Press Information Bureau

মুখ্য তথ্য

•২০২৫ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৬৯,৭২৫ কোটি টকাৰ জাহাজ নিৰ্মাণ আৰু সামুদ্ৰিক সংস্কাৰ আঁচনি মুকলি কৰা হৈছিল।
•২৪,৭৩৬ কোটি টকা ব্যয়ৰ জাহাজ নিৰ্মাণ বিত্তীয় সাহায্য আঁচনিখনে ৰাষ্ট্ৰীয় জাহাজ নিৰ্মাণ মিছনৰ জৰিয়তে বিত্তীয় সহায়, শ্বিপ ব্ৰেকিং ক্ৰেডিট নোটচ প্ৰদান কৰে আৰু ঘৰুৱা উৎপাদনৰ পথ প্ৰশস্ত কৰে।
•২৫,০০০ কোটি টকা ব্যয়ৰ সৈতে সামুদ্ৰিক উন্নয়ন পুঁজি বিনিয়োগ আৰু সুতৰ উৎসাহৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।
•জাহাজ নিৰ্মাণ উন্নয়ন আঁচনিখনে জাহাজ নিৰ্মাণ গোটৰ বাবে ১৯,৯৮৯ কোটি টকা ব্যয়ৰ সৈতে মূলধন সমৰ্থন, বিপদাশংকা সামৰি লোৱা আৰু ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে।
ঘৰুৱা জাহাজ নিৰ্মাণক উৎসাহিত কৰিবলৈ বৃহৎ জাহাজসমূহক আন্তঃগাঁথনিৰ মৰ্যাদা প্ৰদান কৰা হৈছে।

পাতনি

পৰম্পৰা আৰু প্ৰযুক্তিৰ দ্বাৰা চালিত, ভাৰতৰ জাহাজ নিৰ্মাণৰ দৃশ্যপট বিশ্বব্যাপী স্বীকৃতিৰ বাবে সাজু। ভাৰতৰ সামুদ্ৰিক খণ্ডই ঐতিহাসিকভাৱে উপমহাদেশক বিশ্ব বাণিজ্য পথৰ সৈতে সংযোগ কৰা এক গুৰুত্বপূৰ্ণ যোগসূত্ৰ হিচাপে কাম কৰিছে, য'ত শতিকা জুৰি সাগৰীয় যাত্ৰা আৰু বাণিজ্যেই ইয়াৰ অৰ্থনৈতিক ভেটি গঠন কৰিছে। ভাৰতৰ জাহাজ নিৰ্মাণ পৰম্পৰা সিন্ধু উপত্যকা সভ্যতাৰ পৰাই আৰম্ভ হৈছে, লোথাল (বৰ্তমানৰ গুজৰাট)ৰ দৰে স্থানৰ পৰা পোৱা প্ৰত্নতাত্ত্বিক প্ৰমাণে বন্দৰ আৰু সামুদ্ৰিক বাণিজ্যৰ অস্তিত্বৰ ইংগিত দিয়ে। লোথালৰ বন্দৰক বিশ্বৰ আটাইতকৈ পুৰণি সামুদ্ৰিক বন্দৰসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম বুলি গণ্য কৰা হয়।

জাহাজ নিৰ্মাণ, যাক প্ৰায়ে "গধুৰ অভিযান্ত্ৰিকৰ মাতৃ" বুলি কোৱা হয়,  নিযুক্তি সৃষ্টি, বিনিয়োগ আকৰ্ষণ, আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা তথা কৌশলগত স্বাধীনতা শক্তিশালী কৰি এক কেন্দ্ৰীয় ভূমিকা পালন কৰে। ভাৰতৰ জাহাজ নিৰ্মাণ খণ্ডই শক্তিশালী অৰ্থনৈতিক প্ৰভাৱ সৃষ্টি কৰে; প্ৰতিটো বিনিয়োগে চাকৰি ৬.৪০ গুণ বৃদ্ধি কৰে আৰু মূলধনৰ ১.৮ গুণ ঘূৰাই দিয়ে, যি বিকাশ আৰু উন্নয়নৰ বাবে ইয়াৰ শক্তি প্ৰদৰ্শন কৰে। এই উদ্যোগটোৱে দূৰৱৰ্তী, উপকূলীয় আৰু গ্ৰাম্য অঞ্চলত বৃহৎ পৰিমাণৰ নিযুক্তিৰ সুযোগ সৃষ্টিৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰতিশ্ৰুতি বহন কৰে। ইয়াৰ উন্নয়ন আৰু প্ৰচাৰক  আত্মনিৰ্ভৰ ভাৰতৰ দৃষ্টিভংগীক আগুৱাই নিয়াৰ মূল চালিকা শক্তি হিচাপে অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া হৈছে।

