ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ, ਇੱਕ ਸਵੈ-ਸੰਚਾਲਿਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਫੋਰਸ ਵਜੋਂ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਵਚਨਬੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਦੇ ਰਾਖੇ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਜਲ ਸੈਨਾ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ, ਪਣਡੁੱਬੀਆਂ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲਗਾਉਂਦੀ ਹੈ  ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉੱਚ ਊਰਜਾ ਇੰਟੈਂਸਿਟੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਫਾਜ਼ਿਲ ਊਰਜਾ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਘੱਟਣ ਨਾਲ ਹਰੇਕ  ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਉਭਰਦੀ ਜਰੂਰਤ ਲਈ ਊਰਜਾ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ਤੇ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਜੋ ਜਲ ਸੈਨਾ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਜਾਣੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ, ਜਲ ਸੈਨਾ ਨੇ ‘ਗ੍ਰੀਨ ਫੁੱਟਪ੍ਰਿੰਟ ਦੇ ਨਾਲ ਨੀਲਾ ਵਾਟਰ ਓਪਰੇਸ਼ਨਜ਼’ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ  ‘ਇੰਡੀਅਨ ਨੇਵੀ ਇਨਵਾਇਰਨਮੈਂਟ ਕਨਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਰੋਡਮੈਪ’ (ਆਈਐਨਈਸੀਆਰ) ਅਪਣਾਇਆ ਹੈ।

ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੇ ਊਰਜਾ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਹਿਫਾਜ਼ਤ ਦੀਆਂ ਕਈ ਨੀਤੀਆਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦੇ ਚੰਗੇ ਨਤੀਜੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ ਜੋ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਥਾਪਨਾਵਾਂ ਤੋਂ  ਸਪੱਸ਼ਟ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਸਮਾਜਿਕ ਦੂਰੀਆਂ/ਕੋਵਿਡ 19 ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ, ਜੋ ਲਾਗੂ ਹਨ, ਦੇ ਨਾਲ, ‘ਕਲੀਨ ਐਂਡ ਗ੍ਰੀਨ ਨੇਵੀ’ ਵੱਲ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਬਾਰੇ, ਅਗਲੇ  ਪੈਰਾਗ੍ਰਾਫਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। 

ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਨੇ ਜੁਲਾਈ 2020 ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਨੇਵਲ ਅਕੈਡਮੀ (ਆਈਐਨਏ), ਅਜੀਮਾਲਾ ਵਿਖੇ 3 ਮੇਗਾ ਵਾਟ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲਾ ਆਪਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸੋਲਰ ਪਲਾਂਟ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ।  ਜੁਲਾਈ 2020 ਵਿਚ ਇਕ ਹੋਰ 2 ਮੇਗਾ ਵਾਟ ਦਾ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਪਲਾਂਟ ਨੇਵਲ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕਰੰਜਾ,  ਮੁੰਬਈ ਵਿਖੇ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ, ਨੇਵਲ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਸਥਾਪਤ ਸੂਰਜੀ ਪਲਾਂਟ ਦੀ ਕੁੱਲ ਸਮਰੱਥਾ 11 ਮੈਗਾਵਾਟ ਹੈ। ਇਹ ਪਲਾਂਟ ਕੰਪਿਉਟਰਾਈਜ਼ਡ ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਤੇ ਕੰਟਰੋਲ ਦੇ ਨਾਲ ਆਧੁਨਿਕ ਸਿੰਗਲ ਐਕਸਿਸ ਸਨ ਟਰੈਕਿੰਗ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਗਰਿੱਡ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਐਸਪੀਵੀਜ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ‘ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸੋਲਰ ਮਿਸ਼ਨ (ਜੇਐਨਐਨਐਸਐਮ)’ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੇ ਨੇਵੀ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ। 

 ਪਿਛਲੇ ਵਰ੍ਹੇ ਦੌਰਾਨ ਅਨੁਮਾਨਤ 630 ਟਨ ਕਾਰਬਨਡਾਇਕਸਾਈਡ  / ਸਾਲ ਘਟਾਉਣ ਲਈ  ਵਣ ਲਗਾਉਣ ਲਈ 30,000 ਬੂਟੇ ਲਗਾਤਾਰ ਰੋਪੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸ਼ਹਿਰੀ ਜੰਗਲਾਂ ਦੇ ਸੰਕਲਪਾਂ ਨੂੰ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੈਨਗ੍ਰੋਵਜ਼ ਦੀ ਬਹਾਲੀ ਸਮੇਤ ਮੀਆਵਾਕੀ ਜੰਗਲਾਂ, ਤਟਵਰਤੀ ਜੰਗਲਾਂ ਆਦਿ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੀ ਵਿਹਾਰਕਤਾ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦਿਵਸ 2021-'ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਬਹਾਲੀ'  ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਨਾਲ ਮਿਲਾਉਣ ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।   

