કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહની અધ્યક્ષતામાં આજે મહારાષ્ટ્રનાં પૂણેમાં વેસ્ટર્ન ઝોનલ કાઉન્સિલની 27મી બેઠક યોજાઈ હતી. આ બેઠકમાં મહારાષ્ટ્ર, ગુજરાત અને ગોવાનાં મુખ્યમંત્રી, દાદરા અને નગર હવેલી અને દમણ અને દીવનાં વહીવટકર્તા તથા મહારાષ્ટ્રનાં નાયબ મુખ્યમંત્રી સહિત અનેક મહાનુભાવો ઉપસ્થિત રહ્યાં હતાં. કેન્દ્રીય ગૃહ સચિવ, આંતર-રાજ્ય પરિષદ સચિવાલયના સચિવ, સહકાર મંત્રાલયના સચિવ, પશ્ચિમી ક્ષેત્રના રાજ્યોના મુખ્ય સચિવો અને રાજ્ય અને કેન્દ્રીય મંત્રાલયો અને વિભાગોના અન્ય વરિષ્ઠ અધિકારીઓ પણ આ બેઠકમાં ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

પોતાનાં સંબોધનમાં શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, જ્યારે ઝોનલ કાઉન્સિલની ભૂમિકા સલાહકાર સ્વરૂપે હોય છે. ત્યારે તાજેતરના વર્ષોમાં આ બેઠકો વિવિધ રાજ્યો દ્વારા અપનાવવામાં આવેલી શ્રેષ્ઠ પદ્ધતિઓની વહેંચણી કરવા અને રાષ્ટ્રીય સ્તરે મહત્ત્વપૂર્ણ ઉપલબ્ધિઓ પ્રદર્શિત કરવા માટેનાં મંચ તરીકે વિકસી છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, ઝોનલ કાઉન્સિલની બેઠકો મારફતે દેશે સંવાદ, જોડાણ અને જોડાણથી પ્રેરિત સર્વસમાવેશક સમાધાનો અને સંપૂર્ણ વિકાસને સફળતાપૂર્વક પ્રોત્સાહન આપ્યું છે.

કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી અને સહકારિતા મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનો સંપૂર્ણ સરકારી અભિગમ એક મંત્રમાંથી માર્ગદર્શક સંસ્કૃતિમાં પરિવર્તિત થઈ ગયો છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, ઝોનલ કાઉન્સિલની સ્થાપના વ્યૂહાત્મક નિર્ણય લેવાનાં મંચ સ્વરૂપે થઈ છે, જે ઔપચારિક સંસ્થાઓ તરીકેની તેમની પરંપરાગત ભૂમિકાને વટાવી ગઈ છે. આ મંચ મારફતે ખાસ કરીને ઇસ્ટર્ન ઝોનલ કાઉન્સિલની બેઠકોમાં કેટલાંક મહત્ત્વપૂર્ણ અને પરિવર્તનકારી નિર્ણયો લેવામાં આવ્યાં છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, આ બેઠકોથી નવીન સમાધાનોનાં આદાન-પ્રદાનની સુવિધા ઊભી થઈ છે અને લાંબા સમયથી ચાલી આવતી સમસ્યાઓનું વિસ્તૃત અને સુગ્રથિત રીતે સમાધાન કરવાનાં પ્રયાસો હાથ ધરવામાં આવ્યાં છે.

