Ka Tnat Panchayati Raj
Ka Jingpeit ia u snem 2025: Tnad Panchayati Raj
Ka SVAMITVA ka la ioh ia ka jingjop kaba khraw da kaba pynmih palat 2.75 klur tylli ki Rural Property Card
Na ka World Bank sha ka GeoSmart India: Ka India ka pyni ia ka jinglong nongialam ha ka jingsynshar ia ka khyndew ka shyiap bad ka jingpynkhreh ia ka bynta Geospatial ha ki Panchayat
Ki National Panchayat Award-2025 ki rakhe ia ki Panchayat kiba trei bha ha ka liang ka suinbneng bad kiba la pynkupbor ha ka liang ka pisa tyngka
La pyllait paidbah ia ka tiar ba pyndonkam da ka AI ka SabhaSaar ban pynsuk ia ka jingbuh jingtip ha ka Gram Sabha
‘Fulera Ka Panchayati Raj’: Ka jingpynbna paidbah OTT ka thmu ïa ka jingpynbiang ïa ki nongmihkhmat, ka kyntiew ïa ka jingsynshar digital bad ka pisa tyngka jong ki panchayat
La pyntreikam ia ka sienjam National Model Youth Gram Sabha ban kyntiew ia ka jingiashim bynta jong ki samla ha ka synshar paidbah ha ka thain
Ka PESA Mahotsav kan long ka prokram kaba man ka snem; Ka Chhattisgarh kan pynlong ia ka Bynta ka ban wan
Ioh jingithuh ka Rynsan Meri Panchayat’ mGovernance ha ka pyrthei da kaba ioh ia ka khusnam WSIS Champion Award 2025
La sdang katto katne ki sienjam ban kyntiew ia ka bor jong ki Panchayat, kyntiew ia ka jingsynshar kaba iadei bad ki kynthei, kyntiew ia ka jinglah kyrshan dalade ha ka liang ka pisa tyngka
प्रविष्टि तिथि:
29 DEC 2025 6:41PM by PIB Shillong
Ka snem 2025 ka la long ka bynta kaba kongsan ha ki jingpyrshang ba iai bteng jong ka Tnad Panchayati Raj ban pynkhlain ïa ki jaka treikam jong ka Panchayati Raj bad ban kyntiew ïa ka jingsynshar ha ki jaka nongkyndong ha kylleng ka ri India. Ha une u snem, ka Tnad ka la pyntreikam ïa ki sienjam bapher bapher kiba la pynleit jingmut ha ka jingkyntiew ïa ka bor treikam, ka jingai jinghikai, ka jingsynshar digital, ka jingpynkhlain ïa ki jaka treikam bad ka jingïashim bynta jong ki paidbah ha kylleng ki Jylla bad ki Union Territory. Ka jingban jur kalong ban kyntiew ïa ka jingthmu bad jingpynpoi ia ki jingshakri ha ki Panchayat, ban pynkupbor ïa ki nongmihkhmat ba la jied, ban kyntiew ïa ka jingïashim bynta jong ki kynthei bad ban kyntiew ïa ka jingïashim bynta kham bun jong ki nongshong shnong. Da kaba pyniahap bad ki thong jong ka roi ka par ba iaineh ha ka thain bad ka jingthmu jong ka Viksit Bharat, kine ki sienjam ki pynskhem ia ka bynta ba kongsan jong ki Panchayat ha ka roi ka par ba iaineh ha ki jaka nongkyndong. Ia ki jingtip ba bniah shaphang ki kam ba kongsan ba la sdang bad ka jingiaid shaphrang ha une u snem kilong kumne harum.
- Ka jingsam ia ka SVAMITVA Property Card -Ka jingpynmih ia ki property card kaba palat 2.75 klur
U Myntri Rangbahduh ka ri, u Narendra Modi u la pynïaid ïa ka jingsam ïa ki property card hapoh ka skhim SVAMITVA ha ka 18 tarik Kyllalyngkot 2025, kaba la ai ïa ki kot ki sla long trai katkum ka aiñ ia 65 lak ngut ki nongshong shnong ha ki jaka nongkyndong ha ka shi sngi. Kane ka jingsam ka kynthup ïa palat 50,000 tylli ki shnong ha kylleng ki 10 tylli ki Jylla bad 2 tylli ki Union Territory, kaba la pynpoi ïa ka jingdon jong ki property card ba la sam hapoh ka SVAMITVA sha ka 2.25 klur. Ha kane ka sngi la sakhi ia ka jingiashim bynta jong ki Myntri Sorkar Pdeng, ki Myntri Rangbah, ki Lat, ki Lieutenant Governor, bad ki nongmihkhmat na 237 tylli ki District.

Skhim SVAMITVA: Ka jingpynkupbor ia ki jaka Nongkyndong jong ka Ri India lyngba ka Teknoloji
Hapoh ka skhim SVAMITVA (Survey of Villages and Mapping with Improvised Technology in Village Areas), haduh ka 16 tarik u Nohprah 2025, la pyndep ia ka jingpynher drone ha 3.28 lak tylli ki shnong, bad kumba 2.76 klur tylli ki property card la pynkhreh na ka bynta 1.82 lak tylli ki shnong. La pyndep ia ka jingjurip da ki Drone ha Madhya Pradesh, Uttar Pradesh, Chhattisgarh, Delhi, Arunachal Pradesh, Ladakh, bad Assam. Kane ka skhim ka la pynpoi lut ia ki kam ha Haryana, Uttarakhand, Puducherry, Dadra & Nagar Haveli bad Daman & Diu, bad ha Andaman & Nicobar Islands.
