ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ  ਅਤੇ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਵਿਗਿਆਨ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ  (ਸੁਤੰਤਰ ਚਾਰਜ),   ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦਫ਼ਤਰ ,  ਪਰਸੋਨਲ ,  ਲੋਕ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ,  ਪੈਂਸ਼ਨਾਂ ,  ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ,  ਡਾ.  ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ  ਨੇ ਅੱਜ ਰਾਜ - ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ - ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਲਈ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਸਮਾਧਾਨ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਧਾਰਿਤ ਉਪਚਾਰ ਲਈ ਕੇਂਦਰ - ਰਾਜ ਤਾਲਮੇਲ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ।

ਮੰਤਰੀ ਮਹੋਦਯ ਅੱਜ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਸਥਿਤ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਭਵਨ ਵਿੱਚ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਮੋਡ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਵਿਗਿਆਨ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਸੰਯੁਕਤ ਬੈਠਕ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸ ਬੈਠਕ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਸਲਾਹਕਾਰ ਪ੍ਰੋ. ਕੇ.  ਵਿਜੈਰਾਘਵਨ,  ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਵਿਗਿਆਨ ਮੰਤਰਾਲੇ  ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਡਾ.  ਐੱਮ.  ਰਵੀਚੰਦ੍ਰਨ ਸਕੱਤਰ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ  ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਡਾ.  ਐੱਸ. ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ,  ਡਾ. ਰਾਜੇਸ਼ ਗੋਖਲੇ ਸਕੱਤਰ ਬਾਇਓ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ,  ਡਾ.  ਕੇ. ਸਿਵਨ ,  ਸਕੱਤਰ ਪੁਲਾੜ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ  ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਸੰਗਠਨ  (ਇਸਰੋ) ਚੇਅਰਮੈਨ ਡਾ.  ਕੇ. ਸਿਵਨ ,  ਡਾ.  ਕੇ. ਐੱਨ.  ਵਿਆਸ,  ਸਕੱਤਰ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਵਿਭਾਗ ਡਾ. ਕੇ.ਐੱਨ ਵਿਆਸ ,  ਡਾ.  ਸ਼ੇਖਰ ਮਾਂਡੇ,  ਸਕੱਤਰ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੋਜ ਪਰਿਸ਼ਦ  (ਸੀਐੱਸਆਈਆਰ) ਡਾ.  ਸ਼ੇਖਰ ਮਾਂਡੇ ,  ਹੇਮੰਗ ਜਾਨੀ ,  ਸਕੱਤਰ ਸਮਰੱਥਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਮਿਸ਼ਨ  ਸ਼੍ਰੀ ਹੇਮੰਗ ਜਾਨੀ ਅਤੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਭਾਗ ਲਿਆ  ।

ਡਾ.  ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ  ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ  ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਹਰੇਕ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਅਲੱਗ - ਅਲੱਗ ਵਿਆਪਕ ਅਭਿਆਸ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ ਜਿੱਥੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦਖ਼ਲ ਕਈ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿ  ਆਮ ਆਦਮੀ  ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਅਸਾਨ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਜਿਵੇਂ  ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ  ਦੀ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਉਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਨਵੀਨਤਮ ਭਾਰੀ ਬਰਫਬਾਰੀ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਦੀ ਤਕਨੀਕ  ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀਂ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਉਥੇ ਹੀ ਪੁਦੂਚੇਰੀ ਅਤੇ ਤਮਿਲ ਨਾਡੁ ਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰ ਤਟਾਂ  ਦੇ ਪੁਨਰਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ  ਦੇ  ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ।

ਡਾ. ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ  ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ  ਦੇ ਨਾਲ ਅਗਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬੈਠਕਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਰੀਜ਼ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰ-ਰਾਜ ਸਹਿਯੋਗ ਲਈ ਪਹਿਚਾਣੀਆਂ ਗਈਆਂ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ  ਦੇ ਸਮਾਧਾਨ - ਅਧਾਰਿਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਅਤੇ ਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸੰਸਥਾ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ,  ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਅਤੇ ਇਨੋਵੇਸਨ  (ਐੱਸਟੀਆਈ )   ਦੇ ਉਪਯੋਗ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋ ਸਕੇ ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੰਤਰਾਲਾ  ਜਲਦੀ ਹੀ ਸਾਰੇ ਮੁੱਖ ਸਕੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਸਤਾਵਾਂ ਜਾਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਫਾਰਮੇ ਦੇ ਨਾਲ ਪੱਤਰ ਲਿਖੇਗਾ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸੁਚਾਰੂ ਤਾਲਮੇਲ ਲਈ ਇੱਕ ਨੋਡਲ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕਰੇਗਾ।

ਮੰਤਰੀ ਮਹੋਦਯ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਦੇਸ਼  ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਸਮਾਧਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਸਲਾਹ ਮਸ਼ਵਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ  ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰਾਜਾਂ  ਦੇ ਨਾਲ ਗੋਲਮੇਜ ਬੈਠਕਾਂ  ਦੇ ਪੂਰੇ ਹੋਣ  ਦੇ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਮੇਲਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ ।

