ કર્યા વિના અથવા એકપક્ષીય રીતે યથાસ્થિતિ બદલવાના કોઈપણ પ્રયાસ વિના તમામ દેશોએ આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદા અનુસાર વિવાદોના શાંતિપૂર્ણ નિરાકરણની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. આ સંદર્ભમાં, તેઓએ બળજબરીથી મુક્ત અને મુક્ત અને ખુલ્લાં ભારત-પ્રશાંત માટેનાં તેમના સામાન્ય વિઝનને પુનઃપુષ્ટ કર્યું હતું. તેઓએ એવો અભિપ્રાય શેર કર્યો હતો કે આવા વિશ્વમાં બંને દેશોની અર્થવ્યવસ્થાઓ મજબૂત દ્વિપક્ષીય રોકાણ અને વૈવિધ્યસભર, સ્થિતિસ્થાપક, પારદર્શક, ખુલ્લી, સુરક્ષિત અને અનુમાનિત વૈશ્વિક પુરવઠા શૃંખલાઓ દ્વારા સંચાલિત થશે જે તેમના લોકોને આર્થિક સુરક્ષા અને સમૃદ્ધિ પૂરી પાડે છે. બંને દેશો આ સહિયારા ઉદ્દેશ્યોને સાકાર કરવા માટે સાથે મળીને કામ કરવાનું ચાલુ રાખશે તેની પુનઃપુષ્ટિ કરતા તેઓએ ભારત-જાપાન વિશેષ વ્યૂહાત્મક અને વૈશ્વિક ભાગીદારીને વધુ આગળ વધારવાનો સંકલ્પ કર્યો હતો.

સર્વસમાવેશકતા અને નિયમો-આધારિત વ્યવસ્થા દ્વારા આધારિત મુક્ત અને જાહેર ભારત-પ્રશાંત માટેની

2. પ્રધાનમંત્રીઓએ સુરક્ષા અને સંરક્ષણ સહયોગમાં થયેલી નોંધપાત્ર પ્રગતિની પ્રશંસા કરી અને તેને વધુ ગાઢ બનાવવાની તેમની ઈચ્છાને પુનઃપુષ્ટ કરી હતી. તેઓએ નવેમ્બર 2019માં નવી દિલ્હીમાં તેમના વિદેશ અને સંરક્ષણ મંત્રીઓની પ્રથમ 2+2 બેઠકનું સ્વાગત કર્યું હતું અને તેમના મંત્રીઓને ટોક્યોમાં વહેલી તકે બીજી બેઠક યોજવા સૂચના આપી હતી. તેઓએ જાપાન સ્વ-રક્ષણ દળો અને ભારતીય સશસ્ત્ર દળો વચ્ચે પુરવઠા અને સેવાઓની પારસ્પરિક જોગવાઈને લગતા કરારના અમલીકરણનું પણ સ્વાગત કર્યું હતું. તેઓએ અનુક્રમે "ધર્મ ગાર્ડિયન" અને "માલાબાર" સહિત દ્વિપક્ષીય અને બહુપક્ષીય કવાયતો ચાલુ રાખવા માટે તેમની પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરી, જ્યારે MILAN કવાયતમાં પહેલી વાર જાપાનની સહભાગિતાને આવકારવાની સાથે સાથે ભવિષ્યમાં તેમની જટિલતા વધારવાના પ્રયાસોને પણ આવકાર્યા હતા. તેઓએ જાપાન એર સેલ્ફ-ડિફેન્સ ફોર્સ અને ભારતીય વાયુસેના વચ્ચેની પ્રારંભિક ફાઇટર કવાયત માટે સંકલન સાથે આગળ વધવાના નિર્ણયને પુનઃપુષ્ટ કર્યો અને આ કવાયત વહેલી તકે યોજવાના પ્રયાસોને આવકાર્યા હતા. તેઓએ માનવરહિત ગ્રાઉન્ડ વ્હીકલ (UGV) અને રોબોટિક્સના ક્ષેત્રમાં ચાલી રહેલા સહયોગને સ્વીકાર્યો અને તેમના મંત્રીઓને સંરક્ષણ સાધનો અને ટેક્નોલોજીનાં ક્ષેત્રમાં ભાવિ સહયોગ માટે વધુ નક્કર ક્ષેત્રો ઓળખવા નિર્દેશ આપ્યો હતો.

3. ભારત=પ્રશાંત ક્ષેત્રમાં શાંતિ, સુરક્ષા અને સમૃદ્ધિને પ્રોત્સાહન આપવાની તેમની પ્રતિબદ્ધતા સાથે, પ્રધાનમંત્રીઓએ આ ક્ષેત્રના સમાન વિચાર ધરાવતા દેશો વચ્ચે દ્વિપક્ષીય અને બહુપક્ષીય ભાગીદારીના મહત્વને સમર્થન આપ્યું હતું, જેમાં ઓસ્ટ્રેલિયા, ભારત, જાપાન અને અમેરિકા (ક્વાડ) વચ્ચે ચતુર્ભુજ સહયોગનો સમાવેશ થાય છે. તેઓએ માર્ચ અને સપ્ટેમ્બર 2021માં ક્વાડ આગેવાનોની સમિટનું સ્વાગત કર્યું હતું અને ક્વાડના સકારાત્મક અને રચનાત્મક કાર્યસૂચિ પર, ખાસ કરીને કોવિડ રસી, જટિલ અને ઉભરતી તકનીકો, આબોહવા પગલાં, માળખાકીય સંકલન, સાયબર સુરક્ષા, અવકાશ અને શિક્ષણ પર વાસ્તવિક પરિણામો પહોંચાડવા માટે તેમની પ્રતિબદ્ધતાનું નવીકરણ કર્યું હતું. તેઓ આગામી મહિનાઓમાં જાપાનમાં આગામી ક્વાડ લીડર્સ સમિટ દ્વારા ક્વાડ સહકારને આગળ વધારવા માટે આતુર છે.

