ਹਾਊਸਿੰਗ ਤੇ ਹਾਊਸਿੰਗ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰਾਲਾ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਸ਼੍ਰੀ ਦੁਰਗਾ ਸ਼ੰਕਰ ਮਿਸ਼ਰਾ ਨੇ ਅੱਜ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੈੱਬ ਸਮਾਗਮ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ 2021 ਦੇ ਸਾਲਾਨਾ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ 6ਵੇਂ ਸੰਸਕਰਣ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨੀ ਸਮੀਖਿਆ ਲਾਂਚ ਕੀਤੀ । ਹਾਊਸਿੰਗ ਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਮਾਮਲੇ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ 2021 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੁਕਾਬਲਾ ਰੂਪ ਰੇਖਾ ਵਜੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰੀ ਸਾਫ਼ ਸਫ਼ਾਈ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ਤੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨੂੰ ਵੀ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ।

ਵੈਬੀਨਾਰ ਵਿੱਚ ਬੋਲਦਿਆਂ ਸ਼੍ਰੀ ਮਿਸ਼ਰਾ ਨੇ ਕਿਹਾ , “ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਸਬਿਆਂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਇੱਕ ਸਿਹਤਮੰਦ ਮੁਕਾਬਲਾ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ । 2016 ਵਿੱਚ ਕੇਵਲ 73 ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀਅਨ ਪਲੱਸ ਵਸੋਂ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਇਹ ਸਫ਼ਰ ਕਈ ਗੁਣਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ । 2017 ਵਿੱਚ 434 ਸ਼ਹਿਰ , 2018 ਵਿੱਚ 4203 ਸ਼ਹਿਰ , 2019 ਵਿੱਚ 4237 ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ 2020 ਵਿੱਚ 62 ਕੰਟੋਨਮੈਂਟ ਬੋਰਡਾਂ ਸਮੇਤ 4242 ਸ਼ਹਿਰ ਹੋ ਗਏ ਹਨ । ਸ਼ਹਿਰ ਲਗਾਤਾਰ ਆਪਣਾ ਡਾਟਾ ਦਰਜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ 2021 ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਲਈ ਐੱਮ ਆਈ ਐੱਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਉੱਨਤੀ ਨੂੰ ਅੱਪਡੇਟ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਕਈ ਨਾਗਰਿਕ ਕੇਂਦਰਿਤ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਚਲਾ ਰਹੇ ਹਨ । ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਖੁਸ਼ ਹਾਂ ਕਿ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ਤੇ 2000 ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਨ ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ” ।

ਹਰੇਕ ਸਾਲ ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨੀ ਸਮੀਖਿਆ 4 ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ 29 ਜਨਵਰੀ ਤੱਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ , ਪਰ ਕੋਵਿਡ ਮਹਾਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਇਹ 2 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਦੇਰੀ ਨਾਲ ਹੁਣ 1 ਮਾਰਚ ਤੋਂ 28 ਮਾਰਚ 2021 ਤੱਕ ਕਰਵਾਈ ਜਾਵੇਗੀ । ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ ਰੂਪ ਰੇਖਾ ਹਰ ਸਾਲ ਨਵੀਨਤਮ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮੁੜ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਜਾਵੇ । ਸਾਫ਼ ਸਫ਼ਾਈ ਵੈਲਿਊ ਚੇਨ ਨੂੰ ਟਿਕਾਉਣਯੋਗ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਨ ਵੱਲ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ 2021 ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਜ਼ਾਇਆ ਪਾਣੀ ਦੀ ਟ੍ਰੀਟਮੈਂਟ ਦੇ ਸਬੰਧਤ ਪੈਮਾਨਿਆਂ ਅਤੇ ਰਹਿੰਦ—ਖੂੰਦ , ਕੂੜਾ—ਕਰਕਟ ਦੀ ਮੁੜ ਵਰਤੋਂ ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹਨ । ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਇਸ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣੇ ਕੂੜੇ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਲੈਂਡ ਫਿਲਸ ਦੇ ਸੁਧਾਰ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੁੱਦੇ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਂਦੇ ਗਏ ਹਨ ।

