PIB Headquarters
લેબર કોડ્સથી ગોદી કામદારોને થશે લાભ
प्रविष्टि तिथि:
28 NOV 2025 1:17PM by PIB Ahmedabad
|
કી ટેકવેઝ
- ગોદીઓની સ્થાપના તરીકે ફરજિયાત નોંધણી અને ગોદીની સત્તાવાર માન્યતા, જેનાથી કામદારો કાનૂની અધિકારો મેળવી શકે.
- કોન્ટ્રાક્ટ અને કામચલાઉ સ્ટાફ સહિત તમામ ગોદી કામદારો માટે પ્રોવિડન્ટ ફંડ, પેન્શન અને વીમા યોજનાઓ હેઠળ સાર્વત્રિક કવરેજ.
- નવી શ્રમ સંહિતા અને દરિયાઈ કાયદાથી ગોદી કામદારોને સલામતી, આરોગ્ય અને કલ્યાણ માટે પરિવર્તનશીલ લાભો
- ગોદી કામદારો માટે સામાજિક સુરક્ષા અને રોજગાર અધિકારોમાં વધારો
|

શ્રમ એ આર્થિક વિકાસનો મુખ્ય ચાલકબળ છે. કામદારોના અધિકારોને નિયંત્રિત કરતા માળખાને સરળ અને મજબૂત બનાવવા માટે, સરકારે 29 શ્રમ કાયદાઓને ચાર વ્યાપક શ્રમ સંહિતામાં એકીકૃત કર્યા છે - એટલે કે, વેતન સંહિતા, 2019, ઔદ્યોગિક સંબંધો સંહિતા, 2020, સામાજિક સુરક્ષા સંહિતા, 2020 અને વ્યવસાયિક સલામતી, આરોગ્ય અને કાર્યકારી પરિસ્થિતિઓ સંહિતા, 2020. આ ઐતિહાસિક સુધારો સુનિશ્ચિત કરે છે કે કામદારોને સુરક્ષા, ગૌરવ, આરોગ્ય અને કલ્યાણના પગલાંની સરળ પહોંચ મળે, જે ભારતની વાજબી અને ભવિષ્ય માટે તૈયાર શ્રમ ઇકોસિસ્ટમ પ્રત્યેની પ્રતિબદ્ધતાને મજબૂત બનાવે છે .
ભારતના ચાર શ્રમ સંહિતાઓના તાજેતરના અમલીકરણ, ભારતીય બંદરો અધિનિયમ અને વેપારી શિપિંગ અધિનિયમ જેવા દરિયાઈ કાયદામાં સુધારાઓ સાથે, ગોદી કામદારો માટે પરિવર્તનશીલ લાભો રજૂ કર્યા છે. આ સુધારાઓ અગાઉની ખંડિત પ્રણાલી હેઠળ અસ્તિત્વમાં રહેલા રક્ષણ, કલ્યાણ અને નિયમનમાં લાંબા સમયથી ચાલતા અંતરને દૂર કરે છે.
ગોદી કામદારોને લાભો
આ સંહિતાનો ઉદ્દેશ્ય વ્યવસાય કરવાની સરળતા વધારવા, રોજગાર સર્જનને પ્રોત્સાહન આપવા, દરેક કામદાર માટે સલામતી, આરોગ્ય, સામાજિક અને વેતન સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવાનો છે. ફાયદા શ્રમ સંહિતા હેઠળ ગોદી કામદારો માટે નીચે મુજબ નિયમો છે:
ફરજિયાત ગોદી નોંધણી અને કાનૂની માન્યતા
ઐતિહાસિક રીતે, ઘણા ગોદીઓ ઔપચારિક નોંધણી વિના કાર્યરત હતા, જે નિયમનકારી દેખરેખને મર્યાદિત કરતા હતા અને કામદારોને મૂળભૂત કાનૂની રક્ષણનો ઇનકાર કરતા હતા. નવા શાસન હેઠળ:
- ગોદીઓ (ડોક્સ)ની સ્થાપના તરીકે ફરજિયાત નોંધણી હવે લાગુ કરવામાં આવી છે.
- આનાથી ગોદીની સત્તાવાર માન્યતા સુનિશ્ચિત થાય છે, જેનાથી કામદારો કાનૂની અધિકારો મેળવી શકે છે, હકદારીનો દાવો કરી શકે છે અને નિવારણ મેળવી શકે છે.
- સંસ્થાઓએ રેકોર્ડ જાળવવા જોઈએ અને ફરજિયાત સલામતી, આરોગ્ય અને કલ્યાણ ધોરણોનું પાલન કરવું જોઈએ, જેનાથી જવાબદારી વધશે.
ઉન્નત સામાજિક સુરક્ષા અને રોજગાર અધિકારો
ગોદી કામદારો, ખાસ કરીને જેઓ આકસ્મિક અથવા પરોક્ષ રીતે કાર્યરત હતા, તેમને અગાઉ સામાજિક સુરક્ષા લાભોથી બાકાત રાખવામાં આવ્યા હતા. મુખ્ય સુધારાઓમાં સામેલ છે:
- કોન્ટ્રાક્ટ અને કામચલાઉ સ્ટાફ સહિત તમામ ગોદી કામદારો માટે પ્રોવિડન્ટ ફંડ, પેન્શન અને વીમા યોજનાઓ હેઠળ સાર્વત્રિક કવરેજ.
- ફરજિયાત નિમણૂક પત્રો અને સેવાની ઔપચારિક માન્યતા, સામાજિક સુરક્ષા ડેટાબેઝમાં સમાવેશ સુનિશ્ચિત કરવો.