ગૃહ મંત્રીએ દેશના અર્થતંત્રમાં પશ્ચિમી ક્ષેત્રની નિર્ણાયક ભૂમિકા પર ભાર મૂક્યો હતો અને નોંધ્યું હતું કે, તે વિશ્વ સાથે ભારતના અડધાથી વધુ વેપાર માટે જવાબદાર છે. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો કે ઉત્તરી અને મધ્ય પ્રદેશો પણ વૈશ્વિક વેપાર માટે પશ્ચિમી ક્ષેત્ર પર આધાર રાખે છે. શ્રી અમિત શાહે ધ્યાન દોર્યું હતું કે, પશ્ચિમ વિસ્તારમાં બંદરો અને શહેરી વિકાસ સુવિધાઓ સહિત મુખ્ય માળખાગત સુવિધાઓ એનાં રાજ્યોને જ નહીં, પણ જમ્મુ-કાશ્મીર, મધ્યપ્રદેશ અને રાજસ્થાન જેવા અન્ય રાજ્યોને પણ સેવા પૂરી પાડે છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે પશ્ચિમી ક્ષેત્ર દેશના કુલ ઘરેલુ ઉત્પાદન (જીડીપી)માં 25 ટકા ફાળો આપે છે અને તે એવા ઉદ્યોગોનું ઘર છે જ્યાં 80થી 90 ટકા કામગીરી થાય છે. આર્થિક મહત્ત્વને ધ્યાનમાં રાખીને તેમણે પશ્ચિમનાં પ્રદેશને સમગ્ર દેશમાં સંતુલિત અને સંપૂર્ણ વિકાસ માટેનાં માપદંડ તરીકે ઓળખાવ્યો હતો.

શ્રી અમિત શાહે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, શ્રી નરેન્દ્ર મોદી વર્ષ 2014માં પ્રધાનમંત્રી બન્યાં ત્યારથી ઝોનલ કાઉન્સિલો ફક્ત ઔપચારિક સંસ્થાઓમાંથી અર્થપૂર્ણ પરિવર્તનને આગળ ધપાવતા ગતિશીલ મંચ તરીકે વિકસિત થઈ છે. તેમણે તેમની પ્રવૃત્તિમાં નોંધપાત્ર વધારા પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો અને નોંધ્યું હતું કે, 2004થી 2014 દરમિયાન, ફક્ત 25 બેઠકો યોજાઇ હતી. જ્યારે 2014થી ફેબ્રુઆરી 2025 દરમિયાન, કોવિડ -19 રોગચાળાને કારણે પડકારો ઉભા થયા હોવા છતાં, કુલ 61 બેઠકો યોજાઇ હતી - 140 ટકાનો વધારો. એ જ રીતે, તેમણે ધ્યાન દોર્યું હતું કે 2004 થી 2014 ની વચ્ચે 469 વિષયો પર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. જ્યારે 2014 થી ફેબ્રુઆરી 2025 સુધીમાં આ સંખ્યા વધીને 1,541 થઈ ગઈ છે, જે 170% નો ઉછાળો દર્શાવે છે. ઇશ્યૂ રિઝોલ્યુશનની વાત કરીએ તો અગાઉના દાયકામાં માત્ર 448 કેસોનો નિકાલ થયો હતો, જ્યારે છેલ્લાં દસ વર્ષમાં આ આંકડો 1,280 હતો.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, સરકાર ઝોનલ કાઉન્સિલની બેઠકોનાં કાર્યક્ષેત્રમાં ઉલ્લેખિત વિષય ક્ષેત્રોમાં 100 ટકા લક્ષ્યાંકો હાંસલ કરવા સતત આગળ વધી રહી છે. તેમણે નાણાકીય સુલભતા વધારવાની દિશામાં નોંધપાત્ર પ્રગતિ પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો અને નોંધ્યું હતું કે, દરેક ગામથી 05 કિલોમીટરની અંદર બેંક શાખાઓ અથવા પોસ્ટલ બેંકિંગ સુવિધાઓ સ્થાપિત કરવાનો લક્ષ્યાંક લગભગ પૂર્ણ થઈ ગયો છે. આજની બેઠકમાં, આ અંતરને વધુ ઘટાડીને 03 કિલોમીટર કરવાનું નવું લક્ષ્ય નિર્ધારિત કરવામાં આવ્યું હતું, જે વધુ સુલભતા સુનિશ્ચિત કરશે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, તમામ રાજ્યોનાં સહકાર મારફતે શક્ય બનેલી આ સિદ્ધિ મહત્ત્વપૂર્ણ સીમાચિહ્નરૂપ અને સામૂહિક સંતોષનો સ્ત્રોત છે.