-
- Ka jingioh jingithuh ha ka pyrthei bad ka jingiasam jingtip
Ka World Bank Land Conference 2025 (5 – 8 tarik u Jymang, 2025): Ka India ka la iashim bynta kum ka Country Champion ha ka World Bank Land Conference 2025 ha Washington D.C., kaba pyni ia ka jinglong nongialam jong ka ha ka jingsynshar ba iadei bad ka khyndew ka shyiap kaba ioh bynta lang bad ka jingpynkupbor ia ki nongshong shnong. U Vivek Bharadwaj, Secretary ka Tnad Panchayati Raj, u la ai jingkren ha ka High-Level Plenary halor ka phang “Good Practices and Challenges in Land Tenure and Governance Reform”, da kaba ban jur ïa ka jingktah jong ka Skhim SVAMITVA. Ka Tnad ka pyni ia ka Gram Manchitra, ka rynsan pynkhreh katkum ka GIS jong ka India, kaba pyni ia ka bynta jong ka ban pynkhlain ia ka jingshim rai ha ki Panchayat na ka bynta ka roi ka par ba iaineh jong ki shnong ki thaw.

1.3 Ka International Workshop on Land Governance (24 – 29 Lber, 2025)
Ia ka International Workshop on Land Governance kaba hynriew sngi la pynlong da ka Tnad ha Haryana Institute of Public Administration (HIPA), Gurugram, ryngkat ka jingkyrshan na ka Tnad kam bar ri hapoh ka prokram ITEC. Ha kane ka jingïalang la wan ïashim bynta da ki heh ophisar na ki 22 tylli ki ri na kylleng ka Africa, Latin America, bad ka South-East Asia, ha kaba la don ki jingïalang ïakren halor ka jingsynshar ïa ka khyndew ka shyiap. Ka jingialang ka la long kum ka rynsan ha ka pyrthei ban iasam jingtip, ha kaba ka India ka la pyni ia ki jingsaindur thymmai kum ka jingjurip ia ka jaka da ki drone bad ka jingbuh jingtip lyngba ka lad digital ia ki jaka puta hapoh ka Skhim SVAMITVA.

- Ka jingpynkhreh ia ka jaka bad ka jingpyniasoh ia ka Geospatial Technology
2.1 Ka “NaveenGram” ka jingialang jong ka ri halor ka jingkyntiew ia ka GPSDP
Ïa ka National Workshop kaba ar sngi halor ka Enhanced Gram Panchayat Spatial Development Plans (GPSDP) la pynlong ha ka 17 – 18 tarik Naitung 2025 ha Bhopal, Madhya Pradesh, ba la pynïaid da u Secretary, MoPR u Vivek Bharadwaj. Ha kane ka jingialang la sakhi ia ka jingiashim bynta radbah jong kumba 165 ngut ki nongiashim bynta, kynthup ia ki nongkitkam jong ka Gram Panchayat, ki Planning Institute, bad ki Ophisar Sorkar na ki Jylla bapher bapher. Ia ka Enhanced GPSDP la pynkhreh ha ki 36 tylli ki Gram Panchayat jong ki 14 tylli ki Jylla ha kylleng ka Ri India, da ka jingiarap jong ki 19 tylli ki jaka treikam ba pawkhmat ha ka ri, kiba kynthup ia ki IIT, CEPT, SPA, bad ki NIT.
2.2 GeoSmart India 2025
Ka Tnad ka la pynlong lang ïa ka GeoSmart India 2025 (1 – 4 Nohprah 2025) ryngkat ka jingïatreilang bad ka Geospatial World. , Secretary, MoPR u Vivek Bharadwaj u la ai jingkren ha ka plenary session halor ka "Kawei ka ri kawei ka map,". Ka Tnad ka la pyni ia ka phang pdeng ba kyrpang jong ka, ka "Digital Maps @ Gram Panchayat," kaba la khring ia ka jingmut jingpyrkhat jong ki nongwan jngohkai kiba la ioh jingtip shaphang ki sienjam ba kongsan ba iadei bad ki lad digital kum ka SVAMITVA, eGramSwaraj, Meri Panchayat, SabhaSaar, Panchayat NIRNAY, Gram Manchitra, bad GPSDP.
3. Ka jingrakhe ia ka National Panchayati Raj Day
Ha ka 24 tarik Iaiong 2025, la kynmaw burom ia ka National Panchayati Raj Day ha Lohna Uttar Gram Panchayat ha Madhubani District, Bihar, ha ka jingiadon lang u Myntri Rangbahduh ka ri u Narendra Modi. Ha kane ka sngi, la sam ïa ki khusnam National Panchayat Awards-2025 hapoh ki thup ba kyrpang sha ki hynriew tylli ki Gram Panchayat na ka bynta ka jingtrei jong ki halor ka sienjam ba iadei bad ka suinbneng bad ka jingpyndonkam ia la ki lad kamai. Kumjuh ruh la ai khusnam ia lai tylli ki jaka treikam na ka bynta ka jingnoh synniang jong ki ha kaba kyntiew ia ka bor treikam jong ki nongmihkhmat bad ki nongkitkam jong ka Panchayat. Ha kane ka jingïalang la sakhi ïa ka jingplie bad jingbuh nongrim ïa ki projek pynroi kiba shongdor palat T. 13,480 klur kaba kynthup ia ki iing, ki kam pynroi ha ki jaka nongkyndong, ka bording, ka leit ka wan, bad ki kam pyniasoh.


