నమస్కారం ! 

ఈ సంవత్సరం బడ్జెట్‌లో మీ సూచనలు చాలా ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించాయి. మీ సూచనలు, అభిప్రాయాలను పొందుపరచడానికి మేము మా వంతు ప్రయత్నం చేశామని మీరు గమనించాలి. నేటి సంభాషణ యొక్క లక్ష్యం వ్యవసాయ సంస్కరణలు మరియు బడ్జెట్ నిబంధనలను వేగంగా ఎలా ముందుకు తీసుకెళ్లాలి, దాని నిర్ణీత కాలపరిమితిలో మరియు ప్రతి ఒక్కరి చేరికతో దాని సమర్థవంతమైన చివరి మైలు పంపిణీని నిర్ధారించడం. నేటి చర్చ యొక్క ముఖ్య విషయం ఏమిటంటే, ఖచ్చితమైన ప్రభుత్వ-ప్రైవేట్ భాగస్వామ్యం మరియు కేంద్ర-రాష్ట్ర సమన్వయానికి ఉదాహరణ ఉండాలి.

ఈ వెబ్‌నార్‌లో వ్యవసాయం , పాడి , మత్స్య వంటి రంగాల నుంచి నిపుణులు, ప్రభుత్వ, ప్రైవేటు, సహకార రంగాలకు చెందిన నిపుణులు కూడా ఉన్నారు.  ఈ రోజు మనం వారి ఆలోచనల నుండి ప్రయోజనం పొందబోతున్నాం. వెబినార్ లో దేశ గ్రామీణ ఆర్థిక వ్యవస్థకు నిధులు సమకూర్చే బ్యాంకుల ప్రతినిధులు కూడా ఉన్నారు.

మీరందరూ ఆత్మనిర్భర్ భారత్ కు అవసరమైన స్వయం-ఆధారిత గ్రామీణ ఆర్థిక వ్యవస్థ యొక్క ముఖ్యమైన వాటాదారులు. దేశంలోని చిన్న రైతులను దృష్టిలో ఉంచుకుని ప్రభుత్వం అనేక సంవత్సరాలుగా అనేక ముఖ్యమైన నిర్ణయాలు తీసుకున్నట్లు నేను కొంతకాలం పార్లమెంటులో వివరించాను. ఈ చిన్న రైతుల సంఖ్య 12 కోట్లకు దగ్గరగా ఉంది మరియు వారి సాధికారత భారత వ్యవసాయాన్ని అనేక ఇబ్బందుల నుండి ఉపశమనం చేయడంలో సహాయపడుతుంది. అంతే కాదు, చిన్న రైతులు గ్రామీణ ఆర్థిక వ్యవస్థకు చోదక శక్తిగా మారతారు.

నేను వివరించడానికి ముందు, వ్యవసాయానికి సంబంధించి కొన్ని బడ్జెట్ ముఖ్యాంశాలను పునరుద్ఘాటించాలనుకుంటున్నాను. మీ అందరికీ ఇవి బాగా తెలుసు అని నాకు తెలుసు. వ్యవసాయ రుణ లక్ష్యాన్ని ప్రభుత్వం ఈసారి 16.50 లక్షల కోట్లకు పెంచింది. పశుసంవర్ధక, పాడి పరిశ్రమ, మత్స్య రంగానికి ప్రాధాన్యత ఇవ్వబడింది. గ్రామీణ మౌలిక సదుపాయాల నిధిని కూడా రూ. 40,000 కోట్లు. మైక్రో ఇరిగేషన్ ఫండ్ మొత్తాన్ని కూడా రెట్టింపు చేశారు. ఆపరేషన్ గ్రీన్ పథకం ఇప్పుడు 22 పాడైపోయే ఉత్పత్తులకు విస్తరించింది. దేశంలోని మరో 1,000 మంది మండిలను ఇ-నామ్‌తో అనుసంధానించాలని నిర్ణయించారు. ఈ నిర్ణయాలన్నీ ప్రభుత్వ ఆలోచన, ఉద్దేశ్యం మరియు దృష్టిని ప్రతిబింబిస్తాయి. ఈ నిర్ణయాలన్నీ మీ అందరితో మునుపటి చర్చల నుండి బయటపడ్డాయి, వీటిని మేము మరింత అనుసరించాము. పెరుగుతున్న వ్యవసాయ ఉత్పత్తి మధ్య, 21 వ శతాబ్దంలో భారతదేశానికి పంటకోత విప్లవం లేదా ఆహార ప్రాసెసింగ్ విప్లవం మరియు విలువ అదనంగా అవసరం. ఇది రెండు-మూడు దశాబ్దాల క్రితం జరిగి ఉంటే దేశానికి చాలా బాగుండేది. ఇప్పుడు, పోగొట్టుకున్న సమయానికి మేము పరిహారం చెల్లించాలి మరియు అందువల్ల రాబోయే రోజుల్లో మన సంసిద్ధత మరియు వేగాన్ని తీవ్రతరం చేయాలి.

