કેન્દ્રીય પેટ્રોલિયમ અને કુદરતી ગેસ મંત્રી શ્રી હરદીપ સિંહ પુરીએ આજે ​​લોકસભામાં એક તારાંકિત પ્રશ્નના લેખિત જવાબમાં જણાવ્યું હતું કે સરકારે પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનોના ટકાઉ વિકલ્પ તરીકે બાયોફ્યુઅલને પ્રોત્સાહન આપવામાં નોંધપાત્ર પ્રગતિ હાંસલ કરી છે.

બાયોફ્યુઅલ પર રાષ્ટ્રીય નીતિ દ્વારા બાયોફ્યુઅલના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવ્યું છે. સરકાર બહુવિધ ઉદ્દેશ્યો સાથે ઇથેનોલ બ્લેન્ડેડ પેટ્રોલ (EBP) કાર્યક્રમ હેઠળ પેટ્રોલમાં ઇથેનોલના મિશ્રણને પ્રોત્સાહન આપી રહી છે. ગ્રીન ઇંધણ તરીકે, ઇથેનોલ સરકારના પર્યાવરણીય ટકાઉપણું પ્રયાસોને ટેકો આપે છે, વિદેશી હૂંડિયામણ બચાવતી વખતે ક્રૂડ ઓઇલ આયાત પર નિર્ભરતા ઘટાડે છે અને સ્થાનિક કૃષિ ક્ષેત્રને પ્રોત્સાહન આપે છે.

EBP કાર્યક્રમના પરિણામે ખેડૂતોને ઇથેનોલ સપ્લાય વર્ષ (ESY) 2014-15 થી જુલાઈ 2025 સુધી રૂ. 1,25,000 કરોડથી વધુની ચુકવણી ઝડપી થઈ છે, ઉપરાંત રૂ. 1,44,000 કરોડથી વધુ વિદેશી હૂંડિયામણની બચત થઈ છે, લગભગ 736 લાખ મેટ્રિક ટનનો ચોખ્ખો CO2 ઘટાડો અને 244 લાખ મેટ્રિક ટનથી વધુ ક્રૂડ ઓઇલનો અવેજીમાં વધારો થયો છે.

EBP કાર્યક્રમ હેઠળ, જાહેર ક્ષેત્રની તેલ માર્કેટિંગ કંપનીઓ (OMCs) એ જૂન 2022 માં પેટ્રોલમાં 10% ઇથેનોલ મિશ્રણનો લક્ષ્યાંક પ્રાપ્ત કર્યો છે, એટલે કે ESY 2021-22 દરમિયાનના લક્ષ્યાંક કરતા પાંચ મહિના પહેલા. ESY 2022-23માં મિશ્રણ સ્તર વધુ વધીને 12.06%, ESY 2023-24માં 14.60% અને 31 જુલાઈ 2025ના રોજ ચાલુ ESY 2024-25 દરમિયાન 19.05% થયું. ફક્ત જુલાઈ 2025 દરમિયાન, ઇથેનોલ મિશ્રણ 19.93% પ્રાપ્ત થયું હતું.

દેશભરમાં ઇથેનોલ ઉત્પાદનને ટેકો આપવા માટે, સરકારે ઘણા પગલાં લીધાં છે જેમાં ઇથેનોલ ઉત્પાદન માટે ફીડસ્ટોકનું વિસ્તરણ, ઇથેનોલ ખરીદી માટે સંચાલિત કિંમત પદ્ધતિ, EBP કાર્યક્રમમાં ઉપયોગમાં લેવાતા ઇથેનોલ માટે GST દર ઘટાડીને 5% કરવો, 2018-22 દરમિયાન વિવિધ ઇથેનોલ વ્યાજ સબવેન્શન યોજનાઓ (EISS) ની રજૂઆત, અને સહકારી ખાંડ મિલો માટે સમર્પિત સબવેન્શન યોજનાનો સમાવેશ થાય છે જેથી હાલની શેરડી આધારિત ડિસ્ટિલરીઓને મોલાસીસ તેમજ અનાજમાંથી ઇથેનોલ ઉત્પાદન માટે મલ્ટી-ફીડસ્ટોક પ્લાન્ટમાં રૂપાંતરિત કરી શકાય. વધુમાં, OMCs અને સમર્પિત ઇથેનોલ પ્લાન્ટ્સ વચ્ચે લાંબા ગાળાના ઓફટેક કરારો (LTOAs), ઉપલબ્ધતા વધારવા માટે ઇથેનોલનું મલ્ટિમોડલ પરિવહન, અને સંલગ્ન માળખાગત સુવિધાઓ સાથે ઇથેનોલ સંગ્રહ ક્ષમતામાં વધારો કરવામાં આવ્યો છે.