શ્રી અમિત શાહે સ્વીકાર્યું હતું કે, પશ્ચિમ ઝોનનાં રાજ્યો દેશમાં સૌથી વધુ સમૃદ્ધ છે. જો કે, તેમણે આ રાજ્યોમાં બાળકો અને નાગરિકોમાં કુપોષણ અને સ્ટંટિંગના વ્યાપ અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી. તેમણે પશ્ચિમ ઝોનનાં મુખ્યમંત્રીઓ, મંત્રીઓ અને મુખ્ય સચિવોને સંપૂર્ણ સ્વાસ્થ્ય સુધારવા કુપોષણને નાબૂદ કરવા પ્રાથમિકતા આપવા અપીલ કરી હતી. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, સારું સ્વાસ્થ્ય સંપૂર્ણપણે દવાઓ અને હોસ્પિટલો પર આધારિત નથી. તેના બદલે, બાળકો અને નાગરિકોને પ્રથમ સ્થાને તેમની જરૂર ન પડે તે સુનિશ્ચિત કરવાના પ્રયત્નો કરવા જોઈએ. ગૃહમંત્રીએ બાળકોમાં સ્ટંટિંગની સમસ્યા પર ગંભીરતાથી ધ્યાન આપવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો અને તેના નિરાકરણ માટે તમામ શક્ય પગલાં લેવા હાકલ કરી હતી. વધુમાં, તેમણે શાળા છોડવાના દરમાં ઘટાડો કરવા અને શિક્ષણની ગુણવત્તામાં વધારો કરવાના મહત્વ પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો.

કેન્દ્રીય ગૃહ પ્રધાને કઠોળની આયાત પર ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી અને સ્થાનિક ઉત્પાદનને વેગ આપવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, અગાઉ ખેડૂતોને કઠોળની વાજબી કિંમત મેળવવામાં મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડ્યો હતો, ત્યારે સરકારે હવે એક મોબાઇલ એપ વિકસાવી છે, જે લઘુતમ ટેકાનાં ભાવ (એમએસપી) પર તેમનાં ઉત્પાદનનાં 100 ટકા સીધાં ખરીદીને સક્ષમ બનાવે છે. તેમણે પશ્ચિમી રાજ્યોને આ એપ્લિકેશનને સક્રિયપણે પ્રોત્સાહન આપવા અને ખેડૂતોની નોંધણીને પ્રોત્સાહિત કરવા, વાજબી કિંમતની ખાતરી કરવા અને પલ્સ ઉત્પાદનમાં દેશની આત્મનિર્ભરતામાં ફાળો આપવા વિનંતી કરી.

પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં 'સહકાર થી સમૃદ્ધિ'નાં વિઝનને રેખાંકિત કરીને શ્રી અમિત શાહે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, દેશમાં 100 ટકા રોજગારીનું સર્જન કરવા સહકાર મહત્ત્વપૂર્ણ છે. તેમણે પ્રાથમિક કૃષિ ધિરાણ સોસાયટીઓ (PACS)ને મજબૂત કરવા, તેમને બહુપરિમાણીય બનાવવા અને 'સહકાર સે સમૃદ્ધિ'ની સંપૂર્ણ સંભવિતતા હાંસલ કરવા માટે રચાયેલી 56થી વધારે પહેલોનો અસરકારક રીતે અમલ કરવા પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે મહારાષ્ટ્ર, ગુજરાત અને ગોવાને પાયાના સ્તરે એક મજબૂત સહકારી માળખું ઊભું કરવા તમામ જરૂરી પગલાં લેવા અપીલ કરી હતી.

ત્રણ નવા ફોજદારી કાયદાઓના અમલીકરણનો ઉલ્લેખ કરતાં કેન્દ્રીય ગૃહ પ્રધાને ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, હવે સમય પાકી ગયો છે કે નાગરિકોને તેમને આપવામાં આવેલા બંધારણીય અધિકારોમાંથી 100 ટકા અધિકારો નાગરિકોને મળે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, આગામી દિવસોમાં ડિજિટલ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને સાયબર ક્રાઇમને લગતા મુદ્દાઓને પણ ઇન્ટર સ્ટેટ કાઉન્સિલના દાયરામાં લાવવામાં આવશે. તેમણે રાજ્યોને આ વિકાસ માટે સક્રિયપણે તૈયારી કરવા વિનંતી કરી.