మిత్రులారా,

మన డైరీ రంగాన్ని చూస్తే, అది నేడు బలంగా ఉంది, ఎందుకంటే ఇది అనేక దశాబ్దాల్లో ప్రాసెసింగ్ ను విస్తరించింది. నేడు, మనం వ్యవసాయ రంగంలోని ప్రతి రంగంలో, ప్రతి ఆహార ధాన్యాలు, కూరగాయలు, పండ్లు, చేపలు మొదలైన వాటిలో ప్రాసెసింగ్ పై ఎక్కువగా దృష్టి కేంద్రీకరించాల్సి ఉంది. ప్రాసెసింగ్ ను మెరుగుపరచడం కొరకు, రైతులు తమ గ్రామాలకు దగ్గరల్లో ఆధునిక స్టోరేజీ సదుపాయాలను పొందాల్సి ఉంటుంది. ఫారం నుంచి ప్రాసెసింగ్ యూనిట్ ని యాక్సెస్ చేసుకునే సిస్టమ్ ని మనం మెరుగుపరచాల్సి ఉంటుంది.  రైతు ఉత్పత్తిదారుల సంఘాలు ప్రాసెసింగ్ యూనిట్లను చేతితో నిర్వహించాలి. దేశంలోని రైతులు, ప్రభుత్వ-ప్రైవేటు సహకార రంగం సరైన దిశలో, ఫుడ్ ప్రాసెసింగ్ విప్లవం కోసం పూర్తి బలంతో ముందుకు రావాలని మనందరికీ తెలుసు.

మిత్రులారా,

దేశ రైతులు తమ ఉత్పత్తి కోసం మార్కెట్ లో మరిన్ని ఆప్షన్లు పొందాలని సమయం కోరుతోంది. కేవలం ముడి ఉత్పత్తులకు, కేవలం ఉత్పత్తికి మాత్రమే రైతులను పరిమితం చేయడం వల్ల జరిగిన నష్టాలను దేశం కళ్లారా చూస్తోం ది. దేశ వ్యవసాయ, ప్రాసెస్ డ్ ఫుడ్ సెక్టార్ ను ప్రపంచ మార్కెట్ లోకి విస్తరించాలి. గ్రామసమీపంలో వ్యవసాయ పరిశ్రమల క్లస్టర్ల సంఖ్యను పెంచాల్సిన అవసరం ఉంది, తద్వారా గ్రామంలోనే వ్యవసాయ సంబంధిత ఉపాధి ని పొందవచ్చు. సేంద్రియ మరియు ఎగుమతి క్లస్టర్లు కూడా పెద్ద పాత్ర పోషిస్తాయి. గ్రామాల వ్యవసాయ ఆధారిత ఉత్పత్తులు నగరాలకు, ఇతర పారిశ్రామిక ఉత్పత్తులకు చేరుకొనే దిశలో మనం ముందుకు సాచాలి. దేశంలో ఇప్పటికీ లక్షల సంఖ్యలో మైక్రో ఫుడ్ ప్రాసెసింగ్ యూనిట్లు పనిచేస్తున్నాయి.  ఇది చాలా ముఖ్యమైనది మరియు వాటిని మరింత బలోపేతం చేయడానికి సమయం కూడా అవసరం. వన్ డిస్ట్రిక్ట్, వన్ ప్రొడక్ట్ స్కీం ప్రపంచ మార్కెట్ లో మన ఉత్పత్తులను ఏవిధంగా ఎనేబుల్ చేయగలదనే విషయాన్ని మనం పరిష్కరించాల్సి ఉంటుంది.