4. પ્રધાનમંત્રી કિશિદાએ 2019માં પ્રધાનમંત્રી શ્રી મોદી દ્વારા જાહેર કરાયેલ ઇન્ડો-પેસિફિક મહાસાગરોની પહેલ (IPOI)નું સ્વાગત કર્યું હતું. બેઉ પ્રધાનમંત્રીઓએ IPOI અને ફ્રી એન્ડ ઓપન ઇન્ડો-પેસિફિક (FOIP) વચ્ચે સહકાર માટે વધતા જતા અવકાશને સ્વીકાર્યો હતો. ભારતે IPOIના જોડાણ સ્તંભ પર અગ્રણી ભાગીદાર તરીકે જાપાનની સહભાગિતાની પ્રશંસા કરી હતી. તેઓએ ASEANની એકતા અને કેન્દ્રીયતા માટેના તેમના મજબૂત સમર્થન અને "ઇન્ડો-પેસિફિક પર ASEAN આઉટલુક (AOIP)" માટે તેમના સંપૂર્ણ સમર્થનનો પુનરોચ્ચાર કર્યો હતો, જે કાયદાના શાસન, નિખાલસતા, સ્વતંત્રતા, પારદર્શિતા અને સર્વસમાવેશકતા જેવા સિદ્ધાંતોને સમર્થન આપે છે.

5. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે ભારત અને જાપાન, ભારત=પ્રશાંત ક્ષેત્રમાં બે અગ્રણી શક્તિઓ તરીકે, દરિયાઈ ક્ષેત્રની સલામતી અને સુરક્ષા, નેવિગેશન અને ઓવરફ્લાઇટની સ્વતંત્રતા, અવરોધ વિનાના કાયદેસર વાણિજ્ય અનેઆંતરરાષ્ટ્રીય કાયદા અનુસાર કાનૂની અને રાજદ્વારી પ્રક્રિયાઓ માટે આદર સાથે વિવાદોના શાંતિપૂર્ણ ઉકેલમાં સહિયારા હિત ધરાવે છે. તેઓએ આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદાની ભૂમિકા, ખાસ કરીને યુનાઈટેડ નેશન્સ કન્વેન્શન ઓન ધ લૉ ઓફ ધ સી (UNCLOS)ની ભૂમિકાને પ્રાધાન્ય આપવાનું ચાલુ રાખવા અને પૂર્વ અને દક્ષિણ ચીન સમુદ્રમાં નિયમો-આધારિત મેરીટાઇમ વ્યવસ્થા સામેના પડકારોને પહોંચી વળવા માટે દરિયાઈ સુરક્ષા સહિત સહયોગની સુવિધા આપવાના તેમના નિર્ધારને પુનઃપુષ્ટ કર્યો હતો. તેઓએ બિન-લશ્કરીકરણ અને આત્મસંયમના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો. તેઓએ દક્ષિણ ચીન સાગરમાં પક્ષકારોના આચાર અંગેની ઘોષણાના સંપૂર્ણ અને અસરકારક અમલીકરણ અને આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદા, ખાસ કરીને UNCLOS, પૂર્વગ્રહ વિના અને આ વાટાઘાટોમાં પક્ષકાર ન હોય તેવા સહિત તમામ રાષ્ટ્રોના અધિકારો અને હિતો માટે દક્ષિણ ચીન સમુદ્રમાં એક નોંધપાત્ર અને અસરકારક આચાર સંહિતાના વહેલા નિષ્કર્ષ માટે હાકલ કરી હતી.

6. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદના ઠરાવો (UNSCRs)નું ઉલ્લંઘન કરીને ઉત્તર કોરિયાના અસ્થિર કરતા બેલિસ્ટિક મિસાઇલ પ્રક્ષેપણની નિંદા કરી હતી. તેઓએ સંબંધિત યુએનએસસીઆર સાથે સુસંગત ઉત્તર કોરિયાના સંપૂર્ણ બિનપરમાણુકરણ પ્રત્યેની તેમની પ્રતિબદ્ધતા અને ઉત્તર કોરિયાના પ્રસાર સંબંધી જોડાણોને લગતી ચિંતાઓને દૂર કરવાના મહત્વની પુનઃપુષ્ટિ કરી હતી. તેઓએ ઉત્તર કોરિયાને સંબંધિત UNSCR હેઠળ તેની આંતરરાષ્ટ્રીય જવાબદારીઓનું સંપૂર્ણ પાલન કરવા અને અપહરણના મુદ્દાને તાત્કાલિક ઉકેલવા વિનંતી કરી હતી.

7. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ અફઘાનિસ્તાનમાં શાંતિ અને સ્થિરતાને સાકાર કરવા નજીકથી સહયોગ કરવાના તેમના ઈરાદાને પુનઃપુષ્ટ કર્યો હતો અને માનવતાવાદી કટોકટીને સંબોધવા, માનવ અધિકારોને પ્રોત્સાહન આપવા અને સાચી પ્રતિનિધિરૂપ અને સમાવેશી રાજકીય વ્યવસ્થાની સ્થાપના સુનિશ્ચિત કરવાના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો. તેઓએ યુએનએસસીઆર 2593 (2021)ના મહત્વને પણ પુનઃપુષ્ટ કર્યું હતું જે સ્પષ્ટપણે માગ કરે છે કે અફઘાન પ્રદેશનો ઉપયોગ આતંકવાદી કૃત્યોને આશ્રય, તાલીમ, આયોજન અથવા નાણાં પૂરા પાડવા માટે ન થાય અને યુએનએસસી દ્વારા પ્રતિબંધિત કરવામાં આવેલા સહિત તમામ આતંકવાદી જૂથો સામે નક્કર કાર્યવાહી કરવા હાકલ કરી હતી.

