આવતીકાલે ભારત મંડપમમાં એનએક્સટી કાર્યક્રમમાં હાજરી આપવા અને તેમાં વક્તવ્ય આપવા માટે ભારતના પ્રવાસે આવેલા પ્રો. કાર્લોસ મોન્ટેસને આજે યુપીઆઈ સિસ્ટમની કામગીરી અને સિદ્ધિઓ વિશે માહિતગાર કરવામાં આવ્યા હતા.

પ્રો. કાર્લોસ કેમ્બ્રિજ યુનિવર્સિટી બિઝનેસ સ્કૂલમાં ઇનોવેશન હબ ફોર પ્રોસ્પેરિટીનું નેતૃત્વ કરે છે.

ડીએફએસ અને એનપીસીઆઈ ટીમ દ્વારા યુપીઆઈ પર પ્રેઝન્ટેશન પ્રો. કાર્લોસ મોન્ટેસને ભારતમાં યુપીઆઈની કામગીરી, સફળતા અને પ્રવાહો વિશે આપવામાં આવ્યું હતું. આ બ્રીફિંગમાં નાણાકીય સેવા વિભાગ (ડીએફએસ), નાણાં મંત્રાલયના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા, જેમાં શ્રી સુધીર શ્યામ (આર્થિક સલાહકાર) અને શ્રી જીગ્નેશ સોલંકી (નિયામક) સામેલ હતા.

યુનિફાઇડ પેમેન્ટ્સ ઇન્ટરફેસ (યુપીઆઇ) અન્ય દેશોને ભારતીય અનુભવમાંથી શીખવાની અને તેને તેમના પોતાના દેશોમાં કેવી રીતે અપનાવવું તે અંગેના વિચારો મેળવવાની તક પૂરી પાડે છે, એમ યુનિવર્સિટી ઓફ કેમ્બ્રિજ બિઝનેસ સ્કૂલના લીડ ઇનોવેશન હબ પ્રોફેસર કાર્લોસ મોન્ટેસે જણાવ્યું હતું

પ્રથમ વખત, જાન્યુઆરી, 2025 માં યુપીઆઈ ટ્રાન્ઝેક્શન 16.99 અબજને વટાવી ગયું છે અને મૂલ્ય ₹23.48 લાખ કરોડને વટાવી ગયું છે, જે કોઈ પણ મહિનામાં નોંધાયેલી સૌથી વધુ સંખ્યા છે.

આ નિદર્શન બાદ પ્રો.મોન્ટેસે જણાવ્યું હતું કે યુપીઆઈ પેમેન્ટ સિસ્ટમની સફળતા જોઈને તેમને આનંદ થયો છે. યુપીઆઈનો વિકાસ દર્શાવે છે કે સરકાર એ બાબતની ખાતરી કરી રહી છે કે તેઓ જે ટેકનોલોજી વિકસાવે છે તે નાગરિકો માટે યુઝર ફ્રેન્ડલી હોય અને તેમાં નિયમિત અને સતત નવીનતા આવે જે ભારતમાં યુપીઆઈના ઊંચા ઉપયોગ લેવાના દરને સમજાવે છે, એમ પ્રોફેસર મોન્ટેસે ઉમેર્યું હતું. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે તેમાં અન્ય દેશો માટે પણ આ અનુભવમાંથી શીખવાની અને પોતાના દેશોમાં તેને કેવી રીતે અપનાવવી તે અંગેના વિચારો મેળવવાની સંભાવના છે.

નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માટે ડિજિટલ પેમેન્ટ લેન્ડસ્કેપમાં નોંધપાત્ર વિસ્તરણ જોવા મળ્યું છે. યુપીઆઈ ભારતની ડિજિટલ પેમેન્ટ ઇકોસિસ્ટમનો પાયો છે, જે સમગ્ર દેશમાં રિટેલ પેમેન્ટમાં 80 ટકા પ્રદાન કરે છે. કુલ ટ્રાન્ઝેક્શન વોલ્યુમ 131 અબજને  વટાવી ગયું છે અને નાણાકીય વર્ષ 2023-24  માટે મૂલ્ય ₹200 લાખ કરોડને વટાવી ગયું છે. તેની ઉપયોગમાં સરળતા, સહભાગી બેંકો અને ફિનટેક પ્લેટફોર્મના વધતા જતા નેટવર્ક સાથે મળીને, યુપીઆઈને દેશભરના લાખો વપરાશકર્તાઓ માટે રીઅલ-ટાઇમ ચુકવણીનું પસંદગીનું માધ્યમ બનાવ્યું છે.

