ਕੇਂਦਰੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰੀ (ਸੁਤੰਤਰ ਚਾਰਜ), ਸ਼੍ਰੀ ਪ੍ਰਹਲਾਦ ਸਿੰਘ ਪਟੇਲ ਨੇ ਅੱਜ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਮੂਰਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਸੇ (ਆਈਸੀਐੱਚ) ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲਿਸਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ। ਸ਼੍ਰੀ ਪਟੇਲ ਨੇ ਇਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਬੋਲਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਨੋਖੇ ਅਮੂਰਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਸੇ (ਆਈਸੀਐੱਚ) ਦੀਆਂ ਰਵਾਇਤਾਂ  ਸਾਂਭੀਆਂ ਪਈਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 13 ਨੂੰ ਯੂਨੈਸਕੋ ਨੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਅਮੂਰਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਸੇ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਈਸੀਐੱਚ ਲਿਸਟ ਭਾਰਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਦੀ ਇੱਕ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਅਮੂਰਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਤੋਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਅਮੂਰਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਸਾ ਤੱਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮੰਤਰਾਲਾ ਦੇ ਵਿਜ਼ਨ 2024 ਦਾ ਇਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।

ਯੂਨੈਸਕੋ ਦੀ 2003 ਦੀ ਅਮੂਰਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਸੇ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਾਰੇ ਕਨਵੈਨਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਲਿਸਟ ਨੂੰ 5 ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿ ਅਮੂਰਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਸਾ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।

•          ਜ਼ੁਬਾਨੀ ਰਵਾਇਤਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਾ ਅਮੂਰਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਸੇ ਦਾ ਇੱਕ ਵਾਹਨ ਹੈ,

•          ਕਲਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ

•          ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ, ਰਸਮਾਂ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ

•          ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਬਾਰੇ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸ

•          ਰਵਾਇਤੀ ਕਾਰੀਗਰੀ

ਇਸ ਲਿਸਟ ਵਿੱਚ ਜੋ ਮੱਦਾਂ ਦਰਸਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਉਹ ਸਕੀਮ ਤਹਿਤ "ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਮੂਰਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਸੇ ਅਤੇ ਵਿਭਿੰਨ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਰਵਾਇਤਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨ" ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਤੋਂ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮੰਤਰਾਲਾ ਦੁਆਰਾ 2013 ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਲਿਸਟ ਵਿੱਚ 100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਤੱਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਹ 13 ਤੱਤ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਯੂਨੈਸਕੋ ਦੀ ਅਮੂਰਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਸੇ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਲਿਸਟ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲਿਸਟ ਅਜੇ ਤਿਆਰ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਖਰੜਾ ਲਿਸਟ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲਾ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਇਸ ਨੂੰ ਰੈਗੂਲਰ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅੱਪਡੇਟ ਕਰਨ ਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਦੁਆਰਾ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੱਗਰੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਭਾਗੀਆਂ ਅਤੇ   ਸਬੰਧਿਤ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸੁਝਾਵਾਂ/ ਯੋਗਦਾਨ /ਸੋਧਾਂ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਕਿ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲਾ ਨਾਲ ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਕਿਵੇਂ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਸ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ https://www.indiaculture.nic.in/national-list-intangible-cultural-heritage-ich

ਤੋਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਆਸ ਹੈ ਕਿ ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਤੀਭਾਗੀਆਂ,  ਹੋਰ  ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਯੂਨੈਸਕੋ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਲਿਸਟ ਨੂੰ ਅਤੇ ਆਈਸੀਐੱਚ ਇਨਵੈਂਟਰੀ ਆਵ੍ ਇੰਡੀਆ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਲਿਸਟ ਯੂਨੈਸਕੋ ਦੀ ਕਿਸੇ ਅਮੂਰਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਸੇ ਦੀ ਸੰਭਾਵਤ ਲਿਸਟ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।

ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ (ਐਸਐੱਨਏ) ਅਤੇ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਦਿ ਆਰਟਸ (ਆਈਜੀਐੱਨਸੀਏ) ਦੁਆਰਾ ਲਿਸਟ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜੋ ਸਹਿਯੋਗ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲਾ ਉਸ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖੋਜਕਾਰਾਂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ "ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਮੂਰਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਸੇ ਅਤੇ ਵਿਭਿੰਨ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਰਵਾਇਤਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਦਾ ਹੈ", ਜਿਸ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਨੇ ਇਸ ਲਿਸਟ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ।

*****

ਐੱਨਬੀ/ਏਕੇਜੇ/ਓਏ