ਸ਼੍ਰੀ ਮਿਸ਼ਰਾ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ ਇੱਕ ਸੱਚੇ (ਜਨ ਅੰਦੋਲਨ) ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਵਿੱਚ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦਾ ਸਾਧਨ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਸ਼੍ਰੀ ਮਿਸ਼ਰਾ ਨੇ ਕਿਹਾ , “ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਦੱਸਦਿਆਂ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ 2021 ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਈ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ , ਜਿਵੇਂ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਐਪ , ਸਵੱਛਤਾ ਐਪ ਅਤੇ ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ ਪੋਰਟਲ ਸਮੇਤ ਕਈ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਰਾਹੀਂ 3 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਤੋਂ ਫੀਡਬੈਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ । ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਅੱਗੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਰੈਂਕਿੰਗ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਵੱਛ ਸਰਵੇਖਣ ਦੀ ਜਿ਼ਲ੍ਹਾ ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਕਰੇਗੀ (ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ) ।

2014 ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਵੱਛ ਭਾਰਤ ਮਿਸ਼ਨ ਅਰਬਨ (ਐੱਸ ਬੀ ਐੱਮ / ਯੂ) ਨੇ ਸਵੱਛਤਾ ਅਤੇ ਠੋਸ ਰਹਿੰਦ —ਖੂੰਦ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੋਵਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਰੱਕੀ ਕੀਤੀ ਹੈ । 4360 ਸ਼ਹਿਰੀ ਯੂ ਐੱਲ ਬੀਜ਼ ਨੂੰ ਓ ਡੀ ਐੱਫ , 2158 ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਓ ਡੀ ਐੱਫ ਪਲੱਸ ਅਤੇ 551 ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਓ ਡੀ ਐੱਫ ਪਲੱਸ ਪਲੱਸ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਕੇ 66 ਲੱਖ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਘਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ੌਚਾਲਿਆਂ ਅਤੇ 6 ਲੱਖ ਸਮੂਹਿਕ , ਜਨਤਕ ਸ਼ੌਚਾਲਯ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ / ਨਿਰਮਾਣ ਅਧੀਨ ਹਨ । ਵਧੀਕ , 2900 ਪਲੱਸ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ 60000 ਸ਼ੌਚਾਲਯ ਗੂਗਲ ਮੈਪਸ ਤੇ ਲਾਈਵ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ । ਠੋਸ ਰਹਿੰਦ — ਖੂੰਦ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 97 % ਵਾਰਡਾਂ ਵਿੱਚ 100 % ਘਰੋ ਘਰੀਂ ਕੂੜਾ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨਾ , ਜਦਕਿ ਕੁੱਲ ਰਹਿੰਦ — ਖੂੰਦ ਦਾ 68 % ਪ੍ਰੋਸੈੱਸ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਕੁੱਲ 6 ਸ਼ਹਿਰ 5 ਸਟਾਰ , 86 ਤਿੰਨ ਸਟਾਰ ਅਤੇ 65 ਇੱਕ ਸਟਾਰ , ਸਟਾਰ ਰੇਟਿੰਗ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਫਾਰ ਗਾਰਬੇਜ ਫ੍ਰੀ ਸਿਟੀਜ਼ ਤਹਿਤ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ।

ਐੱਸ ਬੀ ਐੱਮ / ਯੂ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪੜਾਅ 5 ਸਾਲਾਂ ਲਈ (2021—26) ਨੂੰ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਅਗਲਾ ਪੜਾਅ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਗੰਦਗੀ ਦੀ ਰਹਿੰਦ — ਖੂੰਦ ਅਤੇ ਜ਼ਾਇਆ ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸੰਪੂਰਨ ਠੋਸ ਰਹਿੰਦ — ਖੂੰਦ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਸਮੇਤ ਟਿਕਾਉਣਯੋਗ ਸਾਫ਼ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਪਹਿਲੂਆਂ ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੋਵੇਗਾ । ਇਸ ਪੜਾਅ ਦੌਰਾਨ ਸਿੰਗਲ ਯੂਜ਼ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਤੇ ਬਿਲਕੁਲ ਖਤਮ ਕਰਨ , ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਢਾਹੁਣ ਕਚਰਾ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਰਾਹੀਂ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਡੰਪਾਂ ਰਾਹੀਂ ਮਿੱਟੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਘਟਾਉਣ ਤੇ ਫੋਕਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ।

ਲਗਾਤਾਰ ਅੱਪਡੇਟ ਲਈ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਕੇ ਹੇਲ ਲਿਖੇ ਲਿੰਕ ਤੇ ਵੇਖੋ ।
 

Facebook Swachh Bharat Mission - Urban | Twitter - @SwachhBharatGov

Facebook: Swachh Survekshan India | Twitter - @SwachhSurvekshan

Instagram: Swachh_Survekshan

ਆਰ ਜੇ / ਐੱਨ ਜੀ