ದೂರಸಂಪರ್ಕ ಇಲಾಖೆ (ಡಿಒಟಿ)2025ರ ಜೂನ್‌ 30ರಂದು ಹೊರಡಿಸಿದ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್‌ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ (ಆರ್‌ಬಿಐ) ಸಲಹೆಯನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲಾ ನಿಗದಿತ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಿಗೆ ಡಿಒಟಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಹಣಕಾಸು ವಂಚನೆ ಅಪಾಯ ಸೂಚಕವನ್ನು (ಎಫ್‌ಆರ್‌ಐ) ತಮ್ಮ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಯೋಜಿಸಲು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದೆ. ಸೈಬರ್‌-ಶಕ್ತಗೊಂಡ ಹಣಕಾಸು ವಂಚನೆಗಳ ವಿರುದ್ಧದ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಡಿಜಿಟಲ್‌ ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ನಾಗರಿಕರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವಲ್ಲಿ ಅಂತರ-ಏಜೆನ್ಸಿ ಸಹಯೋಗದ ಶಕ್ತಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಎಪಿಐ ಆಧಾರಿತ ಏಕೀಕರಣದ ಮೂಲಕ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಡಿಒಟಿಯ ಡಿಐಪಿ ನಡುವೆ ಡೇಟಾ(ದತ್ತಾಂಶ) ವಿನಿಮಯ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತಗೊಳಿಸುವ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಇದು ತಿಳಿತ್ತದೆ. ವಂಚನೆಯ ಅಪಾಯದ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಲು ನೈಜ-ಸಮಯದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಮತ್ತು ನಿರಂತರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.

ಹಣಕಾಸು ವಂಚನೆ ಅಪಾಯ ಸೂಚಕ ಎಂದರೇನು ಮತ್ತು ಸೈಬರ್‌ ವಂಚನೆ ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಇದು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಿಗೆ ಹೇಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ?

ಡಿಒಟಿಯ ಡಿಜಿಟಲ್‌ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್‌ ಯುನಿಟ್‌ (ಡಿಐಯು) ಮೇ 2025ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಹಣಕಾಸು ವಂಚನೆ ಅಪಾಯ ಸೂಚಕ (ಎಫ್‌ಆರ್‌ಐ) ಅಪಾಯ ಆಧಾರಿತ ಮೆಟ್ರಿಕ್‌ ಆಗಿದ್ದು, ಇದು ಮೊಬೈಲ್‌ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಆರ್ಥಿಕ ವಂಚನೆಯ ಮಧ್ಯಮ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಪಾಯದೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ವರ್ಗೀಕರಣ ಭಾರತೀಯ ಸೈಬರ್‌ ಅಪರಾಧ ಸಮನ್ವಯ ಕೇಂದ್ರ (ಐ 4 ಸಿ), ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸೈಬರ್‌ ಕ್ರೈಮ್‌ ರಿಪೋರ್ಟಿಂಗ್‌ ಪೋರ್ಟಲ್‌ (ಎನ್‌ಸಿಆರ್‌ಪಿ), ದೂರಸಂಪರ್ಕ ಇಲಾಖೆಯ ಚಕ್ಷು ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್‌ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಹಂಚಿಕೊಂಡ ಗುಪ್ತಚರ ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ಮಧ್ಯಸ್ಥಗಾರರಿಂದ ಪಡೆದ ಒಳಹರಿವಿನ ಫಲಿತಾಂಶವಾಗಿದೆ. ಇದು ಮಧ್ಯಸ್ಥಗಾರರಿಗೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿಗಳು ಮತ್ತು ಯುಪಿಐ ಸೇವಾ ಪೂರೈಕೆದಾರರಿಗೆ - ಜಾರಿಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಲು ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್‌ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಪಾಯ ಹೊಂದಿದ್ದರೆ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಗ್ರಾಹಕ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕ್ರಮ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಅಧಿಕಾರ ನೀಡುತ್ತದೆ. ದೂರಸಂಪರ್ಕ ಇಲಾಖೆಯ ಡಿಜಿಟಲ್‌ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್‌ ಯುನಿಟ್‌ (ಡಿಐಯು) ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಮೊಬೈಲ್‌ ಸಂಖ್ಯೆ ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು (ಎಂಎನ್‌ಆರ್‌ಎಲ್‌) ಮಧ್ಯಸ್ಥಗಾರರೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಸೈಬರ್‌ ಕ್ರೈಮ್‌ ಲಿಂಕ್‌ಗಳು, ವಿಫಲ ಮರು-ಪರಿಶೀಲನೆ ಅಥವಾ ದುರುಪಯೋಗದಿಂದಾಗಿ ಸಂಪರ್ಕ ಕಡಿತಗೊಂಡ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕವು ಹಣಕಾಸು ವಂಚನೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿವೆ.