8. પ્રધાનમંત્રીઓએ આતંકવાદના વધતા જતા ખતરા પર ઊંડી ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી અને વ્યાપક અને ટકાઉ રીતે આતંકવાદનો સામનો કરવા માટે આંતરરાષ્ટ્રીય સહયોગને મજબૂત કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. તેઓએ તમામ દેશોને આતંકવાદીઓના સુરક્ષિત આશ્રયસ્થાનો અને ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરને જડમૂળથી ખતમ કરવા, આતંકવાદી નેટવર્ક અને તેમની ફાઇનાન્સિંગ ચેનલોને વિક્ષેપિત કરવા અને આતંકવાદીઓની સરહદ પારની હિલચાલ રોકવા માટે સાથે મળીને કામ કરવા હાકલ કરી હતી. આ સંદર્ભમાં, તેઓએ તમામ દેશોને એ સુનિશ્ચિત કરવા માટે પણ આહ્વાન કર્યું હતું કે તેમના નિયંત્રણ હેઠળના પ્રદેશનો ઉપયોગ આતંકવાદી હુમલાઓ કરવા માટે ન થાય અને આવા હુમલાના ગુનેગારોને ઝડપથી ન્યાય મળે. તેઓએ 26/11ના મુંબઈ અને પઠાણકોટ હુમલા સહિત ભારતમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલાઓની તેમની નિંદાનો પુનરોચ્ચાર કર્યો હતો અને પાકિસ્તાનને તેના પ્રદેશમાંથી કાર્યરત આતંકવાદી નેટવર્કો સામે નિશ્ચિત અને બદલી ન શકાય તેવી કાર્યવાહી કરવા અને FATF સહિતની આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રતિબદ્ધતાઓનું સંપૂર્ણ પાલન કરવા હાકલ કરી હતી. તેઓ બહુપક્ષીય મંચો પર આતંકવાદ વિરોધી પ્રયાસોને મજબૂત કરવા અને સંયુક્ત રાષ્ટ્રોમાં આંતરરાષ્ટ્રીય આતંકવાદ પર વ્યાપક સંમેલન (CCIT)ને વહેલા અપનાવવા પર સાથે મળીને કામ કરવા પણ સંમત થયા હતા.

9. બેઉ પ્રધાનમંત્રીઓ મ્યાનમારની પરિસ્થિતિ વિશે ચિંતિત રહ્યા અને હિંસાનો અંત લાવવા, અટકાયતમાં લેવાયેલા તમામ લોકોની મુક્તિ અને લોકશાહીના માર્ગ પર પાછા ફરવાની હાકલ કરી હતી. તેઓએ મ્યાનમારમાં ઉકેલ મેળવવા માટેના ASEAN પ્રયાસો માટેના તેમનાં સમર્થનની પુનઃ પુષ્ટિ કરી હતી, અને મડાગાંઠને તોડવા માટે ASEAN અધ્યક્ષ તરીકે કંબોડિયાની સક્રિય સામેલગીરીને આવકારી હતી. તેઓએ મ્યાનમારને આસિયાનની પાંચ મુદ્દાની સર્વસંમતિને તાકીદે અમલમાં મૂકવા હાકલ કરી હતી.

10. પ્રધાનમંત્રીઓએ યુક્રેનમાં ચાલી રહેલા સંઘર્ષ અને માનવતાવાદી કટોકટી અંગે તેમની ગંભીર ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી અને તેની વ્યાપક અસરોનું મૂલ્યાંકન કર્યું હતું, ખાસ કરીને ભારત-પ્રશાંત ક્ષેત્ર પર. તેઓએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે સમકાલીન વૈશ્વિક વ્યવસ્થા યુએન ચાર્ટર, આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદા અને સાર્વભૌમત્વ અને રાષ્ટ્રોની પ્રાદેશિક અખંડિતતાના આદર પર બનાવવામાં આવી છે. તેઓએ યુક્રેનમાં પરમાણુ સુવિધાઓની સલામતી અને સુરક્ષાના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો અને તે તરફ IAEAના સક્રિય પ્રયાસોને સ્વીકાર્યા હતા. તેઓએ હિંસા તાત્કાલિક બંધ કરવાની તેમની હાકલનો પુનરોચ્ચાર કર્યો અને નોંધ્યું કે સંઘર્ષના નિરાકરણ માટે સંવાદ અને મુત્સદ્દીગીરીના માર્ગ સિવાય અન્ય કોઈ વિકલ્પ નથી. નેતાઓએ ખાતરી આપી હતી કે તેઓ યુક્રેનમાં માનવતાવાદી સંકટને પહોંચી વળવા યોગ્ય પગલાં લેશે.