- આ જોગવાઈઓ કેટલીક શ્રેણીના ખાસ શ્રમિકોને બાકાત રાખવાના નિયમોને હટાવી સુરક્ષિત નાણાકીય સલામતી કવચ પૂરું પાડે છે .
આધુનિક કાર્યકારી પ્રક્રિયાઓ
આ કોડ્સ ગોદી નોંધણી, પાલન અને લાભ વિતરણ માટે ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ રજૂ કરે છે:
- ઓનલાઈન નોંધણી, દસ્તાવેજીકરણ અને રિપોર્ટિંગ પારદર્શિતામાં સુધારો કરે છે અને વિલંબ ઘટાડે છે.
- વેતન, ફરિયાદો અને લાભો માટે ઈ-ગવર્નન્સ કાર્યક્ષમતા સુનિશ્ચિત કરે છે અને વિવાદો ઘટાડે છે.
- સામાજિક સુરક્ષા અને પાલન રેકોર્ડની આંતરરાજ્ય અને આંતર-પ્રાદેશિક પોર્ટેબિલિટી હવે કામદારોની ગતિશીલતાને ટેકો આપે છે.
સલામતી, આરોગ્ય અને કલ્યાણ સુધારા
OSH&WC કોડ હવે કામચલાઉ અથવા કરાર આધારિત કામદારો સહિત તમામ ગોદીને ફરજિયાત આરોગ્ય, સલામતી અને કલ્યાણ નિયમન હેઠળ લાવે છે :
- વાર્ષિક નોકરીદાતા દ્વારા ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવતી આરોગ્ય તપાસ વ્યાવસાયિક સ્વાસ્થ્ય જોખમોની વહેલી તપાસમાં સુધારો કરે છે.
- વિગતવાર જોખમ મૂલ્યાંકન અને નિવારક પગલાં ગોદી-વિશિષ્ટ જોખમોને સંબોધિત કરે છે, જેમાં કામ કરતી વેળાએ પડી જવું, આગ, વિસ્ફોટ, અવાજ અને જોખમી પદાર્થોના સંપર્કનો સમાવેશ થાય છે.
- પ્રમાણિત લિફ્ટિંગ ડિવાઇસ, રક્ષણાત્મક ગિયર અને જીવનરક્ષક ઉપકરણો જેવા ફરજિયાત સલામતી સાધનો હવે પ્રમાણભૂત છે.
- તબીબી સુવિધાઓ, પ્રાથમિક સારવાર, સેનિટરી અને ધોવાના વિસ્તારો, કેન્ટીન, પીવાનું પાણી અને આરામ વિસ્તારોની જોગવાઈ હવે કાનૂની જરૂરિયાતો છે, વિવેકાધીન નહીં.
સંસ્થાકીય દેખરેખ અને કાર્યકર ભાગીદારી
- વ્યવસાયિક સલામતી બોર્ડ માર્ગદર્શન પૂરું પાડે છે, ગોદીનું નિરીક્ષણ કરે છે અને કામદાર અને નોકરીદાતાના પ્રતિનિધિત્વ સાથે સલામતી ધોરણોને અપડેટ કરે છે.
- નિયમિત સલામતી ઓડિટ, નિરીક્ષણો અને અકસ્માત રિપોર્ટિંગ સિસ્ટમ્સ હવે ફરજિયાત છે.
- નીતિ ઘડતર અને પાલન દેખરેખમાં અવાજ ઉઠાવી શકે છે, જે સહભાગી શાસનને પ્રોત્સાહન આપે છે.
આંતરરાષ્ટ્રીય જોડાણ
વૈશ્વિક શ્રેષ્ઠ પ્રથાઓની નજીક લાવે છે :
- આંતરરાષ્ટ્રીય દરિયાઈ સલામતી અને શ્રમ ધોરણો સાથે સુસંગતતા.
- ભારતીય ધ્વજવાળા જહાજોની નોંધણી અને પાલનનું માનકીકરણ કામદારોના રક્ષણમાં વધારો કરે છે.
- રોજગાર અને સલામતીના પગલાંની પારદર્શિતા, જવાબદારી અને અમલીકરણ આધુનિક, સમાન કાર્યકારી વાતાવરણ સુનિશ્ચિત કરે છે.

વધુ સુરક્ષિત અને મજબૂત ગોદી કાર્યબળ તરફ
નવી શ્રમ સંહિતા અને દરિયાઈ કાયદાઓ સંયુક્ત રીતે ગોદી કામદારોની સલામતી, આરોગ્ય અને કલ્યાણ માટે એક સર્વાંગી માળખું પૂરું પાડે છે. નોંધણીને ઔપચારિક બનાવીને, સામાજિક સુરક્ષામાં વધારો કરીને, કાર્યકારી પ્રક્રિયાઓને આધુનિક બનાવીને, કડક સલામતી ધોરણો સ્થાપિત કરીને અને કામદારોની ભાગીદારીને સક્ષમ બનાવીને, આ સુધારાઓ સુરક્ષિત, વધુ ન્યાયી અને ભવિષ્ય માટે તૈયાર ગોદી કાર્યસ્થળો બનાવે છે, જે દાયકાઓથી ચાલતા નિયમનકારી અને કલ્યાણકારી અંતરને દૂર કરે છે.
PDFમાં જોવા માટે અહીં ક્લિક કરો
SM/NP/GP/JD
(रिलीज़ आईडी: 2195895)
आगंतुक पटल : 6