- Ka jingpynbna paidbah OTT na ka bynta ka jingpynsngewthuh paidbah
Ka Tnad ka la sdang ia ka sienjam ban pyndonkam ia ki lad digital ba pawnam na ka bynta ban pynsngewthuh paidbah halor ki mat ba kongsan kiba iadei bad ka Panchayati Raj. Ka “Fulera Ka Panchayati Raj”, ka web series ha ka ktien Hindi jong ka show/ web-series ba pawnam ka “Panchayat”, kaba la pynwandur ban pynsngew ia ki khubor ba iadei bad ka synshar khadar ba kongsan lyngba ka rukom pynbyrngia kaba pynsngewtynnat. Kane ka series ka la ioh palat 40 million ngut ki nongpeit ha YouTube, ha kaba la ioh sa 7.9 million ngut ki nongpeit ha ka YouTube channel jong ka Tnad. Baroh ki bynta la pynmih ha ka ktien Hindi ryngkat bad ki jingthoh ha ka ktien phareng khnang ban kham iar ka jingïoh jingtip. La pyllait lai tylli ki bynta ha u snem 2025, kawei pa kawei ka kren shaphang ki bynta ba kongsan jong ka Panchayati Raj, kata:
“Asli Pradhan Kaun?” – ba la pyllait ha ka 4 tarik Lber, 2025, kane ka bynta ka kyntiew ia ka jinglong nongialam ki kynthei kiba la shah jied ban long dkhot jong ki Panchayat bad ka pynpaw ia ka mat ba kongsan jong ka jinglong nongialam ha ka jaka jong kiwei pat.

- “Fulera Mein Chori” – La pyllait ha ka 12 tarik Lber, 2025, ka pyni kumno ki jingshakri digital kum ka Meri Panchayat App bad ka SVAMITVA ki plie lad ia ka jingsynshar kaba shai bad kaba lah ban ioh

- “Alhua Vikas” – La pyllait ha ka 24 tarik Iaiong, 2025, ka pynsngew ia ka khubor ban pynlong ia ki Panchayat kiba lah ban kyrshan dalade da kaba kyntiew ia la ki lad kamai (OSR) lyngba ka jingiashim bynta jong ki nongshong shnong

Kane ka rukom treikam ba thymmai ban pyndonkam ia ki lad pathai khubor na ka bynta ka jingpynsngewthuh shaphang ka jingsynshar ka pyni ia ka sienjam kaba kongsan ban poi sha ki million ngut ki nongshong shnong, khamtam eh ki samla, da ki khubor kiba kongsan shaphang ka synshar paidbah kaba iashim bynta bad ka jingsynshar lyngba ki lad digital ha ki jaka nongkyndong.
5. SabhaSaar: Ka jingbuh jingtip shaphang ki jingialang ba la ai bor da ka AI
Ka Tnad ka la plie paidbah ia ka SabhaSaar, ka atiar kaba pyndonkam da ka AI ban pynmih ia ki jingbuh jingtip shaphang ki jingialang na ki video ne audio recording ha ki Gram Sabha. Da kaba pyndonkam ïa ka Artificial Intelligence bad ka Natural Language Processing, kane ka tiar ka kyrshan ïa 13 tylli ki ktien jong ka thaiñ lyngba ki kor pynkylla ktien ba la pyntreikam da ka AI ba la pynïasoh bad ka Bhashini, ka rynsan pynkylla ktien jong ka Sorkar. Haduh ka 10 tarik Nohprah 2025, 92,869 tylli ki Gram Panchayat ha kylleng ki 30 tylli ki Jylla/UT ki la pynlong ïa 1,43,124 tylli ki jingïalang bad pynmih ïa ki jingbuh jingtip da kaba pyndonkam da ka tiar SabhaSaar, kaba pynduna shibun ïa ka jingbun kam ban buh jingtip bad ka kyntiew ïa ka jinglong kaba shai bad jingkitkhlieh ha ka synshar khaddar ha ka thain.

6. eGramSwaraj: Ka jingpynkhlain ia ka jingpyniaid ia ka pisa tyngka
Ka eGramSwaraj, ka application kaba iadei bad ka jingkheiñ jingdiah kaba la pynshong nongrim ha ka kam kaba don mynta ha ki 22 tylli ki ktien jong ka ri, ka ïai bteng ban kyntiew ïa ka rukom pynïaid ia ka pisa tyngka jong ka Panchayat:
- Palat 2.52 lak ki Gram Panchayat bad 5,400 tylli ki Block Panchayat ki la upload ïa ki jingthmu jong ki ba iadei bad ki kam pynroi (GPDP bad BPDP)
- 2.52 lak ki Gram Panchayat kiba la pynrung lyngba ka jingpyniasoh lang ia ka eGramSwaraj-FOMS na ka bynta u snem 2025-26.