11. પ્રધાનમંત્રીશ્રી કિશિદાએ "આંતરરાષ્ટ્રીય શાંતિ અને સુરક્ષાની જાળવણી: દરિયાઈ સુરક્ષા" પર ઉચ્ચ-સ્તરીય ખુલ્લી ચર્ચામાં પ્રધાનમંત્રી મોદીની UNSCની અધ્યક્ષતા સહિત, ઓગસ્ટ 2021માં UN સુરક્ષા પરિષદના સફળ પ્રમુખપદ માટે ભારતને અભિનંદન આપ્યા હતા. પ્રધાનમંત્રી શ્રી મોદીએ 2023-2024ની મુદત માટે યુએનએસસીમાં બિન-સ્થાયી બેઠક માટે જાપાનની ઉમેદવારી માટેના ભારતના સમર્થનનો પુનરોચ્ચાર કર્યો, જેના માટે પ્રધાનમંત્રી કિશિદાએ તેમની પ્રશંસા વ્યક્ત કરી હતી. તેઓ ભારત અને જાપાનના સંબંધિત કાર્યકાળ દરમિયાન યુએનએસસીમાં બાબતો પર નજીકથી કામ કરવાનું ચાલુ રાખવા સંમત થયા હતા. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ 21મી સદીની સમકાલીન વાસ્તવિકતાઓને પ્રતિબિંબિત કરવા માટે UNSCના પ્રારંભિક સુધારા માટે સાથે મળીને કામ કરવાનું ચાલુ રાખવાનો સંકલ્પ કર્યો હતો. તેઓએ નિશ્ચિત સમયમર્યાદામાં નક્કર પરિણામો હાંસલ કરવાના એકંદર ઉદ્દેશ્ય સાથે આંતર-સરકારી વાટાઘાટો (IGN)માં લખાણ-આધારિત વાટાઘાટોની શરૂઆત સહિત તેની પ્રક્રિયાને વેગ આપવાનો તેમનો નિર્ધાર વ્યક્ત કર્યો હતો. તેઓએ તેમની સહિયારી માન્યતાને સમર્થન આપ્યું કે ભારત અને જાપાન વિસ્તારિત યુએનએસસીમાં કાયમી સભ્યપદ માટે કાયદેસર/લાયક ઉમેદવારો છે.

12. પ્રધાનમંત્રીઓએ પરમાણુ શસ્ત્રોની સંપૂર્ણ નાબૂદી માટે તેમની સહિયારી પ્રતિબદ્ધતાની પુનઃ પુષ્ટિ કરી અને પરમાણુ પ્રસાર અને પરમાણુ આતંકવાદના પડકારોને પહોંચી વળવા આંતરરાષ્ટ્રીય સહયોગને મજબૂત કરવાના કાર્યમાં પ્રતિબદ્ધ રહ્યા હતા. પ્રધાનમંત્રી શ્રી કિશિદાએ વ્યાપક પરમાણુ-પરીક્ષણ-પ્રતિબંધ સંધિ (CTBT)ના અમલમાં વહેલી તકે પ્રવેશના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો. તેઓએ શેનોન મેન્ડેટના આધારે નિઃશસ્ત્રીકરણ પરની પરિષદમાં બિન-ભેદભાવપૂર્ણ, બહુપક્ષીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય અને અસરકારક રીતે ચકાસી શકાય તેવી ફિસાઇલ મટિરિયલ કટ-ઓફ ટ્રીટી (FMCT) પર વાટાઘાટોની તાત્કાલિક શરૂઆત અને વહેલા નિષ્કર્ષ માટે હાકલ કરી હતી. તેઓએ વૈશ્વિક અપ્રસાર પ્રયાસોને મજબૂત કરવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે ન્યુક્લિયર સપ્લાયર્સ ગ્રુપના ભારતના સભ્યપદ માટે સાથે મળીને કામ કરવાનું ચાલુ રાખવાનું વચન આપ્યું હતું.

કોવિડ પછીની દુનિયામાં ટકાઉ વૃદ્ધિ માટે ભાગીદારી

13. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ પુનરોચ્ચાર કર્યો હતો કે ભારત અને જાપાન કોવિડ-19 સામે લડવા અને લોકોનાં જીવન અને આજીવિકાનું રક્ષણ કરવાના વૈશ્વિક પ્રયાસોમાં યોગદાન આપવાનું ચાલુ રાખશે. તેઓએ ભારત-પ્રશાંત અને તેનાથી આગળ સુરક્ષિત અને અસરકારક રસીની સમાન પહોંચ વધારવા માટે ક્વાડ વેક્સિન પાર્ટનરશિપ હેઠળ થયેલી પ્રગતિને આવકારી હતી. પ્રધાનમંત્રી  મોદીએ કોવિડ-19 સામે લડવા અને સામાજિક સુરક્ષા પ્રદાન કરવા માટે ભારત સરકારના પ્રયાસોને જાપાન દ્વારા આપવામાં આવેલા સમર્થન માટે તેમની પ્રશંસા વ્યક્ત કરી હતી. પ્રધાનમંત્રી શ્રી કિશિદાએ કોવિડ-19 સામેની લડાઈમાં, ખાસ કરીને દવાઓ અને તબીબી સાધનોનો પુરવઠો સુનિશ્ચિત કરવા અને રસી મૈત્રી પહેલ દ્વારા સલામત અને અસરકારક રસીઓ પૂરી પાડવાની ભારતની પહેલોની પ્રશંસા કરી હતી. તેઓએ આરોગ્ય-સંબંધિત SDGs, ખાસ કરીને સાર્વત્રિક આરોગ્ય કવરેજ, અને વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થાની અગ્રણી અને સંકલનકારી ભૂમિકા અને તેના સુધારા સહિત વૈશ્વિક આરોગ્ય સ્થાપત્યને મજબૂત કરવા માટે તેમની પ્રતિબદ્ધતાને પુનઃપુષ્ટિ કરી હતી.

14. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ, COP26ના પરિણામ પર નિર્માણ કરીને, આબોહવા પરિવર્તનનો સામનો કરવાના મહત્વ અને નિકટતાને ઓળખી, અને વૈશ્વિક નેટ-શૂન્ય ઉત્સર્જન હાંસલ કરવા માટે વિવિધ રાષ્ટ્રીય સંજોગો અને સતત નવીનતાને પ્રતિબિંબિત કરતા વ્યવહારિક ઊર્જા સંક્રમણ માટેના વિવિધ માર્ગોનું મહત્વ શેર કર્યું હતું. તેઓએ ભારત-જાપાન ક્લિન એનર્જી પાર્ટનરશીપ (CEP) ની શરૂઆતનું સ્વાગત કર્યું જેમાં સ્થાયી આર્થિક વૃદ્ધિ હાંસલ કરવા,આબોહવા પરિવર્તનને સંબોધિત કરવા અને ઇલેક્ટ્રિક વાહનો (EV), બેટરી સહિત સ્ટોરેજ સિસ્ટમ્સ, ઇલેક્ટ્રિક વાહન ચાર્જિંગ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર(EVCI), સૌર ઊર્જા, ગ્રીન હાઇડ્રોજન/એમોનિયા સહિતની સ્વચ્છ ઊર્જા, પવન ઊર્જા જેવા ક્ષેત્રોમાં ઊર્જા સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા,સંબંધિત ઊર્જા સંક્રમણ યોજનાઓ, ઊર્જા કાર્યક્ષમતા, CCUS (કાર્બન ડાયોક્સાઇડ કેપ્ચરિંગ, યુટિલાઇઝેશન અને સ્ટોરેજ) અને કાર્બન રિસાયક્લિંગ પર મંતવ્યોનું આદાનપ્રદાનનો સમાવેશ થાય છે. તેઓએ પેરિસ કરારની કલમ 6ના અમલીકરણ માટે ભારત અને જાપાન વચ્ચે જોઈન્ટ ક્રેડિટિંગ મિકેનિઝમ (JCM)ની સ્થાપના માટે વધુ ચર્ચા ચાલુ રાખવા પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરી હતી. તેઓએ અન્ય ક્ષેત્રોમાં પર્યાવરણીય સહયોગને પ્રોત્સાહન આપવાના તેમના નિર્ધારને પણ પુનઃપુષ્ટ કર્યો હતો. આ સંદર્ભમાં, તેઓએ વિકેન્દ્રીત ઘરેલું ગંદાપાણી વ્યવસ્થાપનમાં સહકાર માટે MoC પર હસ્તાક્ષરનું સ્વાગત કર્યું હતું. પ્રધાનમંત્રી શ્રી  મોદીએ વારાણસી, અમદાવાદ અને ચેન્નાઈમાં સ્માર્ટ સિટી મિશન માટે ભૂતકાળમાં અને ચાલુ રહેલા  જાપાની સહયોગની પ્રશંસા કરી હતી અને આ ક્ષેત્રમાં વધુ સહકારની આશા વ્યક્ત કરી હતી. પ્રધાનમંત્રી શ્રી  કિશિદાએ ઈન્ટરનેશનલ સોલાર એલાયન્સ (ISA) અને કોએલિશન ફોર ડિઝાસ્ટર રિઝિલિઅન્ટ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર (CDRI) જેવી ભારતની પહેલની પ્રશંસા કરી હતી અને જણાવ્યું હતું કે ભારે ઉદ્યોગ સંક્રાંતિને પ્રોત્સાહન આપવા માટે જાપાન ભારતીય-સ્વીડિશ ક્લાઈમેટ પહેલ લીડઆઈટીમાં જોડાશે. તેઓએ ટકાઉ શહેરી વિકાસ પરના એમઓસી પર હસ્તાક્ષરનું સ્વાગત કર્યું હતું.

15. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ વિશ્વ વેપાર સંગઠન (WTO)ને તેના મૂળમાં રાખીને નિયમો-આધારિત બહુપક્ષીય વેપાર પ્રણાલિને જાળવી રાખવા અને મજબૂત કરવા અને 12મી WTO મંત્રી પરિષદ (MC12)માં અર્થપૂર્ણ પરિણામો હાંસલ કરવા માટે એકબીજા સાથે મળીને કામ કરવાની તેમની પ્રતિબદ્ધતાને પુનઃપુષ્ટિ કરી હતી. તેઓએ બળજબરીભરી આર્થિક નીતિઓ અને પ્રથાઓ સામે તેમનો વિરોધ સહિયારો કર્યો જે આ સિસ્ટમની વિરુદ્ધ છે અને આવાં કૃત્યો સામે વૈશ્વિક આર્થિક સ્થિતિસ્થાપકતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સામૂહિક રીતે કામ કરવા પ્રતિબદ્ધ છે.