మిత్రులారా,

కేవలం వ్యవసాయం మాత్రమే కాదు, మత్స్య రంగంలో కూడా ప్రాసెసింగ్ కు భారీ అవకాశం ఉంది. ప్రపంచంలో అతిపెద్ద చేపల ఉత్పత్తిదారులు మరియు ఎగుమతిదారులలో మేము ఒకరిగా ఉన్నప్పటికీ, అంతర్జాతీయ మార్కెట్లో ప్రాసెస్ చేయబడ్డ చేపలలో మా ఉనికి చాలా పరిమితంగా ఉంది. భారతదేశం యొక్క చేపలు తూర్పు ఆసియా గుండా ప్రాసెస్ చేయబడ్డ రూపంలో విదేశీ మార్కెట్ కు చేరుకుంటాయి. ఈ పరిస్థితిని మనం మార్చాల్సి ఉంటుంది.

మిత్రులారా, 

అవసరమైన సంస్కరణలతో పాటు, ప్రభుత్వం సుమారు 11,000 కోట్ల రూపాయల ఉత్పత్తి ఆధారిత ప్రోత్సాహకాన్ని కూడా ప్రణాళిక చేసింది, దీనిని పరిశ్రమ ఉపయోగించుకోవచ్చు. తినడానికి సిద్ధంగా, కూరగాయలు, సముద్రపు ఆహారం, మొజారెల్లా చీజ్ వంటి అనేక ఉత్పత్తులను ప్రోత్సహించబడుతున్నాయి.  COVID తరువాత దేశ మరియు విదేశాల్లో అటువంటి ఉత్పత్తులకు డిమాండ్ ఎంత మేరకు పెరిగిందో మీకు నా కంటే బాగా తెలుసు.

మిత్రులారా,

ఆపరేషన్ గ్రీన్స్ పథకం కింద కిసాన్ రైల్ ద్వారా అన్ని పండ్లు, కూరగాయల రవాణాపై 50 శాతం సబ్సిడీ నిఅందిస్తున్నారు. కిసాన్ రైల్ కూడా నేడు దేశంలో కోల్డ్ స్టోరేజీ నెట్ వర్క్ కు ఒక శక్తివంతమైన మాధ్యమంగా మారింది. చిన్న రైతులు మరియు మత్స్యకారులను పెద్ద మార్కెట్లు మరియు అధిక డిమాండ్ మార్కెట్ లతో అనుసంధానం చేయడంలో కిసాన్ రైల్ విజయం సాధించింది. గత ఆరు నెలల్లో 275 కిసాన్ రైల్స్ ను నడపగా, సుమారు లక్ష మెట్రిక్ టన్నుల పండ్లు, కూరగాయలు రవాణా చేశారు. చిన్న రైతులకు ఇది చాలా పెద్ద మాధ్యమం మాత్రమే కాదు, వినియోగదారులు మరియు పరిశ్రమ కూడా ప్రయోజనం పొందుతున్నది.

మిత్రులారా,

దేశవ్యాప్తంగా జిల్లాల్లో ఉత్పత్తి చేసే పండ్లు, కూరగాయల ప్రాసెసింగ్ కోసం క్లస్టర్‌లను నిర్మించడానికి ప్రాధాన్యత ఇస్తున్నారు. అదేవిధంగా, ఆత్మనిర్భర్ భారత్ ప్రచారం కింద, ప్రధాన మంత్రి మైక్రో ఫుడ్ ప్రాసెసింగ్ ఎంటర్ప్రైజ్ అప్‌గ్రేడేషన్ స్కీమ్ కింద లక్షలాది చిన్న ఆహార మరియు ప్రాసెసింగ్ యూనిట్లకు మద్దతు ఇస్తున్నారు. యూనిట్ల సంస్థాపనకు అవసరమైన మౌలిక సదుపాయాల నుండి మీ భాగస్వామ్యం చాలా ముఖ్యం.

