ભારતીય માનક બ્યુરો (BIS) એ 1 સપ્ટેમ્બર 2025 થી ચાંદીના દાગીના અને કલાકૃતિઓ માટે મેન્ડેટરી હોલમાર્કિંગ યુનિક આઇડેન્ટિફિકેશન (HUID) રજૂ કરવાની જાહેરાત કરી છે, જે ગ્રાહક સુરક્ષાને મજબૂત કરવા, શુદ્ધતાની ખાતરી કરવા અને નકલી હોલમાર્કિંગને અટકાવવા તરફનું એક મોટું પગલું છે.
HUID શું છે?
HUID (Hallmarking Unique Identification) એ દરેક હોલમાર્ક કરેલ ચાંદીના દાગીના પર લેસર-માર્ક કરેલ છ-અંકનો આલ્ફાન્યૂમેરિક કોડ છે. આ કોડ BIS સ્ટાન્ડર્ડ માર્ક, 'SILVER' શબ્દ, અને શુદ્ધતા ગ્રેડ ઉપરાંત અંકિત કરવામાં આવે છે.
- ફાયદો: આ અનન્ય ઓળખકર્તા દરેક હોલમાર્ક કરેલ ચાંદીની વસ્તુની સંપૂર્ણ ડિજિટલ ટ્રેસેબિલિટી પ્રદાન કરે છે, જે ચાંદીના હોલમાર્કિંગને સોના માટેની હાલની HUID-આધારિત પ્રણાલીની સમકક્ષ લાવે છે.
ચકાસણી: BIS CARE એપ દ્વારા
ગ્રાહકો BIS CARE મોબાઇલ એપ (Android અને iOS પર ઉપલબ્ધ) પર HUID દાખલ કરીને હોલમાર્ક કરેલ ચાંદીના દાગીનાની સત્યતાની તુરંત ચકાસણી કરી શકે છે. આ એપ્લિકેશન નીચેની મુખ્ય વિગતો દર્શાવે છે:
- દાગીનાની શુદ્ધતા
- જ્વેલરીનો પ્રકાર (વીંટી, ઝાંઝર, ચેઇન, વગેરે)
- હોલમાર્કિંગ માટે વસ્તુ રજૂ કરનાર જ્વેલરની વિગતો
- એસેઇંગ અને હોલમાર્કિંગ સેન્ટર (AHC) ની વિગતો
HUID સાથે હોલમાર્ક કરેલ ટોચની શ્રેણીઓ (વજન મુજબ)
|
ક્રમ
|
વસ્તુનો પ્રકાર
|
વજનનો % હિસ્સો
|
મુખ્ય શુદ્ધતા
|
શ્રેણી
|
|
1
|
ચાંદીની પાયલ/ઝાંઝર
|
27%
|
90% - 800 ppt
|
જ્વેલરી
|
|
2
|
ચાંદીનો દીવો/લેમ્પ
|
7%
|
99% - 800 ppt અને 925 ppt
|
કલાકૃતિ
|
|
3
|
ચાંદીની પ્લેટ
|
7%
|
80% - 925 ppt અને 800 ppt
|
કલાકૃતિ
|
|
4
|
ચાંદીની મૂર્તિ
|
4%
|
લગભગ તમામ 925 ppt
|
કલાકૃતિ
|
|
5
|
ચાંદીનો સિક્કો
|
4%
|
99% - 990 ppt
|
કલાકૃતિ
|
શુદ્ધતા ગ્રેડનું કવરેજ
ચાંદીના દાગીનાના હોલમાર્કિંગની શરૂઆત ઓક્ટોબર 2005 માં સ્વૈચ્છિક ધોરણે થઈ હતી. હવે સુધારેલા ભારતીય ધોરણમાં સાત શુદ્ધતા ગ્રેડ નો સમાવેશ થાય છે: 800, 835, 925, 958, 970, 990 અને 999 (જેમાં 958 અને 999 તાજેતરમાં ઉમેરવામાં આવ્યા છે).