ਦੱਖਣੀ ਨੇਵਲ ਕਮਾਂਡ, ਕੋਚੀ ਵੱਲੋਂ ‘ਵਿਸ਼ਵ ਦਰਿਆ ਦਿਵਸ’ ਦੇ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਵੈਂਡਰੂਥੀ ਚੈਨਲ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮੈਨਗ੍ਰੋਵ ਪਲਾਂਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਸੰਚਾਲਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 200 ਬੂਟੇ ਰੋਪੇ ਗਏ ਸਨ। ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਆਈਐਨਐਸ ਵੈਂਡਰੂਥੀ ਨਾਲ ਐਚਕਿਯੂਐਸਐਨਸੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ (ਡਿਫੈਂਸ) ਸੈਕਟਰ ਵਿਚ ਸਾਲ 2020 ਲਈ 'ਗੋਲਡਨ ਪੀਕੋਕ  ਇਨਵਾਇਰਨਮੈਂਟ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਐਵਾਰਡ' (ਜੀਪੀਈਐੱਮਏ) ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ। 

 ‘ਸਵੱਛਤਾ ਸੇਵਾ’ ਮੁਹਿੰਮ ਦੇ ਇਕ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ, ਨੇਵਲ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਨੇ ਤੂਫਾਨ / ਬਰਸਾਤੀ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਨਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਫ ਕਰਨ, ਬਗੀਚਿਆਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਅਤੇ ਬਗੀਚਿਆਂ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਸਫ਼ਾਈ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਚਲਾਈਆਂ ਹਨ।  ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ‘ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਕੋਸਟਲ ਕਲੀਨ-ਅਪ ਡੇਅ’ ਦੇ ਜਸ਼ਨਾਂ  ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੁੰਦਰੀ ਫੌਜਾਂ ਦੀਆਂ ਇਕਾਈਆਂ ਨੇ ਕੋਵਿਡ -19 ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਦੀ ਸਖਤੀ ਨਾਲ ਪਾਲਣ ਕਰਦਿਆਂ ਕੋਸਟਲ ਕਲੀਨ-ਅਪ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਸੰਚਾਲਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ।  

ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਢੋਆ-ਢੁਆਈ ਲਈ ਬੈਟਰੀ ਸੰਚਾਲਿਤ ਈ-ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰੈਸਿਵ ਅਡਾਪਸ਼ਨ ਨੇ ਜੈਵਿਕ ਇੰਧਨਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਘਟਾਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਾਰਬਨ ਦੀ ਨਿਕਾਸੀ ਨੂੰ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।  ਇਸਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜੈਵਿਕ ਬਾਲਣ ਅਧਾਰਤ ਵਾਹਨਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਘਟਾਉਣ ਲਈ, ਇਕਾਈਆਂ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ' ਤੇ 'ਕੋਈ ਵਾਹਨ ਦਿਵਸ ਨਹੀਂ' ਮਨਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। 

ਨੇਵਲ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ 'ਤੇ ਤੇਲ ਦੇ ਰੁੜਨ ਦੀ ਸਮਸਿਆ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਐਨਐਮਆਰਐਲ ਰਾਹੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪੱਖੀ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵ-ਸਾਧਕ ਏਜੰਟ  ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤੌਰ' ਤੇ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।  ਸਮੁੰਦਰੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਵਿਲੱਖਣ ਹੈ। ਉਤਪਾਦ ਵਿਚ ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਅਤੇ  ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਲਈ ਉਤੇਜਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਤੇਲਾਂ ਦੀ ਖਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਡੀਜ਼ਲ, ਲੁਬਰੀਕੇਟਿੰਗ, ਗੰਦੇ ਤੇਲ ਆਦਿ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮੁੰਦਰੀ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤੇਲ ਦੀ  ਗੰਦਗੀ ਤੋਂ ਸਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ  ਬਚਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਨੂੰ ਜੂਨ 2020 ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ  ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

 ਕਾਰਬਨ ਫੁੱਟਪ੍ਰਿੰਟ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ, ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਉਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਿਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਅਗਲੀਆਂ ਪੀੜੀਆਂ ਦੇ 'ਹਰਿਆਲੀ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਸਾਫ ਸੁਥਰੇ ਭਵਿੱਖ' ਨੂੰ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਗ੍ਰੀਨ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਰਨ ਲਈ 'ਤਿਆਰ ਅਤੇ ਵਚਨਬੱਧ' ਹੈ।  

***************************

ਏ ਬੀ ਬੀ ਬੀ /ਵੀ ਐਮ /ਐਮ ਐਸ