સરકારે તાજેતરમાં 01.07.2025ના રોજ ખેલો ભારત નીતિ 2025 શરૂ કરી છે, જેનો ઉદ્દેશ્ય ભારતમાં એક મજબૂત, સમાવિષ્ટ અને પ્રદર્શન-આધારિત રમત ઇકોસિસ્ટમ બનાવવાનો છે. નીતિનું વિઝન "રાષ્ટ્ર નિર્માણ માટે રમતગમત - રાષ્ટ્રના સર્વાંગી વિકાસ માટે રમતગમતની શક્તિનો ઉપયોગ કરો" છે. આ વિઝનને સાકાર કરવા માટે, નીતિ ઘણા મુખ્ય ઉદ્દેશ્યો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે, જે નીચે આપેલા છે:

• ભૂમિગત સ્તરથી લઈને ઉચ્ચ સ્તર સુધીના તમામ ભાગીદારી જૂથો માટે વ્યાપક રમતગમત કાર્યક્રમો સ્થાપિત કરવા.
• વિવિધ સ્તરે રમતગમત સ્પર્ધાઓ અને લીગનું આયોજન કરવું, એક મજબૂત સ્પર્ધાત્મક માળખું બનાવવું.
• રમતગમત અને શારીરિક પ્રવૃત્તિની સંસ્કૃતિને પ્રોત્સાહન આપવા માટે શારીરિક સાક્ષરતા પહેલ લાગુ કરવી.
• ભવિષ્યના ચેમ્પિયનને ઉછેરવા માટે એક મજબૂત પ્રતિભા ઓળખ અને વિકાસ પ્રણાલીનો વિકાસ કરવો.
• દેશભરમાં રમતગમતના માળખામાં સમાન પ્રવેશ સુનિશ્ચિત કરવો.
• ખેલાડીઓના સર્વાંગી વિકાસ માટે રમતવીર-કેન્દ્રિત સહાય પ્રણાલીઓ પ્રદાન કરવી.
• રમતગમત વિજ્ઞાન, દવા અને નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપો જેથી પ્રદર્શન અને સુખાકારીમાં વધારો થાય.
• રમતગમત ક્ષેત્રમાં શાસન અને સંસ્થાકીય માળખાને મજબૂત બનાવવું.
• રમતગમતના ટકાઉ વિકાસને સુનિશ્ચિત કરવા માટે ભંડોળ પદ્ધતિઓમાં સુધારો કરવો.
• રમતગમત સંબંધિત ઉદ્યોગો અને પ્રવૃત્તિઓ દ્વારા આર્થિક વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવું.
• રમતગમત દ્વારા સામાજિક વિકાસ અને સમાવેશને પ્રોત્સાહન આપવું.
• યુવાનો માટે રમતગમતને એક સક્ષમ કારકિર્દી વિકલ્પ તરીકે સ્થાપિત કરવા.
• સ્વસ્થ રાષ્ટ્ર માટે રમતગમત અને ફિટનેસ પ્રવૃત્તિઓમાં મોટા પાયે ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપવું.
• ચેમ્પિયન રમતવીર તેમજ નિવૃત્ત રમતવીરોને પુરસ્કાર આપવા અને ઓળખવા માટે એક મજબૂત પદ્ધતિ વિકસાવવી.
• રમતગમત સંસ્કૃતિ પ્રદાન કરવા માટે ફીડર સંસ્થાઓ તરીકે કાર્ય કરવા માટે શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ માટે એક માળખું અને માર્ગદર્શિકા વિકસાવવી.

ખેલો ભારત નીતિમાં રમતગમતને સમાવિષ્ટ અને સસ્તું બનાવવાની જોગવાઈઓ સામેલ છે. તે મહિલાઓ, અપંગ વ્યક્તિઓ અને આર્થિક રીતે નબળા વર્ગો સહિત તમામ પૃષ્ઠભૂમિના રમતવીરોને રમતગમત તાલીમ અને સુવિધાઓની ઍક્સેસમાં સુધારો કરીને ગ્રામીણ-શહેરી અંતરને દૂર કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. નીતિ શાળા અભ્યાસક્રમ સાથે રમતગમતના એકીકરણ, સમુદાય ભાગીદારી અને તાલીમ ખર્ચ ઘટાડવા અને પહોંચ વધારવા માટે હિસ્સેદારો સાથે ભાગીદારી પર ભાર મૂકે છે.

'રમતગમત' રાજ્યનો વિષય હોવાથી, ગ્રામીણ અને અર્ધ-શહેરી વિસ્તારોમાં રમતગમતને પ્રોત્સાહન આપવા માટે મહત્વાકાંક્ષી ખેલાડીઓ/સ્થાનિક સ્પોર્ટ્સ ક્લબોને નાણાકીય સહાય આપવા સહિત રમતગમતના પ્રોત્સાહન અને વિકાસની જવાબદારી મુખ્યત્વે સંબંધિત રાજ્ય/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ (UT) સરકારોની છે. જો કે, કેન્દ્ર સરકાર તેની વિવિધ યોજનાઓ/કાર્યક્રમો દ્વારા તેમના પ્રયાસોને પૂરક બનાવે છે જેમ કે, (i) ખેલો ઇન્ડિયા યોજના (ii) લક્ષ્ય ઓલિમ્પિક પોડિયમ યોજના (TOPS) (iii) રાષ્ટ્રીય રમતગમત ફેડરેશન યોજનાને સહાય (iv) પંડિત દીનદયાળ ઉપાધ્યાય રમતગમત માટે રાષ્ટ્રીય કલ્યાણ કાર્યક્રમ (v) પ્રતિભાશાળી ખેલાડીઓને પેન્શન માટે રમતગમત ભંડોળની યોજના, અને (vi) આંતરરાષ્ટ્રીય રમતગમત કાર્યક્રમોમાં મેડલ વિજેતાઓ અને તેમના કોચ માટે રોકડ પ્રોત્સાહન યોજના. આ બધી યોજનાઓની વિગતો આ મંત્રાલયની વેબસાઇટ https://yas.nic.in/sports/schemes પર જાહેર ડોમેનમાં ઉપલબ્ધ છે.

યુવા બાબતો અને રમતગમત મંત્રી ડૉ. મનસુખ માંડવિયાએ આજે લોકસભામાં એક પ્રશ્નના લેખિત જવાબમાં આ માહિતી આપી હતી.

AP/IJ/GP/JD