ਡਾ.  ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ  ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਕਦਮ  ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ  ਦੇ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਦੀ ਸਫਲਤਾ  ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਆਇਆ ਹੈ ,  ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੁਲਾੜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਸਹਿਤ ਸਾਰੇ ਛੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੁਆਰਾ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਸਮਾਧਾਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ 33 ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਤੋਂ 168 ਪ੍ਰਸਤਾਵ/ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਸਨ  ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਗਿਆਨ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਨੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ,  ਡੇਅਰੀ ,  ਖੁਰਾਕ ,  ਸਿੱਖਿਆ ,  ਸਕਿੱਲ ,  ਰੇਲਵੇ ,  ਸੜਕ ,  ਜਲ ਸ਼ਕਤੀ ,  ਬਿਜਲੀ ਅਤੇ ਕੋਲੇ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਲਈ ਕਈ ਵਿਗਿਆਨੀ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ।

ਡਾ. ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ  ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਮਰੱਥਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਰਾਜਾਂ/ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ  ਦੇ ਅਧਾਰ ਉੱਤੇ ਜਗ੍ਹਾ - ਜਗ੍ਹਾ ਵਿਸ਼ੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਲਾਹ ਮਸ਼ਵਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਖਾਕਾ ਵੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

ਇਹ ਧਿਆਨ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਇਸ  ਅਨੋਖੀ ਪਹਿਲ ਨੂੰ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਸਤੰਬਰ ਵਿੱਚ ਡਾ.  ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ  ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦੇ ਲਈ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ,  ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਵਿਗਿਆਨ,  ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ,  ਪੁਲਾੜ/ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਸੰਗਠਨ (ਇਸਰੋ),  ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੋਜ ਪਰਿਸ਼ਦ (ਸੀਐੱਸਆਈਆਰ) ਅਤੇ ਬਾਇਓ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਸਹਿਤ ਸਾਰੇ ਵਿਗਿਆਨ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ  ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ  ਦੇ ਕਈ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ  ਦੇ ਨਾਲ ਇਹ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਲੱਗ - ਅਲੱਗ ਵਿਆਪਕ ਵਿਚਾਰ ਮਸ਼ਵਰੇ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ ਕਿ ਕਿਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਅਨੁਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੰਤਰੀ ਮਹੋਦਯ ਨੇ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਭਾਗ ਅਧਾਰਿਤ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਵਿਸ਼ੇ ਅਧਾਰਿਤ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਉੱਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ।

ਇਹ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਛੇ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ  ਦੇ ਦਖ਼ਲ ਉੱਤੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਵਿਚਾਰ - ਮੰਥਨ ਅਭਿਆਸ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਕਈ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਵਿਭਾਗਾਂ  ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀਆਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਸੰਗਠਨ  ( ਇਸਰੋ )  ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਵਿਭਾਗ  ਦੇ ਵਿਗਿਆਨਿਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਗਹਿਰੀ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ ਸੀ ਤਾਕਿ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ  ਦੇ ਵਿਕਾਸ  ਦੇ ਨਾਲ - ਨਾਲ ਕਈ ਭਲਾਈ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦੇ ਲਾਗੂਕਰਨ  ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ,  ਉਸ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਉਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਆਧੁਨਿਕ ਉਪਕਰਣ  ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੁਲਾੜ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦਾ ਸਰਵਉੱਤਮ ਉਪਯੋਗ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ  ।

ਡਾ. ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ  ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੋਜ ਪਰਿਸ਼ਦ (ਸੀਐੱਸਆਈਆਰ)  ਦੇ ਸਮਾਧਾਨ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗ ਨਾਲ ਵਿਆਪਕ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਵੇਖੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਬਾਇਓ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ (ਡੀਬੀਟੀ),  ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ (ਡੀਐੱਸਟੀ),  ਨੀਤੀ ਆਯੋਗ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿਭਾਗਾਂ,  ਸਟਾਰਟ-ਅਪ ਅਤੇ ਬਾਇਓ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਉਦਯੋਗ ਖੋਜ ਸਹਾਇਤਾ ਪਰਿਸ਼ਦ (ਬੀਆਈਆਰਏਸੀ),  ਅਟਲ ਇਨੋਵੇਸ਼ਨ ਮਿਸ਼ਨ  (ਏਆਈਐੱਮ),  ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੋਜ ਵਿਕਾਸ ਨਿਗਮ (ਐੱਨਆਰਡੀਸੀ) ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੇ ਇਨਕਿਊਬੇਟਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਲਾਭ ਉਠਾਉਣ  ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਲੱਭਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਤਿਭਾਗੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਨਹੀਂ ਲਿਆਂਦੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪਰਸੋਨਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਵਿਆਪਕ ਸਮਾਧਾਨ ਨਹੀਂ  ਦੇ ਪਾਉਣਗੇ  ।

 <><><><><>

ਐੱਸਐੱਨਸੀ/ਆਰਆਰ