- 2.25 lak tylli ki Gram Panchayat ki la sdang ban siew online ha u snem 2025-26, da kaba phah pisa haduh T. 34,573 klur sha ki nongïoh jingmyntoi bad ki nongdie jingdie
- 93% ki Gram Panchayat ki la pyndep ïa ki year book jong ki na ka bynta u snem 2024-25
- 87% ki Gram Panchayat ki la pyndep ia ki month book na ka bynta u snem 2025-26
- 100% ki Gram Panchayat ha ki Jylla kiba ioh jingiarap na ka Central Finance Commission Grant ki long kiba bud ryntih ia ka LGD
7. Ka Audit Online: Ka jingpynthikna ia ka jingkitkhlieh ha ka liang ka pisa tyngka
Ka application AuditOnline ka pynsuk ia ka jingpeit bniah online kaba shai ia ki jingkhein jingdiah jong ki Panchayat. Ki jingkhein ba kongsan na ka bynta u snem 2024-25 ki kynthup:
|
Ki Kam
|
Ki Nombar
|
|
Auditors enlisted
|
12,136
|
|
Auditees enlisted
|
2,62,329
|
|
Audit plans prepared
|
1,67,218 ki Gram Panchayat
|
|
Audit reports generated
|
55,318
|
8. Ka jingioh jingithuh ha ka pyrthei
“Ka Meri Panchayat - The mGovernance Platform na ka bynta ki Panchayat jong ka India” ka la ioh ia ka khusnam ba kongsan jong ka WSIS Champion Award 2025 ha ka WSIS High Level Event ha Geneva (7–11 tarik Naitung 2025), kaba ithuh ia ka jingsaindur thymmai jong ka India ha ka e-governance ha ki jaka nongkyndong. Kine ki sienjam ki ïahap bad ka jingthmu jong ka Sorkar halor ka Digital India, ka Jingsynshar Babha, bad ka Atmanirbhar Bharat, kaba kyrshan ïa ki jaka treikam ha ki jaka nongkyndong da ki atiar digital na ka bynta ka synshar paidbah kaba ïashim bynta lang bad ka jingsynshar kaba shai.
9. Ka jingkyntiew ia ka bor treikam bad ka jingpynkhlain ia ki jaka treikam
Ka jingpynkhlain ia ki jingdon jingem jong ki Panchayat
Ka Tnad ka la ban jur ban pynkhlain ia ki jingdon jingem jong ki Panchayat bad ban kyntiew ia ki rukom ai jingshakri lyngba ki jaka treikam Panchayati Raj. Ban weng ia ki jingduna ha ki jingdon jingem, la shim ia ka rukom treikam ban pynpoi lut ia ki kam. La mynjur ia ka jingbei tyngka ban tei ia ki Gram Panchayat Bhawan ha ki 1,638 tylli ki jaka, ban pynthikna ba baroh ki Gram Panchayat kiba don palat ia ka 3,000 ngut kin ioh ia ki jaka treikam ba kyrpang.
|
Sl.No.
|
Ki Jylla/UT
|
Ki Panchayat Bhawan kiba la ioh jingmynjur
|
|
1
|
Odisha
|
500
|
|
2
|
Punjab
|
500
|
|
3
|
Uttarakhand
|
200
|
|
4
|
Uttar Pradesh
|
200
|
|
5
|
Chhattisgarh
|
70
|
|
6
|
West Bengal
|
87
|
|
7
|
Tripura
|
61
|
|
8
|
Himachal Pradesh
|
18
|
|
9
|
Andaman & Nicobar Islands
|
2
|
|
Total
|
1,638
|
Nalor ka jingkyntiew ia ki jingdon jingem, ka Tnad ka buh hakhmat eh ia ka jingpynkupbor lyngba ki lad digital da kaba ai 19,472 tylli ki kor kompiwtor na ka bynta ki Gram Panchayat kiba don ki ophis ba ladep shna.
|
Sl.No.
|
Ki Jylla /UT
|
Ki kompiwtor kiba la ai jingmynjur
|
|
1
|
Chhattisgarh
|
4,585
|
|
2
|
Punjab
|
4,000
|
|
3
|
Uttarakhand
|
3,000
|
|
4
|
Bihar
|
2,000
|
|
5
|
Telangana
|
1,834
|
|
6
|
West Bengal
|
1,600
|
|
7
|
Maharashtra
|
680
|
|
8
|
Kerala
|
200
|
|
9
|
Odisha
|
200
|
|
10
|
Assam
|
868
|
|
11
|
Nagaland
|
344
|
|
12
|
Himachal Pradesh
|
75
|
|
13
|
Gujarat
|
43
|
|
14
|
Goa
|
25
|
|
15
|
Tripura
|
18
|
|
Total
|
19,472
|
10. Ki sienjam na ka bynta ka roi ka par ba ialam da ki kynthei
10.1 Ka jingplie paidbah ia ka ‘Sashakt Panchayat Netri Abhiyan’
Ka National Workshop na ka bynta ki longkmie kiba la shah jied kum ki nongialam (4-5 tarik Lber, New Delhi): Ka jingïalang jong palat 1,200 ngut ki nongïalam Panchayat kiba dei ki longkmie ha Vigyan Bhawan ka kynthup ïa ka jingpynlait ïa ka jingai jinghikai ba kyrpang kaba thmu ban pynkhlain ïa ka jinglong nongïalam, ka jingïakren, bad ka jinglah ban shim rai. La pynkup burom ia ki longkmie nongialam na kylleng ka ri namar ki jingnoh synniang jong ki na ka bynta ki kam synshar ha ki jaka nongkyndong

Ka National Convention on Model Women-Friendly Gram Panchayats (5 tarik Lber): Da ka jingthmu ban seng ïa kawei ka Model Women-Friendly Gram Panchayat ha man la ki distrik, ka jingïalang ka la wanrah lang ïa 300 ngut ki nongïashim bynta bad ka la sdang ia ka jingai jinghikai kaba ar sngi na ka bynta ki 1,200 ngut ki ER bad ki ophisar sorkar.