જાન્યુઆરી, 2025 સુધી, 80થી વધુ યુપીઆઈ એપ્સ (બેંક એપ્સ અને થર્ડ પાર્ટી એપ્લિકેશન પ્રોવાઇડર્સ) 641 બેંકો હાલમાં યુપીઆઈ ઇકોસિસ્ટમ પર જીવંત છે. નાણાકીય વર્ષ 2024-25માં (જાન્યુઆરી, 2025 સુધી) પી2એમ ટ્રાન્ઝેક્શન્સ 62.35 ટકા અને પી2પી ટ્રાન્ઝેક્શન્સ કુલ યુપીઆઈ વોલ્યુમમાં 37.65 ટકા યોગદાન આપે છે. જાન્યુઆરી, 2025માં પી2એમ વ્યવહારોનું પ્રદાન 62.35 ટકા સુધી પહોંચ્યું હતું, જ્યાં આ વ્યવહારોમાંથી 86 ટકા નાણાકીય વ્યવહારો રૂ. 500ના મૂલ્ય સુધીનાં છે. આ ઓછા મૂલ્યની ચુકવણી કરવા માટે યુપીઆઈ નાગરિકોમાં જે વિશ્વાસનો આનંદ માણે છે તે સૂચવે છે.

યુપીઆઈ: જાન્યુઆરી 2025 માટે વ્યવહારો (વોલ્યુમ દ્વારા એમએનમાં)

યુપીઆઈ વૈશ્વિક વિસ્તરણ:

નાણાકીય સેવા વિભાગ (ડીએફએસ)ના આર્થિક સલાહકાર શ્રી સુધીર શ્યામે જણાવ્યું હતું કે, ભારતની ડિજિટલ પેમેન્ટ ક્રાંતિ તેની સરહદોની પેલે પાર વિસ્તરી રહી છે. યુપીઆઈ વૈશ્વિક સ્તરે ઝડપથી વિસ્તરી રહ્યું છે, જે વિદેશ પ્રવાસ કરતા ભારતીયો માટે સરહદ પારના અવિરત વ્યવહારોને સક્ષમ બનાવે છે. હાલમાં, યુપીઆઈ 7 થી વધુ દેશોમાં ચાલે છે, જેમાં [યુએઈ, સિંગાપોર, ભૂતાન, નેપાળ, શ્રીલંકા, ફ્રાન્સ, મોરેશિયસ]  જેવા મુખ્ય બજારોનો સમાવેશ થાય છે, જે ભારતીયોને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ચુકવણી કરવાની મંજૂરી આપે છે. આ વિસ્તરણથી રેમિટન્સ ફ્લોને વધુ વેગ મળશે, નાણાકીય સર્વસમાવેશકતામાં સુધારો થશે અને વૈશ્વિક નાણાકીય પરિદ્રશ્યમાં ભારતનું કદ વધશે.

શ્રી સુંદરે એમ પણ કહ્યું હતું કે યુપીઆઈમાં કેટલાક અન્ય દેશોએ પણ રસ દાખવ્યો છે.

યુપીઆઈનું નિદર્શન

શ્રી જિજ્ઞેશ સોલંકીએ ઉમેર્યું હતું કે, વર્ષોથી કુલ ઓનલાઇન વ્યવહારોનું પ્રમાણ ખૂબ જ વધ્યું છે, ત્યારે યુપીઆઇ દ્વારા આ હિસ્સો મુખ્યત્વે વ્યવહારોની સરળતા અને ઓછા ખર્ચને કારણે લેવામાં આવે છે. સરકાર નવી નવીનતાઓ લાવવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહી છે જે યુપીઆઈને આવરી ન લેવાયેલા વિસ્તારોમાં પણ વિસ્તૃત કરવામાં મદદ કરશે.

સત્રનો અંત પ્રતિનિધિમંડળને પણ યુપીઆઈના કામ કરવાના નાના પ્રદર્શન સાથે થયો.