ਨੈਸ਼ਨਲ ਇਨੀਸ਼ੀਏਟਿਵ ਫਾਰ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਐਂਡ ਹਾਰਨੈਸਿੰਗ ਇਨੋਵੇਸ਼ਨਸ (ਐੱਨਆਈਡੀਐੱਚਆਈ- ਨਿਧੀ) ਦੇ ਤਹਿਤ  ਨਿਧੀ-ਈਆਈਆਰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਗੈੱਟ-ਟੂਗੈਦਰ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ (ਡੀਐੱਸਟੀ) ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਆਸ਼ੂਤੋਸ਼ ਸ਼ਰਮਾ ਦੁਆਰਾ ਘਰ ਵਿੱਚ ਉੱਦਮੀ (ਈਆਈਆਰ) ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਬ੍ਰੋਸ਼ਰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ (ਡੀਐੱਸਟੀ) ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਭਾਈਵਾਲ, ਵੈਂਚਰ ਸੈਂਟਰ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਨਿਧੀ-ਐਂਟਰਪ੍ਰਿਨਿਓਰ-ਇਨ-ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸ (ਈਆਈਆਰ) ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਮੌਕੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਆਸ਼ੂਤੋਸ਼ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ -"ਨਿਧੀ-ਈਆਈਆਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ, ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਇਨੋਵੇਸ਼ਨਪੂਰਵਕ ਟਵੀਕਿੰਗ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਣਾਉਣਾ ਸੰਭਵ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।”

ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, “ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਟੀਚੇ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਗਿਆਨ, ਇਨੋਵੇਸ਼ਨ, ਸਮਰੱਥਾ ਨਿਰਮਾਣ, ਕਾਰਜ-ਸ਼ਕਤੀ, ਉਦਯੋਗਾਂ ਅਤੇ ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਅਰੰਭ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਚੇਨ ਹੈ ਜੋ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।  ਨਿਧੀ-ਈਆਈਆਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ (ਐੱਸ ਐਂਡ ਟੀ) ਯੋਗਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਵਿਹਾਰਕ ਕੈਰੀਅਰ ਵਜੋਂ ਉੱਦਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ।”

 ਡਾ. ਅਨੀਤਾ ਗੁਪਤਾ, ਮੁਖੀ ਐੱਨਐੱਸਟੀਈਡੀਬੀ, ਨੇ ਐੱਨਆਈਡੀਐੱਚਆਈ- ਈਆਈਆਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਬਾਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਕਿਹਾ ਕਿ ਈਆਈਆਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਦੋ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 65% ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋਏ ਹਨ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਐੱਨਆਈਡੀਐੱਚਆਈ ਅਧੀਨ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੇ ਗੁਲਦਸਤੇ ਵਿੱਚ ਈਆਈਆਰ ਇੱਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਭਾਗ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਦਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫਲਦਾਇਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਵੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ “ਮੌਜੂਦਾ ਕੋਵਿਡ ਸਥਿਤੀ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਉਦਯੋਗ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਨਵੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੇਣ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਹੋਰ ਸਮਾਂ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।”

ਵੈਂਚਰ ਸੈਂਟਰ ਦੁਆਰਾ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਬ੍ਰੋਸ਼ਰ, ਵੇਰਵਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਈਆਈਆਰ ਕਿਸ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਹਾਈਲਾਈਟਸ ਵੀ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ।  ਇਹ ਸਾਰੇ EIRs ਦੀ ਇੱਕ ਡਾਇਰੈਕਟਰੀ ਵੀ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਐਗਜ਼ੀਕਿਊਸ਼ਨ ਪਾਰਟਨਰ ਵੀ ਇਸ ਬ੍ਰੋਸ਼ਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਹਨ। ਬ੍ਰੋਸ਼ਰ ਵਿੱਚ ਨਤੀਜੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੀ ਸੰਖੇਪ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਹੈ।