Ki Kam ha ka International Women's Day (8 tarik Lber): La pynlong ia ki Training-cum-orientation program ha ki GP ba la ithuh hapoh ka sienjam Model Women-Friendly Gram Panchayat (MWFGP). La pynlong ia ki Mahila Sabha ha baroh kawei ka ri ban pynkhlain ia ka jingiashim bynta jong ki kynthei ha ki kam jong ka Gram Sabha.
10.2 Ka jingkyntiew ia ka bor treikam jong ki longkmie kiba la shah jied kum ki dkhot jong ki Panchayat
Hadien ka jingplie paidbah ia ka Sashakt Panchayat Netri Abhiyan, la pynlong ia ki prokram Training of Trainers (ToT) halor ka “Championing Change: Empowerment Women Leaders in Local Governance” ryngkat ka jingiatreilang bad ka Transforming Rural India (TRI) foundation. Ha u snem 2025-26, ka Tnad ka la pynlong phra tylli ki kynhun ban kyntiew ia ka bor treikam naduh u bnai Iaiong haduh u Nailar ha ki jaka pule ba pawnam kynthup ïa ka IIPA New Delhi (san tylli ki kynhun), bad ki SIRD ha Lucknow, Guwahati, bad Tamil Nadu. Baroh 252 ngut ki nonghikai ba tbit ha ki Jylla ki la shah pyntbit ha ka jinglong nongialam, jingsynshar, bad ka jingthmu ba iashim bynta lang. Kine ki 252 ngut ki nonghikai ki la ai jinghikai shuh shuh ïa 8,408 ngut ki nonghikai ha ki District/Block (ki DLMT/BLMT), kiba hadien ki la ai jinghikai ïa 44,421 ngut ki Kynthei kiba la shah jied kum ki nongmihkhmat katkum ka 30 tarik u Naiwieng 2025, kaba pyni ïa ka jingkut jingmut jong ka Tnad ban pynkhlain ia ka kam synshar ha ki jaka nongkyndong bad kyntiew ia ka jingiashim bynta lang jong baroh hapoh ki jaka treikam jong ka Panchayati Raj.
11. Ka Jingpynlong Atmanirbhar ia ki Panchayat ha ka liang ka Pisa tyngka - Ka jinghikai halor ka jingpynmih khajna na la ka jong ka tyllong
Ha kaba iadei bad ka jingthmu jong ka Viksit Bharat, ka Tnad ka la kyntiew ia ka sienjam "Saksham" Panchayat na ka bynta ban kyntiew ia ka khajna lajong lyngba ka jingai jinghikai kaba jur na ka bynta ki Nongmihkhmat ba la shah jied bad ki nongkitkam jong ka Panchayat. Ka module kaba bniah na ka bynta ka jingpynmih khajna na la ka jong ka lad da ki Gram Panchayat la shna da ka Indian Institute of Management, Ahmedabad. Ka jingai jinghikai OSR ka kynthup ia ka jingsngewthuh ia ka OSR bad ka ain jong ka, ki rukom treikam ba thymmai ban kyntiew ia ka OSR, ka jingstad science na ka bynta ban lum khajna, ka jingpyndonkam ia ka OSR na ka bynta ka jingpynroi kaba iadei bad ka LSDG, ka jingbei tyngka kaba thymmai bad ka jingpyniaid ia ki projek, bad ki tiar ba lah ban pyndonkam bad ki jingwad bniah ia ki jingjia. Ha ka bynta pdeng, la pynlong lai tylli ki Training of Trainers (ToTs) halor ka OSR Module naduh u bnai Jylliew haduh u Nailar 2025 ha IIPA New Delhi (ar tylli ki kynhun) bad NIRDPR (kawei ka kynhun), ha kaba la ai jinghikai ïa 170 ngut ki State Level Master Trainer na ki 32 tylli ki Jylla/UT. Kine ki nonghikai ki la ai jinghikai shuh shuh ïa 4,879 ngut ki nonghikai ha ki District/Block, kiba hadien ki la ai jinghikai ïa 1,10,524 ngut ki Nongmihkhmat ba la shah jied, ki ophisar sorkar, bad ki nongkitkam jong ki Panchayat, kaba la pynkhlain ïa ka bor ban kyrshan dalade ha ka liang ka pisa tyngka jong ka Panchaya ha kylleng ka ri.
12. Ka Jingpyntreikam ia ka Rashtriya Gram Swaraj Abhiyan (RGSA)
Ka Tnad ka la pyntreikam ïa ka Skhim ba la kyrshan da ka sorkar pdeng jong ka Rashtriya Gram Swaraj Abhiyan (RGSA) ba la pynthymmai, ha kaba la mynjur ïa ki Annual Action Plan jong 32 tylli ki Jylla/UT ha u snem 2025-26.
Ki jingjop ba kongsan hapoh ka RGSA ki kynthup:
- La pyllait T. 911.52 klur ha ka 1 tarik Kyllalyngkot 2025 haduh 30 tarik Naiwieng 2025 sha ki Jylla bad ki UT na ka bynta ki kam ba la ai jingbit kynthup ïa ka jingkyntiew ia ka bor treikam & jingai jinghikai, ka jingpynkhlain ïa ki jaka treikam, ki Gram Panchayat Bhawan, bad ki Kompiwtor
- Ka jingpynlut baroh hapoh ka skhim ka long T. 1,316.27 klur kynthup ia ka bhah jong ka Sorkar Pdeng bad ka Jylla haduh ka 30 tarik u Naiwieng 2025
- Kumba 33.25 lak ngut ki nongiashim bynta la ai jinghikai hapoh ka 1 tarik u Kyllalyngkot 2025 haduh ka 30 tarik u Naiwieng 2025 na ka bynta ka jingkyntiew ia ka bor treikam jong ki dkhot ba la shah jied, ki nongkitkam bad kiwei kiwei kiba don bynta ha ki Panchayat.