জাহাজ নিৰ্মাণ খণ্ডৰ বিকাশ আৰু উন্নয়ন

স্বাধীনতাৰ পাছত জাহাজ নিৰ্মাণ মুখ্যতঃ ৰাজহুৱা খণ্ডৰ গোট যেনে মাজাগাঁও ডক শ্বিপবিল্ডাৰ্ছ লিমিটেড (মুম্বাই), গাৰ্ডেন ৰিচ শ্বিপবিল্ডাৰ্ছ এণ্ড ইঞ্জিনিয়াৰ্ছ লিমিটেড (কলকাতা), আৰু হিন্দুস্তান শ্বিপয়াৰ্ড লিমিটেড (বিশাখাপত্তনম) ত কেন্দ্ৰীভূত আছিল। যোৱা দশকত, এই খণ্ডত ব্যক্তিগত জাহাজ নিৰ্মাতাসকলৰ প্ৰবেশৰে  ক্ৰুজ পৰ্যটন, আভ্যন্তৰীণ জল পৰিবহণ, আৰু বন্দৰ আন্তঃগাঁথনিৰ ক্ষেত্ৰত উল্লেখযোগ্য অগ্ৰগতিৰ সৈতে ভাৰতৰ শ্বিপিং আৰু সামুদ্ৰিক খণ্ডই উল্লেখযোগ্য পৰিৱৰ্তন প্ৰত্যক্ষ কৰিছে। কৌশলগত বিনিয়োগ, নীতিগত সংস্কাৰ আৰু সম্প্ৰসাৰিত জলপথসমূহে সামগ্ৰীৰ চলাচল, উপকূলীয় সংযোগ সামূহিকভাৱে বৃদ্ধি কৰিছে।

লগতে নিয়োগৰ সুযোগসমূহে খণ্ডটোক অৰ্থনৈতিক বিকাশ আৰু আঞ্চলিক একত্ৰীকৰণৰ মূল চালিকা শক্তি হিচাপে স্থান দিছে। ২০২৪ চনৰ নৱেম্বৰ মাহলৈকে ভাৰতত ১,৫৫২ খন ভাৰতীয় পতাকাবাহী জাহাজ আছে, যাৰ মুঠ পৰিমাণ ১৩.৬৫  মিলিয়ন টনেজ (জিটি)।

বুজাবুজিৰ চুক্তি আৰু সহযোগিতাঃ কৌশলগত অংশীদাৰিত্ব, আন্তঃগাঁথনি সম্প্ৰসাৰণ আৰু বিত্তীয় সহযোগিতাৰ জৰিয়তে ভাৰতে নিজৰ জাহাজ নিৰ্মাণ আৰু সামুদ্ৰিক সামৰ্থ্যৰ অগ্ৰগতি সাধন কৰি আছে। এই প্ৰচেষ্টাৰ লক্ষ্য হৈছে ঘৰুৱা উৎপাদন শক্তিশালী কৰা, বিদেশী জাহাজৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীলতা হ্ৰাস কৰা আৰু সমগ্ৰ খণ্ডত বহনক্ষম বিকাশৰ প্ৰসাৰ কৰা।