ਐੱਨਆਈਡੀਐੱਚਆਈ-ਈਆਈਆਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 12 ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਐਗਜ਼ੀਕਿਊਸ਼ਨ ਪਾਰਟਨਰ (ਇਨਕਿਊਬੇਟਰਸ) ਦੇ ਨਾਲ ਤਾਲਮੇਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਈਆਈਆਰ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਹਨ।  ਈਆਈਆਰ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ 2 ਦੌਰਾਂ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਦੇ 22 ਰਾਜਾਂ ਦੇ 225 ਈਆਈਆਰ ਫੈਲੋਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, 68% ਫੈਲੋ 30 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਸਨ।  ਕੁੱਲ 146 ਕੰਪਨੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 65% ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, 711 ਨੌਕਰੀਆਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ, 65 ਪੇਟੈਂਟਸ, 45 ਟ੍ਰੇਡਮਾਰਕ, 19 ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਬਣਾਈਆਂ, 146 ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪ੍ਰੋਟੋਟਾਈਪ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਪਹਿਲੇ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਡੀਐੱਸਟੀ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ 874 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਹੈ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਨਿਧੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਤੋਂ ਈਆਈਆਰ ਫੈਲੋ ਦੁਆਰਾ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਫੰਡ 2300 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਹਨ।

ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਇਨੀਸ਼ੀਏਟਿਵ ਫਾਰ ਡਿਵੈਲਪਿੰਗ ਐਂਡ ਹਾਰਨੈਸਿੰਗ ਇਨੋਵੇਸ਼ਨਸ (ਐੱਨਆਈਡੀਐੱਚਆਈ) ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ  ਐਂਟਰਪ੍ਰਿਨਿਓਰ-ਇਨ-ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸ (ਈਆਈਆਰ) ਤਹਿਤ 18 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਦੀ ਮਿਆਦ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਾਲੇ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਚਾਹਵਾਨ ਜਾਂ ਉੱਭਰ ਰਹੇ ਉੱਦਮੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਤਹਿਤ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ 18 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਹਰੇਕ ਈਆਈਆਰ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਲਈ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ 30000 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਰਕਮ ਦਿਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਕੁਲ ਸਮੱਰਥਨ ਕੈਪ ਤਿੰਨ ਲੱਖ 60 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਹੈ।  ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਵਪਾਰਕ ਸੰਕਲਪ ਰਣਨੀਤੀ ਅਤੇ ਅਨੁਭਵੀ ਉਦਯੋਗਾਂ ਜਾਂ ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਝਦਾਰੀ ਬਾਰੇ ਅਨੁਭਵੀ, ਇਨੋਵੇਟਿਵ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਫਲ ਉੱਦਮੀਆਂ ਤੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਉਤਸ਼ਾਹੀ ਉੱਦਮੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇਣਾ, ਉੱਤਮ ਪ੍ਰਤਿਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉੱਦਮੀ ਬਣਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨਾ, ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਤਨਖਾਹ ਵਾਲੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੇ ਖਰਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਮਸ਼ਵਰੇ ਦੇਣਾ ਹੈ। ਨਿਧੀ-ਈਆਈਆਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਇਨੋਵੇਟਿਵ ਉੱਦਮੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉੱਦਮ ਬਾਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉੱਦਮੀ ਕੈਰੀਅਰ ਦੇ ਟੀਚਿਆਂ ਅਤੇ ਇੱਛਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਮੌਕੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਇਸ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨੌਜਵਾਨ ਉੱਭਰ ਰਹੇ ਉੱਦਮੀਆਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਟਾਰਟ-ਅੱਪਸ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

 (ਵੇਰਵਿਆਂ ਲਈ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ:

 1. ਚਾਰਜ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਅਧਿਕਾਰੀ: ਡਾ: ਨਵੀਨ ਵਸੀਤਾ, ਡਾਇਰੈਕਟਰ / ਸਾਇੰਟਿਸਟ ਐੱਫ, ਐੱਨਐੱਸਟੀਈਡੀਬੀ, ਡੀਐੱਸਟੀ

 ਈਮੇਲ: nvasishta[at]nic[dot]in

 2. ਨਿਧੀ-ਈਆਈਆਰ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲਾਗੂਕਰਣ ਸਾਥੀ: ਉੱਦਮ ਕੇਂਦਰ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਕੈਮੀਕਲ ਲੈਬ (ਐੱਨਸੀਐੱਲ), ਪੁਣੇ ਦੀ ਵੈਬਸਾਈਟ: www.nidhi-eir.in)

                                        *******

ਐੱਨਬੀ / ਕੇਜੀਐੱਸ / (ਡੀਐੱਸਟੀ ਮੀਡੀਆ ਸੈੱਲ)