16.પ્રધાનમંત્રીઓએ પ્રશંસા સાથે નોંધ્યું હતું કે વિશેષ વ્યૂહાત્મક અને વૈશ્વિક ભાગીદારી સાથેના સંબંધોને ઉન્નત કર્યા પછી, આર્થિક સહયોગમાં નોંધપાત્ર વૃદ્ધિ થઈ છે. તેઓએ સંતોષ વ્યક્ત કર્યો હતો કે 2014માં જાહેર કરાયેલ JPY (જાપાનીઝ યેન્) 3.5 ટ્રિલિયનના રોકાણનો લક્ષ્યાંક હાંસલ કરવામાં આવ્યો છે. ભારતમાં જાપાની રોકાણકારો માટે વ્યાપાર વાતાવરણ સુધારવા માટે ભારત દ્વારા લેવામાં આવેલાં પગલાંઓ તેમજ આર્થિક વિકાસને વેગ આપવા અને વેપાર કરવાની સરળતા સુધારવા માટેના અન્ય પગલાંની નોંધ લેતા, તેઓએ પરસ્પર હિતના યોગ્ય જાહેર અને ખાનગી પ્રોજેક્ટને નાણાં આપવા માટે આગામી 5 વર્ષોમાં JPY 5 ટ્રિલિયન (જાપાનીઝ યેન)નાં  જાહેર અને ખાનગી રોકાણ અને જાપાનથી ભારતને ધિરાણને સાકાર કરવાનો તેમનો સહિયારો ઈરાદો વ્યક્ત કર્યો હતો. પ્રધાનમંત્રી શ્રી મોદીએ ભારત સાથે આર્થિક સહયોગને મજબૂત કરવા જાપાન દ્વારા લેવામાં આવેલી વિવિધ પહેલો માટે તેમની પ્રશંસા વ્યક્ત કરી હતી. આ સંદર્ભમાં, પ્રધાનમંત્રીઓએ નવેમ્બર 2021માં ભારત-જાપાન ઔદ્યોગિક સ્પર્ધાત્મકતા ભાગીદારી (IJICP)ની સ્થાપનાને યાદ કરી હતી અને MSME(સૂક્ષ્મ, નાના અને મધ્યમ ઉદ્યોગો), ઉત્પાદન અને પુરવઠા શૃંખલાનાં ક્ષેત્રો સહિત બંને દેશો વચ્ચે ઔદ્યોગિક સહયોગને વધુ પ્રોત્સાહિત કરવા IJICP હેઠળ રોડમેપની રચનાનું સ્વાગત કર્યું. તેઓએ પ્રદેશમાં વિશ્વસનીય, સ્થિતિસ્થાપક, કાર્યક્ષમ પુરવઠા શૃંખલાઓ તરફ સાથે મળીને કામ કરવાની પુષ્ટિ કરી હતી અને શ્રેષ્ઠ પ્રથાઓની વહેંચણી જેવાં ક્ષેત્રોમાં આ અંગેની પ્રગતિનું સ્વાગત કર્યું હતું. તેમણે ગેરકાયદેસર ટેક્નોલોજી ટ્રાન્સફરને સંબોધવા, સ્થિતિસ્થાપક પુરવઠા શૃંખલાઓનું નિર્માણ કરવા અને ક્વાડ દ્વારા સહિત નિર્ણાયક ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનાં રક્ષણને મજબૂત કરવા માટે સહયોગના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો. તેઓએ 75 બિલિયન USDના તેમના દ્વિપક્ષીય ચલણ સ્વેપ કરારના નવીનીકરણનું સ્વાગત કર્યું હતું. તેઓએ દ્વિપક્ષીય વેપાર વધારવાની જરૂરિયાતને ઓળખી અને ભારત-જાપાન કોમ્પ્રિહેન્સિવ ઈકોનોમિક પાર્ટનરશિપ એગ્રીમેન્ટ (CEPA) હેઠળ ભારત અને જાપાન વચ્ચે ફિશ સુરીમીના વેપારને પ્રોત્સાહન આપતા સુધારાને આવકાર્યો હતો. બંને દેશો વચ્ચે વેપાર અને રોકાણને પ્રોત્સાહન આપવાના મહત્વ પર ભાર મૂકતા, તેઓએ હાલની યંત્રણાઓ દ્વારા CEPAના અમલીકરણની વધુ સમીક્ષા માટે પ્રોત્સાહિત કર્યા હતા. તેઓએ જાપાની સફરજનની આયાતને ભારતની મંજૂરી અને જાપાનમાં ભારતીય કેરીની નિકાસની પ્રક્રિયામાં છૂટછાટને આવકારી હતી.