- 1,638 tylli ki Gram Panchayat Bhawan bad 19,472 tylli ki kompiwtor ba la ai jingmynjur hapoh ka RGSA ha u snem 2025-26
12.2 Ka Leadership/Management Development Programme lyngba ki jaka pule
Ka Tnad ka la pynlong ia ki jingai jinghikai ha ka Management Development Programme (MDP) kaba thmu ban pynkhlain ia ki bor synshar bad nongialam hapoh ka rukom synshar Panchayati Raj. Ha u snem mang tyngka 2025-26, la pynlong san tylli ki prokram ai jinghikai ha kylleng ki jaka pule ba pawnam jong ka ri kynthup ïa ka IIM Rohtak, IIT Dhanbad, IRMA Anand, IIM Jammu, bad IIM Bodhgaya naduh u bnai Iaiong haduh u bnai Naiwieng 2025. Kine ki jingai jinghikai ki pynïasoh lang ïa 160 ngut ki nongïashim bynta bad ki la noh synñiang shibun ban kyntiew ïa ki sap pynïaid kam bad ka jingtreikam jong ki tnat treikam hapoh ki Panchayati Raj, kaba pyni ïa ka jingthmu jong ka Tnad ban pyndonkam ïa ki jaka pule ba pawnam jong ka India na ka bynta ban kyntiew ïa ka bor treikam ha ki jaka nongkyndong.
12.3 Ka jingplie paidbah ia ka Model Youth Gram Sabha
Da kaba ithuh ia ka jingdonkam ban pyniasoh ia ki samla ba bun jong ka ri India ha ka synshar paidbah ha ki jaka nongkyndong, ka Tnad ka la sdang ia ka Model Youth Gram Sabha (MYGS) ha ka jingiatreilang bad ka Tnad Pule Puthi Skul (DoSEL) bad ka Tnad Tribal Affairs (MoTA). Kane ka sienjam ka pynlong ïa ki jingïalang jong ki Model Gram Sabha/Gram Panchayat kiba kynthup ïa ki khynnah pule klas 9 bad 10 jong ka Jawahar Navodaya Vidyalaya (JNV) bad ki Eklavya Model Residential School (EMRS). Ka jingïalang kaba shisngi ha Dr. Ambedkar International Center na ka bynta ka jingplie paidbah ia ka sienjam Model Youth Gram Sabha (MYGS) la pynlong ha ka 30 tarik Risaw, 2025. Kumba 800 ngut ki nongiashim bynta, ba kynthup ia ki samla pule jong ka JNV bad EMRI, ki dkhot ba la shah jied bad ki nongkitkam jong ki Panchayat na Haryana, Uttar Pradesh, bad Uttarakhand ki la iashim bynta ha ka jingialang plie paidbah.
Kine ki sienjam ki ïahap bad ka jingthmu jong ka Sorkar halor ka Digital India, ka Jingsynshar Babha, bad ka Atmanirbhar Bharat, kaba kyrshan ïa ki jaka treikam ha ki jaka nongkyndong da ki atiar digital na ka bynta ka synshar paidbah kaba ïashim bynta lang bad ka jingsynshar kaba shai. Ki sienjam jong ka Tnad hapoh ka RGSA ki iai bteng ban kyntiew ia ka jingsynshar kaba treikam, kaba don jingkitkhlieh, bad kaba iashim bynta ha ka thain, kaba wanrah ia ka India kham jan sha ka jingthmu jong ka Viksit Bharat lyngba ki Panchayat kiba la pynkupbor, kiba lah ban kyrshan dalade, bad kiba don ka roi ka par.


13. Ka Jingpynkupbor ia ki jaitbynriew riewlum lyngba ka jingpyntreikam ia ka PESA
13.1 Ka Centre of Excellence ha ka PESA
Ban pynskhem ia ka jingpyntreikam ia ka PESA, la seng ia ka Centre of Excellence on PESA (CoE-PESA) ha Indira Gandhi National Tribal University (IGNTU), Amarkantak, lyngba ka MoU ba la iasoi ha ka 24 tarik Naitung, 2025 hapdeng ka MoPR, ka Sorkar Madhya Pradesh bad ka IGNTU. Ka Programme Advisory Board ka la mynjur ia ka plan treikam jong u snem 2025-26, kaba pynleit jingmut ha kaba buh jingthoh ia ki rukom treikam tynrai, ka jingpynwandur ia ki PESA Gram Sabha kiba long ki nuksa, ka jingpynkhreh ia ka IEC bad ki tiar ai jinghikai ha ki ktien riewlum, bad ka jingbuh jingtip shaphang ki rukom treikam ba bha tam.