మిత్రులారా,

ఫుడ్ ప్రాసెసింగ్ తో పాటు, చిన్న రైతులు ఆధునిక టెక్నాలజీ ద్వారా ఏవిధంగా లబ్ధి పొందాలనే దానిపై మనం దృష్టి సారించాల్సి ఉంటుంది. చిన్న రైతులు ట్రాక్టర్లు, గడ్డి యంత్రాలు, ఇతర యంత్రాలను కొనుగోలు చేయలేరు.  ట్రాక్టర్లు మరియు ఇతర యంత్రాలను పంచుకునేవిధంగా రైతులకు సంస్థాగతమైన, చౌకైన మరియు సమర్థవంతమైన ప్రత్యామ్నాయాన్ని అందించవచ్చా? ఎయిర్ లైన్స్ విమానాలు గంట ప్రాతిపదికన అద్దెకు తీసుకున్నప్పుడు, అటువంటి ఏర్పాట్లు దేశంలోని రైతులకు కూడా విస్తరించవచ్చు.

కొరోనా కాలంలో రైతుల ఉత్పత్తిని మార్కెట్లకు రవాణా చేయడానికి ట్రక్కు అగ్రిగేటర్లను కూడా కొంత మేరకు ఉపయోగించారు. ప్రజలు ఇష్టపడ్డారు. పొలాల నుంచి మాండీలు లేదా ఫ్యాక్టరీలు లేదా కిసాన్ రైల్ వరకు ఏవిధంగా విస్తరించాలనే దానిపై మనం పనిచేయాల్సి ఉంటుంది. వ్యవసాయంలో మరో ముఖ్యమైన అంశం భూసార పరీక్ష. గత కొన్ని సంవత్సరాలుగా కోట్లాది మంది రైతులకు కేంద్ర ప్రభుత్వం సాయిల్ హెల్త్ కార్డులు ఇచ్చింది. ఇప్పుడు దేశంలోని గ్రామాలకు సాయిల్ హెల్త్ కార్డుల సౌకర్యాన్ని విస్తరించాల్సి ఉంది. రక్త పరీక్ష ప్రయోగశాలల తరహాలో భూసార పరీక్షల నెట్ వర్క్ ను అభివృద్ధి చేయాలి. ప్రైవేటు సంస్థలు పెద్ద ఎత్తున పాల్గొనవచ్చు. భూసార పరీక్షల నెట్ వర్క్ ను అభివృద్ధి చేసి రైతులకు అలవాటు చేస్తే, రైతుల లో వారి పొలాల ఆరోగ్యం పై మరింత అవగాహన ఏర్పడి వారి నిర్ణయాలలో పెను మార్పులు చోటు చేసుకోవడం జరుగుతుంది.  దేశ రైతు ఎంత ఎక్కువగా మట్టి ఆరోగ్యం గురించి అవగాహన కలిగి తే తన పంట ఉత్పత్తి అంత మెరుగ్గా ఉంటుంది.

