ਯੋਗਾ, ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਹ  ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਇਕ ਵਰਦਾਨ ਹੈ ਜੋ ਸਿਹਤ, ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕੀ ਇਸਨੂੰ ਕੰਮ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਤੇ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਾਧਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ? ਕੀ ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਅਪਨਾਉਣ ਨਾਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀਬੱਧ ਵਾਧੇ ਅਤੇ ਅਰਥ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਤੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈ ਸਕਦੇ ਹਨ ?

ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਯੋਗਾ ਦੇ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਪਹਿਲੂ ਦੇ ਹੋਰ ਸਬੰਧਤ ਪਹਿਲੂਆਂ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਆਯੁਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵੱਲੋਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਇਕ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਅੰਤਰ-ਅਨੁਸ਼ਾਸਨੀ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਏਗੀ, ਜਿਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮੀਟਿੰਗ ਕੱਲ੍ਹ (24 ਮਾਰਚ 2021) ਨੂੰ ਵੀਡੀਓ ਕਾਨਫਰੰਸਿੰਗ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਡਾ. ਐਚ. ਆਰ. ਨਾਗੇਂਦਰ, ਚਾਂਸਲਰ, ਸਵਿਆਸਾ ਨੇ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿਚ ਏਮਜ਼ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਆਈਆਈਐਮ ਬੰਗਲੌਰ, ਆਈਆਈਟੀ ਬੰਬੇ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਯੋਗਾ ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਸੈਕਟਰ ਅਤੇ ਆਯੁਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।  

ਕੱਲ੍ਹ ਹੋਈ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਯੋਗਾ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਵਿਚ ਬੇਮਿਸਾਲ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਅਭਿਆਸਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਯੋਗਾ ਦੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਜੁੜਾਅ  ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਲਾਭਾਂ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਰੂਪ ਤੋਂ ਅਪਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਯੋਗਾ ਦੇ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਦੇ ਪਹਿਲੂ - ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਲਾਭ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਨ ਵਿਚ ਕੰਮ ਦੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਇਸ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ - ਇਕ ਵੱਡੀ ਹੱਦ ਤਕ ਅਣਜਾਣ ਹੈ।  ਇਹ ਆਯਾਮ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਉਪਰ ਵਧ ਰਹੇ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਦਬਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦਾ ਟਾਕਰਾ ਕਰਨ ਕਾਰਨ ਹੋਰ ਵੱਧ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਮਾਲਕ ਵੀ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੰਮ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਦੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। 

ਕੁਝ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਲਈ ਯੋਗਾ ਮੌਜੂਦਾ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਹਿਲੂ ਹੈ, ਜਿਸ ਵੇਲੇ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਵਿਕਾਸ ਦੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਦੇ ਉੱਚੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਹਨ। ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੁਢਲੇ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ, ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਬੂਤਾਂ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਨਾ ਸੀ ਜੋ ਯੋਗਾ ਨੂੰ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਦੇ ਮਾਪ ਦੀਆਂ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੀਆਂ ਸੰਭਾਵਤ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਫਿਰ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਸੰਕਲਪ ਲਿਆ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਸਿਫਾਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਅੰਤਮ ਰੂਪ ਦੇਣ ਲਈ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਬੂਤਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਅਪਣਾਏਗੀ।

ਮੌਜੂਦਾ ਸਬੂਤ ਅਧਾਰ, ਇੱਕ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਦਖਲ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਯੋਗਾ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ 'ਤੇ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਅੰਕੜੇ, ਅਤੇ ਕੰਮ ਦੇ ਸਥਾਨ' ਤੇ ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਮੇਤ ਇਹ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਹਨ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦਖਲ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕਕਰਨ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਅੱਗੇ ਦਾ ਰਸਤਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਬੂਤ ਰਾਹੀਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਉਦਯੋਗਾਂ ਅਤੇ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਘਰਾਣਿਆਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਪਣੇ ਸਟਾਫ ਲਈ ਕਾਰਜ ਸਥਾਨ ਤੇ ਯੋਗਾ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣ ਲਈ ਯੋਗਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਯੋਗਾ, ਕੰਮ ਦੇ ਸਥਾਨ ਦੇ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ, ਅੰਤਰਨਿਜੀ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ, ਵਿਵਾਦਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ, ਬਿਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਉਣ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰੇਗਾ.

ਵੱਧ ਰਹੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਦਾ ਅਰਥ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਪ੍ਰਸੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੁਨਾਫਾ ਵਧਾਉਣਾ, ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਖਰਚਿਆਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ, ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣਾਉਣਾ, ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਮੌਕੇ ਜਬਤ ਕਰਨੇ, ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ੀ ਵਧਾਉਣਾ, ਬਰਨਆਉਟ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਅਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਆਦਿ। ਇਸ ਲਈ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਕਈ ਬਹੁਪੱਖੀ ਪਰਿਵਰਤਨ ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਗੀਆਂ। 

  ਨਿੱਜੀ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਖੇਤਰ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਅਦਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ, ਦੋਵਾਂ ਹੀ ਆਧੁਨਿਕ ਦਵਾਈ ਅਤੇ ਆਯੁਸ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲ, ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਘਰਾਣੇ ਅਤੇ ਯੋਗਾ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਪ੍ਰੋਡਕਟੀਵਿਟੀ ਕੌਂਸਲ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵੀ ਅਧਿਐਨ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।

ਕਮੇਟੀ ਆਪਣੀਆਂ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਸਿਫਾਰਸ਼ਾਂ ਮਈ 2021 ਤੱਕ ਪੇਸ਼ ਕਰੇਗੀ। 

 ----------------------------------------------------- 

 ਐਮ ਵੀ/ਐਸ ਜੇ