HUID સાથે હોલમાર્ક કરેલી ચાંદીની જ્વેલરી/આર્ટિફેક્ટ્સની ટોચની 7 શ્રેણીઓ (વજનના આધારે)
ચાંદીના HUID ના પ્રારંભથી અત્યાર સુધીમાં, વજનના આધારે હોલમાર્ક કરાયેલી ચાંદીની વસ્તુઓની ટોચની 7 શ્રેણીઓ નીચે મુજબ છે:
|
ક્રમ
|
વસ્તુનો પ્રકાર (Article type)
|
હોલમાર્ક કરેલી વસ્તુઓનું વજન (ગ્રામમાં)
|
વજન મુજબ % હિસ્સો
|
ફાઇનનેસ
|
શ્રેણી (Category)
|
મુખ્ય ટિપ્પણીઓ (Comments)
|
|
1
|
Silver payal/anklet (ચાંદીની પાયલ/પાયલ)
|
1,54,96,588.36
|
27%
|
90%-(800ppt)
|
Jewellery (જ્વેલરી)
|
90% હોલમાર્ક કરેલ ચાંદીની પાયલ/anklet 800 ppt ફાઇનનેસની છે.
|
|
2
|
Silver diya/lamp (ચાંદીનો દીવો/લેમ્પ)
|
42,29,431
|
7%
|
99% (800ppt અને 925ppt)
|
Artefact (આર્ટિફેક્ટ)
|
99% હોલમાર્ક કરેલ ચાંદીના દીવા/લેમ્પ 800 ppt અને 925 ફાઇનનેસના છે.
|
|
3
|
Silver plate (ચાંદીની પ્લેટ)
|
38,40,202
|
7%
|
80% -(925ppt અને 800ppt)
|
Artefact (આર્ટિફેક્ટ)
|
80% હોલમાર્ક કરેલ ચાંદીની પ્લેટો 800 ppt અને 925 ફાઇનનેસની છે.
|
|
4
|
Silver idol (ચાંદીની મૂર્તિ)
|
23,73,278
|
4%
|
925ppt
|
Artefact (આર્ટિફેક્ટ)
|
લગભગ તમામ હોલમાર્ક કરેલ ચાંદીની મૂર્તિઓ 925 ppt ફાઇનનેસની છે.
|
|
5
|
Silver coin (ચાંદીનો સિક્કો)
|
22,44,076
|
4%
|
99%-(990 ppt)
|
Artefact (આર્ટિફેક્ટ)
|
99% હોલમાર્ક કરેલ ચાંદીના સિક્કા 990 ppt ફાઇનનેસના છે.
|
|
6
|
Waist Chain (કમર પટ્ટી/સાંકળ)
|
11,48,283
|
2%
|
91%-(800 ppt)
|
Jewellery (જ્વેલરી)
|
91% હોલમાર્ક કરેલ ચાંદીની કમર સાંકળો 800 ppt ફાઇનનેસની છે.
|
|
7
|
Bracelet (બ્રેસલેટ)
|
9,83,507
|
1.7%
|
85%-(925ppt)
|
Jewellery (જ્વેલરી)
|
85% હોલમાર્ક કરેલ ચાંદીના બ્રેસલેટ 925 ppt ફાઇનનેસના છે.
|
ℹ️ ચાંદીના HUID હોલમાર્કિંગ વિશે વધારાની માહિતી
BIS રાષ્ટ્રવ્યાપી જાગૃતિ ઝુંબેશ ચાલુ રાખે છે
વ્યાપક જાગૃતિ અને HUID-આધારિત હોલમાર્કિંગના સરળ અમલીકરણને સુનિશ્ચિત કરવા માટે, BIS આ પ્રયાસો કરી રહ્યું છે:
- ગ્રાહક આઉટરીચ અને જાગૃતિ કાર્યક્રમો.
- તમામ શાખા કચેરીઓ દ્વારા ઝવેરીઓ સાથે વાર્તાલાપ.
- લક્ષિત સોશિયલ મીડિયા ઝુંબેશો.
આ પ્રયાસોનો હેતુ પારદર્શિતાને પ્રોત્સાહન આપવાનો, ગ્રાહક હિતોની સુરક્ષા કરવાનો અને હોલમાર્ક કરેલ ચાંદીની જ્વેલરીમાં વિશ્વાસ વધારવાનો છે.