વધુમાં, અદ્યતન બાયોફ્યુઅલ ઉત્પાદનને સરળ બનાવવા માટે, સરકારે 2019માં 'પ્રધાનમંત્રી JI-VAN (જૈવ ઇન્ધન-વટાવરન અનુકૂલ ફસલ આવાસ નિવારન) યોજના' ને સૂચિત કરી છે, જેમાં 2024માં સુધારો કરવામાં આવ્યો છે, શ્રી પુરીએ માહિતી આપી. આ યોજનાનો હેતુ દેશમાં લિગ્નોસેલ્યુલોસિક બાયોમાસ અને પાકના અવશેષો સહિત અન્ય નવીનીકરણીય ફીડસ્ટોક્સનો ઉપયોગ કરીને અદ્યતન બાયોફ્યુઅલ પ્રોજેક્ટ્સ સ્થાપિત કરવાનો છે. તે ખેડૂતોને તેમના અન્યથા કચરાના કૃષિ અવશેષો માટે નફાકારક આવક પણ પૂરી પાડે છે, ગ્રામીણ અને શહેરી રોજગારની તકો બનાવે છે, બાયોમાસ બાળવાથી થતા પર્યાવરણીય પ્રદૂષણને સંબોધે છે અને સ્વચ્છ ભારત મિશનમાં ફાળો આપે છે. આ યોજનાનો કુલ નાણાકીય ખર્ચ રૂ. 1,969.50 કરોડ છે, જેમાંથી રૂ. 1,800 કરોડ વાણિજ્યિક-સ્તરના અદ્યતન બાયોફ્યુઅલ પ્રોજેક્ટ્સ માટે ફાળવવામાં આવ્યા છે અને રૂ. 150 કરોડનું નિદર્શન-સ્કેલ પ્રોજેક્ટ્સ માટે ફાળવવામાં આવ્યું છે.

સરકારે બાયોડીઝલના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે પણ અનેક પગલાં લીધા છે. આમાં રાષ્ટ્રીય બાયોફ્યુઅલ નીતિ હેઠળ ડીઝલમાં બાયોડીઝલનું મિશ્રણ/બાયોડીઝલના સીધા વેચાણનો સૂચક લક્ષ્યાંક નિર્ધારિત કરવાનો, 'પરિવહન હેતુઓ માટે હાઇ સ્પીડ ડીઝલ સાથે મિશ્રણ માટે બાયોડીઝલના વેચાણ માટેની માર્ગદર્શિકા-2019' ને સૂચિત કરવાનો અને બાયોડીઝલના મિશ્રણ કાર્યક્રમ માટે જીએસટી દર 12%થી ઘટાડીને 5% કરવાનો સમાવેશ થાય છે.

શ્રી પુરીએ પુનરોચ્ચાર કર્યો કે સરકાર દેશમાં બાયોફ્યુઅલ ઇકોસિસ્ટમને મજબૂત બનાવવા માટે સંપૂર્ણપણે પ્રતિબદ્ધ છે જેથી ઉર્જા સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરી શકાય, ક્રૂડ ઓઇલની આયાત ઘટાડી શકાય, ખેડૂતોને ટેકો આપી શકાય અને પર્યાવરણીય ટકાઉપણાને પ્રોત્સાહન આપી શકાય.

SM/JY/GP/JD

(Release ID: 2159476)