మిత్రులారా,

ప్రభుత్వ రంగం ఎక్కువగా వ్యవసాయ రంగంలో ఆర్ అండ్ డీకి దోహదం చేస్తోంది. ప్రైవేటు రంగం తన భాగస్వామ్యాన్ని పెంచాల్సిన సమయం ఆసన్నమైంది. ఆర్ అండ్ డి విషయానికి వస్తే, నేను కేవలం విత్తనం తో కాకుండా ఒక పంటతో సంబంధం ఉన్న మొత్తం శాస్త్రీయ పర్యావరణ వ్యవస్థ గురించి మాట్లాడుతున్నాను. సంపూర్ణ విధానం, సంపూర్ణ చక్రం ఉండాలి. ఇప్పుడు కేవలం గోధుమలు, బియ్యం మాత్రమే పండని రైతులకు ఆప్షన్లు ఇవ్వాల్సి ఉంది. సేంద్రియ ఆహారం నుంచి సలాడ్ సంబంధిత కూరగాయల వరకు అనేక రకాల పంటలు మనం ప్రయత్నించవచ్చు. అదేవిధంగా, చిరుధాన్యాల కొరకు కొత్త మార్కెట్ ని కూడా మీరు తట్టాలని నేను సిఫారసు చేస్తాను. భారతదేశంలో భూమి ముతక ధాన్యాలకు చాలా ఉపయోగపడుతుంది. ఇది తక్కువ నీటిని వినియోగిస్తుంది మరియు మెరుగైన దిగుబడిని ఇస్తుంది. చిరుధాన్యాలకు ఇప్పటికే ప్రపంచంలో చాలా డిమాండ్ ఉంది, మరియు ఇప్పుడు కరోనా తరువాత, ఇది ఇమ్యూనైజేషన్ బూస్టర్ గా బాగా ప్రజాదరణ పొందింది. ఈ లెక్కన రైతులను ప్రోత్సహించడం ఆహార పరిశ్రమ సహచరుల కు కూడా గొప్ప బాధ్యత.

మిత్రులారా,

మన దేశంలో సీవీడ్ మరియు బీ వాక్స్ ప్రజాదరణ పొందుతోంది. అలాగే రైతులు కూడా తేనెటీగ వైపు కృషి చేస్తున్నారు. ఇది కూడా సముద్రపు మార్కెట్, తేనెటీగ మరియు తేనెటీగ మైనం యొక్క మార్కెట్ ను తట్టడానికి గంట అవసరం. దేశంలో సముద్రతీర వ్యవసాయం లో చాలా సామర్ధ్యం ఉంది, ఎందుకంటే మేము చాలా పెద్ద తీరరేఖకలిగి ఉన్నాము. సముద్ర౦ మన జాలరులకు గణనీయమైన ఆదాయ౦ ఇ౦కా ఇవ్వదు. తేనె వ్యాపారంలో మనం మెరుగ్గా పనిచేస్తున్నప్పటికీ, తేనెటీగల వ్యాక్స్ లో మన భాగస్వామ్యాన్ని కూడా మనం పెంచాల్సి ఉంటుంది. ఈ రంగంలో మీరు ఎంత ఎక్కువ సహకారం అందించగలరో చూడటానికి ఈ రోజు చర్చలు మీకు సహాయపడతాయి.

ప్రైవేటు రంగ భాగస్వామ్యం పెరగడంతో రైతుల ఆత్మవిశ్వాసం కూడా పెరుగుతుంది. మన దేశంలో చాలా కాలం నుంచి కాంట్రాక్టు వ్యవసాయం ఏదో ఒక రూపంలో ఉంది. కాంట్రాక్టు వ్యవసాయం కేవలం వ్యాపారంమాత్రమే కాకుండా, ఆ భూమి పట్ల మన బాధ్యతను నిర్వర్తించడం మా ప్రయత్నం. రైతులకు అవసరమైన సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని, విత్తనాలను రైతులకు అందించి, రైతులకు మేలు చేసే విధంగా, అధిక మొత్తంలో పౌష్టికాహారం అందిం చాల్సి ఉంటుంది.

మిత్రులారా,

దేశ సాగులో నీటిపారుదల నుండి విత్తనాలు, కోత, ఆదాయాలు మరియు సాంకేతికత వరకు పూర్తి పరిష్కారం పొందడానికి మేము సమిష్టి ప్రయత్నాలు చేయాలి. మేము యువతను ప్రోత్సహించాలి మరియు వ్యవసాయ రంగానికి సంబంధించిన స్టార్టప్‌లను ప్రోత్సహించాలి. కరోనా సమయంలో అనేక స్టార్టప్‌లు పండ్లు మరియు కూరగాయలను ప్రజల ఇళ్లకు ఎలా రవాణా చేశాయో చూశాము. మరియు చాలావరకు స్టార్టప్‌లను దేశ యువత ప్రారంభించడం హృదయపూర్వకంగా ఉంది. మేము వారిని ప్రోత్సహించాలి. మీ క్రియాశీల భాగస్వామ్యం లేకుండా ఇది సాధ్యం కాదు. రైతులకు రుణాలు, విత్తనాలు, ఎరువు మరియు మార్కెట్లు రైతు యొక్క ప్రాధమిక అవసరాలు, అతనికి సమయం అవసరం.