• শ্বিপিং কৰ্পোৰেচন অৱ ইণ্ডিয়া আৰু তেল ৰাজহুৱা খণ্ডৰ উদ্যোগসমূহে বিদেশী জাহাজৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীলতা হ্ৰাস কৰা আৰু ভাৰতত নিৰ্মিত জাহাজৰ চাহিদা বৃদ্ধি কৰাৰ বাবে এখন জাহাজ-মালিকানাধীন জেভি (যুটীয়া উদ্যোগ) গঠনৰ বাবে এক বুজাবুজি চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰে।
• ২০৪৭ চনৰ ভিতৰত ভাৰতক বিশ্বৰ শীৰ্ষ পাঁচখন জাহাজ নিৰ্মাণকাৰী দেশৰ ভিতৰত স্থান দিয়াৰ লক্ষ্যৰে যৌথ বিনিয়োগৰ সৈতে জাহাজ নিৰ্মাণ গোট বিকশিত কৰিবলৈ মুখ্য বন্দৰ আৰু উপকূলীয় ৰাজ্যসমূহৰ মাজত বুজাবুজি চুক্তি স্বাক্ষৰিত হয়। এই হাবসমূহে বহনক্ষম সামুদ্ৰিক অভিযান্ত্ৰিকৰ বাবে জাহাজ নিৰ্মাণৰ স্থান, গৱেষণা আৰু উন্নয়ন, এমএছএমই, আৰু সেউজ উদ্ভাৱনক একত্ৰিত কৰিব।
• কোচিন শ্বিপয়াৰ্ড আৰু মাজাগাঁও বন্দৰে তামিলনাডুৰ সংস্থাসমূহৰ সৈতে বৃহৎ জাহাজ নিৰ্মাণ চৌহদ স্থাপনৰ বাবে বুজাবুজিৰ চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰে, যাৰ ভিতৰত আছে এক নিযুত জিটি বাৰ্ষিক ক্ষমতাৰ সৈতে ১৫,০০০ কোটি টকাৰ সুবিধা আৰু বৃহৎ সংখ্যক নিয়োগ সৃষ্টি।
• সাগৰমালা ফাইনেন্স কৰ্পোৰেচনে সেউজ জাহাজ নিৰ্মাণ, দ্ৰুত উন্নয়ন, আৰু সামুদ্ৰিক পৰিবহন আৰু আনুসংগিক ব্যয়ৰ বাবে বৈচিত্ৰপূৰ্ণ পুঁজি মুকলি কৰিবলৈ মুখ্য বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ সৈতে বুজাবুজিৰ চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰে, এক শক্তিশালী বিনিয়োগ পৰিৱেশতন্ত্ৰ গঢ়ি তুলিবলৈ ঘৰুৱা মূলধনৰ সৈতে বিশ্ব জলবায়ু বিত্তৰ মিশ্ৰণ কৰে।প
• কোচিন শ্বিপয়াৰ্ড আৰু এইচ. ডি. কোৰিয়া শ্বিপবিল্ডিঙে ভাৰতত বৃহৎ বাণিজ্যিক জাহাজ নিৰ্মাণৰ বাবে অংশীদাৰীত্ব কৰিছে, যাক চি এছ এল-ৰ নতুন ড্ৰাই ডক আৰু কোচিত ৩,৭০০ কোটি টকাৰ এক পৰিকল্পিত নিৰ্মাণ সুবিধাৰ দ্বাৰা সমৰ্থন কৰা হৈছে, যিয়ে হাজাৰ হাজাৰ চাকৰি সৃষ্টি কৰিব আৰু এম এছ এম ই-সংযুক্ত যোগান শৃংখলাক বৃদ্ধি কৰিব বুলি আশা কৰা হৈছে।