Ki kyndon jong ki Panchayat (Extension to the Scheduled Areas) Act, 1996 (PESA Act) ki kynthup ia ki kyndon jong ka Part-IX jong ka Riti Synshar sha ki Scheduled Area ha 10 tylli ki Jylla kaba kynthup 77,564 tylli ki shnong bad 22,040 tylli ki Panchayat, bad 664 tylli ki Block ha ki 45 tylli ki distrik ba la kynthup pura bad 63 tylli ki district ba kynthup tang khyndiat. Ka Tnad ka la kiew bha ha u snem 2025 ban pynkhlain ia ka jingpyntreikam ia ka PESA bad ban pynkup bor ia ki jaitbynriew riewlum lyngba ka jingkyntiew ia ka bor treikam kaba ryntih, ka jingkyrshan jong ki jaka treikam, bad ka jingpynneh pynsah ia ka jingtip. Ka CoE-PESA kan long ka rynsan kaba treikam na ka bynta ban pyntreikam hok ia ka PESA.
13.2 Hapoh ka Rashtriya Gram Swaraj Abhiyan, ka Tnad ka kyrshan ïa baroh 10 tylli ki Jylla PESA ban thung ïa ki nongtrei kiba pura na ka bynta ban pyntreikam ïa ka PESA ha ki Jylla, District, Block bad Gram Panchayat. Palat 16,000 ngut ki nongtrei ki trei ha kylleng ki Jylla ban pyntreikam pura ia ka PESA.
13.3 Ka Tnad ka la pynlong ïa ka write-shop kaba ar sngi ha ka 13-14 tarik Jymmang 2025 ha YASHADA, Pune, Maharashtra, ha kaba la ïashim bynta da ki riewshemphang, ki ophisar jong ka PESA bad ki dkhot ha baroh ki Jylla jong ka PESA. Ka jinglum lang jong 40 tylli ki rukom treikam ba bha tam na baroh 10 tylli ki Jylla jong ka PESA ba la ai kyrteng "PESA in Action: Stories of Strength and Self-Governance" la pynmih ha ka ktien Phareng bad Hindi bad la pyllait ha ka 24 tarik Naitung, 2025 ha Bhopal, Madhya Pradesh. Kine ki khana jingjop ki pyni ba ki Gram Sabha ha ki jaka PESA ki pyndonkam ia ki bor ba la ai ha ki da ki kyndon PESA jong ki Jylla. La pynmih bad pynphriang hynriew tylli ki phlim / video lyngkot kiba la pynshong nongrim ha kine ki khana jingjop ha kylleng ki rynsan social media jong ka Tnad na ka bynta ka jingpynsngewthuh paidbah.
13.4 Ka jingkyntiew ia ka bor treikam bad ki jingai jinghikai hapoh ka PESA
Ka jingkyntiew ia ka bor treikam jong ki dkhot ba la shah jied, ki ophisar sorkar bad kito kiba don bynta ha ka imlang sahlang ka dang long ka bynta ba kongsan ha u snem 2025. Katkum ka jingtip ba lah ban ioh na ka Training Management Portal jong ka Tnad Panchayati Raj, ki jingtip ba bniah jong ki jingai jinghikai ba la pynlong halor ka PESA ha u snem mang tyngka 2025-26 (haduh ka 30 tarik Naiwieng 2025)
Kilong kumne harum:
- La pynlong 594 tylli ki prokram ai jinghikai ha kylleng ki Jylla PESA.
- La ai jinghikai haduh 32,892 ngut ki nongiashim bynta.
- Kane ka kynthup 401 ngut ki nongiashim bynta ha ki Jylla, 2,863 ngut ha ki District, bad 29,628 ngut ha ki Block.
- Tang ka Jharkhand ka la ai jinghikai 31,434 ngut ki nongiashim bynta, kaba pyni ia ki sienjam ba iar ban kyntiew ia ka bor treikam ha ki Scheduled Area.
Nalor kata, ka sien kaba ar jong ki prokram Master Trainer ha ka kyrdan jong ki Jylla halor ki sobjek ba kongsan jong ka PESA kum ka jingpynkhlain ia ka Gram Sabha, ki mar khlaw kiba rit baria, ki marpoh khyndew kiba rit baria, ka jingiada na ka jingduh ia ki jaka, ka jingtehlakam ia ka jingai ram khlem da bud ia ki kyndon, ka jingtehlakam ia ki jingdih pynbuaid bad ka jingpynbeit ia ki jingiakynat la pynlong ha u bnai Nailur-Naiwieng 2025 ha kylleng ki Jylla.
13.5 Ka jingpynkylla ia ki kot lyngkdop kiba pyndonkam ha kaba ai jinghikai
Ka Tnad ka dang pynkylla ia ki kot lyngkdop kiba pyndonkam ha kaba ai jinghikai shaphang ka PESA sha ki ktien jong ka thain bad ki ktien riewlum. Ka Andhra Pradesh bad ka Telangana ki la pyndep ia ka jingpynkylla ia baroh hynniew tylli ki kot lyngkdop kiba ai jinghikai sha ka ktien Telugu, katba ka Maharashtra ka la pyndep ia ka jingpynkylla ia saw tylli ki kot lyngkdop kiba pyndonkam ha kaba ai jinghikai ha ka ktien Marathi. Ka Tnad ka la ïatreilang bad ka Bhashini na ka bynta ki jingpynkylla ktien ha ka ktien Gujarati, Marathi, Odia, bad Santhali, bad ka Tnad Tribal Affairs na ka bynta ki jingpynkylla ktien ha ki ktien riewlum kiba kynthup ïa ka Santhali, Mundari, Gondi bad Bhili lyngba ka Aadi Vaani Portal. La pyndep ia ki jingpynkylla ha ka ktien Gondi, Bhili, bad Mundari bad la phah sha ki Jylla ban pynbeit.