అనేక సంవత్సరాలుగా, చిన్న రైతులకు, పశుగ్రాసమరియు మత్స్యకారులకు కిసాన్ క్రెడిట్ కార్డుల పరిధిని విస్తరించాం.  గత ఏడాది కాలంలో 1.80 కోట్ల మంది రైతులకు కిసాన్ క్రెడిట్ కార్డులు ఇచ్చాం. 6-7 సంవత్సరాల క్రితం తో పోలిస్తే పరపతి కేటాయింపు కూడా రెట్టింపు కంటే ఎక్కువగా ఉంది. ఈ క్రెడిట్ రైతులకు సకాలంలో అందటం చాలా ముఖ్యం. అదేవిధంగా గ్రామీణ మౌలిక సదుపాయాలకు నిధులు సమకూర్చడంలో మీ పాత్ర కూడా ఎంతో ముఖ్యమైనది. లక్ష కోట్ల రూపాయల ఇన్ ఫ్రా ఫండ్ అమలు కూడా ప్రోత్సాహకరంగా ఉంది. ఈ చర్య మొత్తం ఛైయిన్ ని కొనుగోలు నుంచి స్టోరేజీ వరకు ఆధునీకరించడాన్ని ప్రోత్సహిస్తుంది. ఈ బడ్జెట్ లో ఈ ఫండ్ ప్రయోజనాన్ని దేశవ్యాప్తంగా ఉన్న ఎ.పి.ఎం.సిలకు ఇవ్వాలని కూడా నిర్ణయించారు.  దేశంలో ఏర్పాటు చేస్తున్న 10 వేల ఎఫ్ పిఓలు బలమైన సహకార వ్యవస్థను అభివృద్ధి చేయడానికి దోహదం చేస్తాయి.

మిత్రులారా,

ఈ సమిష్టి ప్రయత్నాలను మేము ఎలా కొనసాగించవచ్చనే దానిపై మీ సూచనలు చాలా ముఖ్యమైనవి. ఈ రంగంలో మీకు అనుభవం మరియు దృష్టి ఉంది. ప్రభుత్వ విధానం, దృష్టి మరియు పరిపాలన మరియు మీ బలం ద్వారా దేశ వ్యవసాయ రంగంలో మార్పు తీసుకురావాలి. ఈ సంభాషణలో భారత వ్యవసాయం మరియు గ్రామీణ ఆర్థిక వ్యవస్థ కోసం మీ సూచనలు మరియు ఆలోచనలు ప్రభుత్వానికి చాలా సహాయపడతాయి.

మీ ప్రణాళికలు, మీరు, ప్రభుత్వం కలిసి ఎలా పనిచేస్తారు, మీ సలహాలు ఎలా ఇస్తారో ఓపెన్ మైండ్ తో చర్చించండి. అవును... బడ్జెట్ గురించి కొన్ని సందేహాలు ఉండవచ్చు, కానీ ఇది చివరి బడ్జెట్ కాదు. ఇంకా ఎన్నో బడ్జెట్లు రావాల్సి ఉంది. మీరు మాకు సేవ చేసే అవకాశం ఇచ్చారు మరియు మేం దానిని కొనసాగిస్తాం. మరింత మంది ప్రజలకు ప్రయోజనం కలిగించేవిధంగా ఈ బడ్జెట్ ను వేగంగా ఎలా అమలు చేయాలనే దానిపై నేటి సంభాషణ దృష్టి సారిస్తుంది. మీ ఓపెన్ మైండెడ్ చర్చ మన రైతులకు, వ్యవసాయ రంగానికి, నీలి ఆర్థిక వ్యవస్థకు, శ్వేత విప్లవానికి గొప్ప బలాన్ని స్తుంది. మరోసారి మీకు నా కృతజ్ఞతలు తెలియజేస్తున్నాను.

ధన్యవాదాలు

****