6ઠ્ઠી આંતરરાષ્ટ્રીય કૃષિ વિજ્ઞાન કોંગ્રેસ (IAC-2025) આજે કેન્દ્રીય કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ મંત્રી શ્રી શિવરાજ સિંહ ચૌહાણના મુખ્ય આશ્રય હેઠળ નવી દિલ્હીના પૂસા કેમ્પસ સ્થિત NPL ઓડિટોરિયમ ખાતે સફળતાપૂર્વક શરૂ થઈ. આ ત્રણ દિવસીય વૈશ્વિક કાર્યક્રમ (24-26 નવેમ્બર, 2025) ઇન્ડિયન સોસાયટી ઓફ એગ્રોનોમી (ISA) દ્વારા ઇન્ડિયન કાઉન્સિલ ઓફ એગ્રિકલ્ચરલ રિસર્ચ (ICAR), ઇન્ડિયન એગ્રિકલ્ચરલ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ (IARI), નેશનલ એકેડેમી ઓફ એગ્રિકલ્ચરલ સાયન્સિસ (NAAS) અને ટ્રસ્ટ ફોર ધ એડવાન્સમેન્ટ ઓફ એગ્રિકલ્ચરલ સાયન્સિસ (TAAS) ના સહયોગથી આયોજિત કરવામાં આવ્યો હતો.

કોંગ્રેસમાં ભારત અને વિદેશના 1,000 થી વધુ વૈજ્ઞાનિકો, નીતિ નિર્માતાઓ, વિદ્યાર્થીઓ, વિકાસ ભાગીદારો અને ઉદ્યોગ નિષ્ણાતોએ ભાગ લીધો હતો. ફૂડ એન્ડ એગ્રિકલ્ચર ઓર્ગેનાઇઝેશન (FAO), ઇન્ટરનેશનલ મેઇઝ એન્ડ વ્હીટ ડેવલપમેન્ટ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ (CIMMYT), ઇન્ટરનેશનલ ક્રોપ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર ધ સેમી-એરિડ ટ્રોપિક્સ (ICRISAT), ઇન્ટરનેશનલ રાઇસ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ (IRRI), ઇન્ટરનેશનલ એગ્રિકલ્ચરલ રિસર્ચ સેન્ટર ફોર ધ એરિડ રિજિયન્સ (ICARDA) અને ઇન્ટરનેશનલ ફર્ટિલાઇઝર ડેવલપમેન્ટ સેન્ટર (IFDC) સહિત અનેક આંતરરાષ્ટ્રીય સંગઠનોના વૈજ્ઞાનિકો પણ હાજર રહ્યા હતા.

આ કાર્યક્રમના મુખ્ય મહેમાન, કૃષિ મંત્રી શ્રી શિવરાજ સિંહ ચૌહાણે જણાવ્યું હતું કે વિકસિત ભારતનો પાયો @2047 સ્માર્ટ, ટકાઉ અને નફાકારક કૃષિ હશે. તેમણે કહ્યું, "કૃષિને ઓછા સંસાધનોથી વધુ ઉત્પાદન અને ભાવિ પેઢીઓ માટે વધુ સંરક્ષણ તરફ આગળ વધારવું જોઈએ. કૃષિશાસ્ત્ર એ એક સેતુ છે જે ખેડૂતોના ખેતરમાં વૈજ્ઞાનિક સંશોધન લાવે છે." કેન્દ્રીય મંત્રીએ માટીના સ્વાસ્થ્ય, પાણીની કાર્યક્ષમતા, જૈવવિવિધતા, પર્યાવરણીય પોષણ અને ડિજિટલ કૃષિ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે એવી પણ જાહેરાત કરી હતી કે કોંગ્રેસના સૂચનોને મંત્રાલય સ્તરે નીતિ ઘડતર અને પ્રાદેશિક કાર્ય યોજનાઓમાં સામેલ કરવામાં આવશે.

દેશમાં ખાદ્યાન્ન ઉત્પાદનમાં રેકોર્ડ વધારા પર ખુશી વ્યક્ત કરતા, કેન્દ્રીય મંત્રીએ દેશના ખેડૂતોનો આભાર માન્યો અને વૈજ્ઞાનિકોના યોગદાનની પ્રશંસા કરી હતી. શ્રી ચૌહાણે કહ્યું હતું કે દેશ કૃષિમાં ઝડપી પ્રગતિ કરી રહ્યો છે, પરંતુ સતત પ્રયાસો જરૂરી છે. કેટલાક ક્ષેત્રોમાં વધુ કાર્યક્ષમતાની જરૂર છે. તેમણે વૈજ્ઞાનિકોને સંશોધનના લાભો સીધા ખેડૂતો સુધી પહોંચાડવા માટે પ્રયાસો કરવા હાકલ કરી હતી. તેમણે કહ્યું હતું કે સંશોધન ખેડૂતોની પ્રાથમિક સમસ્યાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે. તેમણે વૈજ્ઞાનિકોને બાયો-ફોર્ટિફાઇડ જાતો અને જીનોમ-સંપાદિત જાતો વિકસાવવા વિનંતી કરી હતી.