17. પ્રધાનમંત્રીઓએ સ્વીકાર્યું કે કોવિડ પછીની દુનિયામાં ડિજિટલ ટેક્નોલોજીઓ વધુને વધુ મહત્વની ભૂમિકા ભજવશે અને ભારત-જાપાન ડિજિટલ પાર્ટનરશિપ હેઠળ ડિજિટલ ટ્રાન્સફોર્મેશન માટે સંયુક્ત પ્રોજેક્ટ્સના પ્રમોશન દ્વારા ભારતીય આઇટી વ્યાવસાયિકો માટે જાપાન અને જાપાનીઝ કંપનીઓમાં કામ કરવાની તકો અને IoT, AI અને અન્ય ઉભરતી ટેક્નોલોજીનાં ક્ષેત્રમાં સહયોગને સમર્થન સાથે ડિજિટલ અર્થવ્યવસ્થાને વધારવાના દૃષ્ટિકોણથી વધતા સહકારને આવકાર્યો હતો. આ સંદર્ભે, પ્રધાનમંત્રી કિશિદા જાપાનના ICT ક્ષેત્રમાં યોગદાન આપવા માટે વધુ ઉચ્ચ કૌશલ્ય ધરાવતા ભારતીય IT વ્યવસાયિકોને આકર્ષિત કરવા આતુર છે. તેઓએ ઉભરતા ભારતીય સ્ટાર્ટ-અપ્સ માટે ભંડોળ એકત્ર કરવા "ભારત-જાપાન ફંડ-ઓફ-ફંડ્સ" પરની પ્રગતિનું પણ સ્વાગત કર્યું. સાયબર સુરક્ષા અને આઈસીટીના ક્ષેત્રોમાં એમઓસી પર હસ્તાક્ષરનું સ્વાગત કરીને, તેઓએ સાયબર ડોમેનમાં દ્વિપક્ષીય સંબંધોમાં પ્રગતિની પ્રશંસા કરી હતી અને સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સહિત બહુપક્ષીય મંચો પર એકબીજા સાથે સાયબર જોડાણને વધુ ગાઢ બનાવવાની ખાતરી આપી હતી. તેઓએ 5G, ઓપન RAN, ટેલિકોમ નેટવર્ક સિક્યોરિટી, સબમરીન કેબલ સિસ્ટમ્સ અને ક્વોન્ટમ કોમ્યુનિકેશન્સ જેવાં વિવિધ ક્ષેત્રોમાં વધુ સહકાર આપવાનો અભિપ્રાય સહિયારો કર્યો હતો. તેઓએ નવેમ્બર 2020માં ભારત-જાપાન સંયુક્ત સમિતિની વિજ્ઞાન અને તકનીકી સહકારની 10મી બેઠક યોજવા સહિત વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીના ક્ષેત્રમાં દ્વિપક્ષીય સહકારની પ્રગતિનું સ્વાગત કર્યું અને સંયુક્ત ચંદ્ર સંશોધન પ્રોજેક્ટ માટે આશાવાદી હતા. તેઓએ પ્રયાસોને વધુ મજબૂત બનાવવાની પ્રતિબદ્ધતાની પુનઃપુષ્ટિ કરી જેથી ટેક્નોલોજી ડિઝાઇન, વિકાસ, ગવર્નન્સ અને યુઝ પરના ક્વાડ સિદ્ધાંતો દ્વારા માર્ગદર્શન આપવામાં આવતી ટેક્નોલોજી માટેના વિઝનને તમામ સમાન વિચાર ધરાવતા રાષ્ટ્રો દ્વારા આગળ વહેંચવામાં આવે.

18.પ્રધાનમંત્રી શ્રી મોદીએ વર્ષોથી ભારતના સામાજિક-આર્થિક વિકાસ માટે જાપાનના સમર્થનની પ્રશંસા કરી હતી. પ્રધાનમંત્રીઓએ સાત યેન લોન પ્રોજેક્ટ્સ સંબંધિત નોટોના વિનિમય પર હસ્તાક્ષરનું સ્વાગત કર્યું હતું જેમાં જાપાન કુલ 300 બિલિયન યેન (ભારતીય રૂપિયા 20400 કરોડથી વધુ) પ્રદાન કરે છે. પ્રધાનમંત્રીઓએ મુંબઈ-અમદાવાદ હાઈ સ્પીડ રેલ (MAHSR)ના મુખ્ય દ્વિપક્ષીય સહકાર પ્રોજેક્ટમાં પ્રગતિ પર સંતોષ વ્યક્ત કર્યો હતો. તેઓએ ખાતરી આપી હતી કે આ પ્રોજેક્ટ ભારત-જાપાન સહયોગનું એક મહત્વપૂર્ણ પ્રતીક છે અને તે ટેક્નોલોજીના ટ્રાન્સફર તરફ દોરી જશે જે ભારતમાં રેલવેની ક્ષમતામાં વધુ વધારો કરશે. તેઓએ પુનઃપુષ્ટિ કરી કે તેઓ વહેલામાં વહેલી તકે કામગીરી શરૂ કરવા માટે સાથે મળીને કામ કરશે. પ્રધાનમંત્રી શ્રી મોદીએ MAHSR અને ભારતમાં વિવિધ મેટ્રો પ્રોજેક્ટ્સ પર જાપાનના સહકારની પ્રશંસા કરી અને પટના મેટ્રો માટે આયોજિત તૈયારી સર્વેક્ષણ તરફ આશાવાદી હતા.

19.પ્રધાનમંત્રીઓએ ભારત-પ્રશાંત ક્ષેત્રમાં ભારત અને જાપાન વચ્ચેની સહયોગી પરિયોજનાઓના મહત્વની પુનઃ પુષ્ટિ કરી હતી. તેઓએ બાંગ્લાદેશમાં ચાલી રહેલી પરિયોજનાઓમાં પ્રગતિનો સ્વીકાર કર્યો અને આસિયાન, પેસિફિક ટાપુ દેશો અને અન્ય દેશોમાં આવા સહયોગના વિસ્તરણની શોધખોળ કરવા આતુર છે. તેઓએ ભારતના ઉત્તર પૂર્વીય ક્ષેત્રના ટકાઉ આર્થિક વિકાસ અને દક્ષિણપૂર્વ એશિયા સાથે પ્રદેશની જોડાણ વધારવા માટે એક્ટ ઈસ્ટ ફોરમ (AEF) દ્વારા તેમના સતત સહયોગના મહત્વની પ્રશંસા કરી. તેઓએ "ભારતનાં ઉત્તર પૂર્વીય ક્ષેત્રના ટકાઉ વિકાસ માટે ભારત-જાપાન પહેલ"ની શરૂઆતનું સ્વાગત કર્યું હતું, જેમાં "ઉત્તર પૂર્વમાં વાંસની મૂલ્ય સાંકળને મજબૂત બનાવવાની પહેલ" અને ઉત્તર પૂર્વીય ક્ષેત્રના વિવિધ રાજ્યોમાં આરોગ્ય સંભાળ, વન સંસાધન વ્યવસ્થાપન, કનેક્ટિવિટી અને પર્યટનમાં સહયોગનો સમાવેશ થાય છે.