ಅನುಮಾನಾಸ್ಪದ ವಹಿವಾಟುಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದು, ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಸೂಚಿಸುವುದು ಅಥವಾ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡುವುದು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಪಾಯವೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾದ ವಹಿವಾಟುಗಳನ್ನು ವಿಳಂಬಗೊಳಿಸುವುದು ಮುಂತಾದ ತಡೆಗಟ್ಟುವ ಕ್ರಮ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ನೈಜ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎಫ್‌ಆರ್‌ಐ ಬಳಸಬಹುದು. ಫೋನ್‌ ಪೇ, ಪಂಜಾಬ್‌ ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಬ್ಯಾಂಕ್‌, ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌, ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್‌, ಪೇಟಿಎಂ ಮತ್ತು ಇಂಡಿಯಾ ಪೋಸ್ಟ್‌ ಪೇಮೆಂಟ್ಸ್‌ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ನಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ಸಂಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಉಪಯುಕ್ತತೆ ಈಗಾಗಲೇ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗಿದೆ. ಯುಪಿಐ ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಅತ್ಯಂತ ಆದ್ಯತೆಯ ಪಾವತಿ ವಿಧಾನವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಈ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪ ಲಕ್ಷಾಂತರ ನಾಗರಿಕರನ್ನು ಸೈಬರ್‌ ವಂಚನೆಗೆ ಬಲಿಯಾಗದಂತೆ ಉಳಿಸುತ್ತದೆ. ಎಫ್‌ಆರ್‌ಐ ಟೆಲಿಕಾಂ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ವೇದಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಶಂಕಿತ ವಂಚನೆಗಳ ವಿರುದ್ಧ ತ್ವರಿತ, ಉದ್ದೇಶಿತ ಮತ್ತು ಸಹಯೋಗದ ಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಹಣಕಾಸು ವಂಚನೆ ಅಪಾಯ ಸೂಚಕದಂತಹ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ನೇತೃತ್ವದ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಸಂಘಟಿತ ಪರಿಹಾರ ನಿಯೋಜಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸೈಬರ್‌-ಶಕ್ತ ವಂಚನೆ ಎದುರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ಡಿಒಟಿ ಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಈ ಕ್ರಮವು ಡಿಜಿಟಲ್‌ ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ಭದ್ರತೆಯ ಹೊಸ ಯುಗವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಸರ್ಕಾರದ ವಿಶಾಲ ಡಿಜಿಟಲ್‌ ಇಂಡಿಯಾ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಎಚ್ಚರಿಕೆ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನ ಸುಗಮಗೊಳಿಸಲು, ವಂಚನೆ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚುವಿಕೆ ವೇಗಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಟೆಲಿಕಾಂ ಗುಪ್ತಚರವನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ ಕೆಲಸದ ಹರಿವುಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಯೋಜಿಸಲು ಡಿಒಟಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ನಿಯಂತ್ರಿತ ಘಟಕಗಳೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ತಮ್ಮ ಗ್ರಾಹಕ-ಎದುರಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಎಫ್‌ಆರ್‌ಐ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಇದು ವಲಯವ್ಯಾಪಿ ಮಾನದಂಡವಾಗಿ ವಿಕಸನಗೊಳ್ಳುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ, ವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುತ್ತದೆ, ನೈಜ-ಸಮಯದ ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಯನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಡಿಜಿಟಲ್‌ ಹಣಕಾಸು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದಾದ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಸ್ಥಿತಿಸ್ಥಾಪಕತ್ವ ನೀಡುತ್ತದೆ.

*****