Shipbuilding Sector Revitalization

জাহাজ নিৰ্মাণ খণ্ডৰ পুনৰুজ্জীৱন

জাহাজ নিৰ্মাণ খণ্ডৰ বাবে ২০২৫ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত শেহতীয়া চৰকাৰী ঘোষণাবোৰে ঘৰুৱা ক্ষমতা সম্প্ৰসাৰণ, দীৰ্ঘম্যাদী বিত্তীয় যোগানৰ প্ৰৱেশাধিকাৰ উন্নত কৰা আৰু বিশ্বব্যাপী প্ৰতিযোগিতামূলক পৰিৱেশতন্ত্ৰ সৃষ্টিৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। এই পদক্ষেপসমূহৰ লক্ষ্য হৈছে বৃহৎ পৰিমাণৰ নিযুক্তি সৃষ্টি কৰা, বিনিয়োগ আকৰ্ষণ কৰা, আৰু আধুনিক আন্তঃগাঁথনি তথা নীতিগত সংস্কাৰৰ জৰিয়তে ভাৰতৰ কৌশলগত আৰু অৰ্থনৈতিক স্থিতিস্থাপকতা শক্তিশালী কৰা।

• স্তম্ভ ১: জাহাজ নিৰ্মাণ বিত্তীয় সাহায্য আঁচনি-এই আঁচনিখন, যাক এক মৌলিক স্তম্ভ হিচাপেও দেখা যায়, ইয়াৰ লক্ষ্য হৈছে ভাৰতৰ থলুৱা জাহাজ নিৰ্মাণ ক্ষমতা আৰু সামুদ্ৰিক উদ্ভাৱনক একত্ৰিত কৰা। ২৪,৭৩৬কোটি টকা ব্যয়ৰ সৈতে, ই ঘৰুৱা জাহাজ নিৰ্মাণ ক্ষমতা আৰু সামুদ্ৰিক উদ্ভাৱনক অনুঘটক কৰাৰ বাবে এক মৌলিক স্তম্ভ হিচাপে কাম কৰে। ই ভাৰতৰ জাহাজ নিৰ্মাণ পৰিৱেশতন্ত্ৰ শক্তিশালী কৰিবলৈ লক্ষ্য কৰি লোৱা প্ৰেৰণা, কৌশলগত অভিযান আৰু জীৱন চক্ৰৰ সমৰ্থন একত্ৰিত কৰে।

• স্তম্ভ ২ : সামুদ্ৰিক উন্নয়ন পুঁজি (২৫০০০ কোটি টকা)-সামুদ্ৰিক উন্নয়ন পুঁজিৰ লক্ষ্য হৈছে ভাৰতৰ এক্সিম বাণিজ্যৰ মেৰুদণ্ড শক্তিশালী কৰা, যি সামুদ্ৰিক পৰিবহণৰ ওপৰত যথেষ্ট নিৰ্ভৰ কৰে-আয়তন অনুসৰি ৯৫ শতাংশ আৰু মূল্য অনুসৰি ৬৫ শতাংশ বাণিজ্য পৰিচালনা কৰে। ইয়াৰ কৌশলগত গুৰুত্ব থকা স্বত্বেও, এই খণ্ডটোৱে সুলভ বিত্তীয় সুবিধা লাভৰ ক্ষেত্ৰত নিৰন্তৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হৈছে। ভাৰতৰ সামুদ্ৰিক অৰ্থনীতিৰ সম্পূৰ্ণ সম্ভাৱনা মুকলি কৰিবলৈ এই বাধাসমূহৰ মোকাবিলা কৰাটো জৰুৰী।

• স্তম্ভ ৩ : জাহাজ নিৰ্মাণ উন্নয়ন আঁচনি (১৯,৯৮৯ কোটি টকা)-উন্নত আন্তঃগাঁথনি, সুৰক্ষা ব্যৱস্থা আৰু বিপদাশংকা ব্যৱস্থাপনাৰ জৰিয়তে জাহাজ নিৰ্মাণ বৃদ্ধিৰ বাবে এক দীৰ্ঘম্যাদী সহায়ৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছে।