20. પ્રધાનમંત્રીઓએ લોકોથી-લોકોનાં આદાન-પ્રદાન, પ્રવાસન અને રમતગમત દ્વારા 2022માં રાજદ્વારી સંબંધોની સ્થાપનાની 70મી વર્ષગાંઠને ધ્યાનમાં રાખીને ભારત-જાપાન વિશેષ વ્યૂહાત્મક અને વૈશ્વિક ભાગીદારીને વધુ મજબૂત અને પૂરક બનાવવાના તેમના સંકલ્પને પુનઃપુષ્ટ કર્યો હતો.  તેઓએ ભારત-જાપાન મિત્રતાના પ્રતીક તરીકે વારાણસીમાં રુદ્રાક્ષ કન્વેન્શન સેન્ટર ખોલવાનું સ્વાગત કર્યું હતું. તેઓએ ભારતમાં જાપાની ભાષાનાં શિક્ષણ અને તાલીમમાં થયેલી પ્રગતિની પ્રશંસા કરી અને જાપાન ઓવરસીઝ કોઓપરેશન વોલેન્ટીયર્સ (JOCV) યોજના દ્વારા આ પહેલને વિસ્તારવાનું નક્કી કર્યું હતું.

21.તેઓએ કૌશલ્ય વિકાસ અને રોજગારીની તકોના નિર્માણના ક્ષેત્રમાં સહકારને મજબૂત કરવાના મહત્વની પુનઃ પુષ્ટિ કરી. તેઓએ એ હકીકતને આવકારી હતી કે પાછલાં વર્ષમાં 3,700થી વધુ ભારતીયોને JIMs (જાપાન-ઇન્ડિયા ઇન્સ્ટિટ્યુટ ફોર મેન્યુફેક્ચરિંગ) અને JECs (જાપાનીઝ એન્ડોવ્ડ કોર્સીસ)માં તાલીમ આપવામાં આવી હતી. તેઓએ જાન્યુઆરી 2021માં હસ્તાક્ષર કરાયેલ મેમોરેન્ડમ ઓફ કોઓપરેશન હેઠળ સ્પેસિફાઈડ સ્કીલ્ડ વર્કર (SSW) સિસ્ટમના સંચાલનની આનંદ સાથે નોંધ લીધી હતી. તેઓએ આ વર્ષની શરૂઆતમાં ભારતમાં SSW પરીક્ષાઓ શરૂ થવાનું સ્વાગત કર્યું અને નોંધ્યું કે કેટલાક કુશળ કામદારોએ જાપાનમાં SSW તરીકે પહેલેથી જ કામ કરવાનું શરૂ કર્યું છે. તેઓએ આનંદ સાથે એ પણ નોંધ્યું હતું કે લગભગ 200 ભારતીયો ટેકનિકલ ઈન્ટર્ન ટ્રેઈની તરીકે જાપાનમાં રહી રહ્યા છે. તેઓ આ હાલના માળખા દ્વારા જાપાનની અર્થવ્યવસ્થામાં યોગદાન આપી શકે તેવા કુશળ ભારતીયોની સંખ્યા વધારવા માટે સાથે મળીને કામ કરવા સંમત થયા હતા.

22.પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ઓલિમ્પિક અને પેરાલિમ્પિક ગેમ્સ ટોક્યો 2020ની સફળતા માટે પ્રધાનમંત્રી શ્રી કિશિદાને અભિનંદન પાઠવ્યા હતા અને પ્રધાનમંત્રી શ્રી કિશિદાએ ભારતના સમર્થન માટે તેમની પ્રશંસા વ્યક્ત કરી હતી. પ્રધાનમંત્રી શ્રી મોદીએ બંને દેશો વચ્ચે વેપાર, રોકાણ અને લોકો વચ્ચેના સંબંધોને વધુ મજબૂત અને વિસ્તૃત કરવાની તક તરીકે એક્સ્પો 2025 ઓસાકા, કેન્સાઈ, જાપાનમાં ભારતની સહભાગિતાની પુષ્ટિ કરી હતી. પ્રધાનમંત્રી શ્રી કિશિદાએ ભારતની સહભાગિતાનું સ્વાગત કર્યું અને તેની સફળતા માટે પ્રધાનમંત્રી શ્રી મોદીના સમર્થન બદલ તેમનો આભાર વ્યક્ત કર્યો હતો.

23.પ્રધાનમંત્રીઓએ નેતાઓ દ્વારા વાર્ષિક પરસ્પર મુલાકાતો દ્વારા સિદ્ધિઓના નિર્માણના મહત્વની પુષ્ટિ કરી હતી અને આગામી વર્ષોમાં પણ આવી મુલાકાતો ચાલુ રાખવાની આશા વ્યક્ત કરી હતી. પ્રધાનમંત્રી શ્રી કિશિદાએ તેમની ભારત મુલાકાત દરમિયાન તેમને અને તેમના પ્રતિનિધિમંડળના સભ્યોને આપવામાં આવેલ ઉષ્માભર્યા આવકાર અને આતિથ્ય માટે પ્રધાનમંત્રી શ્રી મોદીનો આભાર માન્યો હતો અને ક્વાડ લીડર્સ સમિટના પ્રસંગે પ્રધાનમંત્રી શ્રી મોદીને જાપાનની મુલાકાત લેવાનું આમંત્રણ આપ્યું હતું. પ્રધાનમંત્રી શ્રી મોદીએ ખૂબ જ આનંદ સાથે આ આમંત્રણ સ્વીકાર્યું હતું.

 પ્રજાસત્તાક ભારતના પ્રધાનમંત્રી

 
જાપાનના પ્રધાનમંત્રી

SD/GP/NP
 

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com