શ્રી ચૌહાણે "કઠોળ સ્વ-નિર્ભરતા મિશન" પર પ્રકાશ પાડતા કહ્યું હતું કે દેશમાં કઠોળ વધારવા માટે વધુ પ્રયાસોની જરૂર છે. તેમણે આશા વ્યક્ત કરી હતી કે ભવિષ્યમાં દેશ કઠોળમાં આત્મનિર્ભર બનશે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે કઠોળ અને તેલીબિયાં અન્ય પાકોની સરખામણીમાં વાયરસના હુમલા માટે વધુ સંવેદનશીલ છે. સૂક્ષ્મ પોષકતત્ત્વોની નોંધપાત્ર ઉણપ છે. આપણે ખેતરોમાં ઉત્પાદન અને આ પોષકતત્ત્વોની માત્રા બંને વધારવા માટે પ્રયાસો કરવા જોઈએ.

ઉદ્ઘાટન સત્રમાં, કૃષિ મંત્રી શ્રી શિવરાજ સિંહ ચૌહાણે IAC-2025 ઘોષણાપત્ર બહાર પાડ્યું, જેમાં નીચેની મુખ્ય ભલામણો સામેલ છે:

• માટી કાર્બન સંચય અને પાણી-કાર્યક્ષમ ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવું

• AI-આધારિત ડિજિટલ કૃષિ ઉકેલો અને કૃષિ-સ્ટેકનો વિસ્તાર કરવો

• કુદરતી અને પુનર્જીવિત કૃષિ મોડેલોને મુખ્ય પ્રવાહમાં લાવવા

• યુવા અને મહિલા ખેડૂતો માટે સમર્પિત નવીનતા કાર્યક્રમો

• શાળા અને કોલેજ સ્તરે આગામી પેઢીના કૃષિ શિક્ષણ

• વન હેલ્થ, લાઇફ મિશન અને નેટ-ઝીરો 2070 સાથે સંરેખિત કૃષિ વ્યૂહરચનાઓ

• આબોહવા-સ્માર્ટ ભારતીય મોડેલોનો વૈશ્વિક પ્રસાર

કૃષિ રાજ્યમંત્રી શ્રી ભગીરથ ચૌધરીએ કહ્યું હતું, "કૃષિશાસ્ત્ર ખેડૂતોની વાસ્તવિક સમસ્યાઓનું સમાધાન બનવું જોઈએ." શ્રી ચૌધરીએ પોતાના સંબોધનમાં ભાર મૂક્યો હતો કે કૃષિશાસ્ત્રનો અંતિમ ધ્યેય ખેડૂતોની આવક, પર્યાવરણીય સુરક્ષા અને પોષણ ગુણવત્તામાં સુધારો કરવાનો હોવો જોઈએ. તેમણે કહ્યું હતું, "દરેક નવીનતાનો અંતિમ ઉપયોગ ખેતરમાં થવો જોઈએ - પછી ભલે તે રાજસ્થાનના શુષ્ક પ્રદેશનો ખેડૂત હોય કે ઉત્તરાખંડના પર્વતીય પ્રદેશનો." તેમણે વરસાદ આધારિત કૃષિ, કુદરતી સંસાધન વ્યવસ્થાપન, મહિલાઓની ભૂમિકા, યુવા નવીનતા અને સૂક્ષ્મ ઉદ્યોગોને મજબૂત બનાવવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો. સત્રોમાં આબોહવા સ્થિતિસ્થાપકતાથી લઈને ડિજિટલ કૃષિ સુધીની વ્યાપક ચર્ચા થશે.

આ કોંગ્રેસ દરમિયાન યોજાયેલા 10 વિષયોના પરિસંવાદમાં પ્રસ્તાવિત પ્રસ્તુતિઓની વિગતો:

• આબોહવા-સ્થિતિસ્થાપક કૃષિ અને કાર્બન-તટસ્થ ખેતી

• પ્રકૃતિ-આધારિત ઉકેલો અને વન આરોગ્ય

• ચોકસાઇ ઇનપુટ વ્યવસ્થાપન અને સંસાધન કાર્યક્ષમતા

• આનુવંશિક સંભાવનાનો ઉપયોગ

• ઉર્જા-કાર્યક્ષમ મશીનરી, ડિજિટલ ઉકેલો અને લણણી પછીનું સંચાલન

• પોષણ-સંવેદનશીલ કૃષિ અને પર્યાવરણીય પોષણ

• લિંગ સશક્તિકરણ અને આજીવિકા વૈવિધ્યીકરણ

• કૃષિ 5.0, આગામી પેઢીનું શિક્ષણ, અને વિકસિત ભારત 2047

• યુવા વૈજ્ઞાનિકો અને વિદ્યાર્થીઓનું પરિષદ

આ કાર્યક્રમ દરમિયાન, DARE ના સચિવ અને ICAR ના ડાયરેક્ટર જનરલ ડૉ. એમ.એલ. જાટે જણાવ્યું હતું કે, "ભારતનું કૃષિ સંશોધન વૈશ્વિક આબોહવા-સ્માર્ટ કૃષિનું નેતૃત્વ કરી રહ્યું છે. IAC-2025 ના તારણો ICAR વિઝન 2050 માટે મહત્વપૂર્ણ રહેશે."

આ કોંગ્રેસ ભારતને આબોહવા-સ્માર્ટ અને સ્માર્ટ કૃષિ-ખાદ્ય પ્રણાલીઓમાં વૈશ્વિક નેતા તરીકે સ્થાપિત કરશે. આ ફોરમમાંથી ઉદ્ભવતા સહયોગી પહેલો G20, FAO, CGIAR અને દક્ષિણ-દક્ષિણ સહયોગને વધુ મજબૂત બનાવશે.

SM/NP/GP/JD