ગ્રાહક બાબતો, ખાદ્ય અને જાહેર વિતરણ મંત્રી શ્રી પ્રહલાદ જોશીએ નવી દિલ્હીના ભારત મંડપમ ખાતે યોજાયેલા રાષ્ટ્રીય ગ્રાહક દિવસ 2025ના પ્રસંગે IS 19262:2025, "ઇલેક્ટ્રિક એગ્રીકલ્ચરલ ટ્રેક્ટર્સ - ટેસ્ટ કોડ" બહાર પાડ્યું. આ ધોરણ ભારતીય માનક બ્યુરો (BIS) દ્વારા સમાન અને પ્રમાણિત પરીક્ષણ પ્રોટોકોલ દ્વારા ઇલેક્ટ્રિક કૃષિ ટ્રેક્ટર્સની સલામતી, વિશ્વસનીયતા અને કામગીરી સુનિશ્ચિત કરવા માટે વિકસાવવામાં આવ્યું છે.

IS 19262:2025, "ઇલેક્ટ્રિક એગ્રીકલ્ચરલ ટ્રેક્ટર્સ - ટેસ્ટ કોડ," PTO પાવર, ડ્રોબાર પાવર અને બેલ્ટ અને પુલી પ્રદર્શનના પરીક્ષણ સહિત ઇલેક્ટ્રિક કૃષિ ટ્રેક્ટર પર હાથ ધરવામાં આવનારા પરીક્ષણો અંગે સમાન પરિભાષા, સામાન્ય માર્ગદર્શિકા અને તમામ હિસ્સેદારો વચ્ચે એક સામાન્ય સમજ સ્થાપિત કરે છે. તે કંપન માપન, સ્પષ્ટીકરણ ચકાસણી અને ઇલેક્ટ્રિક કૃષિ ટ્રેક્ટરના વિવિધ ઘટકો અને એસેમ્બલીઓનું નિરીક્ષણ પણ આવરી લે છે.

આ ધોરણ IS 5994:2022 'કૃષિ ટ્રેક્ટર્સ - ટેસ્ટ કોડ' અને ઇલેક્ટ્રિક વાહનો માટે વિકસાવવામાં આવેલા સંબંધિત ઓટોમોટિવ ઉદ્યોગ ધોરણોમાંથી ટેકનિકલ સમર્થન મેળવે છે, જે કૃષિ એપ્લિકેશનો માટે યોગ્ય રીતે અનુકૂલિત કરવામાં આવ્યા છે. અધિકૃત પરીક્ષણ સંસ્થાઓ દ્વારા IS 19262:2025ના અમલીકરણથી દેશમાં ઇલેક્ટ્રિક કૃષિ ટ્રેક્ટરનો વ્યાપક સ્વીકાર કરવામાં મદદ મળશે, સ્વચ્છ કૃષિ તકનીકોમાં નવીનતાને પ્રોત્સાહન મળશે અને ઉત્સર્જન ઘટાડવા અને ટકાઉ કૃષિ યાંત્રિકીકરણમાં ફાળો મળશે.

IS 19262:2025માં વર્ણવેલ પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરીને જનરેટ કરાયેલ પરીક્ષણ ડેટા ઇલેક્ટ્રિક કૃષિ ટ્રેક્ટરના પ્રદર્શન અને સલામતી લક્ષણોનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે એક વૈજ્ઞાનિક આધાર પૂરો પાડશે. આ ડેટા ભવિષ્યમાં ઇલેક્ટ્રિક ટ્રેક્ટર માટે ચોક્કસ સ્વીકૃતિ માપદંડ અને અનુરૂપ મૂલ્યાંકન યોજનાઓ વિકસાવવામાં પણ મદદ કરશે. સંરચિત અને સમાન પરીક્ષણ પ્રક્રિયાઓ સ્થાપિત કરીને, આ ધોરણ ઉત્પાદકોને વિશ્વસનીય અને સલામત ઉત્પાદનો પહોંચાડવામાં મદદ કરવાનો છે, જ્યારે ખેડૂતો અને ગ્રાહકોને ઇલેક્ટ્રિક કૃષિ ટ્રેક્ટરના પ્રદર્શન અને ક્ષમતાઓમાં વધુ વિશ્વાસ પણ આપે છે.

ભારતના કૃષિ યાંત્રિકીકરણ ઇકોસિસ્ટમમાં ઇલેક્ટ્રિક કૃષિ ટ્રેક્ટર એક ઉભરતા અને મહત્વપૂર્ણ ક્ષેત્રનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. આ ટ્રેક્ટર પ્રોપલ્શન અને અન્ય કૃષિ કામગીરી માટે પરંપરાગત ડીઝલ એન્જિનને બદલે બેટરી પેક દ્વારા સંચાલિત ઇલેક્ટ્રિક મોટર(ઓ)નો ઉપયોગ કરે છે. બેટરી ટેકનોલોજી, ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સ અને પાવર ઇલેક્ટ્રોનિક્સમાં ઝડપી પ્રગતિ સાથે, તાજેતરના વર્ષોમાં ઇલેક્ટ્રિક ટ્રેક્ટરનો નોંધપાત્ર વિકાસ થયો છે, જે કાર્યક્ષમ અને સક્ષમ મશીનોના વિકાસને સક્ષમ બનાવે છે.