স্তম্ভ ৪ : আইনী, নীতি আৰু প্ৰক্ৰিয়া সংস্কাৰ- আইনী, নীতি আৰু প্ৰক্ৰিয়া সংস্কাৰৰ অংশ হিচাপে, বৃহৎ জাহাজসমূহক সুলভ মূল্যৰ বিত্তীয় যোগান সহজ কৰি তুলিবলৈ আন্তঃগাঁথনিৰ মৰ্যাদা প্ৰদান কৰা হৈছে, আনহাতে চাহিদা একত্ৰীকৰণৰ জৰিয়তে ঘৰুৱা জাহাজ নিৰ্মাণক উৎসাহিত কৰাৰ বাবে সমন্বিত প্ৰচেষ্টা চলি আছে। সামুদ্ৰিক আইনৰ আধুনিকীকৰণ আৰু নিয়ামক পৰিকাঠামো শক্তিশালী কৰাৰ বাবে কেইবাটাও আইনী পৰিৱৰ্তনো প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছে।

• সংস্কাৰৰ প্ৰভাৱ-এই সংস্কাৰৰ লক্ষ্য হৈছে ভাৰতৰ জাহাজ পৰিবহণ আৰু বন্দৰ আন্তঃগাঁথনি গোলকীয় মানলৈ উন্নীত কৰা, যথেষ্ট নিয়োগ, বিনিয়োগ আৰু জাহাজ নিৰ্মাণ তথা সামুদ্ৰিক ক্ষমতাৰ সম্প্ৰসাৰণ। এই খণ্ডটোৰ সামগ্ৰিক প্ৰতিযোগিতামূলক ক্ষমতাক শক্তিশালী কৰি জাহাজৰ সংখ্যা আৰু বন্দৰ উন্নয়নৰ ক্ষেত্ৰত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছে।

সামৰণি

ভাৰতৰ জাহাজ নিৰ্মাণ খণ্ডটো কেইবাটাও প্ৰগতিশীল পদক্ষেপ আৰু নীতি সংস্কাৰৰ দ্বাৰা সমৰ্থিত হৈ এক আশাব্যঞ্জক বিকাশৰ পৰ্যায়ত প্ৰৱেশ কৰিছে। এই পদক্ষেপসমূহৰ লক্ষ্য হৈছে আন্তঃগাঁথনি আধুনিকীকৰণ, ঘৰুৱা উৎপাদন ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰা আৰু বিশ্বব্যাপী বিনিয়োগ আকৰ্ষণ কৰা, যাৰ ফলত দীৰ্ঘম্যাদী উন্নয়নৰ বাবে এক শক্তিশালী ভেটি স্থাপন হ’ব। উদ্ভাৱন, বহনক্ষমতা আৰু দক্ষতা বিকাশৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি এই খণ্ডটো মেৰিটাইম ইণ্ডিয়া ভিজন ২০৩০ত উল্লেখ কৰা কৌশলগত লক্ষ্যসমূহ পূৰণ কৰিবলৈ সক্ষম হ’ব। তদুপৰি, ইয়াৰ সম্প্ৰসাৰণে বিকাশিত ভাৰত ২০৪৭ ৰ বহল ৰাষ্ট্ৰীয় আকাংক্ষাৰ সৈতে একত্ৰিতভাৱে সংগতি ৰাখিছে, যি অৰ্থনৈতিক স্থিতিস্থাপকতা, নিযুক্তি সৃষ্টি আৰু বিশ্বব্যাপী প্ৰতিযোগিতামূলকতাত অৰিহণা যোগাব। উদ্যোগ আৰু চৰকাৰৰ মাজত অব্যাহত থকা সহযোগিতাৰ জৰিয়তে ভাৰতৰ জাহাজ নিৰ্মাণ উদ্যোগ দেশখনৰ সামুদ্ৰিক শক্তিৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ স্তম্ভ আৰু সৰ্বাংগীন বিকাশৰ চালিকা শক্তি হ’বলৈ সাজু হৈছে।

সমল:

Press Information Bureau:

https://www.pib.gov.in/Pressreleaseshare.aspx?PRID=2035583

https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2168994

https://www.pib.gov.in/PressReleaseIframePage.aspx?PRID=2085228

https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2110319

https://www.pib.gov.in/PressReleseDetailm.aspx?PRID=2172488  

https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2170575

***

BM/DPS/MK