13.6 Ka jingai jngtip ha kylleng ka ri bad ka jingpyniasoh lang ha ka kolshor
Ha u snem 2025, ka Tnat Panchayati Raj (MoPR) ka la shim ia ki sienjam kiba la buh jingmut ban pynkhlain ia ka jingpyntreikam ia ka Panchayats (Extension to the Scheduled Areas) Act, 1996 (PESA), da kaba ban jur halor ka jingpynkupbor ia ki Gram Sabha bad ban pynneh pynsah ia ki rukom synshar dalade jong ki riewlum.
La thmu bad kyrshan da ka MoPR, ïa ka campaign “Hamari Parampara, Hamari Virasat” la sdang da ka Tnad Panchayati Raj, Sorkar Jharkhand ha ka 26 tarik Kyllalyngkot 2025 bad la sakhi ïa palat 3,000 tylli ki shnong kiba la bam smai ban pynneh pynsah ïa ki riti dustur synshar dalade, ka jinghiar pateng ka kolshor bad ki riti dustur. Ka sienjam ka iahap bad ki jingthmu jong ka PESA Act, kaba aiti ha ki Gram Sabha ban iada ia ki riti dustur, bad ki jaka treikam jong ka imlang sahlang.
La pynlong ïa ka jingïalang kaba kyrpang ha ka ri hapoh ka prokram “Hamari Parampara, Hamari Virasat” ha ryngkat bad ka Sarhul Mahotsav 2025 ha ka 4 tarik Iaiong 2025 ha New Delhi. Ia kane ka jingialang, kaba la pynlong ha ka lyngkhuh sngi kha ba 150 snem jong u Bhagwan Birsa Munda (Janjatiya Gaurav Varsh), la pynlong da ka MoPR ryngkat ka jingiatreilang bad ka Sorkar Jharkhand bad la rakhe ia ka pateng jong ki riewlum ha ka ri, ha ka jingdonlang palat 560 ngut ki nongmihkhmat jong ki riewlum na Jharkhand.
13.7 Ka PESA Mahotsav 2025
Ka Tnad Panchayati Raj ka la pynlong ïa ka PESA Mahotsav kaba ar sngi ha ka 23–24 tarik Nohprah 2025 ha Visakhapatnam, Andhra Pradesh, ha kaba la ïashim bynta na baroh shiphew tylli ki Jylla jong ka PESA. Ka Mahotsav ka la pynïasoh lang ïa ki nongmihkhmat jong ki Panchayat, ki jaidbynriew riewlum, ki samla, ki nongtrei kti bad ki kynhun ba iadei bad ka kolshor, kaba la ai ïa ka rynsan jong ka ri ban pyni ïa ki jingïalehkai jong ki riewlum, ka kolshor, ki jingbam, ki kam shna kti bad ki riti dustur tynrai. Ha ka jingïahap bad ka PESA Day (24 Nohprah), kane ka jingïalang ka la pynlong ïa ka jingpynlait paidbah ïa ki sienjam ba kongsan ba kynthup ïa ka PESA Portal, ki dak jong ka PESA ban bishar bniah ïa ki Jylla halor ka jingkiew shaphrang sha ka jingpyntreikam, ki module ai jinghikai halor ka PESA ha ki ktien riewlum, bad ka E-book halor ka Kinnaur District jong ka Himachal Pradesh, kaba buh jingthoh ïa ka jingriewspah ka pateng ha ka kolshor jong ka thaiñ riewlum. Ki jingiakop ialehkai, ki exhibition, ki prokram kolshor bad ki kam Gram Sabha ba la pynlong ha ka Mahotsav ki pyni ia ka jingiashim bynta jong ki briew bad ki jingthmu ba kongsan ha ki Scheduled Area.


Ka PESA Mahotsav ka la kut kum ka sienjam ba kyrpang ha ka ri kaba peit bniah ia ka sap jong ki riewlum katba ka pynskhem ia ka jingphaikhmat halor ka jingpyntreikam hok ia ka PESA Act ha ki jaka nongkyndong. La pynbna ba ïa ka PESA Mahotsav yn pynlong man la u snem, bad la aiti ia ka kam sha ka Chhattisgarh kum ka Jylla ban pynlong ia ka bynta ban wan.
13.8 Ka Projek ban buh jingtip shaphang ka kolshor ha Chhattisgarh
Ka Tnad ka la ai ia ka projek kaba kyrpang kaba la tip kum ka “Meri Parampara, Meri Virasat” sha ka Sorkar Chhattisgarh ban buh jingthoh, ban pynlong digital, bad ban pynneh pynsah ia ka kolshor jong baroh 42 tylli ki jaitbynriew riewlum jong ka Jylla. Ka projek ka shim ia ka rukom treikam kaba ialam lynti da ka jingiashim bynta ka imlang sahlang bad ka Gram Sabha ban shna ia ki video documentary ba bniah, ban iada ia ki riti dustur kiba la jan duh jait, ban pynkupbor ia ki sur tynrai, ban pynkhlain ia ka jinghiar pateng ki jingnang jingstad, bad ban pynbiang ia ka tyllong jingtip ha ka ktien (Hindi-Phareng) kaba lah ban ioh da ki paidbah, ki nongwad bniah, ki nongthaw polisi.
***
(रिलीज़ आईडी: 2209905)
आगंतुक पटल : 4