પૃષ્ઠભૂમિ
સોના અને ચાંદી જેવી કિંમતી ધાતુઓમાં HUID (Hallmarking Unique Identification) ની રજૂઆત ડિજિટલ ટ્રેસેબિલિટી પ્રદાન કરે છે અને અયોગ્ય વેપાર પદ્ધતિઓને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે, જે સુનિશ્ચિત કરે છે કે દરેક જ્વેલરી/આર્ટિફેક્ટ પર BIS માર્ક ગ્રાહકોને ગેરંટીકૃત શુદ્ધતા આપે છે.
સોના અને ચાંદી જેવી કિંમતી ધાતુઓ ભારતમાં સાંસ્કૃતિક પરંપરાઓ, સામાજિક પ્રથાઓ અને નાણાકીય સુરક્ષા સાથે સંકળાયેલી સંપત્તિ તરીકે વિશેષ મહત્વ ધરાવે છે. તેથી, ગ્રાહકોના હિતોનું રક્ષણ કરવા અને ઝવેરાતના વેપારમાં વિશ્વાસ વધારવા માટે આ કિંમતી ધાતુઓની શુદ્ધતા સુનિશ્ચિત કરવી જરૂરી છે. કિંમતી ધાતુની વસ્તુઓની શુદ્ધતા અને સૂક્ષ્મતાને પ્રમાણિત કરીને, ગ્રાહકોને ભેળસેળથી બચાવી અને પારદર્શક વાજબી બજાર પ્રથાઓને સમર્થન આપીને હોલમાર્કિંગ આ સંદર્ભમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.
સોનાના ઝવેરાત અને કલાકૃતિઓનું ફરજિયાત હોલમાર્કિંગ 23 જૂન 2021 થી તબક્કાવાર રીતે લાગુ કરવામાં આવ્યું છે, જેમાં શરૂઆતમાં 256 જિલ્લાઓને આવરી લેવામાં આવ્યા હતા અને 5 વર્ષના ટૂંકા ગાળામાં, હાલમાં 373 જિલ્લાઓમાં તેને ફરજિયાત બનાવવામાં આવ્યું છે, જે નીચે દર્શાવ્યા મુજબ છે: -
આ સિસ્ટમને 1610 BIS-માન્યતા પ્રાપ્ત મૂલ્યાંકન અને હોલમાર્કિંગ કેન્દ્રો (AHCs) અને 02.08 લાખથી વધુ નોંધાયેલા સોનાના ઝવેરીઓ દ્વારા સમર્થન આપવામાં આવે છે. અત્યાર સુધીમાં ૫૬ કરોડથી વધુ ઝવેરાતના ટુકડાઓનું હોલમાર્કિંગ કરવામાં આવ્યું છે, જેમાં ફક્ત 2025-26માં 7.81 કરોડ ટુકડાઓનું હોલમાર્કિંગ કરવામાં આવ્યું છે. હોલમાર્કિંગ વર્કફ્લો એટલે કે ઇનવર્ડ રિસીપ્ટ અને વજનથી લઈને XRF પરીક્ષણ, નમૂના, ફાયર એસે અને લેસર માર્કિંગ સુધીનું કાર્ય સંપૂર્ણપણે ડિજિટાઇઝ્ડ કરવામાં આવ્યું છે, જેમાં દરેક વસ્તુને એક અનન્ય છ-અંકનો HUID સોંપવામાં આવ્યો છે.
સોના માટે HUID સિસ્ટમ દ્વારા બનાવેલા મજબૂત પાયા પર નિર્માણ કરીને, બ્યુરો ઓફ ઇન્ડિયન સ્ટાન્ડર્ડ્સ (BIS) એ 1 સપ્ટેમ્બર 2025 થી હોલમાર્કવાળા ચાંદીના ઝવેરાત માટે ફરજિયાત હોલમાર્કિંગ યુનિક આઇડેન્ટિફિકેશન (HUID) રજૂ કર્યું છે, જે ગ્રાહક સુરક્ષાને મજબૂત બનાવવા અને નકલી હોલમાર્કિંગ પ્રથાઓને રોકવા તરફ એક મોટું પગલું છે.
(रिलीज़ आईडी: 2199072)
आगंतुक पटल : 11