సెబి మరియు సిఈఆర్‌సిల మధ్య అధికార సమస్యల కారణంగా గత 10 సంవత్సరాలుగా నిలిచిపోయిన విద్యుత్ సంస్కరణల  అమలు కోసం విద్యుత్ మార్కెట్ ఎదురుచూస్తున్నాయి.

06.10.2021 మహాలయ నాడు విద్యుత్ డెరివేటివ్‌ల నియంత్రణ పరిధికి సంబంధించి సెబీ మరియు సిఈఆర్‌సిల మధ్య సుదీర్ఘంగా పెండింగ్‌లో ఉన్న విషయం చివరకు సెబి మరియు సిఈఆర్‌సి ద్వారా కుదిరిన ఒప్పందానికి అనుగుణంగా గౌరవనీయమైన సుప్రీంకోర్టుతో పరిష్కరించబడింది.

విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ అదనపు కార్యదర్శి అధ్యక్షతన 26 అక్టోబర్, 2018 న ఒక కమిటీని ఏర్పాటు చేయడం ద్వారా విద్యుత్ డెరివేటివ్స్ యొక్క సమర్థవంతమైన నియంత్రణ కోసం విద్యుత్తులోని వివిధ రకాల ఒప్పందాలకు సంబంధించి సెబీ మరియు సిఈఆర్‌సిల మధ్య అధికార సమస్యను పరిష్కరించడానికి చొరవ తీసుకుంది. ఆర్థిక వ్యవహారాల శాఖ (ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ), సెంట్రల్ ఎలక్ట్రిసిటీ అథారిటీ, సెంట్రల్ ఎలక్ట్రిసిటీ రెగ్యులేటరీ కమిషన్ (సిఈఆర్‌సి), పవర్ సిస్టమ్ ఆపరేషన్ కార్పొరేషన్ లిమిటెడ్ (పోసోకో), సెక్యూరిటీ ఎక్స్ఛేంజ్ బోర్డ్ ఆఫ్ ఇండియా (ఎస్‌ఈబిఐ), ఇండియన్ ఎనర్జీ ఎక్స్ఛేంజ్, పవర్ ఎక్స్ఛేంజ్ ప్రతినిధులతో పవర్ ఆఫ్ ఇండియా లిమిటెడ్ మరియు మల్టీ కమోడిటీ ఎక్స్ఛేంజ్ విద్యుత్ ఉత్పన్నాల కోసం సాంకేతిక, కార్యాచరణ మరియు చట్టపరమైన ఫ్రేమ్‌వర్క్‌ను పరిశీలించడానికి మరియు ఈ విషయంలో సిఫారసు చేయడానికి కింది సిఫార్సులతో కమిటీ తన నివేదికను 30.10.2019 న సమర్పించింది:


1. అన్ని రెడీ డెలివరీ కాంట్రాక్ట్‌లు మరియు బదిలీ చేయలేని నిర్దిష్ట డెలివరీ (ఎన్‌టిఎస్‌డి) కాంట్రాక్ట్‌లు విద్యుత్‌లో సెక్యూరిటీస్ కాంట్రాక్ట్‌లు (రెగ్యులేషన్) చట్టం, 1956 (ఎస్‌సిఆర్‌ఎ) లో నిర్వచించబడ్డాయి, పవర్ ఎక్స్ఛేంజ్ సభ్యులు నమోదు చేసిన, సిఇఆర్‌సి (పవర్ మార్కెట్) కింద నమోదు చేయబడ్డాయి. 2010 రెగ్యులేషన్స్‌లో కింది షరతులకు లోబడి సిఈఆర్‌సి ద్వారా నియంత్రించబడతాయి, అవి:-


i. నెట్టింగ్‌ లేకుండా భౌతిక డెలివరీ ద్వారా మాత్రమే ఒప్పందాలు పరిష్కరించబడతాయి;

ii. ఒప్పందాలకు పార్టీల హక్కులు మరియు బాధ్యతలు బదిలీ చేయబడవు;

iii. అటువంటి కాంట్రాక్ట్ పూర్తిగా లేదా పాక్షికంగా ఏ విధంగానూ నిర్వహించబడదు, దీని ఫలితంగా కాంట్రాక్ట్ ద్వారా కవర్ చేయబడిన విద్యుత్తు యొక్క నిజమైన డెలివరీ లేదా దాని కోసం పూర్తి ధర చెల్లింపు చేయబడుతుంది;

iv. సర్క్యులర్ ట్రేడింగ్ అనుమతించబడదు మరియు నిర్దిష్ట డెలివరీ కాంట్రాక్టులకు పార్టీల హక్కులు మరియు బాధ్యతలు ఏ ఇతర మార్గాల ద్వారా బదిలీ చేయబడవు;

v. ట్రెడింగ్ పాల్గొనేవారుగా గ్రిడ్ కనెక్ట్ చేయబడిన సంస్థల తరపున అధీకృత గ్రిడ్ కనెక్ట్ చేయబడిన సంస్థలు లేదా ట్రేడింగ్ లైసెన్సుదారులు మాత్రమే చేయాలి;

