ਪਰਸੋਨਲ, ਜਨਤਕ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਅਤੇ ਪੈਨਸ਼ਨ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਤਹਿਤ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਸੁਧਾਰ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਵਿਭਾਗ (ਡੀਏਆਰਪੀਜੀ) ਨੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 ਦੀ ਆਪਣੀ ਮਹੀਨਾਵਾਰ 'ਸਕੱਤਰੇਤ ਸੁਧਾਰ' ਰਿਪੋਰਟ ਦਾ 21ਵਾਂ ਐਡੀਸ਼ਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ (i) ਸਵੱਛਤਾ ਅਤੇ ਲੰਬਿਤ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਊਨਤਮ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਘੱਟ ਕਰਨ (ii) ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਵਧਾਉਣਾ, (iii) ਈ-ਆਫਿਸ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਰਾਹੀਂ ਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਚਲ ਰਹੀਆਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਦਾ ਵਿਆਪਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 

ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਹੇਠਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ: 

• ‘ਦਫ਼ਤਰੀ ਸਥਾਨਾਂ ਦਾ ਕੁਸ਼ਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ’ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸਰਬੋਤਮ ਅਭਿਆਸ

• ਫੋਕਸ ਵਿੱਚ: ਰੇਲ ਮੰਤਰਾਲਾ (MoR)

• ਸੁਸ਼ਾਸਨ ਅਭਿਆਸ ਦਾ ਅਨੁਕਰਣ: ਰਾਜ ਪੱਧਰੀ ਉਪਲਬਧੀ

ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ: 

1. ਸਵੱਛਤਾ ਅਤੇ ਲੰਬਿਤ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਮੀ: 

• ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ 10,771 ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਵੱਛਤਾ ਅਭਿਆਨ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਚਲਾਏ ਗਏ।

• ਲਗਭਗ 4.35 ਲੱਖ ਵਰਗ ਫੁੱਟ ਦਫਤਰ ਸਥਾਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਯੋਗਦਾਨ ਰੇਲ ਮੰਤਰਾਲੇ (1,74,167 ਵਰਗ ਫੁੱਟ) ਅਤੇ ਕੋਲਾ ਮੰਤਰਾਲਾ (99,114 ਵਰਗ ਫੁੱਟ) ਦਾ ਹੈ।

• ਸਕਰੈਪ ਨਿਪਟਾਰੇ ਤੋਂ 129 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਮਾਲੀਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ, ਭਾਰੀ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਕੋਲਾ ਜਿਹੇ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਰਿਹਾ। 

• ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਰਿਕਾਰਡ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਤਹਿਤ 1,71,193 ਫਾਈਲਾਂ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 1,08,838 ਫਾਈਲਾਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। 

• 6,42,005 ਜਨਤਕ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ (93.77 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ), ਨਾਲ ਹੀ 1,674 ਐੱਮਪੀ ਸੰਦਰਭ, 535 ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਸੰਦਰਭਾਂ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ। 

ਪੈਰਾਮੀਟਰ/ਆਈਟਮ	ਐੱਸਸੀ 1.0-4.0	ਦਸੰਬਰ'24-ਅਪ੍ਰੈਲ'25	ਕੁੱਲ
ਪ੍ਰਾਪਤ ਆਮਦਨ (ਕਰੋੜਾਂ ਵਿੱਚ)	2364.05	515.08	2879.13

 

2. ਸਰਬੋਤਮ ਅਭਿਆਸ: ਦਫ਼ਤਰੀ ਸਥਾਨਾਂ ਦਾ ਕੁਸ਼ਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ:

ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਨੇ ਦਫ਼ਤਰੀ ਸਥਾਨਾਂ ਦਾ ਕੁਸ਼ਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਪਹੁੰਚ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ। ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ: 

• ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਵਿਭਾਗ ਐੱਨਆਈਪੀਈਆਰ-ਗੁਵਾਹਾਟੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਵਿਵਸਥਿਤ ਦਫ਼ਤਰ ਨੂੰ ਸਵੱਛ, ਵਿਵਸਥਿਤ ਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।

• ਸੀਐੱਮਟੀਆਈ, ਬੰਗਲੌਰ, ਭਾਰੀ ਉਦਯੋਗ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵਿੱਚ ਮੁਰੰਮਤ ਕੀਤੇ ਦਫ਼ਤਰੀ ਸਥਾਨ

• ਏਮਜ਼, ਗੁਵਾਹਾਟੀ, ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਸਕਰੈਪ ਨਿਪਟਾਰਾ

3. ਫੈਸਲਾ ਲੈਣ ਅਤੇ ਈ-ਆਫਿਸ, ਲਾਗੂਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਵਧਾਉਣਾ: 

• ਦੇਰੀ ਨਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਨਾਲ ਸਰਗਰਮ ਫਾਈਲਾਂ ਲਈ ਔਸਤ ਵੱਖਰੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੇ ਪੱਧਰ 2021 ਵਿੱਚ 7.19 ਤੋਂ ਘਟਾ ਕੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 ਤੱਕ 4.17 ਹੋ ਗਏ ਹਨ।

• ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 ਵਿੱਚ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਕੁੱਲ ਫਾਈਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 94.24 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਈ- ਫਾਈਲਾਂ ਹੋਣਗੀਆਂ। 

• ਕੁੱਲ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ 94.54 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਈ-ਰਸੀਦਾਂ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ 40 ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ/ਵਿਭਾਗਾਂ ਨੇ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ 100 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਈ- ਫਾਈਲਿੰਗ ਅਪਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। 25 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੱਕ 17 ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ/ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੀਆਂ ਈ-ਰਸੀਦਾਂ ਵਿੱਚ 100 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਰਹੀ। 

• ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਫਾਈਲਾਂ ਦੀ ਅੰਤਰ-ਮੰਤਰਾਲਾ ਮੂਵਮੈਂਟਸ 3,225 ਰਹੀ, ਜੋ ਸੁਚਾਰੂ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ। 

ਇਹ ਪਹਿਲਕਦਮੀ, ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਉੱਤਮਤਾ ਅਤੇ ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਜਨਤਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਟੀਚੇ ਨਾਲ ਇਕਸਾਰ, ਡਿਜੀਟਲ ਤੌਰ ਤੋਂ ਸਮਰੱਥ, ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ, ਕੁਸ਼ਲ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕ-ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਟਿਕਾਊ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। 

************

ਐੱਨਕੇਆਰ/ਪੀਐੱਸਐੱਮ/ਏਕੇ

(Release ID: 2129935)