ਕੇਂਦਰੀ ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਮੰਤਰੀ ਸ੍ਰੀ ਥਾਵਰਚੰਦ ਗਹਿਲੋਤ ਨੇ ਅੱਜ ਇੱਕ ਵਰਚੁਅਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ “ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਤ ਭਾਸ਼ਾ (ਆਈਐਸਐਲ) ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਦਾ 10,000 ਨਿਯਮਾਂ (ਜਿਸ ਵਿੱਚ 6,000 ਪੁਰਾਣੇ ਨਿਯਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ) ਨਾਲ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ। ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪਾਲ ਗੁਰਜਰ ਨੇ ਇਸ ਮੌਕੇ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਵਜੋਂ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸਾਈਨ ਲੈਂਗਵੇਜ ਰਿਸਰਚ ਐਂਡ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਸੈਂਟਰ (ਆਈਐਸਐਲਆਰਟੀਸੀ) ਦੁਆਰਾ ਅਪਾਹਜ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਵਿਭਾਗ (ਦਿਵਯਗੰਜਨ), ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰਤਾ ਮੰਤਰਾਲੇ ਅਧੀਨ ਇੱਕ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਸੰਸਥਾ ਦੁਆਰਾ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇੰਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਇੰਡੀਅਨ ਸਾਈਨ ਲੈਂਗਵੇਜ ਰਿਸਰਚ ਐਂਡ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਸੈਂਟਰ (ਆਈਐਸਐਲਆਰਟੀਸੀ) ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕਰਦਿਆਂ ਸ੍ਰੀ ਥਾਵਰਚੰਦ ਗਹਿਲੋਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਾਜਪਥ, ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਇਸ ਸਾਲ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਪਰੇਡ ਵਿੱਚ ਆਈਐਸਐਲਆਰਟੀਸੀ ਦੀ ਝਾਂਕੀ ਦਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਮਾਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਈਐਸਐਲ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੰਸਕਰਣ 23 ਮਾਰਚ 2018 ਨੂੰ 3000 ਨਿਯਮਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਸੰਸਕਰਣ 6000 ਨਿਯਮਾਂ (ਪਹਿਲੇ 3000 ਨਿਯਮਾਂ ਸਮੇਤ) ਦੇ ਨਾਲ 27 ਫਰਵਰੀ 2019 ਨੂੰ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਆਈਐਸਐਲ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਦੇ ਤੀਜੇ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਕੁੱਲ 10,000 ਨਿਯਮ, ਅਕਾਦਮਿਕ ਨਿਯਮ, ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਨਿਯਮ, ਮੈਡੀਕਲ ਨਿਯਮ, ਤਕਨੀਕੀ ਨਿਯਮ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਿਯਮ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਖੇਤਰੀ ਸੰਕੇਤ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਦਿਵਯਗੰਜਨ ਦੇ ਸਰਵਪੱਖੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਚਨਬੱਧ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਨਵੇਂ ਉਪਰਾਲੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਸੱਤ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਵਿਦਿਅਕ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੀਟਾਂ ਦੇ ਰਾਖਵੇਂਕਰਨ ਅਤੇ ਨੌਕਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿਵਯਾਂਗਜਨ ਲਈ ਕਈ ਨਵੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਚਲਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।

ਆਪਣੇ ਸੰਬੋਧਨ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪਾਲ ਗੁਰਜਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਡੀਈਪੀਡਬਲਯੂਡੀ ਅਧੀਨ ਆਈਐਸਐਲਆਰਟੀਸੀ, ਬੋਲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਕਮਾਲ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਦੇਣ ਲਈ ਕਈ ਕੋਰਸ ਵੀ ਚਲਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਸਨੇ ਉਮੀਦ ਜਤਾਈ ਕਿ ਇਹ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ 10000 ਨਿਯਮਾਂ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰੇਗਾ। 

10,000 ਨਿਯਮਾਂ ਵਾਲਾ ਆਈਐਸਐਲ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਇੱਕ ਨਵੀਨ 4 ਸਾਲਾ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਨਵੰਬਰ 2016 ਵਿੱਚ ਦਿਵਯਾਂਗਜਨ ਦੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਵਿਭਾਗ (ਦਿਵਯਗੰਜਨ) ਦੇ ਅਧੀਨ ਇੱਕ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਇੰਡੀਅਨ ਸਾਈਨ ਲੈਂਗਵੇਜ ਰਿਸਰਚ ਐਂਡ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਸੈਂਟਰ (ਆਈਐਸਐਲਆਰਟੀਸੀ) ਦੁਆਰਾ ਆਰੰਭ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਈਐਸਐਲ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੰਸਕਰਣ 23 ਮਾਰਚ, 2018 ਨੂੰ 3000 ਨਿਯਮਾਂ ਨਾਲ ਅਤੇ ਦੂਜਾ 6000 ਨਿਯਮਾਂ (ਪਹਿਲੇ 3000 ਨਿਯਮਾਂ ਸਮੇਤ) ਦੇ ਨਾਲ 27 ਫਰਵਰੀ, 2019 ਨੂੰ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 

ਆਈਐਸਐਲ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਦੇ ਤੀਜੇ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵਰਤੋਂ ਦੇ  ਕੁੱਲ 10,000 ਨਿਯਮਾਂ, ਅਕਾਦਮਿਕ ਨਿਯਮਾਂ, ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਨਿਯਮਾਂ, ਮੈਡੀਕਲ ਦੀਆਂ ਨਿਯਮਾਂ, ਤਕਨੀਕੀ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਿਯਮਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਵੀਡਿਓ ਵਿੱਚ ਸਾਈਨ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਜਿਥੇ ਵੀ ਢੁਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਖੇਤਰੀ ਸੰਕੇਤ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।

ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ਕਿ ਸਿਰਫ ਮਾਹਰਾਂ ਨੇ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਲਈ ਸੰਕੇਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਡਿਕਸ਼ਨਰੀ ਵਿਚਲੇ ਸੰਕੇਤਾਂ ਨੂੰ 7 ਤੋਂ 9 ਫਰਵਰੀ, 2018, 22 - 24 ਜਨਵਰੀ, 2019 ਅਤੇ 3- 6 ਮਾਰਚ, 2020 ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਤਿੰਨ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੇ ਮਾਹਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 

2018 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਸੰਸਕਰਣ ਨੂੰ ਲਾਂਚ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਆਈਐਸਐਲ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਿੱਖਿਅਕਾਂ, ਆਈਐਸਐਲ ਦੁਭਾਸ਼ੀਏ, ਸੁਣਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ, ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ੇਵਰ, ਸੁਣਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਪੰਗ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਣ / ਟੈਕਸਟ-ਟੂ-ਸਾਈਨ ਅਤੇ ਸਾਈਨ-ਟੂ-ਸਪੀਚ / ਟੈਕਸਟ ਮਸ਼ੀਨ ਅਨੁਵਾਦ ਸਾੱਫਟਵੇਅਰ ਲਈ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਆਈਐਸਐਲ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਵਧਾਉਣ, ਸੰਚਾਰ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਦੇਣ ਅਤੇ ਸੁਣਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸਰੋਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਲਈ ਅਧਿਕਾਰ (ਆਰਪੀਡਬਲਯੂਡੀ) ਐਕਟ, 2016 ਦੇ ਟੀਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕਦਮ ਹੈ। 

*****

ਐਨਬੀ / ਐਸਕੇ / ਐਮਓਐਸਜੇ ਅਤੇ ਈ / 17.02.2021