vi. ఈ విషయంలో సిఈఆర్‌సి నిర్దేశించిన సూత్రాల ప్రకారం, ట్రాన్స్‌మిషన్ సిస్టమ్‌లోని అడ్డంకులు లేదా ఇతర సాంకేతిక కారణాల వల్ల, స్థానాలను బదిలీ చేయకుండా, ఒప్పందాలను రద్దు చేయవచ్చు లేదా తగ్గించవచ్చు. ఏదేమైనా ఒకసారి రద్దు చేయబడిన తర్వాత అదే లావాదేవీని ముందుకు తీసుకెళ్లడానికి అదే కాంట్రాక్ట్‌ను తిరిగి పునరుద్దరించలేరు లేదా ఏ విధంగానూ నియమించలేరు.

vii. ట్రేడ్‌కు సంబంధించిన మొత్తం సమాచారం లేదా రిటర్నులు సిఈఆర్‌సికి అందించబడతాయి. పవర్ ఎక్స్ఛేంజీలలో కుదుర్చుకున్న ఒప్పందాల పనితీరును వారు పర్యవేక్షిస్తారు.


2.ఎస్‌సిఆర్‌లో నిర్వచించబడిన నాన్ ట్రాన్స్‌ఫరబుల్ స్పెసిఫిక్ డెలివరీ (ఎన్‌టిఎస్‌డి) కాంట్రాక్ట్‌లు కాకుండా విద్యుత్‌లో కమోడిటీ డెరివేటివ్‌లు సెబీ నియంత్రణ పరిధిలోకి వస్తాయి.


3. కేంద్ర ప్రభుత్వం అవసరమని భావించినప్పుడు ఎప్పటికప్పుడు అదనపు షరతులను విధించే హక్కును కలిగి ఉంది.

4. కమిటీ నివేదికలో అంగీకరించిన విధంగా సెబీ మరియు సిఈఆర్‌సి మధ్య జాయింట్ వర్కింగ్ గ్రూప్ నియమ నిబంధనలతో ఏర్పాటు చేయబడుతుంది.

కమిటీ సిఫారసుల ఆధారంగా సెబి మరియు సిఈఆర్‌సి రెండూ ఒక ఒప్పందానికి వచ్చాయి సిఈఆర్‌సి అన్ని భౌతిక డెలివరీ ఆధారిత ఫార్వార్డ్ కాంట్రాక్ట్‌లను నియంత్రిస్తుంది. అయితే ఆర్థిక ఉత్పన్నాలు సెబి ద్వారా నియంత్రించబడతాయి. ఈ మేరకు విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ 10.07.2020 న తగిన ఉత్తర్వు జారీ చేసింది.

పవర్ ఎక్స్ఛేంజీలలో ఎక్కువ కాలం డెలివరీ ఆధారిత ఒప్పందాలను ప్రవేశపెట్టడానికి ఇది గేట్‌ను తెరిచింది. కేసు పెండింగ్‌లో ఉన్నందున ప్రస్తుతం ఇది  11 రోజులకు మాత్రమే పరిమితం చేయబడింది. దీనివల్ల డిస్కామ్‌లు మరియు ఇతర పెద్ద వినియోగదారులు తమ స్వల్పకాలిక విద్యుత్ సేకరణను మరింత సమర్ధవంతంగా ప్లాన్ చేసుకోవచ్చు. అదేవిధంగా, వస్తువుల మార్పిడులు అనగా ఎంసిఎక్స్‌ మొదలైనవి ఇప్పుడు ఆర్థిక ఉత్పత్తులను పరిచయం చేయవచ్చు. విద్యుత్ ఫ్యూచర్స్ మొదలైనవి డిస్కామ్‌లు మరియు ఇతర పెద్ద వినియోగదారులను శక్తి సేకరణలో వారి నష్టాలను సమర్థవంతంగా తగ్గించడానికి వీలు కల్పిస్తాయి. ఇది గణనీయమైన అభివృద్ధి మరియు దేశంలో పవర్ మార్కెట్ యొక్క దృశ్యాన్ని మార్చే అవకాశం ఉంది. ఇది పవర్/కమోడిటీ ఎక్స్ఛేంజ్‌లలో కొత్త ఉత్పత్తులను తీసుకువస్తుంది మరియు జెన్‌కో, డిస్కామ్‌లు, పెద్ద వినియోగదారులు మొదలైన వాటి నుండి పెరిగిన భాగస్వామ్యాన్ని ఆకర్షిస్తుంది, ఇది చివరికి పవర్ మార్కెట్‌ను మరింత గాఢతరం చేస్తుంది.

ఇది ప్రస్తుత మార్కెట్ స్థాయి నుండి పవర్ మార్కెట్‌ను మరింత విస్తృతం చేస్తుంది. ప్రస్తుతం ఉన్న  5.5% వాల్యూమ్‌ 2024-25 నాటికి 25% చేయడానికి లక్ష్యం నిర్దేశించబడింది.

 

***