શ્રી અમિત શાહે વર્તમાન પ્રયાસોનો લાભ લેવાનાં મહત્ત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો તથા દેશ અને વ્યક્તિગત એમ બંને દેશોનાં લાંબા ગાળાનાં આર્થિક વિકાસને વેગ આપવા માટે સુવ્યાખ્યાયિત રોડમેપ તૈયાર કરવા પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે 100 ટકા વિકાસલક્ષી ઉદ્દેશો હાંસલ કરવા પ્રાદેશિક પરિષદોનાં વ્યૂહાત્મક મંચનો ઉપયોગ કરીને વૃદ્ધિની સંભવિતતા વધારવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો.

વેસ્ટર્ન ઝોનલ કાઉન્સિલની 27મી બેઠકમાં કુલ 18 મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. આ બેઠકમાં સભ્ય દેશો અને સમગ્ર દેશ સાથે જોડાયેલા કેટલાક મહત્વના મુદ્દાઓ પર વિસ્તારથી ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. તેમાં જમીનનું હસ્તાંતરણ, ખાણકામ, મહિલાઓ અને બાળકો વિરુદ્ધ બળાત્કારના કેસોની ઝડપી તપાસ, બળાત્કાર અને પોક્સો એક્ટના કેસોનો ઝડપી નિકાલ કરવા માટે ફાસ્ટ ટ્રેક સ્પેશિયલ કોર્ટ (એફટીએસસી) યોજનાનો અમલ, ઇમરજન્સી રિસ્પોન્સ સપોર્ટ સિસ્ટમ (ઇઆરએસ-112), દરેક ગામમાં બેંક શાખાઓ / પોસ્ટલ બેંકિંગ સુવિધા, રેલવે પ્રોજેક્ટ અને ખાદ્ય સુરક્ષાના ધોરણો સાથે સંબંધિત મુદ્દાઓ વગેરે સામેલ છે.

આ ઉપરાંત રાષ્ટ્રીય મહત્વના 6 મુદ્દાઓ પર પણ ચર્ચા કરવામાં આવી હતી, જેમાં શહેરી માસ્ટર પ્લાન અને એફોર્ડેબલ હાઉસિંગ, વીજળી કામગીરી /પુરવઠો, પોષણ અભિયાન દ્વારા બાળકોમાં કુપોષણને દૂર કરવું, શાળાના બાળકોનો ડ્રોપ આઉટ રેટ ઘટાડવો, આયુષ્માન ભારત-પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ય યોજનામાં સરકારી હોસ્પિટલોની ભાગીદારી સામેલ છે , પ્રાથમિક કૃષિ ધિરાણ મંડળીઓ (PACS)ને મજબૂત બનાવવી. બેઠકમાં સભ્ય દેશો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો દ્વારા અપનાવવામાં આવેલી શ્રેષ્ઠ પદ્ધતિઓને પણ વહેંચવામાં આવી હતી.

બેઠક દરમિયાન પોતાના સંબોધનમાં કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી અને સહકારિતા મંત્રીએ પુણેને માત્ર મહારાષ્ટ્રની જ નહીં પરંતુ સમગ્ર દેશની સાંસ્કૃતિક રાજધાની ગણાવી હતી. તેમણે પૂણેના ઐતિહાસિક મહત્વ પર પ્રકાશ પાડતા કહ્યું હતું કે, છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ, મહાન પેશ્વા અને લોકમાન્ય બાલ ગંગાધર તિલકે વિવિધ ક્ષેત્રોમાં દેશની દિશાને આકાર આપવામાં મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી. તેમણે મહારાષ્ટ્રના મુખ્યમંત્રી શ્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસનો પણ આ બેઠકનું સફળતાપૂર્વક આયોજન કરવા અને ઉત્કૃષ્ટ વ્યવસ્થા સુનિશ્ચિત કરવા બદલ આભાર માન્યો હતો.