આ ટ્રેક્ટર પરંપરાગત ડીઝલ-સંચાલિત ટ્રેક્ટરનો ટકાઉ વિકલ્પ પ્રદાન કરે છે, જેમાં ઓછા ઉત્સર્જન, ઓછા સંચાલન ખર્ચ અને સુધારેલ કાર્યકારી કામગીરી જેવા ફાયદા છે. ઇલેક્ટ્રિક ટ્રેક્ટર ખેતર સ્તરે ટેલપાઇપ ઉત્સર્જનને દૂર કરે છે, જે વાયુ પ્રદૂષણ અને કૃષિ કામગીરીના કાર્બન ફૂટપ્રિન્ટને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.

ખેતરોમાં લાંબા સમય સુધી કામ કરતા ખેડૂતો માટે, તે સ્વસ્થ કાર્યકારી વાતાવરણ પણ પૂરું પાડે છે, જેમાં નોંધપાત્ર રીતે ઓછો અવાજ અને એક્ઝોસ્ટ ધુમાડાનું જોખમ નથી. વધુમાં, ડીઝલ એન્જિન કરતાં ઓછા ગતિશીલ ભાગો સાથે, આ ટ્રેક્ટર ઓછી જાળવણી, ઓછા સંચાલન ખર્ચ અને સુધારેલી ઉર્જા કાર્યક્ષમતાનું વચન આપે છે. આ ટ્રેક્ટર કૃષિ ક્ષેત્રમાં ડીઝલનો વપરાશ ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. આ અશ્મિભૂત ઇંધણનો ઉપયોગ ઘટાડીને, તેઓ ડીઝલ ઉત્પાદન માટે જરૂરી કુદરતી સંસાધનોનો ઉપયોગ પણ ઘટાડે છે.

દેશમાં ઇલેક્ટ્રિક કૃષિ ટ્રેક્ટરનો ઉપયોગ વધતાં, ચોક્કસ અને સમાન પરીક્ષણ પદ્ધતિઓનો અભાવ તેમના પ્રદર્શન, સલામતી અને વિશ્વસનીયતાનું સતત મૂલ્યાંકન કરવામાં પડકારો ઉભા કરે છે. આ જરૂરિયાત અને ભારત સરકારના કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ મંત્રાલય (GoI)ના મિકેનાઇઝેશન અને ટેકનોલોજી વિભાગની વિનંતીને ધ્યાનમાં રાખીને, ઇલેક્ટ્રિક ટ્રેક્ટર ધોરણોના વિકાસને પ્રાથમિકતા આપવા માટે, ભારતીય માનક બ્યુરોએ ઇલેક્ટ્રિક કૃષિ ટ્રેક્ટર માટે પ્રમાણિત પરીક્ષણ પ્રોટોકોલ સ્થાપિત કરવા માટે ભારતીય માનકનો વિકાસ શરૂ કર્યો.

આ ધોરણની રચનામાં મુખ્ય હિતધારકોની સક્રિય ભાગીદારી રહી હતી, જેમાં ઇલેક્ટ્રિક ટ્રેક્ટર ઉત્પાદકો, પરીક્ષણ અને પ્રમાણપત્ર એજન્સીઓ, સંશોધન તથા શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ, તેમજ કૃષિ ઇજનેરી અને ઇલેક્ટ્રિક મોબિલિટી ક્ષેત્રના ટેકનિકલ નિષ્ણાતોનો સમાવેશ થાય છે. ધોરણ વિકાસ પ્રક્રિયા દરમિયાન ભારત સરકારના કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ મંત્રાલય, આઈસી ICAR એઆર–સેન્ટ્રલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ એગ્રીકલ્ચરલ એન્જિનિયરિંગ, ભોપાલ, સેન્ટ્રલ ફાર્મ મશીનરી ટ્રેનિંગ એન્ડ ટેસ્ટિંગ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ, બુદની, ટ્રેક્ટર એન્ડ મિકેનાઇઝેશન એસોસિયેશન, નવી દિલ્હી, ઓટોમોટિવ રિસર્ચ એસોસિયેશન ઓફ ઇન્ડિયા, પુણે, ઓલ ઇન્ડિયા ફાર્મર્સ એલાયન્સ, નવી દિલ્હી સહિતના પ્રતિનિધિઓએ મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપ્યું હતું.

આ સ્વૈચ્છિક ધોરણની સૂચના કૃષિ ક્ષેત્રમાં ઉભરતી તકનીકો માટે ભારતના માનકીકરણ માળખાને મજબૂત બનાવવા તરફ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું દર્શાવે છે, જ્યારે ઇલેક્ટ્રિક ગતિશીલતા અને ફાર્મ મિકેનાઇઝેશનમાં બદલાતા આંતરરાષ્ટ્રીય વલણો સાથે સ્થાનિક પ્રથાઓને પણ સંરેખિત કરે છે.

SM/BS/GP/JT

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com