ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਝਲਕੀਆਂ:

·         ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ‘ਭਾਰਤੀ ਖੇਡ ਅਥਾਰਟੀ’ (SAI) ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੀਆਂ ਚੋਣਵੀਂਆਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਜ਼ / ਸੰਸਥਾਨਾਂ / ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜਾਂ ਰਾਹੀਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਤੋਂ 62.61 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧ ਰਾਸ਼ੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

 ਯੁਵਾ ਮਾਮਲੇ ਅਤੇ ਖੇਡ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੇਡ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰ (ਐੱਨਸੀਐੱਸਐੱਸਆਰ – NCSSR) ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਉੱਚ–ਪੱਧਰੀ ਖੋਜ, ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ (ਨਵਾਚਾਰ) ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੇ ਉੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਸੰਬੰਧੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਦੋ ਭਾਗ ਹਨ: (i) ਐੱਨਸੀਐੱਸਐੱਸਆਰ (NCSSR) ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਤੇ (ii) ਚੁਣੀਆਂ ਗਈਆਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ/ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗਾਂ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਮੈਡੀਸਨ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਸਹਾਇਤਾ (ਫੰਡਿੰਗ) ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ। ਇਸ ਸਕੀਮ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਭਾਰਤੀ ਖੇਡ ਅਥਾਰਟੀ (SAI) ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਚੁਣੇ ਗਏ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ/ਸੰਸਥਾਵਾਂ/ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 62.61 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧ ਰਕਮ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਫੰਡ ਰਾਜ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਮਨਜ਼ੂਰ/ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਲੋੜੀਂਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਐੱਨਸੀਐੱਸਐੱਸਆਰ (NCSSR) ਸਕੀਮ ਤਹਿਤ ਖੇਡ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗਾਂ ਅਤੇ ਖੇਡ ਮੈਡੀਸਨ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਛੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ/ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪੰਜ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜਾਂ ਦੀ ਚੋਣ; ਮਾਨਤਾ, ਸਥਾਈ ਫੈਕਲਟੀ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ/ਪੇਟੈਂਟਸ, ਫੰਡਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ/ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਵਰਗੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਉੱਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਐੱਨਸੀਐੱਸਐੱਸਆਰ (NCSSR) ਸਕੀਮ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਮਰਥਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਸ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ‘ਟਾਰਗੈੱਟ ਓਲੰਪਿਕ ਪੋਡੀਅਮ ਸਕੀਮ’ (ਟੀਓਪੀਐਸ – TOPS) ਅਧੀਨ ਵਧੀਆ ਕਿਸਮ ਦੇ ਐਥਲੀਟਾਂ ਲਈ ਖੋਜ ਅਧਾਰਤ ਚੋਣ ਮਾਪਦੰਡ ਅਪਣਾਏ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ, ਪਿਛਲੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ, ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਡੇਟਾ, ਗਲੋਬਲ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ, ਪ੍ਰਗਤੀ ਦਰ , ਆਦਿ. ਨਾਲ ਹੀ, ਅਥਲੀਟ ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰ ਨਿਗਰਾਨੀ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਲਈ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤੌਰ ਤੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਮਾਪਦੰਡ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਪੋਰਟਸ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਫੰਡ (ਐਨਐਸਡੀਐਫ – NSDF) ਅਧੀਨ, ਇਹ ਮੰਤਰਾਲਾ ਟੌਪਸ (TOPS) ਕੋਰ ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਚੁਣੇ ਗਏ ਐਥਲੀਟਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਖੇਡ ਅਥਾਰਟੀ (SAI) ਨੂੰ ਬਲਾਕ ਗ੍ਰਾਂਟਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।

NCSSR ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਉਦੇਸ਼:

·         ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਦੀ ਤਰੱਕੀ, ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਅਤੇ ਸੁਧਾਰ ਲਈ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ।

·         ਐਥਲੀਟਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਰੱਥਾ ਨਾਲ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਖੇਡ ਕਰੀਅਰ ਨੂੰ ਲੰਮਾ ਕਰਨਾ।

·         ਸਪੋਰਟਸ ਸਾਇੰਸ (ਖੇਡ ਵਿਗਿਆਨ) ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰ।

·         ਵੱਖੋ–ਵੱਖ ਭੋਜਨਾਂ/ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤਿਆਰੀਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਣ।

·         ਖੇਡ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ/ਹੋਮਿਓਪੈਥਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ।

·         ਖੇਡਾਂ ਦੌਰਾਨ ਲੱਗਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸੱਟਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਮੁੜ ਵਸੇਬਾ

NCSSR ਯੋਜਨਾ ਅਧੀਨ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਵਿਦਿਅਕ ਅਦਾਰਿਆਂ ਦੇ ਉਦੇਸ਼:

·         ਚੁਣੀਆਂ ਹੋਏ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਐੱਮਐੱਸਸੀ (ਸਪੋਰਟਸ ਸਾਇੰਸਜ਼) ਅਤੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸਪੋਰਟਸ ਮੈਡੀਸਨ ਵਿੱਚ ਐੱਮਡੀ ਅਤੇ ਡਿਪਲੋਮਾ ਇਨ ਸਪੋਰਟਸ ਮੈਡੀਸਨ (ਡੀਐੱਸਐੱਮ – DSM) ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ।

·         ਸਪੋਰਟਸ ਸਾਇੰਸ ਅਤੇ ਮੈਡੀਸਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੁਆਰਾ ਐਥਲੀਟਾਂ ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ।

·         ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਸਪੋਰਟਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਖੇਡਾਂ ਦੀਆਂ ਸੱਟਾਂ ਦਾ ਮੁੜ ਵਸੇਬਾ।

·         ਸਪੋਰਟਸ ਸਾਇੰਸ ਅਤੇ ਸਪੋਰਟਸ ਮੈਡੀਸਨ ਵਿੱਚ ਮੁਢਲੀ ਅਤੇ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਖੋਜ।

·         ਇਹ ਸਪੋਰਟਸ ਸਾਇੰਸਜ਼ ਅਤੇ ਸਪੋਰਟਸ ਮੈਡੀਸਨ ਵਿੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਮਾਨਵ–ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਨਿਰਭਰਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾਏਗਾ।          

ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅੱਜ ਲੋਕ ਸਭਾ ’ਚ ਯੁਵਾ ਮਾਮਲੇ ਤੇ ਖੇਡ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਅਨੁਰਾਗ ਠਾਕੁਰ ਨੇ ਇੱਕ ਲਿਖਤੀ ਜੁਆਬ ਰਾਹੀਂ ਦਿੱਤੀ।

*****

ਐੱਨਬੀ/ਓਏ/ਯੂਡੀ